Yeni Af Yasası ve Denetimli Serbestlik

2020 yeni af düzenlemesi olarak bir süredir çıkması beklenen düzenleme 14.04.2020 tarihinde Meclis oturumunda kabul edilerek yürürlüğe girdi ve buna bağlı hukuki süreç işlemeye başladı. Denetimli serbestlik ve koşullu salıverme ile ilgili olarak bu önemli değişiklikler yapıldığı için yazımızı güncellemiş bulunmaktayız.

Aşağıda hem yeni af düzenlemesi ile ilgili önemli hususlara değineceğiz hem de önceki değişikliklerle birlikte konunun genel özelliklerinden bahsedeceğiz. Önemli ve biraz karmaşık bir konu olduğu için yazımızı dikkatlice okuyunuz.

2020 yeni af yasası olarak getirilen değişikliğe ilişkin açıklamalardan önce denetimli serbestlik ve koşullu salıverme nedir bunu izah etmekte yarar görüyoruz.

Denetimli Serbestlik Nedir?

Denetimli serbestlik; suç işlemiş kişinin kanunda yer alan şartları taşıması halinde, yasada belirtilen deneme süresince toplum ile bağının yeniden kurulabilmesini sağlamak amacıyla belirli yükümlülükler yüklenerek salınması anlamına gelmektedir.

Ceza yargılamasından sonra kişiler hakkında ceza mahkumiyetine veya başkaca kararlara hükmedilebilir.  Bu kapsamda hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilen kişiler, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen kişiler hakkında denetimli serbestlik uygulanır.

Bununla birlikte hapis cezalarının belirli bir kısmı infaz edildikten sonra da denetimli serbestlik ile salıverme söz konusu olabilir. Buna koşullu salıverme, uygulamadaki adıyla şartlı tahliye denir. 2020 yeni infaz yasası büyük oranda koşullu salıverme hükümlerini ilgilendiriyor.

Son olarak bazı hallerde yargılama sırasında da kişinin denetimli serbestlik ile salınması söz konusu olabilir. Aşağıda tüm bunlar hakkında önemli ayrıntıları açıklayacağız.

Denetimli Serbestlik Yasası

Denetimli serbestliğe ilişkin kurallar için 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun düzenlemelerine bakılır. Bu kanun halk arasında infaz yasası olarak da biliniyor.

Bununla birlikte Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu doğal olarak denetimli serbestlik konusunda ön plandadır. Tüm bu düzenlemelere bakarak kişinin ne kadar ceza yatacağı, af kapsamından yararlanıp yararlanamayacağı belirlenir.

Ayrıca sık sık denetimli serbestlik ve koşullu salıverme hükümlerinde belirli değişiklikler söz konusu oluyor. Bunlar KHK veya Meclis oturumu ile kanun değişikliği ile sağlanıyor. Biz de her yeni af düzenlemesi ile yazımızı güncelliyoruz.

Yeni Af Yasası Düzenlemesi

2020 yılı düzenlemesi, 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçları ilgilendiren bir takım değişikliklerden ibarettir. Yukarıda bahsettiğimiz 5275 sayılı yasanın geçici 6. maddesi ile 30 Mart 2020 tarihinden önce işlenmiş suçlar için farklı bir denetimli serbestlik ve infaz sistemi uygulanacağı hükme alınmıştır. Bu düzenleme kapsamında gelen temel değişiklikler şu şekildedir:

• Artık denetimli serbestlik süresi 3 yıl olarak (Öncesinde 1 yıl idi)
• Bazı süreli hapis cezalarından ötürü koşullu salıverme imkanından yararlanabilmek için cezaevinde kalınması gereken süre cezanın 1/2’si olacaktır. (Öncesinde 2/3 idi)

Eğer suç 30.03.2020 tarihinden sonra işlenmiş olursa bu sefer yasanın 105/A düzenlemesinde yer alan eski kurallara göre koşullu salıverme mümkün olur ki ona aşağıda değindik. Tabi şunu da eklemek gerekir ki, burada suçun işlendiği tarih esas alınır. Yani hükmün ne zaman kurulduğuna göre değil, suç fiilinin ne zaman işlendiğine göre hesaplama yapılır.

Yeni infaz düzenlemesinde af hesaplamasının ne şekilde yapılacağına aşağıda değineceğiz. Ancak bazı örnekler ile koşullu salıvermeden yararlanabilmek için cezaevinde kalınması gereken süreleri şu şekilde bir tablo ile izah edebiliriz:

Tablo 1: 30 Mart 2020’den Önce İşlenen Suçlarda Aftan Yararlanabilmek İçin Gereken İnfaz Süreleri

Görüldüğü üzere 6 yıl ceza alan kişinin doğrudan tahliyesi gerekirken 1 gün ceza infaz kurumunda kalmış olması gerekiyor. Bu durum 6 yılın altında kalan ceza hükümleri için de geçerlidir.

Ancak bütün suçların bu kapsamda yer almadığını biliyoruz. 2020 yeni af düzenlemesinin dışında bırakılan suçlar da mevcut. Bu suçlar yukarıda bahsettiğimiz 3 yıllık denetim süresi ve ½ koşullu salıverme oranı imkanından yararlanamıyor. Af yasasının dışında bırakılan suçları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kasten öldürme suçu (TCK 81)
• Kasten öldürmenin nitelikli halleri (TCK 82)
• Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi (TCK 83)
• Kasten yaralama suçunun; altsoy – üstsoy, eş veya kardeşe yahut beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen nitelikli hali (TCK 86/3-a, TCK 86/3-b)
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralamanın yüzde sürekli iz bırakan hali (TCK 87/2-d)
• İşkence suçu (TCK 94)
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence suçu (TCK 95)
• Eziyet suçu (TCK 96)
• Cinsel saldırı suçu (TCK 102)
• Çocuğun cinsel istismarı suçu (TCK 103)
• Reşit Olmayanla cinsel ilişki suçu (TCK 104)
• Cinsel taciz suçu (TCK 105)
• Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu (TCK 132)
• Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu (TCK 133)
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu (TCK 134)
• Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak kaydedilmesi suçu (TCK 135)
• Verileri hukuka aykırı olarak ele geçirme ve yayma suçu (TCK 136)
• Verileri kaydetmenin nitelikli halleri (TCK 137)
• Verileri yok etme suçu (TCK 138)
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal veya ticareti suçu (TCK 188)
• Devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar (TCK 302 – 308)
• Anayasal düzene karşı işlenen suçlar (TCK 309 – 316)
• Milli savunmaya karşı işlenen suçlar (TCK 317 – 325)
• Devlet sırlarına karşı işlenen suçlar ( TCK 326 – 339)
• Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar (örgüt üyeliği, örgüt propagandası yapma vs.)
• Koşullu salıverme hakkı elinden alınan hükümlüler aynı hüküm dolayısıyla

Bu saydığımız suçları işlemiş olan kişiler 2020 yeni af düzenlemesinden yararlanamaz. Eski düzenleme kapsamında haklarını savunabilirler.

Ayrıca koşullu salıverme hakkı elinden alınan hükümlüler yani bilinen tabirle infazı yananlar aynı hüküm nedeniyle yeni af düzenlemesinden yararlanamaz.

0-6 Yaş Aralığında Çocuğu Olanlar ile 65 Yaş Üstü Hükümlüler İçin Yeni Düzenleme

Yeni af düzenlemesi kapsamında, 0-6 yaş aralığında çocuğu bulunan hükümlüler ile 70 yaşını bitiren hükümlüler 30.03.2020 tarihine kadar işledikleri suçlardan ötürü 4 yıllık denetimli serbestlik süresine tabi olurlar. Önceden bu süre 2 yıl olarak uygulanmaktaydı. Koşullu salıverme oranı da 1/2 şeklindedir.

Eğer hükümlü kişi 65 yaşının üzerindeyse ve maruz kaldığı hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız başına sürdüremiyorsa denetimli serbestlik için gereken azami sürelere bakılmaksızın denetimli serbestlik sağlanır. Tabi hastalık, engellilik ve kocama gibi durumlar resmi tıbbi merciler tarafından belgelenir.

Tablo 2: 8 veya 9 yıllık mahkumiyet hükmü olan çocuklu anne, 70 yaş üstü ve 65 yaş üstü mahkum için koşullu salıverme kıyaslaması

Tabi burada da istisna suçlar söz konusudur. İstisna suçlarda eski rejim geçerlidir. Buradaki istisna suçları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kasten öldürme suçları (TCK 81- 82)
• Cinsel suçlar (TCK 102-105)
• Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı işlenen suçlar (TCK 132-138)
• Devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar (TCK 302-309)
• Terör suçları (TMK)

Çocuk Hükümlüler İçin Yeni Düzenleme

2020 yeni af düzenlemesine göre çocuk hükümlüler için 30.03.2020’den önce işlenen suçlar için:

• Uygulanacak koşullu salıverme oranı ½ ve denetim süresi 3 yıldır
• 15 yaşını doldurana kadar cezaevinde geçirdiği her bir gün 3 gün olarak işler
• 18 yaşını doldurana kadar ise her bir gün 2 gün olarak işler.

Tablo 3: Çocuklar için yeni infaz yasası uygulaması

ÖNEMLİ: Yukarıda yeni infaz düzenlemesindeki koşullu salıverme kurallarından bahsettik. Bu kurallar 30.03.2020’den önce işlenen suçlar içindir. Yeni infaz yasasından önceki düzenleme ise halen geçerliliğini korumaktadır ve 30.03.2020’den sonra işlenen suçlar için uygulanacaktır. Şimdi bu düzenlemelerden bahsedeceğiz.

Koşullu Salıverme ve Denetimli Serbestlik

Koşullu salıverilme diğer adıyla şartlı tahliye hapis cezasının bir kısmını hapishanede iyi halli olarak geçiren mahkumun gerekli şartların da varlığı halinde cezasının kalanını dışarıda denetimli serbestlik içerisinde geçirmesidir.

Cezasının bir kısmı cezaevinde infaz edilmiş olan ve yukarıda bahsettiğimiz şekilde iyi halli olan hükümlü koşullu salıverme imkanından yararlanabiliyor. Şartlı tahliye de denilen bu infaz hukuku kurumu yine hükümlünün iyi halli olmasına bağlı. Ayrıca denetimli serbestlikten sonra koşullu salıverme söz konusu olabiliyor.

Koşullu salıvermede hesaplanacak süreler denetimli serbestlik için önemlidir. Bu kapsamda koşullu salıvermenin şartlarını şu şekilde sıralamamız mümkün:

• Eğer kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmışsa ve iyi halli ise 30 yıl cezaevinde cezası infaz edildikten sonra koşullu salıverme imkanından yararlanabilir.
• Eğer kişi müebbet hapis cezasına çarptırılmışsa ve iyi halli ise 24 yıl cezaevinde cezası infaz edildikten sonra koşullu salıverme imkanından yararlanabilir.
• Eğer kişi siyasi suçlu ise yahut örgütlü suçlardan ceza almışsa bu sefer cezasının 3/4’ünü yattıktan sonra koşullu salıverme imkanından yararlanabilir.
• Bunun haricindeki tüm süreli hapis cezası mahkumiyetlerinde cezanın 2/3’lük kısmı iyi halli olarak infaz edildikten sonra koşullu salıverme imkanından yararlanılabilir.

Bunlar eski düzenlemede yer alan hesaplama yöntemi idi ve 30.03.2020’den sonra işlenecek suçlarda da bu hesaplama yöntemi uygulanacaktır.

Koşullu Salıverme Kararını Kim Verir? → Bu kararı normal şartlarda ceza hükmü veren mahkeme verebilir. Ancak kişi bu mahkemenin bulunduğu yerdeki cezaevinde tutulacak diye bir kural yoktur. Bu şekilde farklı bir yerdeki cezaevinde bulunan mahkum koşullu salıvermeden yararlanacaksa o yerde bulunan aynı dereceli mahkemeye başvurmalıdır. Mahkeme, yukarıda da belirttiğimiz üzere cezaevi yönetiminin hazırladığı rapora göre karar verecektir. Yeni düzenlemede bu kararı verecek olan mercii infaz hakimliği olarak yer alıyor.

Koşullu Salıvermeden Sonra Bir Suç İşleme → Aslından koşullu salıvermeden sonra da bir çeşit denetim söz konusu oluyor. Burada belirlenen denetim süresi içerisinde kişi hapis cezası gerektirecek kasıtlı bir suç işlerse, koşullu salıverme kararı kaldırılır ve kişinin geri cezaevine gönderilmesi söz konusu olur.

2020 Yeni İnfaz Düzenlemesi ile İlgili Bazı Özel Durumlar

14 Nisan 2020’de kabul edilen düzenlemeden önce şimdi bahsedeceğimiz ihtimalleri önceki düzenlemeye göre yazmıştık. Bu ihtimalleri 2020 yeni denetimli serbestlik düzenlemesine göre güncelledik. Buna göre şu ihtimaller yeni af düzenlemesi bakımından önem taşıyor:

Bir Kişi Birden Fazla Suçtan Ötürü Hüküm Giymişse: Bir kişi ne kadar suçtan ötürü hüküm giymiş olursa olsun toplam ceza üzerinden koşullu salıverme ve denetimli serbestlik hesaplaması yapılır. Ancak bu suçlardan birisi yukarıda saydığımız istisna suçlar arasında kalırsa durum değişir. Uygulamada en sık görülen hal budur. Böyle bir durumda af kapsamında kalan suçtan 1/2 oranında infaz indirimi yapılır, af kapsamında yer almayan suçun cezasından ayrı infaz indirimi uygulanır (aşağıda değineceğiz) ve koşullu salıverme buna göre hesaplanır. Yani yeni yasa kapsamında olanda 3 yıl olmayanda 1 yıllık denetimli serbestlik süresi hesaplanarak tahliye söz konusu olabilir.

Adli Para Cezası Yeni Af Yasası Kapsamında mıdır?: Bir kişi hakkında adli para cezasına hükmedilir ve bu hüküm kesinleşirse bunun ödenmesinden başka çare yoktur. Ödenmemesi durumunda kişi kamuya yararlı bir işte çalışmaya zorlanır, aksi halde hapis cezası uygulanır. Bununla ilgili olarak ‘adli para cezası’ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. Adli para cezası hapis cezasından da çevrilse, doğrudan da verilse, hapis cezası ile birlikte de verilse ödenmek durumundadır.

Suça Tekerrür Söz Konusu Olursa: Suça tekerrür halinde, yeni getirilen denetimli serbestlik süresinden yararlanılabilmekte ancak infaz indirim oranından yararlanılamamaktadır. Buna göre 3 yıllık denetimli serbestlik süresi uygulanır ancak infaz hesaplama 1/2 yerine 2/3 oranı üzerinden yapılır.

Suça Teşebbüs Halinde Ne  Olur?: 2020 yeni infaz düzenlemesi, teşebüse ilişkin ayrı bir düzenleme içermiyor. Yeni düzenleme kapsamında yer alan suçlara teşebbüs halinde infaz hesaplaması 1/2 üzerinden yapılırken düzenleme dışında kalan olarak saydığımız suçlara teşebbüs halinde farklı hesaplama yapılır.

Suça Azmettirme ve Yardım Etme Hallerinde: Bu da aynı şekilde teşebbüs gibi düzenlenmemiş hususlardır. Bu hallerde hangi suç işlendiğine göre infaz hesaplaması yapılır. Yeni af düzenlemesi kapsamında olan suçlara azmettirme ve yardım etme halinde 1/2 hesaplaması yapılırken diğerlerinde aşağıda bahsedeceğimiz düzenleme uygulanır.

Suçun Taksirle, Bilinçli Taksirle İşlenmesi: Suçu taksirle işleyen kişi yeni af düzenlemesinden yararlanabilir. Hangi suç olduğu önemli olmaksızın bu yeni 1/2’lik infaz indiriminden ve 3 yıllık denetim süresinden yararlanabilir. Örneğin adam öldürme suçunun taksirle işlenmesi durumunda bu yeni af düzenlemesinden yararlanılabilir. Buna bilinçli taksir de dahildir. Bilinçli taksir, kişinin kendinden beklenen dikkat ve özene aykırı olarak neticenin gerçekleşmeyeceğine güvenerek hareket etmesi anlamına gelir. Bununla ilgili ‘taksirle adam öldürme suçu’ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Suçun Doğrudan veya Olası Kastla İşlenmesi: Aslında yukarıda bahsettiğimiz düzenlemeler suçun kasten işlenmesi için geçerlidir. Olası kast hali için de ayrı bir düzenleme söz konusu değildir. Eğer suç yeni af düzenlemesi kapsamında ise olası kast ile işlenmiş olsa da infaz indiriminden yararlanılabilir. Suç yukarıda saydığımız istisnalardansa olası kastla işlenmiş olsa bile yeni infaz indiriminden yararlanılamaz.

Hakkında Hüküm Verilmiş Olan Yakalamalıların Durumu: Kişi eğer 30.03.2020 tarihinden önce işlemiş ve mahkumiyet hükmü almışsa ancak infaz savcılığı tarafından kendisine gönderilen davetiyeye uymayan yahut hakkında yakalama kararı olan kişiler teslim olmaları halinde yeni infaz indiriminden ve yeni denetimlik süresi imkanından yararlanabilirler.

Yargılaması Devam Eden Kişiler Yeni Düzenlemeden Yararlanabilir mi?: Yukarıda da bahsettiğimiz üzere suçun işleniş tarihi önemlidir. 30.03.2020 tarihinden önce işlenmiş suçlardan ötürü yargılama devam ediyorsa, tutuklu veya tutuksuz farketmeksizin, yeni af düzenlemesinden yararlanılabilir. Tutuklu olarak yargılanan kişilerin tutukluluk süresi ile ilgili hesaplamalar yapılırken de yeni düzenleme göz önünde bulundurulur. Tutuklama süreleri ile ilgili olarak ‘tutuklamaya itiraz’ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Denetimli Serbestlik Sürecinde Olan Kişiler: Bununla ilgili net bir düzenleme olmasa da halihazırda denetimli serbestlik süresi içinde olan kişilerin süreleri yeni yasaya göre düzenlenmek durumundadır. Yeniden hesaplama yapılması için başvuru yapılabilir. Bunun için tecrübeli bir ceza avukatından yardım almak gerekir.

Denetimli Serbestlik Yükümünü İhlal Eden Kişiler: Aşağıda bahsedeceğimiz üzere denetimli serbestlikten yararlanan kişilerin bazı yükümlülükleri vardır. İmza, seminer, elektronik kelepçe vs. gibi.  Bu yükümlülüklere aykırı hareket eden kişiler 1/2’lik infaz indiriminden yararlanabilirken 3 yıllık denetim süresinden yararlanamaz.  

Denetimli Serbestlik Süresi İçerisinde Suç İşleyen Kişiler: Bu kişiler için öncelikle yargılama sonuçlanana kadar aleyhe bir durum işletilemez. Çünkü hüküm verilene kadar kişinin suç işlediği kesinleşmez. Yargılama sonunda mahkumiyet hükmü verilirse bu kişi cezaevine alınarak cezaları toplanıp yeni bir infaz hesaplaması yapılır. Eğer denetimli serbestlik süresi içinde işlenilen suçtan ötürü tutuklama söz konusu olmuşsa tutukluluk süresi de infaz hesaplamasında kişi lehine hesaba katılır.

Yurtdışında Yaşayan Kişiler Yeni İnfaz Düzenlemesinden Yararlanabilir mi?: Yeni af düzenlemesinden yararlanabilmek için yurtdışında yaşıyor olmanın bir etkisi olmaz. Ancak kişiye Türkiye’de yüklenecek olan yükümlülükler yerine getirilmelidir. Dolayısıyla yurtdışında yaşayarak denetimli serbestlik imkanını sürdürebilmek mümkün değildir.

30.03.2020 öncesinde işlenen suçlar için getirilen yeni af düzenlemesinde özel durumları yine olarak özetlemiş olduk. Bunlarla ilgili genel bazı açıklamalara aşağıda gene kısaca değineceğiz.

2020 Yeni Denetimli Serbestlik Düzenlemesine Göre İnfaz Hesaplama

Yeni af düzenlemesine göre 30.03.2020 öncesinde işlenmiş suçlardan ötürü infaz hesabı şu şekilde yapılır:

• Öncelikle kişi hakkında hükmedilen cezalar toplanır.
• Toplam cezanın 1/2’si hesaplanır.
• Çıkan sonuçtan 3 yıllık denetim süresi düşürülür.
• Son olarak elde edilen rakam, cezaevinde geçirilmesi gereken süredir.
• Yukarıda da örneklerle değindiğimiz üzere 6 yılın altında kalan cezalarda yalnızca 1 gün cezaevinde kalmış olmak yeterlidir.

Bu şartlar sağlandığı zaman şartlı tahliye yani koşullu salıverme söz konusu olur. Tabi bu hesaplamanın bu şekilde yapılabilmesi için yukarıda saydığımız istisna suçlar söz konusu olmamalıdır. O suçlarda farklı oran uygulanır. Bir tablo ile izah etmemiz gerekirse:

Tablo 4: Yeni Af Düzenlemesine Dahil Olmayan Suçlarda Koşullu Salıverme Hesabı Oranı

Denetimli Serbestlik ile İlgili Mutlaka Bilinmesi Gerekenler (Genel Kurallar)

Cezaevinde kalan her mahkum denetimli serbestlik imkanından yararlanacak diye bir şey yoktur. Bunun için suçun türü, cezanın miktarı, ne kadarının infaz edildiği gibi hususlar önem taşır. Uygulamada bir kişi için birden fazla suç dolayısıyla ceza verilebildiği için denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanması biraz karmaşık olabilmektedir. Bunun için ciddi bir hukuki yardım burada şart diyebiliriz.

İyi Halli Olma Şartı → Bir hükümlünün denetimli serbestlik imkanından yararlanabilmesi için iyi halli olması gerekiyor. Bu şu demek: cezaevi yönetimi, hükümlü kişiler hakkında rapor hazırlar, onları gözlemler. İyi halli olup olmadıklarına karar verir.

Eğer cezaevi yönetimi olumsuz bir rapor hazırlamışsa hükümlü denetimli serbestlikten yararlanamaz. Ancak cezaevi yönetimi hatalı ve haksız bir rapor hazırlamış olabilir. Bu rapora karşı itiraz etmek her zaman mümkün. İnfaz hakimliğine bir itiraz dilekçesi verilerek cezaevi yönetiminin raporuna itiraz edilebilir.

Denetimli Serbestlik Dilekçesi → Denetimli serbestliğin kendiliğinden uygulanması gibi bir durum söz konusu değildir. Hükümlü bunu kendisi talep etmelidir. Bu beyan hukuki gerekçeleri ile düzgün bir şekilde hazırlanmış olmalıdır. Uygulamada denetimli serbestlikten yararlanma dilekçesi olarak adlandırılan bu beyan, infaz hakimliğine sunulmalıdır.

İnfaz hakimliği bu talepleri çok kısa bir süre içerisinde cevaplandırır. Denetimli serbestlik kararı verildikten sonra o kişi belirli yükümlülükler altında tutularak takip edilir. Hal ve hareketleri, davranışları yükümlülüklerine uyup uymadığı gibi hususlar değerlendirilir.

Örnek olarak kişi hakkında kamuya yararlı bir işte çalışma yükümü yüklenmiş olabilir. Yahut belirli bir bölgeden ayrılmama şartı koşulmuş olabilir.  Bu süreçte olumsuz davranışlar sergileyen kişi denetimli serbestlik hakkını kaybeder. Ayrıntısına aşağıda değineceğiz.

Çocuklarda Denetimli Serbestlik → Çocuk hükümlülerin denetimli serbestlik imkanından yararlanabilmesi için toplam ceza miktarının 1/5’lik kısmını çocuk eğitimevinde geçirmesi şarttır. Ayrıca koşullu salıverilemelerine de 1 yıl kalmış olmalıdır.

Denetimli Serbestliğe Uyulmazsa → Hükümlülerin tahliyesi, denetimli serbestlik şartlarına uyacağını taahhüt ettikten sonra gerçekleşir. Kişinin tahliyesi karşılığında kendisine yüklenen yükümlülüklere uymaması ağır bir ihlal olur.

Bu şekilde kişi sorumluluklarına aykırı davranırsa yararlanılan infaz şekline son verilir. Yani kişi tekrar cezaevine alınacaktır. Bazı durumlar vardır ki bu hallere uyulmazsa denetimli serbestlik koşullarına uyulmamış sayılır.

Tahliyeden Sonra 5 Gün İçerisinde Başvuru Şartı → Denetimli serbestlik talebi kabul edildikten ve tahliye edildikten sonra 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne başvuru yapmak zorunludur. Bu başvuru ile kişiye hakkındaki tedbire uygun bir program belirlenir. Bu başvuruyu yapmayan kişi denetimli serbestlik yasasına aykırı davranmış olur. Bu durumda kişinin gene cezaevine gönderilmesi söz konusu olacaktır.

ÖNEMLİ: Burada bahsettiğimiz 5 günlük süre yeni infaz düzenlemesi ile 25 güne çıkarılmıştır. 01.01.2021 tarihine kadar 25 gün olarak uygulanacak, sonrasında tekrar 5 gün olarak devam edilecektir.

Müdürlüğün Belirlediği Programa Uymama → Hükümlünün denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için kendisi hakkında belirlenen programa uyması zorunludur. Eğer uymama konusunda ısrar ederse denetimli serbestlik yasasını ihlal etmiş olur. Programın özelliğine göre toplamda iki kez ihlal gerçekleştirdiği zaman, uymama konusunda ısrar etmiş olarak kabul edilir. Yargıtay’ın bir kararına göre bir kere imza atmamak bunun üzerinde bir kere de görüşmeye gitmemek ihlal için yeterlidir.

Hükümlü Denetimli Serbestlik İmkanından Vazgeçebilir → Denetimli serbestlik talebi kabul edilen hükümlü tahliye olduktan sonra bu hakkından vazgeçme imkanına sahiptir.

Hakkında Adli Para Cezasına Hükmedilen Kişinin Denetimli Serbestlik İmkanı → Kişi hakkında adli para cezası hükmedildiğinde, o ceza ödenmezse hükümlü kişi kamuya yararlı bir işte çalıştırılmak üzere davet edilir. Eğer hükümlü bu davete karşılık vermezse bu sefer adli para cezası hapis cezasına çevrilir ve bundan sonra o hapis cezası müddetince o kişi denetimli serbestlikten yararlanamaz.

Denetimli Serbestlikte Elektronik Kelepçe → Somut olayın özelliklerine göre hükümlünün dışarıda kaldığı süre boyunca ayağına elektronik kelepçe takılması mümkündür. Örneğin kişiye belirli alanın dışına çıkmama yükümü yüklenmişse o kişi bunu ihlal ettiğinde kelepçe sistemi ile kolluk birimlerinin haberinin olması sağlanır. Elektronik kelepçenin çıkarılması da gene ağır bir ihlal olarak değerlendirilmektedir.

Suça Tekerrür Halinde Denetimli Serbestlik → Kaba bir anlatımla, kişinin aynı suçu art arda işlemesi halinde tekerrür söz konusu olur. Koşullu salıverme ile ilgili hesaplama yapılırken ikinci işlenen fiile göre hesaplanma yapılır. Eğer bunun üzerine üçüncü kez fiil işlenirse bu sefer ikinci kez tekerrür edilmiş olur. Belirtmemiz gerekiyor ki, ilk tekerrür denetimli serbestlik bakımından önemli değildir. Yani suçta tekerrür eden kişiler denetimli serbestlikten yararlanabilir. Ancak suçun üçüncü kez işlenmesi yani ikinci tekerrür halinde denetimli serbestlik ve koşullu salıverme imkanı kullanılamaz.

Denetimli Serbestlik Yasasının İhlal Edilmesi

Denetimli serbestlik hükümlerine uymayan kişi daha ağır sonuçlar ile karşılaşabilir. Yukarıda kısaca izah ettiğimiz üzere, denetimli serbestlik sorumluluklarına uymayan kişi cezasının koşullu salıverildiği tarihten sonraki kısmını çekmek üzere cezaevine gönderilir.

Ancak dışarıda denetimli serbestlik kapsamında hareket ettiği süre düşürülerek bir infaz süresi oluşturulur. Denetimli serbestlik yasasının ne şekilde ihlal edilebileceğine yukarıda değinmiştik.

01.01.2020 Tarihi ile Getirilen Açık Cezaevi Şartı

Ceza muhakemesi hukukunda yeni gelen düzenlemenin derhal uygulanması esastır. Yani usule ilişkin kurallar derhal uygulanıyor. Denetimli serbestlik de infaz hukukuna yani bir bakıma ceza muhakemesine dahil olduğu için bu alanda getirilen değişiklikler derhal uygulanır.

01.01.2020’den itibaren geçerli olacak şekilde açık cezaevine geçmeden şartlı tahliye olunamayacağına ilişkin düzenleme getirilmişti. Bu düzenleme ile en az 6 ay açık cezaevinde kalmak gerekiyordu. 14.04.2020’de getirilen yeni infaz düzenlemesi ile bu şart artık kaldırılmış oldu. Yani artık kapalı cezaevinde kalan hükümlüler de infaz düzenlemesinden yararlanabiliyor.

671 Sayılı KHK Değişiklikleri

Af yasası olarak 15 Ağustos 2016 tarihinde Bakanlar Kurulunca 671 sayılı KHK çıkartılarak denetimli serbestliğe ilişkin önemli değişiklikler yapılmıştır.

Esasen bu KHK 01.07.2016 tarihinden önce işlenen suçlara ilişkin ayrı bir denetimli serbestlik rejimi getirirken 01.07.2016 tarihinden sonra işlenen suçlar için ayrı bir denetimli serbestlik rejimi getirmişti. Buna göre bu tarihten öncesi için 2 yıl denetimli serbestlik süresi ve ½ koşullu salıverme oranı uygulanmaktaydı.

Ancak yeni infaz düzenlemesi ile artık 30.03.2020 tarihinden önce işlenen tüm genel suçlara yukarıda anlattığımız rejimin uygulanması kararı alındı.

Tablo 5: İnfaz Düzenlemeleri Uyarınca Bir Hesaplama Örneği

Af Yasası Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda yeni denetimli serbestlik yasasından ve infaza ilişkin yeni kurallardan bahsettik. 30.03.2020’den önce ve sonrası için uygulanacak kurallardan bahsettik. Bu düzenleme henüz yeni gelmiş bir düzenleme olduğu için bu noktada yapılacak hukuki işlemler ve oluşturulacak talepler özenle yapılmalıdır.

Bu konu kişinin Anayasal bir çok hakkını konu edinir. Bu nedenle hukuki yardım almadan hatalı yahut ihmali işlemler yaparak telafisi güç zararlar doğurmak muhtemeldir. Dolayısıyla uzman bir ceza avukatı ile çalışmakta yarar vardır. Sonuç olarak kişinin özgürlüğü mevzu bahis olduğu için deneyimli ceza avukatlarının hukuki desteği önemlidir.