Nafaka İcra Takibi Nasıl Yapılır?

Nafaka icra takibi hususu, nafaka alacaklarının vaktinde veya olması gerektiği tutarda ödenmemesi durumunda gündem olan ve uygulamada da sıklıkla karşılaşılan bir icra takibi türüdür. Kişilerin alacaklarını temin için Kanunun öngördüğü bir imkan olan cebri icra imkanına göre şekillenen bu husus, son derece önem arz etmektedir.

Yazımızda nafaka icra takibine ilişkin süreci detayları ile birlikte izah ettik ve uygulamada karşılaşılan bazı problemler ile çözümlerine yer verdik. Ayrıca sık sorulan bazı soruları yanıtladık. Önemli bir konu olması nedeniyle yazımızı dikkatli okumanızı öneririz.

Nafaka İcra Takibi Nedir?

Nafaka icra takibi hususu, nafaka ödemesi kendisi hakkında hükmedilen kişinin söz konusu borcunu ödememesi durumunda, nafaka alacaklısının başvurduğu hukuki bir yoldur.

Nafaka alacaklarını ve bunlar için öngörülebilecek hukuki yolları belirtirken nafaka çeşitlerini de ifade etmekte fayda vardır. Tedbir, iştirak, yoksulluk ve yardım olmak üzere temelde dört tür nafaka vardır. Bunların detaylarına ve ödenmediği durumlarda başvurulacak hukuki yollara aşağıda değinilmiştir. 

Nafaka alacaklarının ödenmemesi karşısında yürütülen icra takip sürecine ilişkin hukuki düzenlemeler, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu kapsamında yer almaktadır. Fakat belirtmek gerekir ki bunun yanında konuya ilişkin pek çok hüküm, mevzuatın çeşitli yerlerinde bulunmaktadır. Dolayısıyla, sürecin sağlıklı biçimde yürütülebilmesi adına tüm hükümler birlikte değerlendirilmelidir.

ÖNEMLİ: Nafaka gelirleri, kişilerin hayatını temin için ciddi önem arz eden gelirlerdir. İcra takibi ise bir davaya nazaran çok daha fazla teknik detayı vardır ve sürecin etkin takibini gerektirir. Dolayısıyla bu nafaka icra takibi sürecinde mağduriyet yaşamamak adına uzman icra avukatı yardımı almakta büyük fayda vardır. 

Nafaka İçin İcra Takibi Nasıl Yapılır?

Eğer bir kimsenin mahkeme kararı ile belirlenmiş olan nafaka alacağı, nafaka borçlusu tarafından ödenmemiş ve söz konusu yükümlülük ihlal edilmişse artık nafaka alacaklısının icraya başvurma imkanı doğar. Kişi, söz konusu alacak hakkında icra takibi başlatma imkanına sahiptir. 

Bu noktada hakkında icra takibine başvurulacak olan nafakanın türü ciddi önem arz eder. Yukarıda değindiğimiz üzere; yardım, tedbir, iştirak ve yoksulluk olmak üzere dört çeşit nafaka vardır. Genel olarak nafaka türlerini “nafaka davası ve nafaka türleri” başlıklı yazımızda inceledik. Öncelikle kısaca bunları belirtmek ve sonrasında hangi tür için hangi şekilde nafaka icra takibi yoluna başvurulabileceğini belirtmek gerekir.

Tedbir Nafakası: Boşanma sürecinde eşin yahut ergin olmayan çocuğun hayatını idame ettirebilmesi için yargılama sürecinde bir ara kararla ortaya konan ve yargılama süresince devam edebilecek olan ödeme yükümlülüğüdür. Bununla ilgili olarak “tedbir nafakası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Yoksulluk Nafakası: Eşlerin boşanması neticesinde kusuru daha az olan eşin maddi anlamda ihtiyaç sahibi olması durumunda diğer eşin kural olarak süresiz biçimde ödemekle yükümlü olduğu tutardır. Bununla ilgili detaylar için “yoksulluk nafakası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

İştirak Nafakası: Boşanma davası neticesinde çocuğun velayetine sahip olmayan eşin diğer eşe çocuk 18 yaşını doldurana, evlenene veya mahkeme kararıyla ergin kılınana kadar ödemekle yükümlü olduğu tutardır. Bununla ilgili olarak “iştirak nafakası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Yardım Nafakası: Kişinin yardım etmediği takdirde muhtaç ve zor duruma düşecek olan ve Kanunda zikredilen bir yakınının (akrabasının) talebiyle mahkemece bu kimse için hükmedilen ve ödemekle yükümlü olunan tutardır. Bununla ilgili olarak “yardım nafakası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Yukarıda belirtilen dört nafaka türünü kısaca belirtip açıkladıktan sonra bunların ödenmemesi durumunda söz konusu olacak nafaka icra takibi yöntemlerine de değinmekte fayda vardır. Bu noktada, nafaka alacaklarını doğru hukuki usul ve taleplerle ileri sürmek de ciddi önem arz eder. Aksi takdirde uzayan icra takibi süreçleri, kişilerin mağduriyetine neden olabilmektedir.

İlamsız Takibe Konu Olanlar: Bu noktada tedbir nafakasının mahkeme süreci içerisinde bir ara kararla hükmedilen nafaka türü olması nedeniyle ilamlı icraya konu olmayacağını belirtmek gerekir. Eğer kişi lehine tedbir nafakasına hükmedilmiş fakat buna rağmen bu nafaka ödenmemişse nafaka alacaklısı olan kişi yetkili icra dairesine başvurarak ilamsız icra takibi başlatabilir. Bu durumda borçlu olan kimseye ödeme emri gönderilir ve 7 gün içerisinde bir itiraz söz konusu olup da takip durmazsa artık kesinleşecektir. İtirazın söz konusu olması veya takibin kesinleşmesinden sonraki süreçler, icra hukuku çerçevesinde ilerleyecektir.

İlamlı Takibe Konu Olanlar: Eğer nafaka alacaklısı olan kimsenin ödenmeyen nafakası; yoksulluk, yardım yahut iştirak nafakası ise durum daha farklı olacaktır. Bu durumda söz konusu nafakasının dayanağı bir ara karar değil, mahkemenin nihai kararı olan hükümdür. Dolayısıyla ilamlı icra prosedürü devreye girer. Nafaka alacaklısının yetkili icra dairesine başvurmasıyla başlayacak olan ilamlı icra takip süreci, borçluya icra emrinin tebliğiyle devam eder. Borçlu her ne kadar 7 gün içerisinde itiraz etme imkanına sahip olsa da ilamlı icra söz konusu olduğu için takip durmaz.

Nafaka İcra Takibi Zamanaşımı: Türü ve mahiyeti önem arz etmeksizin nafaka alacağının zamanaşımı süresinin 10 yıl olduğunu belirtmek gerekir. Bu süre, nafaka bedelinin ödenmesi gerektiği zamanda ödenmemesi ile başlayan bir süreçtir.

Şimdiye kadar ifade edilen nafaka türleri ve bunlar için uygulanacak icra takip türlerini bir tablo ile daha açıklayıcı biçimde ifade etmekte fayda vardır.

ÖNEMLİ: Önemle belirtmek gerekir ki nafakaya ilişkin verilen mahkeme hükmü zamanaşımına uğramaz. yalnızca geçmişe dönük 10 yıldan önceki nafaka alacağı zamanaşımına uğrar. Bu şu demektir: kişi geçmişe dönük 10 yıldan önceki alacağı için nafaka icra takibi yapamaz. Esasen yapar, ancak nafaka borçlusu zamanaşımı def’i öne sürerse bu geçerli olur ve sadece geçmişe dönük 10 yıl için nafaka icra takibi söz konusu olur. Dolayısıyla mahkeme kararı değil, 10 yıldan önceki icraya konu edilmemiş alacak zamanaşımına uğrar.

Nafaka İcra Takibi İçin Yetkili İcra Mercii: Nafaka icra takibi için yetkili olan icra dairesinin belirlenmesi gerekir. Bu noktada nafaka borçlusunun yerleşim yerinde bulunan icra dairesi, ilamsız takip için söz nafaka icra takibinde yetkili olan dairedir. Takip başlatılırken yetkili icra dairesine başvurmak, sürecin uzamaması adına önem arz eder. İlamlı takip türlerinde, yani yoksulluk, iştirak ve yardım nafakasında tüm icra daireleri yetkilidir.

Nafaka İcra Takibi Maaş Haczi: İcra ve İflas Kanunu m.83 hükmü, kısmen haczi mümkün olan unsurları ifade etmektedir. Bunlar arasında maaş ve ücret de zikredilmektedir. Fakat ilgili maddenin ikinci fıkrası uyarınca, haczolunacak olan miktar, söz  konusu maaşın yahut ücretin dörtte birinden az olmayacaktır. Periyodik bir ödeme biçimine sahip olan nafaka, her ay hacizli maaş üzerinden nafaka alacaklısına verilecektir. Şunu önemle belirtmekte yarar vardır ki bir yandan kişinin birikmiş nafaka alacağı 1/4 oranında kesilerek ödenirken diğer yandan güncel tutar da aylık kesilerek ödenir. Yani nafaka icra takibinde maaş haczi 1/4 ile sınırlı değildir.

DİKKAT: Nafakanın her ay düzenli olarak maaştan kesilip dosyaya yatacağını belirttik. Yani icra dosyası kapanmaz ve aylık düzenli olarak dosyaya yatar. Ancak uygulamada buna ilişkin bazı problemler vardır. İcra daireleri halihazırdaki nafaka alacağını tahsil ettikten sonra nafaka icra takibi dosyasını kapatmaya meyillidir. Bunun için takip talebinin doğru bir şekilde hazırlanması gerekir.

Burada özellikle: “…tutarında toplam alacağın fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak ve tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla takip tarihinden itibaren fiili ödeme tarihine kadar asıl alacağa işleyecek yıllık %…(o zamanki yasal faiz oranı yazılır) yasal faiz ve değişen oranlardaki faizi ile, icra giderleri, avukatlık ücreti ve TAKİP TARİHİNDEN İTİBAREN DEVAM EDEN İŞLEYECEK NAFAKALAR ile birlikte Borçlar Kanununun 100.maddesi uyarınca yapılacak kısmi ödemelerin öncelikle faiz ve masraflara mahsubuyla tahsili istemidir.” şeklindeki talep, takip talebine eklenmediği durumda yalnızca birikmiş nafaka tahsil edilir. Bu nedenle nafaka icra takibi muhakkak avukat yardımı alınarak sürdürülmesi gereken bir husustur.

Ödenmeyen Nafaka İçin Tazyik Hapsi

Bir kimsenin nafaka ödemesi gerektiği hükme bağlanmış fakat ilgili kişi buna rağmen nafaka borcunu ödememişse artık nafaka borçlusunun İcra ve İflas Kanunu m. 344 hükmü uyarınca tazyik hapis cezasına mahkum edilme ihtimali de vardır. Bu yaptırım, ceza hukuku bağlamında söz konusu olan hapis cezalarıyla aynı mahiyette değildir. Bir tazyik hapsi niteliğinde olan bu yaptırım, caydırıcı bir mahiyet taşımaktadır.

Konu ile ilgili olarak “nafaka ödememe cezası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. Burada nafaka ödememe cezasının özetine yer verdik.

Tazyik hapsinin uygulanabilmesi için nafaka alacaklısının icra ceza mahkemesinde nafaka borçlusuna karşı dava açması gerekir. Bu davanın açılabilmesi için kişinin nafaka ödemekle yükümlü olduğuna ilişkin mahkeme kararı bulunmalıdır. İlgili borca ilişkin icra takibi kesinleşmiş olmalıdır. İcra emrinin tebliğinin üzerinden 1 ay geçmiş olmalıdır.

Somut olaya konu nafakanın ödenmemesinden itibaren söz konusu şikayet 3 ay içerisinde yapılmış olmalıdır. Eğer bu zikredilen şartlar mevcutsa nafaka borcunu ödemeyen kimse hakkında nafaka alacaklısının şikayeti üzerine 3 aya kadar tazyik hapsi söz konusu olabilir. Bu süre zarfında kişi ilgili meblağı öderse bu hapis sona erer.

Nafaka İcra Takibine İtiraz

Nafaka için yürütülen icra takip işlemi eğer ilamlı surette başlatılmışsa borçluya gönderilecek icra emri karşısında 7 günlük süre içerisinde itiraz imkanı mevcuttur. Fakat takibin ilamlı olması nedeniyle, söz konusu itiraz takip sürecini durduramayacaktır. Bu şekilde ilamlı bir icra takibi yapılması iştirak, yoksulluk ve yardım nafakaları için söz konusu olabilir. 

Nafaka icra takibi karşısında itirazın mümkün olduğu diğer bir hal de söz konusu takibin ilamsız biçimde yapılmış olması durumudur. Somut olaya konu olan nafaka eğer tedbir nafakası ise bu durumda bir ilamın varlığından söz edilemeyeceği için ilamsız takip yapılabilecektir. Bu durumda borçlunun ödeme emrine 7 günlük sürede itirazı ile takip de duracaktır.

Tedbir nafakası icra takibine itiraz halinde icra hukuk mahkemesinde itirazın kaldırılması davası açarak hızlı bir şekilde takibin devamını sağlayabilir. Yoksulluk, iştirak ve yardım nafaka icra takibine itiraz halinde ise itirazın bizatihi kendisi zaten dava açma yolu ile söz konusu olduğu için orada davayı itiraz eden açmış olur. Bu itiraz malların satışı dışındaki diğer icra takibi işlemlerini durdurmaz.

Birikmiş Nafaka İçin İcra Takibi

Birikmiş nafaka alacakları da nafaka alacağı mahiyetinde olduğu için bu kapsamda icra takibi ve haciz işlemleri bakımından öncelikli (rüçhanlı) alacaklar arasında kabul edilmektedir. Fakat birikmiş nafaka alacakları için (son 3 aydan öncesi için) tazyik hapsi cezası uygulanmamaktadır.

Eğer birikmiş nafaka alacağı varsa ve bu alacak borçlunun maaşı haczedilerek tahsil edilecekse; her ay hem güncel işleyen kısım kesilir ve diğer taraftan birikmiş nafaka miktarı maaşın kalan kısmından tüm maaşın 1/4ü kadar kesilip dosyaya yatar. Bunu bir tablo ile ve örnek ile göstermek gerekirse:

Nafaka İcra Takibi Ne Kadar Sürer

Yukarıda da izah ettiğimiz üzere nafaka icra takibine itiraz imkanı kısıtlı da olsa mevcuttur. Burada nafaka icra takibi ne kadar sürer sorusuna ihtimalli olarak cevap vermek gerekir.

Öncelikle her tür nafaka icra takibi için borçluya ödeme emri tebliğ edilecektir. Bu tebligatın yapılması, daireye ve borçluya göre değişmekle birlikte, 2 hafta ile 2 ay arasında değişmektedir. Bunun haricinde borçlunun bir itiraz süresi olan 7 günlük süre işler.

Bu 7 günden sonra itiraz edilmemişse zaten takip kesinleşir ve icra işlemleri kısa süre içerisinde yapılır. Ancak itiraz edilmişse ilamsız takipte yani tedbir nafakasında; nafaka alacaklısı itirazın kaldırılması davası açar. İtirazın kaldırılması davası itirazın iptaline oranla çok daha hızlı sonuçlanır. Bu davanın sonuçlanması birkaç ay sürebilir.

Eğer ilamlı takip yani; yoksulluk, iştirak veya yardım nafakası için icra takibi söz konusu ise bu durumda borçlunun itirazı zaten dava açmak suretiyle olacağından bu itiraz icra işlemlerini durdurmaz. Sonuç olarak tahsili kabil bir nafaka borcu söz konusu olduğunda, nafaka icra takibi ne kadar sürer sorusunun cevabı, aşağı yukarı 2 ay ile 5-6 ay arasında değişmektedir.

Tabi burada borçluyu sıkıştırmak adına yukarıda bahsettiğimiz nafaka ödememekten ötürü şikayet de söz konusu olabilir. Özellikle tahsili kabil olmayan nafaka alacaklarında bu uygulanır. Bu durumda süreç birkaç ay daha daha uzayabilir.

Nafaka İcra Takibi ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda nafaka icra takibi ile ilgili bilinmesi gereken hususlardan ve uygulamadaki işleyişten bahsettik. Ayrıca belirtmek gerekir ki nafaka alacağı için icra takibi ile ilgili sık sorulan bazı sorular vardır. Bunları da burada yanıtlamakta yarar görüyoruz.

Sonuç Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda nafaka icra takibi hususunu ve sürece ilişkin bilinmesi gereken detayları, süreç içerisinde karşılaşılabilecek hukuki problemleri ve bunların çözümlerini uygulamaya dönük bir biçimde izah ettik.

Nafaka alacaklarının kişilerin hayatlarını idame noktasında ciddi bir öneme sahip olması, yargılama ve takip süreçlerinde yapılacak hata ve gösterilecek ihmallerin süreci negatif etkileme ihtimali ve uygulamaya dönük diğer güncel problemler düşünüldüğünde nafaka icra takibi ve nafaka alacaklarına ilişkin diğer hukuki uyuşmazlıkları yaşayan kimselerin süreci sağlıklı yürütme adına önce avukata sormaları önem arzeder.