Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi; gerek mirasçılar açısından gerekse miras bırakan veya sözleşmenin diğer tarafı olan bakım yükümlüsü açısından önemli sonuçlara sahiptir. Bu sözleşmenin taraflara yüklediği borçlara göre süreç değişkenlik göstermektedir.

Yazımızda ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile ilgili bilinmesi gereken genel bilgileri ve buna ilişkin sürecin nasıl işleyeceğini anlattık. Bu tür sözleşmelerin önemine binaen yazımızı dikkatle okumanızı tavsiye ederiz.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedir?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, sözleşme taraflarından bakım borçlusunun, bakıma ihtiyacı olan kişinin öleceği zamana kadar her türlü bakım ve gözetmeyi kabul ettiği diğer sözleşme tarafı olan bakım alacaklısının da sahip olduğu malvarlığının belli bir kısmını karşı tarafa devretmeyi vaat ettiği akittir. Uygulamada ölene kadar bakma sözleşmesi olarak da bilinir.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin iki tarafı bulunmaktadır. Sözleşmenin bakım borçlusu, bakım alacaklısı yaşadığı sürece bakımını üstlenerek buna ilişkin tüm özeni göstermeyi ve sözleşmede belirtilen bakım alacaklısının ihtiyaçlarına cevap vermeyi taahhüt eder. Bakım alacaklısı ise, malvarlığının bir kısmını veya tamamını bakım borçlusuna karşı edim olarak vaat etmektedir.

DİKKAT: Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin hazırlanması süreci oldukça önemli sonuçlar doğuran bir süreçtir.  Bu nedenle dikkatle takip edilmesi gereken detaylar içermekte olup hata veya ihmalen yapılacak yanlışlara karşı hak kaybının önüne geçilmesi için sürecin başından sonuna kadar mutlaka uzman bir miras avukatından yardım alınmalıdır.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Ölünceye kadar bakma akdi, Türk Borçlar Kanunun 612. maddesi gereği miras sözleşmesi hükümlerine tabi tutulmuştur. Bu nedenle sözleşmenin nasıl yapılacağı miras sözleşmesi hükümlerine göre belirlenmektedir.

Bu sözleşmenin yapılabilmesi için öncelikle sözleşme taraflarının mevcut bulunması gerekir. Sözleşmenin bir tarafı bakım borçlusu, diğer tarafı bakım alacaklısı olarak adlandırılır. Bakım borçlusu, sözleşmede bakım alacaklısı ölene dek ona bakmayı ve sözleşme kapsamında alacaklıya karşı sorumluluklarını yerine getirmeyi vaat eden kişidir.

Bakım alacaklısı ise, bakım borçlusunun kendisine ölene dek bakmayı kabul etmesi nedeniyle mal varlığının belli bir kısmını veya tamamını bakım borçlusuna vermeyi taahhüt etmektedir. Sözleşmenin tarafları veya bunların temsilcileri sözleşmeyi kanunda öngörülen şekil şartlarına göre yetkililer ile düzenleyerek bu sözleşmeye resmiyet kazandırabilir. Bu yetkililere ve sözleşmenin nerede yapıldığına ve genel şartlarına aşağıda değindik.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Şartları

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, mevzuatta şekil şartlarına uygun hazırlanması gereken akit türlerinden biridir. Bu sözleşmenin kanunda öngörülen biçimde belirtilen şekil şartlarına uyularak hazırlanmalıdır. Sözleşmenin resmi şekilde yapılması öngörülmüştür.

Türk Borçlar Kanunu 612. maddesinde ölünceye kadar bakma sözleşmesinde söz konusu mirasçı ataması olmasa dahi miras sözleşmesi biçiminde hazırlanması gerektiği belirtilmiştir. Miras sözleşmesi, resmi vasiyetname biçiminde düzenlenmektedir. Türk Medeni Kanunun 532. maddesinde  vasiyetnameyi düzenlemeye yetkili kurum ve kişiler sulh hakimi, noter veya kanunla kendisine bu yetkinin verildiği diğer görevliler olarak belirlenmiştir.

Bu halde düzenlenecek olan ölünceye kadar bakma sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu gereği miras sözleşmesi hükümlerine tabi olup resmi vasiyetname şeklinde düzenlenecektir. Miras sözleşmesini düzenleme yetkisi sulh hakimi, noter veya kanunla yetkilendirilmiş diğer kişiler olduğundan ölünceye kadar bakma sözleşmesini düzenlemeye de bu kişiler yetkili olup bu kişiler tarafından düzenlenmeyen sözleşmeler, ölünceye kadar bakma sözleşmesi şekil şartı noksanlığı nedeniyle geçersiz sayılacaktır.

Uygulamada genellikle noter huzurunda yapılan bu sözleşmede 2 tanık da hazır bulunmalıdır. Bu sözleşme anne-baba ile çocukları arasında da yapılabilir ancak bu durumda diğer mirasçıların saklı payları zedelenmeyecek şekilde sözleşmenin yapılmasına dikkat edilmelidir. Aksi halde yargıtay kararları gereğince tenkis davası söz konusu olabilecektir. Saklı paylarla ile ilgili olarak “miras paylaşımı” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesine konu edilen mallar, sözleşmede bakıma muhtaç olan kişiye ait olmalıdır. Henüz maliki olmadığı ancak ileride olabileceği mallar da bu sözleşmeye konu edilebilir. Bunun haricinde üçüncü kişilere ait mallar, ancak o kişilerin muvafakati ile bu sözleşmeye konu edilebilir.

Bu sözleşmede bakıma muhtaç kişi ile bakım yükümlüsü aynı evde yaşamak zorundadır. Ancak taraflar aralarında anlaşarak sözleşmeye bunun aksini belirten bir hüküm koyabilirler. Bakım yükümlüsü, edindiği bu malı başka kişilere satabilir, devredebilir.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Gerekli Evraklar

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi gerekli evrakların neler olduğu aktin nerede yapılacağına göre değişkenlik göstermektedir. Bu sözleşme Tapu Sicil Müdürlüğünde düzenlenebileceği gibi noter veya sulh hakimliğince de hazırlanabilmektedir.

Tapu Sicil Müdürlüğünde düzenlenecek olan sözleşmelerde;

• Sözleşmeye konu olan taşınmazın tapu senedi
• Sözleşmenin tarafları bulunan bakım borçlusu ve bakım alacaklısı veya bu kişileri temsil edenler ile huzurda bulunacak iki tanığın kimlikleri
• Sözleşmenin taraflarının iki adet fotoğrafı
• Sözleşmeye konu taşınmazın emlak beyan değerini gösteren belediyeden alınan belge.

Noterde veya Sulh Hakimliğinde düzenlenecek olan sözleşmelerde;

• Mevzuatta öngörülen şekil şartlarına uygun olarak hazırlanmış aktin aslı veya   onaylanmış örneği
• Sözleşme taraflarından bakım borçlusuna yazılı olarak verilmiş taşınmazın tescilini yetkisi
• Sözleşmede açıkça bakım borçlusuna taşınmazın tescili yetkisi verilmemiş ise sözleşmenin diğer tarafının istemi veya buna ilişkin mahkeme kararı
• Sözleşme taraflarından bakım borçlusunun fotoğrafı
• Sözleşmeye konu taşınmazın emlak beyan değerini gösteren belediyeden alınan belge.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi İptali

Türk Borçlar Kanunun 615. maddesinde düzenlendiği üzere ölünceye kadar bakma akdinin iptal davası mevcuttur. İlgili maddeye göre, sözleşme taraflarından bakım alacaklısı, ölünceye kadar bakma sözleşmesi nedeniyle nafaka yükümlüsü olduğu diğer kişilere karşı bu sorumluluğunu yerine getirmekte güçlük çekiyorsa nafakadan yoksun kalan kişiler tarafından sözleşmenin iptali için dava açılabilmektedir. Bunun dışında ölünceye kadar bakma sözleşmesi sebebiyle tapu iptali ve tescil davası da açmak mümkün kılınmıştır. Bunlar her somut olayda ayrıca değerlendirilmelidir. Süreci sağlıklı şekilde işletebilmek ve hak kaybı yaşamamak adına muhakkak miras avukatından hukuki danışmanlık alınmalıdır.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Saklı Pay ve Tenkis Davası

Mevzuatta kişilerin edindikleri veya sahip oldukları mallar üzerindeki tasarrufları konusunda herhangi bir kısıtlama mevcut değildir. Yani kişiler ölene dek kazandıkları veya sahip oldukları malları tasarruf edebilmektedir. Ancak ölüme bağlı yapılan tasarruflar konusunda kanunkoyucu düzenleme ile ölenin yasal mirasçılarının hak kaybının önüne geçmeyi amaçlamıştır.  Bu önlemin hukuk dilindeki karşılığı saklı paydır.

Saklı Paylı Mirasçı: Saklı pay mirasçı saklı paya sahip yasal mirasçıdır. Saklı paylı mirasçı, miras bırakanı hısımlığı sebebiyle kanun tarafından mirasçılık sıfatı kazanan kişilerdir. Medeni Kanunumuz miras bırakanın altsoyu, eşi, anne ve babasını saklı paylı mirasçı olarak öngörmüştür. Saklı paylı mirasçılar her halükarda (istisna :reddi miras)  terekeden belli oranda pay alacaklardır.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesiyle taahhüt edilen malvarlığının bakım alacaklısına devriyle saklı paylı mirasçıların haklarına tecavüz edilmesi mümkündür. Bu halde saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açabilecektir.

Tenkis Davası: Tenkis davası, saklı paylı mirasçıların diğer kişiler tarafından paylarına tacavüz halinde söz konusu paylarını geri almak için açabilecekleri davadır. Ölünceye kadar bakma sözleşmesiyle saklı paylı mirasçının payına tecavüz varsa mirasçı tenkis davası açabilecektir. Konu ile ilgili olarak “tenkis davası” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ile Tapu Devri

Eğer ölünceye kadar bakma akdinin tapu müdürlüğünde gerçekleşirse taşınmazın devri de orada olacak anlamına gelir. Şayet sözleşme noter veya sulh hakimliği huzurunda yapılırsa bu halde tapu devrinin gerçekleşebilmesi için tarafların tapu müdürlüğüne başvurması aranır. Eğer mal sahibi tapu müdürlüğüne gitmekten kaçınması halinde dava açılabilecektir.

Tapu Devri Ne Zaman Olur:  Ölünceye kadar bakma sözleşmesi tapuda yapılırsa sözleşmenin yapılması ile tapu devri aynı anda gerçekleşir. Sözleşme noter veya sulh hakimliği huzurunda yapılırsa sözleşme yapıldığı anda mülkiyet kendiliğinden geçiş yapmaz. Tarafların tapu müdürlüğünde devir işlemi yapılır. Bu halde tapuya gidildiği aşamada mülkiyet geçişi sağlanacaktır.

Tapuya Şerh: Bakım karşılığı gayrimenkul devredileceğinin öngörüldüğü ölünceye kadar bakma sözleşmelerinde, gayrimenkul sözleşmenin başında devredilebilmektedir. Fakat kanun koyucu bakım borçlusunun ifadan kaçınabileceğini öngörerek bakım alacaklısına devredilen gayrimenkul üzerinde ipotek tesis etme hakkı öngörmüştür. Söz konusu ipotek hakkı devrin gerçekleştiği tarihten itibaren üç ay içinde kullanılmalıdır.

Tapu Harcı: Bakım alacaklısı yukarıda değindiğimiz ipotek hakkını kullanmak istemesi halinde gayrimenkulün bedelinin binde 4.55’i oranında tapu harcı ödemesi gerekecektir.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Örneği

Ölünceye kadar bakma akdinin örneği kişiler bakımından talep edilmektedir. Fakat taslak bir metin olarak ölünceye kadar bakma akdi sunmak ve kullanmak mümkün değildir. Zira her somut olay bakımından bakım yükümlüsünün ve bakım alacaklısının hakları ve borçları farklılık gösterecektir. Her olay bağlamında karşılıklı borçlar ve haklar dikkatlice kararlaştırılarak sözleşmeye eklenmelidir. Aksi halde her iki taraf bakımından da hak kayıplarına yol açacağı açıktır.

ÖNEMLİ: Tarafların daha sonra mağdur olmaması adına ölünceye kadar bakma sözleşmesinin hazırlanmasında alanında uzman bir avukattan yardım alması gerekir. Zira tarafların aleyhine sözleşme maddelerinin konulması her iki taraf bakımından büyük hak kayıpları yaşatabilmektir.

Konu ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda ölünceye kadar bakma sözleşmesinin temel kanuni düzenlemelerinde ve uygulamadaki işleyişten bahsettik. Ayrıca bu konuda sık sorulan bazı soruları burada yanıtlayacağız.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi uygulama bakımından büyük önem taşımaktadır. Özellikle son dönemde birçok kişi bu sözleşmeye başvurmaktadır. Uygulamada miras bırakanların, mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla sıklıkla bu yola başvurduğu görülmektedir.

Söz konusu muvazaayı ispat etmek amacıyla tüm delillerin titizlikle toplanması, tahlil edilmesi ve mahkemeye sunulması gerekmektedir. Aksi halde haklı olunmasına rağmen dava mahkeme tarafından reddedilebilecektir.

Yazımızda ayrıntılı olarak ele aldığımız üzere ölünceye kadar bakma sözleşmesinin hazırlanmasından iptaline kadar tüm aşamaları fazlasıyla çetrefillidir. Küçük bir ayrıntının kaçırılmasında dahi geri dönülemez ciddi hak kayıpları doğacaktır. Bu sebeple sözleşmenin aşamalarından önce avukata sormak ve uzman avukatlardan yardım almak  gerekmektedir.