Süt İzni Ne Kadardır?

Kadın memurların ve kadın işçilerin süt izni hakları, kanun ve diğer mevzuat düzenlemelerinde ayrıntılı olarak yer almış durumdadır.

Bu iznin uygulamada ne şekilde karşılık bulacağı, yargı kararları, işverenlerin tutumu vs. ayrıca değerlendirilmesi gerekir. Uygulamada emzirme izni olarak da bilinen süt izni hakkında bilinmesi gereken tüm hususları yazımızda bulacaksınız.

Sadece süt izni ne kadar sorusunun cevabını arıyorsanız; “657’ye tabi devlet memurları için ilk 6 ay günde 3 saat, sonraki 6 ay günde 1,5 saat; özel sektör işçileri için 1 yıl günde 1,5 saattir.”

ÖNEMLİ!: Süreleri yazdık ancak süt izni ne zaman başlar ve biter, toplu olarak kullanılabilir mi, bu izin işveren tarafından kullandırılmazsa işçi ne yapmalı gibi bir çok sorunun ayrıntıları için yazımızın tamamının mutlaka okunması gerekecektir

Aşağıda konunun daha iyi anlaşılabilmesi için bir infografikle konuyu açalım.

Süt İzni Nedir?

Kadınların çalışma hayatına uyumunu sağlayabilmek için birçok farklı düzenleme mevcut. Bunlardan birisi de süt izni. Yani kanun tarafından kadın çalışanların, doğurma imkanını kısıtlamamak ve çocukların sağlıklı gelişimi için bu izin getirilmektedir.

Süt izni, hem memurlar için hem de özel sektör çalışanları için günün belirli saatlerinde bebeklerini emzirmeleri için çalışmayı bırakmaları anlamına geliyor.

Yani aslında gene çalışma şartları devam eder sadece gün içerisinde belirli vakitler bebeği emzirmek için çalışmaya ara verilir. Ancak kadın çalışanın hakları, sanki o vakitlerde çalışılıyormuş gibi devam eder.

Süt İzni Ne Kadardır?

Süt izni ne kadar sorusunun cevabı için iki tür süreden bahsetmemiz mümkün. Birincisi gün içinde süt izni kaç saat, ikincisi süt izni kaç ay sorularıdır. Burada memurların ile kadın işçilerin süt izni süresi arasında farklılık vardır.

Süt İzni Kaç Saattir?

Kadın İşçinin Süt İzni Ne Kadardır? → 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 düzenlemesine göre kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için gün içerisinde toplam 1,5 saatlik süt izin süresi verilir. Bu 1,5 saat, gün içerisinde parça parça kullanılır ve hangi saatlerde kullanılacağını kadın işçi belirler. Ancak bu belirlemeyi yaparken dürüstlük kurallarına uymak ve işverene olan sadakat yükümlülüğüne göre bir belirleme yapmak durumundadır. Bu bahsettiğimiz haklardan, İş Kanununa tabi olmayan kadın çalışanlar da yararlanır.

Memurların Süt İzni Ne Kadardır? → Bu soru sorulduğu zaman 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 104 düzenlemesine bakarız. Buna göre kadın memurların emzirme izni süresi, ilk 6 ay günde 3 saat, sonraki 6 ay günde 1,5 saattir. Bu sürelerin ne zaman kullanılacağı da gene kadın memurun insiyatifindedir. Burada da kadın memur, süt izni saatlerini kullanırken ilgili kurumdaki işleyişi göz önünde bulundurmak durumundadır.

Süt İzni Kaç Aydır?

Kadın İşçinin Süt İzni Kaç Aydır? → 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 düzenlemesine göre özel sektör çalışanı kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için süt izni süresi 12 ay (1 yıldır). Kanuni düzenleme “1 yaşından küçük çocuklarını” ibaresini kullandığından çocuk 1 yaşına bastığında bu süre sona erer. Bu bahsettiğimiz haklardan, İş Kanununa tabi olmayan kadın çalışanlar da yararlanır.

Memurların Süt İzni Kaç Aydır?→ Doğum sonrası analık izni (8 hafta) süresinin bitim tarihinden ilk 6 ay ve ikinci 6 ay olmak üzere 12 aydır. Burada süre analık izni bitiminden başladığı için memurlarda süre işçilerden daha fazladır.

Süt İzni Hesaplama

Süt izni hesaplama işlemi, her somut olaya göre değişen bir husustur. İşin özelliği, kadın çalışanın durumu ve diğer şartlar buna etki edebilir. Zira çocuğun geç veya erken doğması doğum izni süresini değiştireceğinden ve bu süre de süt izni süresini değiştireceğinden hesaplama değişebilecektir. Örnek olarak doğum öncesinde erken doğum nedeni ile kullanılamayan doğum izni doğumdan sonraya eklenir ve izin de bu eklenen doğum izninden sonra başlar.

Dolayısı ile burada süt izni ne zaman başlar ve ne zaman biter sorularından yola çıkarak bir hesaplama yapılmalıdır. Bu konuda hak kaybı yaşamamak için doğru bir hesaplama ve başvuru süreci izlenmelidir. Bununla ilgili olarak avukat yardımı almada yarar vardır.

Süt İzni Ne Zaman Başlar?

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere doğumdan sonra 8 hafta boyunca kadın işçinin veya kadın memurun doğum izni vardır. İşte süt izni başlangıcı, bu 8 haftanın hemen bitişine karşılık gelir. Süt izni ne zaman başlar sorusunun cevabı, doğum izni biter bitmez olacaktır.

Doğum izni süresi kimi durumda, 8 haftadan fazla olabilir. Ancak her durumda bu doğum izninin bitiminden sonra başlar. Bazen 8 haftalık ücretli doğum izninden sonra ücretsiz bazı izinler başlar. Bu izinler boyunca emzirme izni kullanılamayacağından yukarıda bahsettik.

Emzirme İzni Ne Zaman Biter?

Bu izin, çocuğun 1 yaşına gelmesine kadardır. Yani çocuk 1 yaşına geldiğinde bitecektir. Bu kural özel sektörde çalışan kadın işçi için geçerlidir.

Kadın memurun emzirme izni ne zaman biter dediğimiz zaman, kanunda çocuğun yaşı ile ilgili bir düzenleme görmüyoruz. Ancak kadın memura ilk 6 ay ve ikinci 6 ay olmak üzere iki tane toplam 1 yıllık süre gösteriliyor ve bu süre analık izninden sonra başlıyor. Bunun anlamı şudur, kadın memurun, kadın işçiye göre bir miktar daha fazla izni vardır.

Sık Sorulan Sorular

Yarı Zamanlı Çalışanların Emzirme İzni Nasıldır?

Doğum yapan kadın işçinin doğumdan önce ve doğumdan sonra 8’er haftalık ücretli izin hakkı vardır. Bu süreler bittikten sonra, kadın çalışanların isteklerine bağlı olarak, belirli bir süre boyunca haftalık çalışma süresinin “yarısını” çalışma hakkı vardır. Yani doğum yapan kadın, kaçıncı doğum olduğuna bağlı olarak belirli bir süre normal çalışmasının yarısı kadar çalışabilir.

Böyle bir durumda kadın işçiye ayrıca emzirme izni kullandırılmaz. Aynı şekilde kadın memur da doğum izninden sonra yarı çalışma hakkını kullandığında süt izninden yararlanamaz. Bununla ilgili önemli ayrıntılara “doğum izni ne kadar” başlıklı yazımızı mutlaka okumalısınız.

ÖNEMLİ!: Yukarıda bahsettiğimiz gibi kadın işçinin doğumdan sonra belirli bir süre boyunca haftalık çalışma süresinin “yarısını” çalışma hakkı vardır. Bu hak kısmi çalışma (part time çalışma) ile karıştırılmamalıdır. Part time – kısmi zamanlı çalışan işçinin aynı tam zamanlı çalışan işçi gibi yukarıda bahsedilen süt izninden tam yararlanma hakkı vardır.

Süt İzni Yıllık İzninden Düşülür mü?

Böyle bir şey mümkün değildir. Kadınların bu izin süresinde çalışmış gibi sonuç doğduğunu yukarıda izah ettik. Bu süreler, yıllık izin hesabına katılır ancak işçi lehine katılır. Yani bu sürelerin yıllık izinden düşülmesi, işçi aleyhine haksız bir uygulama olur ve işçi alacak davasına konu edilebilir. Bununla ilgili önemli ayrıntılar için “işçinin yıllık izin hakkı” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Emzirme İzni Toplu Olarak Kullanılır mı?

Bu iznin amacı, kadın işçinin bebeği ile gereken asgari birlikteliğin sağlanmasıdır. Bu nedenle süt izninin toplu olarak kullanılması mümkün olmaz. Bu durum emzirme izni ile ilgili hukuki düzenlemelerin mantığına ters düşer.

Kadın işçi veya kadın memur, 8 haftalık doğum izni sonrasında, ücretsiz izin mi yoksa emzirme izni mi kullanacağına karar vermelidir. Ancak uygulamada işçi ile işverenin anlaşarak bunu toplu kullandığı görülebiliyor, bu çok sağlıklı olmayan bir yöntemdir. Yargılamaya konu edildiğinde işçi için de işveren için de olumsuz sonuçlarla karşılaşılabilir.

Tablo 1: Süt izni soruları ile kadın işçi ve kadın memur karşılaştırması

Süt İzni Sırasında İş Kazası

İş kazası, çok geniş yorumlanan bir kavramdır. İş kazası tazminatı alabilmek için iş kazasının belirli hal ve durumlarda gerçekleşmesi gerekir. Ancak belirtmemiz gerekir ki süt izni kullanımı sırasında gerçekleşen her türlü kaza iş kazası kapsamına girer. Bu nedenle emzirme sırasında iş kazası gerçekleşirse iş kazası tazminatı hakkı doğar. Bununla ilgili önemli ayrıntıları için “iş kazası tazminatı” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

İşveren Emzirme İzni Kullandırmazsa Ne Olur?

İş Kanunu madde 104 uyarınca işveren veya işveren vekiline, idari para cezası uygulanabilir. Bu idari para cezası, işçilere bazı hakları kullandırmadığı zaman söz konusu olur. Ancak 104. maddede süt iznine bir atıf yapılmadığından bu konuda işverene idari para cezası verilip verilmeyeceği tartışmalıdır. Para cezası verilme durumunda, 2023 yılı için bu eylemin cezası 9.303,00 TL’dir.

Kadın işçinin, emzirme izni müddetince çalıştırılması halinde normal ücret verilir. Yani zamlı ücret söz konusu olmaz. Çünkü bu süre normal çalışma süresi olarak kabul edilir. Ancak işverenin emzirme izni vermemesi durumunda bir hak ihlali yaptığı bir gerçektir.

Böyle bir durumda kanundan doğan hak verilmediği için işçinin haklı nedenle sözleşmeyi feshetme hakkı doğar. Ayrıca işverenden somut olayın özelliklerine göre bir yıldan fazla çalışması varsa kıdem tazminatı ve varsa diğer işçilik haklarını talep edebilir. Bu konu ile ilgili “istifa ederek kıdem tazminatı alma” yazımızı mutlaka okumalısınız.

Ayrıca işveren kadın işçinin süt izni hakkını kullanmasını başka şekilde de engellemeye çalışabilir. Örneğin onun çalışma ortamını değiştirebilir, mobbing uygulayabilir. Bununla ilgili olarak “işçinin çalışma şartlarının değiştirilmesi” ve “mobbing nedir” başlıklı yazılarımızı mutlaka okumalısınız.

Süt İzni Kullanan İşçinin İşten Çıkarılması

İş Kanunu düzenlemelerinde iki tür işten çıkarma vardır. Birisi fesih ihbar süresine uyarak geçerli nedenle işten çıkarma (madde 17) diğeri ise haklı nedenle işten çıkarma (madde 25) düzenlemeleridir.

Her iki hal için de kadın işçinin süt izni kullanması vs. işten çıkarmak için yeterli neden değildir. Hatta kanun açıkça kadın işçinin emzirme izni – doğum izni gibi haklarını kullanmasının fesih için geçerli olmayacağını söylemektedir.

Bu şekilde işveren işçisini sırf doğum, süt gibi nedenlere işten çıkarırsa kadın işçi tüm haklarını alabileceği gibi ek olarak 4 aya kadar ayrımcılık tazminatı alabilecektir. Bu konuda “işverenin eşit davranma yükümlülüğü –  ayrımcılık tazminatı” yazımızı mutlaka okumalısınız. İşverenin feshe başka bir gerekçe göstermiş olması da önemli değildir. Gerçek durum hukuka uygun her türlü delille ispat edilebilir.

Sonuç

Yukarıda kadın çalışanların süt izninden bahsettik. Anlaşılacağı üzere bu önemli bir konudur. Her şeyden önce, işçilerin bilmesi gereken şey, kanunda yer alan hakların hiçbir işveren veya kurum amiri tarafından kısıtlanamayacağıdır.

Bu yazımızda veya diğer iş hukuku yazılarımızda işçilere kanun ve yargı kararlarında kendilerine tanınan hakları anlattık. Bu haklar, kimse tarafından kısıtlanamaz ve kısıtlanması halinde işçi alacağı davası ve başka tazminat davaları söz konusu olur. Bu davalarda tecrübeli avukatlarla çalışmak da önem taşır.

Hatalı yahut ihmali işlemler ile haklı iken haksız konuma düşmemek için sürecin özenle takip edilmesi, bunun için de avukat yardıma şarttır. Özellikle münferit ve alakasız örneklere bakarak bunları benzer görüp hatalı hukuki işlemlerden kaçınmak gerekir.

Her somut olay kendine has özellikler barındırır ve bunlara mevzuat içerisinde bir çok farklı hüküm etki edebilir. Bu nedenle uzman iş hukuku avukatları ile çalışmak gerekir.