Sulh Ceza Hakimliği

5235 sayılı kanunda yapılan değişiklikle 28.06.2014 tarihi itibariyle Sulh Ceza Hakimliği görev yapmaya başlamıştır. Kanun koyucu bu değişiklikle sulh ceza hakimliğini soruşturma aşamasına özgü görevlendirerek böylece soruşturma aşamasında alınması gereken kararların ve yapılması gereken işlerin gerekli olan inceleme olmaksızın yapılmasının önüne geçilmesini hedeflemiştir. Bu sebeple sulh ceza hakimliği ceza muhakemesinde önemli bir mercii olarak görev yapmaktadır.

Yazımızda sulh ceza mahkemesi nedir, nasıl kurulur, sulh cezaların görevleri nelerdir, verilen kararlara nasıl itiraz edilir gibi önemli soruların cevaplarını açıkladık.

Sulh Ceza Hakimliği Nedir?

5235 sayılı kanun uyarınca soruşturma aşamasında Kanunlarla belirtilen kararları almak ve bunlarla ilgili işleri yapmak ve bu karar ve işlere karşı itirazları incelemekle görevli olan tek hakimin görev yaptığı hakimliktir.

Sulh Ceza Hakimliğinin Kuruluşu

5235 sayılı kanunda 6545 sayılı kanun uyarınca yapılan değişiklikler neticesinde 28.06.2014 tarihi itibariyle Sulh Ceza Mahkemeleri kaldırılmıştır. Kaldırılan Sulh Ceza Mahkemeleri yerine Sulh Ceza Hakimlikleri ihdas edilmiştir.

İlgili kanunda sulh cezaların kurulma amacı belirtilmiştir. Buna göre sulh ceza hakimliği; yürütülen soruşturmalarda hakimin vermesi gereken kararları yerine getirmek, işleri yapmak ve bu karar ve işlere karşı yapılan itirazları incelemek için kurulmuştur.

Sulh cezalar her il merkezinde, ilçelerde ise iş yükü ve bölgenin coğrafi durumu dikkate alınarak HSK’nın olumlu görüşü alındıktan sonra Adalet Bakanlığınca kurulmaktadır. İlde veya belirlenen ilçede kurulan sulh cezalar bulundukları yerin ismi ile anılır.

İş yoğunluğunun fazla olduğu yargı çevrelerinde birden fazla sulh ceza kurulabilir. Birden çok sayıda sulh ceza hakimliği kurulması durumunda ise bu hakimlikler numaralandırılır ve bu numaraya göre isimlendirilir. Bu hakimliklerin yargı çevresi ise bulunduğu il veya ilçenin idari sınırlarıdır.

Özel olarak sulh cezalarda görevlendirilen hakimler başka mahkemelerde ya da sulh ceza hakimliği dışındaki başka işlerde görevlendirilemezler.

Sulh Ceza Hakimliğinin Görevleri

5235 sayılı kanunun 10. Maddesi uyarınca sulh ceza hakimliği diğer kanunlarca verilen görevler saklı olmak üzere, ceza muhakemesinde soruşturma evresinde hakimin vermesi gerekli olan kararların verilmesi, gerekli olan işlerin yapılması ve bu karar ve işlere karşı yapılan itirazların incelenmesinde görevlidir.

Sulh ceza hakimliğinin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belirtilen görevlerine şunlar örnek verilebilir:

• Adli kontrol kararı
• Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz
• Gözlem altına alma kararı
• Yakalama kararı
• Gözaltı kararına itiraz
• Yakalama kararına itiraz
• CMK madde 75 uyarınca iç beden muayenesinin yapılması ve vücuttan örnek alınmasına ilişkin karar
• Moleküler genetik inceleme kararı
• Soruşturma aşamasında her 30 günde bir tutukluluk değerlendirmesi
• Adli arama kararı
• El koyma kararı

Sulh ceza hakimliğinin diğer kanunlarda düzenlenmiş olan görevlerine ise şunlar örnek verilebilir:

• Basın Kanunu’na göre soruşturma dosyasına ilişkin yayın yasağı kararını vermek
• Kanunlarda belirtilen durumlarda idarenin vermiş olduğu idari yaptırımlara karşı başvuru mercii olarak ilgili kararı vermek
• Basın Kanunu kapsamında düzeltme ve tekzip hakkında karar vermek
• Soruşturma aşamasında noterden evrak talebi
• Terörle Mücadele Kanunu uyarınca gözaltı süresinin uzatılmasına karar vermek

Sulh cezalar hangi davalara bakar?:  6545 sayılı kanunla beraber getirilen değişiklik uyarınca sulh ceza mahkemeleri kaldırılıp yerine sulh ceza hakimliği görevli kılınmıştır. Sulh ceza hakimlikleri de kendilerine tevdi edilen kararları almakla görevli kılınmıştır. Dolayısıyla yürüttüğü bir ceza davası söz konusu değildir.

Sulh Ceza Hakimliğinin Kararlarına İtiraz

Sulh ceza hakimliğinin vermiş olduğu kararlara karşı istinaf ve temyiz kanun yolu kapalıdır. Yani bu kararlara karşı bir üst mahkemede inceleme yapılması mümkün değildir. Ancak bu kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.

İtiraz incelemesini yapacak mercii ise ilgili yargı çevresinde birden çok sulh ceza hakimliği varsa numara olarak kendisinden sonra gelen sulh ceza hakimliğidir. Son numaralı sulh ceza hakimliğinin kararını ise ilk sulh ceza mahkemesi inceleyecektir. Şayet ilgili yargı çevresinde sadece bir tane sulh ceza hakimliği varsa bu durumda sulh ceza hakimliğinin kararını ağır ceza mahkemesi ile aynı yargı çevresinde görev yapan sulh ceza hakimliği inceleyecektir.

Sulh ceza hakimliğine itiraz kanunda ayrıca bir hüküm yoksa ilgililerin kararı öğrenmesinden itibaren yedi gün içerisinde kararı veren sulh hukuk hakimliğine verilecek bir itiraz dilekçesi ile veya zabıt katibine itiraz beyanında bulunarak bunun tutanağa geçirilmesi yoluyla yapılır.

İtiraz başvurusu üzerine sulh ceza hakimliği inceleme yapar ve itiraz başvurusunu haklı bulursa vermiş olduğu kararı düzeltir. Ancak itiraz başvurusunu haklı görmez ise en çok üç gün içerisinde yukarıda açıklandığı üzere itiraz incelemesini yapacak görevli merciiye kararı gönderir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına İlişkin Karara İtiraz: Suçtan zarar gören ilgili kararın kendisine tebliği edilmesinin üzerine on beş gün içerisinde kararı veren Cumhuriyet savcısı ile aynı yargı çevresinde görev yapan ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza mahkemesine vereceği bir dilekçe ile itirazda bulunabilir. İlgili mercie verilecek itiraz dilekçesinde kamu davasının açılmasında haklı gösterecek somut olayla ilgili bilgiler ve deliller açık bir şekilde gösterilmelidir.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararına İtiraz: Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin şartların varlığı halinde cumhuriyet savcısı kamu davasının açılmasını beş yıllığına erteleyebilir. İşte bu karara suçtan zarar gören verilen kararın ilgililere tebliğ edilmesinde itibaren 15 gün içerisinde sulh ceza hakimliğine itirazda bulunabilir. İtiraz incelemesini yapacak yetkili sulh ceza hakimliği ise ilgili kararı vermiş olan Cumhuriyet savcısı ile aynı yargı çevresinde görev yapan ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki hakimliktir.

İdari Para Cezası ve Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesine İlişkin İdari Yaptırım Kararına İtiraz: Bu kararlara karşı kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde sulh ceza hakimliğine itirazda bulunulabilir. Süresi içerisinde itiraz başvurusunda bulunulmamış ise ilgili karar kesinleşir. Ancak herhangi bir mücbir sebebin varlığı durumunda 15 günlük süre içerisinde itiraz başvurusu yapılamamışsa mücbir sebebin ortadan kalkmasından itibaren 7 gün içerisinde itirazda bulunulabilir.

İdari Yaptırım Kararlarına İtiraz: Sulh ceza hakiminin vermiş olduğu idari yaptırım kararlarına karşı itiraz edilebilir. Bunun için ilgili kararın taraflara tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde sulh ceza hakimliğine bir dilekçe ile itiraz başvurusunda bulunulabilir. İtiraz incelemesini yapmaya yetkili sulh ceza hakimliği ise ilgili kararı veren sulh ceza hakimliğinin numara sırası olarak kendisinde sonra gelen sulh ceza hakimliğidir.

ÖNEMLİ: 08.07.2021 tarihli kanun değişikliği sonrasında artık Sulh Cezaların verdikleri adli kontrol ve tutuklama kararlarına karşı itiraz, takip eden numaralı sulh cezaya değil, aynı yargı yerinin ilgili asliye ceza mahkemesine yapılmaktadır.

Sulh Ceza Kararlarına İtiraz Dilekçesi

Yukarıda bahsedilen süreler içerisinde ilgili merciiye verilecek itiraz dilekçesi ile itiraz başvurusu yapılmaktadır. Alelade hazırlanan bir itiraz dilekçesinin istenilen sonucu doğurmayacağı unutulmamalıdır. Dolayısıyla sulh ceza hakimliği kararlarına itiraz dilekçesi örneği başlığı altındaki taslak dilekçe metinlerinden uzak durulmalı, her somut olaya özel itiraz dilekçesi hazırlanmalıdır.

İtiraz dilekçesi hazırlanırken somut olaya ilişkin bilgiler ve deliller açık ve net bir şekilde dilekçede gösterilmelidir. İtiraz nedenleri, dayanılan hukuki sebepler ve talep dilekçede mutlaka yer almalıdır. Aksi halde dilekçede bulunan eksiklikler çeşitli hak kayıplarına yol açacaktır. İstenmeyen sonuçlar ile karşılaşmamak adına itiraz dilekçesinin ceza avukatı aracılığı ile hazırlanmasında yarar vardır.

Konu ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda sulh cezalarla ilgili bilinmesi gereken temel meselelerden ve uygulamadaki işleyişten bahsettik. Ayrıca konu hakkında merak edilen ve sıkça sorulan bazı soruları burada yanıtlamakta yarar görüyoruz.

Sulh Ceza Hakimliği Ceza Avukatı Desteği

Sulh ceza hakimliğinin vermiş olduğu kararlara karşı yapılan itirazlarda alanında uzman bir avukatın desteği oldukça önemlidir. Her somut olaya göre hukuki sorunların değişkenlik göstermesi sebebiyle yapılacak itiraz başvurusu da somut olay özelinde yapılmalıdır.

İtiraz süresine dikkat edilerek süresi içinde itiraz başvurusunun yapılması, itiraz başvurusunu en iyi şekilde açıklayan bir dilekçenin hazırlanması, dilekçenin verileceği yetkili merciinin doğru tayin edilmesi gibi hususlarda ceza avukatından hukuki yardım almak daha hızlı ve etkili sonuç elde edilmesini sağlayacaktır.