Terekenin Tespiti Davası (Miras Tespit Davası)

Terekenin tespiti davası (miras tespit davası) uygulamada sıklıkla görülen çok önemli davalar arasında yer alır. Mirasçıların elde edeceği miras varlığı açısından bu dava ciddiyetle takip edilmelidir.

Yazımızda terekenin tespiti nedir, nasıl yapılır, nelere dikkat edilmeli gibi soruları yanıtladık. Önemli detaylara ve sonuçlara sahip bir dava olmasından ötürü yazımızı dikkatle okumanızı ve sürecin titizlikle yürütülmesini öneririz.

Terekenin Tespiti Nedir?

Mirasbırakanın her türlü malvarlığının (terekede taşınır, taşınmaz aktifler, banka hesapları, miras bırakanın borçları şeklinde pasifler vs.) tespit edilebilmesi için açılan davaya terekenin tespiti davası denir. Bir diğer adı da miras tespit davasıdır. Bu dava mirasçılar açısından büyük önem taşır. Zira mirasçılar söz konusu tespite göre mirasın paylaşımını yapacaktır.

Terekenin tespiti davası 4721 sayılı Türk medeni kanunu 589. madde ve devamı hükümlerinde yer alır. Ayrıca bu davaya etki eden mevzuatta farklı hükümler bulunur. Usul ve esasa yönelik bu kurallar davanın sağlıklı bir şekilde sonuçlandırılması açısından önemlidir.

Tereke Nedir: Tereke, miras bırakanın ölümünün sonucu olarak ortaya çıkan ve mirasçılara kalan aktif ve pasif malvarlığının tümünü ifade eden hukuki bir terimdir.

ÖNEMLİ: Terekenin tespiti davasında miras varlığı söz konusu olduğu için davanın en başından sonuna kadar bir çok aşaması vardır ve her aşamada titizlikle çalışılmalı ve doğru hukuki işlemler yapılmalıdır. Bu nedenle sürecin deneyimli bir miras avukatından yardım alınarak takip edilmesi elzemdir.

Tereke Nasıl Tespit Edilir?

Tereke tespit edilirken miras bırakanın tüm aktifleri ve pasifleri beraber hesaba katılır. Miras bırakanın tüm aktiflerinden pasifleri çıkarılmak suretiyle net mirasçılara kalacak olan tereke bulunur.

Terekenin aktifi murisin taşınır ve taşınmaz malları, alacakları ve bunlara bağlı fer’i alacak olan faizlerden oluşur. Terekenin pasifleri ise miras bırakanın borçları ve bazı masraflardan ibarettir. Söz konusu masraflar ve borçlar aşağıda ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.

Terekenin aktifinden (yani mirasbırakanın toplam malvarlığından) çıkarılacak söz konusu borçlar ve masraflar şunlardır:

• Murisin borçları
• Cenaze masrafları
• Terekenin mahkemece mühürlenmesi ve yazılması için yapılan masraflar
• Miras bırakanla yaşayan bireylerin 3 aylık geçim masrafları
• Hali hazırda eğitimine devam eden ve özürlü çocuklara ödenecek tazminat

yukarıda sayılan masraf ve borçlar miras bırakanın malvarlığından düşülmeden tereke mirasçılar tarafından paylaşılamayacaktır.

ÖNEMLİ: En nihayetinde tereke nasıl tespit edilir sorusunun cevabı, terekenin tespiti davası açarak olacaktır. Tüm bu malların tespitini mahkeme çeşitli kurumlara müzekkere yazarak bulur.

Terekenin Tespiti Davası

Miras tespit davası açıldıktan sonra mahkeme tensip oluşturarak burada kişinin tüm mallarının ve borçlarının tespit edilebilmesi için çeşitli kurumlara müzekkere yazar. Düzgün işletilen bir süreç sonunda mirasbırakanın nesi var nesi yok, hangi mallar kimlere devredilmiş, neler üzerinde, ne borcu var hepsi tespit edilebilir.

DİKKAT: Burada unutulmaması gereken husus ise şudur; terekenin tespiti dava dilekçesi mahkemece tespit edilecek mallar noktasında büyük önem taşır. Çünkü mahkeme, kişi neyi talep etmişse ona göre tespitte bulunur. Bu nedenle dava açılırken talep edilecek şeyler çok önemlidir. Zira burada yapılacak bir eksiklik kişinin hak kaybına uğramasına neden olabilir.

Örneğin, pasif taşınmaz sorgusu talep edilmemişse mahkeme bu tespiti yapmaz ve mirastan mal kaçırma olayına karşı kişinin yapabileceği bir şey olmaz. Burada çok dikkatli hareket edilmelidir. Bu noktada yapılacak en sağlıklı şey önce avukata sormak sonrasında ona göre hareket etmek olacaktır. Konu ile ilgili olarak “muris muvazaası” ve “tenkis davası” başlıklı yazılarımızı okuyabilirsiniz.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu terekenin tespiti davasını bir tespit davası olarak öngörmüştür. Tespit davası bir hukuki hakkın veya hukuki işlemin varlığını ya da yokluğunu saptar. Bu çerçevede terekenin  tespiti davası ile murisin sahip olduğu aktif ve pasiflerin mirasçılarca öğrenilmesi amaçlanmıştır.

Terekenin Tespiti Davası Zamanaşımı: Miras tespit davası murisin ölümünden itibaren herhangi bir hak düşürücü süre veya zamanaşımına tabi olmaksızın mirasçılar tarafından açılabilecektir. Ancak davanın açılma zamanı iyi tespit edilmelidir. Çünkü ne kadar geç kalınırsa işlemler o kadar zorlaşır ve hak kaybı ihtimali artar.

Görevli ve Yetkili Mahkeme: Bu davada görevli ve yetkili mahkeme, mirasbırakan kişinin son yerleşim yerinde bulunan sulh hukuk mahkemesidir. Görev ve yetki kuralları burada çok önemlidir. Hatalı şekilde dava açılırsa süreç uzayacak ve çok karmaşık bir hal alacaktır.

Terekenin Tespiti Davası Dilekçesi Örneği

Terekenin tespiti davası için hazır bir dilekçenin doldurulmasıyla sonuca ulaşılması pek imkan dahilinde değildir. Her somut olayda mahkemeden tespiti talep edilen olgular değişecektir. Ayrıca bu taslak metinler çoğu zaman değişen hukuki mevzuata aykırılık teşkil eder ve zaten çok detaylı olan usul hukuku bakımından geçersiz sayılır. Hak kaybı doğurması muhtemeldir.

Taleple bağlılık ilkesi gereği tespiti gereken hususun dilekçede yer almaması halinde söz konusu olgular mahkemece tespit edilmeyecek ve ciddi hak kayıpları yaşanacaktır. Bu nedenle söz konusu sürecin işin uzmanı olan avukatlar gözetiminde ve her somut olay için o olaya özgü şekilde yapılması elzemdir.

Dava Süresince Karşılaşılacak Masraflar

Miras tespit davası açılması halinde karşılaşıcak masraflar her somut olay bakımından farklılık arz edecektir. Bu masraf kalemleri dosya masrafı, dava harcı ve vekalet ücretinden oluşur.  Vekalet ücreti avukat ile müvekkil arasında somut olayın kapsamına göre ve genellikle avukatlık asgari ücret tarifesi doğrultusunda belirlenir. Terekenin tespiti dava masrafı genelde maktu bir miktardır. Henüz tereke tespit edilmemiş olduğundan 400-500 TL arası somut olaya göre değişen bir başlangıç masrafı çıkar. .

Terekenin Tespiti Davasını Kimler Açabilir?

Terekenin tespiti davasını bu davada hukuki yararı bulunan kimseler tarafından açılabilecektir. Burada hukuki yararı olan kimseler atanmış ve yasal mirasçılardır. Ayrıca mirasbırakanın alacaklıları ve mirasçıların alacaklıları da gerekli olması halinde bu davayı açma imkanına sahiptirler. Terekenin tespit davasının açılmasında mirasçıların beraber hareket etme zorunluluğu yoktur. Her bir mirasçı tek başına dava açarak sonuca ulaşabilecektir.

Terekenin Tespiti Davasında Neler Talep Edilir?

Bu davadaki temel talepler murisin malvarlığının tespitine yönelik olacaktır. Bu bağlamda mirasçılar mahkemeden resmi ve özel kurumlara müzekkere yazılarak murisin malvarlığının tespit edilmesini talep edecektir. Taşınmazlar için tapu müdürlüğüne, kara taşıtları için trafik siciline, bankadaki mevduatlar için ilgili bankalara müzekkere yazılması talep edilebilecektir.

ÖNEMLİ: Mahkemeden hangi kurumlara ne sebeple müzekkere yazılması gerektiği önemlidir. Zira örneğin muris hayattayken bir taşınmazı muvazaalı devrettiği veya bağışladığı halde miras bırakanın ölümünden geriye dönük olarak kayıtların ilgili yerlere mahkemece müzekkere yazılarak tespit edilmesi talep edilmelidir. Hiç şüphesiz söz konusu malvarlığının tespit edilmemesi halinde mirasçılar aleyhine ciddi hak kaybı meydana gelecektir. Bu sebeple terekenin tespiti davası takibinde profesyonel hukuki yardım almak elzemdir.

Terekenin Tespiti Davasında İhtiyati Tedbir

Mirasçılardan her biri diğer mirasçıların miras mallarına ilişkin işlem yapmasını engellemek amacıyla mahkemeden ihtiyati tedbir kararı verilemesini isteyebilecektir. Bu davada verilecek ihtiyati tedbir kararı ile o malın artık mirasçılara ait olduğu ve onun üzerinde işlem yapılamayacağı sağlanır.

Mirasçılar talep etmese dahi hakim somut olayın özelliklerini dikkate alarak re’sen de ihtiyati tedbir kararı verebilecektir. Ancak her ihtimale karşı ihtiyati tedbir istenmelidir.

Terekenin Tespiti Davası Ne Kadar Sürer?

Terekenin tespiti davasının süresi hakkında belirli bir süre söylemek mümkün değildir. Terekedeki hak ve borçların hacmi, mahkemece ilgili kurumlara yazılan müzekkerelere cevap verilmesi, bilirkişinin raporunu iletmesi gibi hususlar davanın süresini önemli ölçüde etkilemektedir. Önemle belirtmek gerekir ki bu davanın avukat yardımı alınarak sürdürülmesi her zaman olumlu sonuç doğuracaktır. Genel anlamda terekenin tespiti davaları 2 ay ile 1 yıl arasında değişen sürelere göre sonuçlanmaktadır.

Terekenin Tespiti ve Paylaştırılması

Bu davada sadece tereke tespit edilir. Miras otomatik paylaştırılmaz. Mirasçıların mirasın taksimi için  veraset ilamı alarak ilgili alacakların devri için gerekli işlemleri ayrıca yapmaları gerekir. Bundan sonraki paylaşım ise eğer mirasçılar arasında bir anlaşmazlık söz konusu ise ortaklığın giderilmesi davası ile gerçekleşecektir.Miras paylaşımı mirasçıların kanuni oranlarına göre veya aralarında anlaştıkları oranlara göre yapılabilecektir. Konu ile ilgili olarak “miras payları ve paylaşımı” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Mirasçılar Borçlardan Sorumlu mu ? Mirasçılar, murisin aktiflerinden sorumlu olduğu gibi pasiflerinden de sorumlu olacaktır. Yani mirasbırakanın bir takım borçlarından mirasçıların elbette ki sorumluluğu vardır. Burada mirasçıların bir imkanı “reddi miras” yapmaktır. Eğer borç daha fazla ise reddi miras yoluna gidilebilir. Bunun değerlendirmesi çok dikkatli yapılmalıdır. Reddi miras işlemi süreye tabidir ve önemli şekil şartları vardır.

Sonuç Olarak Nelere Dikkat Edilmeli

Yukarıda terekenin tespiti davası ile ilgili genel olarak bilinmesi gereken hususlardan bahsettik.  Terekenin tespiti miras varlığının bilinmesi açısından önemlidir. Doğru işletilecek bir süreç ile mirasbırakanın malları ve borçları eksiksiz şekilde tespit edilebilir.

Görüldüğü üzere oldukça detaylı ve dikkat edilmesi gereken bir süreç söz konusudur. Hatalı veya ihmal edilen işlemler çok ciddi ve telafisi zor kayıplara neden olabilir. Bu nedenle süreç öncesinde ve devamından muhakkak hukuki danışmanlık alınmalıdır.