Kısa Dönem İkamet İzni

Kısa dönem ikamet izni, diğer ikamet izni türlerine göre daha kapsamlı olan ve birçok gerekçeyle alınabilen bir ikamet izni türüdür. Bu nedenle, Türkiye’de vize süresinden daha uzun süre kalmak isteyen ve Kanun’daki şartları taşıyan yabancılar bu ikamet iznine başvurmalıdır.

Kısa Dönem İkamet İzni Nedir?

Kısa dönem ikamet izni, yabancı kişilerin Türkiye’de vize süresi veya vize muafiyeti süresinden daha uzun bir zaman zarfı için kalmak istemeleri durumunda, 6458 sayılı kanundaki gerekçelere dayanarak alabilecekleri ikamet izni türüdür.

Kısa dönem ikamet izni, 6458 sayılı Kanun’un m. 31 ve devamındaki hükümlerinde düzenlenmiştir. İlgili hükümlerde, kısa dönem ikamet iznine başvuru imkanı sağlayan hallere de yer verilmiştir.

Kısa Dönem İkamet İzni Nasıl Alınır?

Kısa dönem ikamet izni almak için öncelikle e-ikamet web sitesi üzerinden ön başvuru yapılır ve randevu alınır. Randevu tarihinde, istenen bilgi ve belgelerle birlikte konsolosluklara başvurulur. İkamet izni başvuruları, yabancının yasal temsilcisi tarafından veya vekaletname yoluyla avukatı tarafından yapılabilir.

E-ikamet sistemi üzerinden nasıl başvuru yapılacağı, “e-ikamet” yazımızda adım adım izah edilmiştir. E-ikamet başvurusu sonrasında, konsolosluklara evrak tesliminde bulunma aşması gelir.

Aşağıda listelenen durumlarda ise e-ikamet üzerinden randevu aldıktan sonra valilikler bünyesindeki il göç idaresi müdürlüklerine evrak teslim edilerek başvuru süreci Türkiye’den yürütülebilir.

• Adli veya idari makamların karar ve taleplerinin olduğu haller,
• Yabancının Türkiye’den ayrılmasının mümkün veya makul olmadığı durumlar,
• Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçişler,
• Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanların kısa dönem ikamet iznine geçişleri,
• Türkiye’de ikamet izni bulunan anne veya babanın Türkiye’de doğan çocukları için yapacağı başvurular,
• Halihazırda bulunan ikamet izninin dayanağının sona ermesi veya değişmesi nedeniyle yeni kalış amacına uygun ikamet izni için yapılan başvuru.

Randevu işlemleri tamamlanıp gerekli belgeler ilgili makama teslim edildikten sonra, kişinin durumu değerlendirilerek ikamet izni bakımından bir karar verilecektir. İkamet izni başvurusunda aranan belgeler ve şartlar, bu iznin hangi nedenle istendiğine göre değişkenlik arz etmektedir. Başvuru gerekçesine göre istenen belgelere aşağıda değinilmiştir.

Kimler Kısa Dönem İkamet İzni Alabilir?

YUKK 31 hükmünde, kısa dönem ikamet izni verilebilecek yabancılar sayılmıştır. Bu hükümde belirtilen kişi grupları dışındakilere, kısa dönem ikamet izni verilmeyecektir.

Kısa dönem ikamet iznine başvurabilecek kişiler şunlardır:

• Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler, 
• Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar, 
• Ticari bağlantı veya iş kuracaklar, 
• Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar, 
• Öğrenci değişim programları ya da Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler, 
• Turizm amaçlı kalacaklar, 
• Kamu sağlığını tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler, 
• Adlî veya idarî makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler, 
• Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler, 
• Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar, 
• Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar, 
• Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren 6 ay içinde müracaat edenler, 
• Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu,
• KKTC vatandaşları. 

Yukarıda belirtilen yabancı kişilerin, diğer şartları da taşıması halinde kısa dönem ikamet izni alabilmeleri mümkündür. Bu kişilerin yapması gereken işlemler, hazırlamaları gereken belgeler ve gerekli koşullar hakkında ayrıntılı bilgi yazının devamında mevcuttur.

Bilimsel Araştırma Amacıyla Gelecekler

Bilimsel araştırma amacıyla Türkiye’ye gelmek için ikamet izni başvurusunda bulunan yabancı kişiden; yapacağı bilimsel araştırma izne tâbi ise ilgili kurum ve kuruluştan alınmış izin, izne tâbi değilse araştırma konusuna ilişkin beyan istenir.

Arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları amacıyla gelecek yabancılardan, bu amaca yönelik vize istenmektedir. Bunlar dışındaki araştırmalar için ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından; yabancının bilgileriyle birlikte talebi, uygun görülen süre ve verilen izin, il müdürlüğüne gönderilecektir. Araştırma sonucunda hazırlanan raporlar ise ikamet izni sahibi yabancı tarafından, ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilmelidir.

İdare, gerek görmesi halinde araştırma konusu ve planına ilişkin bilgi ve belgelerin kendisine sunulmasını isteyebilir. Başka bir ikamet iznine sahip olmakla birlikte arkeolojik ve yüzey araştırmasına katılacak yabancıların talepleri ise ilgili kurumlar tarafından, görüşleriyle birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilecektir.

Türkiye’de Taşınmaz Malı Bulunanlar

Türkiye’de taşınmaz malı bulunan yabancıların ikamet izni alabilmesi için taşınmazın konut olması ve bu amaçla kullanılması şarttır. Ayrıca, aile üyeleri konut üzerinde hisseli ortaklığa sahipse bu kişiler de ikamet iznine başvurabilir. Konut üzerinde hisseli ortaklığa sahip olmayan aile üyeleri için bu taşınmaz, sadece Türkiye’deki maddi imkanının tespitine dayanak oluşturabilir.

Türkiye’de taşınmazı bulunan kimselerin buna dayanarak kısa dönem ikamet izni almasında aranan şartların detayları ve sürecin işleyişine dair dikkat edilmesi gereken noktalar, “Türkiye’de ev alarak ikamet izni” yazımızda detaylı şekilde ele alınmıştır.

Ticari Bağlantı veya İş Kuracaklar

Ticari bağlantı ya da iş kuracak olan kimseler, bu durumu gerekçe göstererek kısa dönem ikamet izni almaya hak kazanabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta mevcuttur. Eğer ticari bağlantı veya iş kurma maksadıyla talep edilen ikamet izin süresi 3 aydan fazla ise yabancı kişiden, temas kuracağı kişi ya da şirketlerin davet mektubu vb. belgeler istenebilmektedir. Dolayısıyla, bu durumu göz önünde bulundurmakta fayda vardır.

Hizmet İçi Eğitim Programlarına Katılacaklar

Hizmet içi eğitim programına katılacak olan yabancılar, buna dayanarak kısa dönem ikamet izni alma imkanına sahip olacaktır.

Buna göre hizmet içi eğitim programlarına katılma amacıyla verilen ikamet izinleri; ilgili kurum veya kuruluş tarafından sunulan eğitimin içeriği, süresi, yeri gibi konulara ilişkin bilgi ve belgelere dayanarak program süresince verilmektedir.

Uluslararası Anlaşmalar ve Öğrenci Değişim Programları Çerçevesinde Eğitim için Gelecekler

İki veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla ikamet izni ihtiyacı duyan yabancılara, kısa dönem ikamet izni verilebilmektedir. Bunun için başvurucu kişilerin, ilgili kurumdan alınacak bilgi veya belgeleri yetkili makamlara sunması gerekmektedir.

Burada süre bakımından dikkat edilmesi gereken bir nokta mevcuttur. Yabancılara verilecek ikamet izni süresi, normalde kural olarak en fazla 2 yıl olmaktadır. Ancak bu çerçevede verilecek ikamet izninin süresi, izne konu eğitim veya programın süresini geçemeyecektir. Örneğin, Türkiye’deki bir üniversitede Erasmus Programı kapsamında 8 ay eğitim görecek olan yabancının izin süresi, 8 ayı geçemeyecektir.

Öğrenci değişim programları kapsamında gelen öğrenciler arasında ilk kayıt tarihinden itibaren 3 ay içinde genel sağlık sigortalısı olmak için talepte bulunanlardan ayrıca sağlık sigortası istenmeyecektir. Ancak kayıt tarihinden itibaren 3 ay içinde başvuruda bulunmayarak genel sağlık sigortalısı olma hakkını kaybedenlerden özel sağlık sigortası yaptırmaları istenmektedir.

Turizm Amaçlı Kalacaklar

Türkiye’ye turizm amacıyla gelecek yabancılar, turizm vizesi alarak veya vize muafiyeti varsa bu muafiyetten yararlanarak Türkiye’de 90 güne kadar kalabilir. Ancak kalış süresinin 90 günden fazla olması halinde, turizm amaçlı kısa dönem ikamet izni alınması gerekir.

Turizm amaçlı ikamet izni başvurularında; yabancının ülkede nerede, ne zaman ve ne kadar zaman kalacağı gibi seyahat planına ilişkin beyanı değerlendirilir. Bu çerçevede, yabancıdan seyahat planına ilişkin ya da kalış amacını ortaya koyan bilgi veya belge sunması da istenebilir.

Turizm amaçlı ikamet iznine dair bilinmesi önem arz eden diğer hususlar, “turistik ikamet izni” yazımızda bulunmaktadır.

Tedavi Görecek Hastalar

Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımayan ve sırf tedavi amacıyla Türkiye’ye gelecek olan yabancıların kısa dönem ikamet izni alabilmeleri için, ilk etapta kamu veya özel hastanelere kabulleri aranmaktadır. Yabancı kişinin tüm tedavi masraflarını ödediğinin belgelenmesi durumunda, ayrıca sağlık sigortası şartı da aranmayacaktır. 

Bu gerekçeye dayanılarak verilen ikamet izinleri, tedavi sürelerine uygun olacak şekilde düzenlenmektedir. Tedavi süresince barınma, iaşe veya sağlığa ilişkin giderleri ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca karşılanan yabancılar için, maddi imkânların tespiti ve geçerli sağlık sigortası gibi çeşitli şartlar aranmayacaktır. Bazı hallerde ise ilgili hastaneden, kamu kurumundan veya kuruluşundan; yabancının tedavisine ilişkin bilgi veya belge istenmesi söz konusu olabilir.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir husus mevcuttur. Tedavi görecek hastanın refakatçileri, kısa dönem ikamet izinden yararlanamayacaktır. Refakatçi yabancı kişilerin, genel hükümlere göre ikamet izni alması gerekmektedir. Bu durumda gündeme gelen ikamet izni başvurusu, turizm amaçlı ikamet izni olarak değerlendirilecektir. Konuya ilişkin detaylar, “tedavi amaçlı ikamet izni” yazımızda mevcuttur.

Adli veya İdari Makamların Talep veya Kararına Bağlı Olarak Türkiye’de Kalması Gerekenler

Adli veya idari makamların talepleri veya kararlarına bağlı olarak yabancıların kısa dönem ikamet izni alması söz konusu olabilir. Bu çerçevede ileri sürülen talep üzerine düzenlenecek ikamet izinlerinin süresi, ilgili karar veya talepte belirtilen süre göz önünde bulundurularak belirlenmektedir.

Ayrıca bu gerekçeye dayanarak ikamet izni başvurusunda bulunan kişiler bakımından, geçerli sağlık sigortası ile yeterli maddi imkâna sahip olma gibi şartlar aranmayabilecektir.

Aile İkamet İzninden Kısa Dönem İkamet İznine Geçenler

Yabancı kişilerin bir aile ferdine bağlı olarak Türkiye’de ikamet etmeleri halinde, belirli şartları sağlayarak aile ikamet izni alabilmeleri mümkündür. Bununla birlikte, aile ikamet iznine esas teşkil eden nedenin ortadan kalkması veya kişinin tercih etmesi halinde kısa dönem ikamet iznine geçiş mümkün olmaktadır.

Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçiş imkanı, aşağıdaki durumlardan birinin gerçekleşmesi halinde mümkündür.

• En az 3 yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olanlardan on sekiz yaşını tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde kısa dönem ikamet iznine geçiş yapabilir.
• Türk vatandaşıyla evli olan yabancı boşanmışsa en az 3 yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni alabilir. Yabancı eşin aile içi şiddet gerekçesiyle mağdur olduğu mahkeme kararıyla sabit ise 3 yıllık süre şartı da aranmaz.
• Destekleyicinin ölümü hâlinde; bu kişiye bağlı aile ikamet izniyle kalanlara, süre şartı aranmadan kısa dönem ikamet izni verilebilir.

Belirtilen ihtimallere ilişkin ayrıntılar ve bilinmesi gereken diğer noktalar, “aile ikamet izni” yazımızda mevcuttur.

Türkçe Öğrenme Kurslarına Katılacaklar

Türkçe öğrenme kurslarına katılacak olanlara verilecek ikamet izni, Türkçe öğrenme kursu vermeye yetkili kuruma kayıt yaptıran yabancılara en fazla iki defa verilebilmektedir. Eğer kurs süresi 1 yıldan az ise ikamet izni süresi kurs süresini geçemeyecektir.

Türkçe kursu veren kurumun, Milli Eğitim Bakanlığından izinli olması şartı aranmaktadır. Ayrıca kurs veren kurum, Türkçe öğrenim amacıyla kayıt yaptıran yabancının kursa başlama ve devam durumunu il müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.

Kamu Kurumları Aracılığıyla Türkiye’de Eğitim, Araştırma, Staj ve Kurslara Katılacaklar

Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj veya kurslara katılacak olan yabancılara kısa dönem ikamet izni verilebilir. Fakat bu ikamet izninin süresi, en fazla 1 yıl olabilir.

Barınma, iaşe veya sağlığa ilişkin giderleri ilgili kamu kurumlarınca karşılanan yabancılar bakımından, maddi imkânın tespiti ve geçerli sağlık sigortası gibi şartlar aranmayacaktır. Fakat yetkili idari makam, ilgili kurumlardan konuyla ilgili bilgi ve belge isteyebilecektir.

Yüksek Öğrenimini Türkiye’de Tamamlayan Yabancı Kişiler

Türkiye’de yüksek öğrenimini tamamlayan yabancılardan mezuniyet tarihinden itibaren 6 ay içerisinde müracaat edenlere, kısa dönem ikamet izni verilebilmektedir. Ancak bu yabancılara en fazla 1 yıl süre ile ve yalnızca bir defaya mahsus ikamet izni verilmektedir. 

Bu şekilde ikamet izni verilmesinin amacı, Türkiye’de eğitim görmüş yabancılara iş arama imkanı sunmaktır. Böylelikle, Türkiye’de yüksek öğrenim görmüş yabancıların nitelikli iş gücü olarak ülkeye kazandırılması sağlanmaktadır.

KKTC Vatandaşı Olan Yabancılar

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları, ikamet izni almak istedikleri takdirde en fazla 5’er yıllık sürelerle kısa dönem ikamet izni alabilir. Bunun için gerekli olan bilgilere ve diğer hususlara, aşağıda değinilmiştir.

Türkiye’de Yatırım Yapacak Kişiler ile Bunların Eşi, Kendisinin ve Eşinin Ergin Olmayan veya Bağımlı Çocuğu

Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacak kişiler ile bu kişilerin eşine, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı olan çocuğuna kısa dönem ikamet izni verilebilmektedir.

Belirtmek gerekir ki bu izin, en fazla 5’er yıllık sürelerle verilmektedir. Söz konusu düzenleme; yabancı yatırımcıların ailesiyle birlikte Türkiye’de ikametini kolaylaştırmakta ve Türkiye’de yatırım yapılmasını teşvik etmektedir.

Kısa Dönem İkamet İzni Şartları Nelerdir?

YUKK 32. maddesine göre, kısa dönem oturma izni için aranan şartlar şunlardır:

• Kısa dönem ikamet izni verilmesine esas nedenlerden birini veya birkaçını taşıyor olup talepte bulunmak ve bu taleple ilgili belgeleri ibraz etmek,
• Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek yabancılardan olmamak,
• Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak,
• İstenilmesi halinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösterir belgeyi sunmak,
• Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek.

Kısa dönem ikamet izni için gerekli olan şartlar, yukarıda belirtilmiştir. Bu şartlardan birinin olmaması halinde, ikamet izni başvurusu reddedileceği gibi var olan ikamet izninin iptal edilme ihtimali de söz konusu olacaktır. Bu sebeple; kısa dönem ikamet izni başvuru sürecinde ret kararıyla karşılaşmamak adına, yabancılar avukatından destek almakta yarar vardır.

Kısa Dönem İkamet İzni İçin Gerekli Belgeler

Kısa dönem ikamet izni başvuru sürecinde, yabancı kişilerin hazırlaması gereken birçok belge bulunmaktadır. Bu belgelerden bazıları, ikamet iznine başvuran herkesten istenmektedir. Bunun yanında, ikamet iznine başvururken dayanılan gerekçeye göre bazı kişilerden bunlara ek belgeler istenebilmektedir.

Kısa dönem ikamet izni için gerekli belgeler şunlardır:

• İkamet izni başvuru formu,
• Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin fotokopisi, (Talep edilen ikamet izni süresinden en az 60 gün daha fazla süre için geçerli olmalıdır.)
• 4 adet biyometrik fotoğraf,
• Kalınacak süre için yeterli ve düzenli maddi imkâna sahip olunduğuna dair beyan,
• İkamet izni harcının ve kart bedelinin ödendiğini gösterir belge/makbuz,
• Geçerli sağlık sigortasını gösterir belge,
• Adres kayıt sistemine kayıtlı olunduğunu gösteren belge, (Kısa dönem ikamet iznine başvuran yabancı, adres kayıt sistemine kayıtlı ise bu belgeyi ibraz edecektir. Adres kayıt sistemine kayıtlı değilse bu belgeyi ibraz etmek zorunda değildir. Ancak bu durumda ikamet izni alındıktan sonra en geç 20 iş günü içerisinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırılması zorunludur.)
• Kalınacak yeri gösterir belge (tapu fotokopisi, kira sözleşmesinin noter onaylı örneği, otel vb. konaklama yerleri için bu yerlerde kalındığına dair belge vs.)
• Çocuklar İçin: Pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerden ya da ulusal kimlik kartlarından anne ve baba tespit edilemiyorsa onaylı doğum belgesi istenir. Anne babadan birinin bulunmaması halinde, onaylı muvaffakatname istenir. (Ebeveynlerden birinin ölümü halinde diğer eş, onaylı ölüm belgesi ibraz etmelidir.) Boşanma halinde, çocuğun onaylı velayet belgesi istenir. 

Kısa dönem ikamet izni için ortak gerekli belgeler, yukarıdaki gibidir. Bununla birlikte, kalış nedenlerine göre ayrıca istenen belgelerin de ortak belgelerle birlikte ibraz edilmesi gerekmektedir. Kalış nedenlerine göre ayrıca istenen belgeler, aşağıda farklı başlıklar halinde verilmiştir.

Bilimsel Araştırma Amacıyla Gelecekler İçin Gerekli Belgeler

Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• İzne tâbi olan çalışmalarda, ilgili mercilerden izin alındığına dair belge,
• İzne tâbi olmayan çalışmalarda, araştırma konusuna ve içeriğine dair bilgilendirici beyanı içeren belge,
• Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerinden alınmış amacına uygun vize (Arkeolojik kazı çalışması ve yüzey araştırması yapacaklar için.)  
• Yapılacak araştırmanın süresini ve yerini gösteren resmi, e-imzalı/imzalı ve mühürlü/kaşeli belge gerekmektedir.

Ayrıca ifade edilmelidir ki yukarıda belirtilen belgelerin yanında, gerektiği takdirde araştırma konusu ve planına ilişkin ek bilgi ve belgeler istenebilecektir.

Türkiye’de Taşınmaz Malı Bulunanlar İçin Gerekli Belgeler

Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Vergi numarası,
• Konutun yabancı kişiye ait olduğunu gösterir resmi, imzalı ve mühürlü tapu senedi gerekmektedir.

Ticari Bağlantı veya İş Kuracaklar İçin Gerekli Belgeler

Ticari bağlantı veya iş kuracaklar için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Talep edilen ikamet izni süresinin 3 aydan fazla olması durumunda, temas kurulacak kişi veya şirketlerden alınacak davet mektubu,
• Noter onaylı vergi levhası ve imza sirküleri,
• Noter onaylı ticaret sicil gazetesi,
• Vergi numarası gerekmektedir.

Hizmet İçi Eğitim Programlarına Katılacaklar İçin Gerekli Belgeler

Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Hizmet içi eğitimin yapılacağı kamu kurum veya kuruluşlarından alınan; eğitimin süresini, içeriğini ve yerini gösterir belge gerekmektedir. (Antetli kağıda imzalı ve mühürlü belge olmalıdır.)

Uluslararası Anlaşmalar ve Öğrenci Değişim Programları Çerçevesinde Eğitim Adına Gelecekler İçin Gerekli Belgeler

Öğrenci değişim programı çerçevesinde eğitim adına gelecekler için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Eğitimin verileceği kurum veya kuruluşlardan alınacak eğitim/AIESEC belgesi gerekmektedir. (İmzalı ve mühürlü belgedir.)

Turizm Amaçlı Kalacaklar İçin Gerekli Belgeler

Turizm amaçlı kalacaklar için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Ülkede nerede, ne zaman ve ne kadar süreyle kalacağı gibi seyahat planına ilişkin beyan içeren belgeler,
• İdarenin talebi halinde, kalış amacı ve konaklama yerine ilişkin bilgi veya belgeler gerekmektedir.

Tedavi Görecek Hastalar İçin Gerekli Belgeler

Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecek hastalar için gerekli belgeler şunlardır: 

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Önceden tedavi masraflarının ödenmiş olması durumunda bunu gösteren belgeler,
• Tedavinin yapılacağı kamuya bağlı ya da özel hastanelerden alınacak, hastaneye giriş kaydının yapıldığına ve tedaviye başlandığına dair belge gerekmektedir. (Tedavinin süresini göstermeli, başhekim ile bir hekim tarafından imzalanmış ve kaşeli/mühürlü olmalıdır.)

Adli veya İdari Makamların Talep veya Kararına Bağlı Olarak Türkiye’de Kalması Gerekenler İçin Gerekli Belgeler

Adli veya idari makamların talep veya kararlarına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler için gerekli belgeler şunlardır: 

• Ortak istenen bütün belgeler,
• İdari makamlardan alınacak, şahsın Türkiye’de kalması gerektiğini belirten ve kalınacak süreyi de içeren e-imzalı/imzalı kaşeli/mühürlü belge gerekmektedir.

Aile İkamet İzninden Kısa Dönem İkamet İznine Geçenler İçin Gerekli Belgeler

Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler için farklı ihtimaller söz konusudur. Yazının ilk kısmında belirtilen ihtimallere göre gerekli olabilecek belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Önceki ikamet izninin varlığını gösteren belgeler,
• En az 3 yıl sürmüş bulunan evlilik için boşanmaya dair mahkeme kararı. (Aile içi şiddet gerekçesiyle mağdur olup boşanan kimseler bakımından 3 yıl şartı aranmadığı için, bu kişilerin ilgili durumunu ortaya koyan mahkeme kararını sunması gerekmektedir.)
• Destekleyici kişinin ölüm belgesi gerekmektedir.

Türkçe Öğrenme Kurslarına Katılacaklar İçin Gerekli Belgeler

Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar için gerekli belgeler şunlardır: 

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerinden alınmış, amacına uygun vize (Eğitim/öğrenim /Türkçe dil kursu vs.)
• Türkçe dil kursu vermeye yetkili kurum veya kuruluştan alınacak, kayıt yapıldığına ve eğitim görüldüğüne dair belge gerekmektedir. (İmzalı ve mühürlü belge olmalıdır.)

Kamu Kurumları Aracılığıyla Türkiye’de Eğitim, Araştırma, Staj ve Kurslara Katılacaklar İçin Gerekli Belgeler

Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Eğitim, araştırma, staj veya kursun alınacağı kamu kurum veya kuruluşlarından edinilecek; programın süresini ve yerini gösterir belge gerekmektedir. (İmzalı ve mühürlü belge olmalıdır.)

Yüksek Öğrenimini Türkiye’de Tamamlayan Yabancı Kişiler İçin Gerekli Belgeler

Yüksek öğrenimini Türkiye’de tamamlayan yabancı kişiler için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Diploma veya geçici mezuniyet belgesinin fotokopisi gerekmektedir. (Belgenin aslı, randevu gününde yanınızda bulunmalıdır.)

Türkiye’de Yatırım Yapanlar İçin Gerekli Belgeler

Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacak kişiler ile bunların eşinin, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı olan çocuğunun ikamet izni alabilmesi için gereken belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• Hükümde belirtilen akrabalık bağlarının varlığını gösterir belgeler,
• İkamet izin talebine gerekçe olarak ileri sürülen yatırımın içeriğine ve kapsamına dair detayları gösteren belgeler,
• Uygunluk Belgesi gerekmektedir.

KKTC Vatandaşı Olan Yabancılar İçin Gerekli Belgeler

KKTC vatandaşı olan yabancılar için gerekli belgeler şunlardır:

• Ortak istenen bütün belgeler,
• KKTC kimlik belgesinin fotokopisi gerekmektedir. (Belgenin aslı, randevu gününde yanınızda bulunmalıdır.)

Kısa Dönem İkamet İzninde Adres Kayıt İşlemi

Kısa dönem ikamet izninin alınmasından sonra yabancı kişi, ikamet izin belgesinin kendisine teslim edildiği tarihten itibaren en geç 20 iş günü içerisinde il göç idaresine giderek adres kayıt sistemine kayıt yaptırmakla yükümlüdür. Bu işlem gerçekleştirilmediği takdirde, idari para cezası söz konusu olacaktır.

İkametgah adresini bulunduğu şehirdeki başka bir adrese taşıyan yabancı ise 20 iş günü içerisinde yeni adresini, taşındığı yerdeki il göç idaresine bildirmelidir. Bu durumda, yeni bir ikamet izni belgesi düzenlenmemektedir. Mevcut ikamet izni belgesiyle Türkiye’de kalmaya devam edilebilir.  

Ancak ikamet izni aldığı şehirden başka bir şehre taşınan yabancılar, taşındıkları şehir için yeni bir ikamet izni almak amacıyla en geç 20 iş günü içinde başvuruda bulunmalıdır. Bu işlemde; ikamet izni türü değişmiyorsa yeni bir ikamet izin belgesi düzenlenecek fakat harcı ödenmiş olan süre tekrar harca tabi tutulmayacaktır. 

Türkiye’deki ikamet izni sahibi yabancı sayısına ve yoğunluğuna göre, yabancı kotası dolan mahalle ve ilçelere adres kaydı yapılmamaktadır.

Kısa Dönem İkamet İzni için Yabancı Sağlık Sigortası

Kısa dönem ikamet iznine başvuracak olan yabancının, geçerli sağlık sigortası bulunmalıdır. Buna ilişkin belgeler, kısa dönem ikamet izni başvurusunda ibraz edilmelidir. Ayrıca sağlık sigortası süresinin, talep edilen ikamet izni süresini kapsıyor olması gerekir.

Başvuru sürecinde, duruma göre idareye aşağıdaki belgelerden birinin sunulması yeterli olacaktır.

• İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında Türkiye’de sağlık hizmetlerinden faydalanıldığına dair il sosyal güvenlik birimlerinden alınan imzalı ve mühürlü belge,
• Sosyal Güvenlik Kurumundan alınmış imzalı ve mühürlü provizyon belgesi,
• SGK bünyesinde genel sağlık sigortalı olmak için yapılan başvuruya dair imzalı ve mühürlü belge,
• Özel sağlık sigortası yapılmışsa başvuru sırasında sigorta poliçesinin imzalı ve mühürlü aslı ibraz edilmelidir.

Kısa Dönem İkamet İzni Kaç Yıllık Verilir?

Kısa dönem ikamet izni, istisnai haller dışında en fazla ikişer yıllık sürelerle verilir. İkamet izninin uzatılması da en fazla ikişer yıl olarak uygulanır.

İkişer yıllık süre kısıtlaması olmayan istisnalar ise şu kişi gruptur:

• Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı çocuğu,
• KKTC vatandaşları.

Bu iki grupta bulunan yabancı kişilere, kısa dönem ikamet izni en fazla beşer yıllık sürelerle verilmektedir. İlgili süre dolduktan sonra, iznin tekrar alınması da mümkündür.

Bununla birlikte, Türkçe öğrenme kurslarına katılacak yabancılar için talep edilen ikamet izninin en fazla 2 defa verilebildiğini ifade etmekte fayda vardır. Ayrıca kurs süresinin 1 yıldan az olması durumunda, ikamet izni süresi kurs süresini geçemeyecektir.

Belirtilen istisnalar dışında özellik arz eden bir grup daha mevcuttur. Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayan yabancıların mezuniyet tarihinden itibaren 6 ay içerisinde oturma izni başvurusu yapmaları halinde, bu kişilere bir defaya mahsus olmak üzere ve en fazla 1 yıllık süre için oturma izni verilebilir.

Kısa Dönem İkamet İzni Ne Kadar Sürede Çıkar?

Kısa dönem ikamet izni, başvuru yapıldıktan sonra yaklaşık 1 ay içerisinde çıkar. Fakat bu süre; başvuru yapılan il göç idaresinin yoğunluk durumuna, aranan belgelerin tam ve eksiksiz şekilde ibraz edilip edilmediğine ve diğer usul işlemlerinin olması gerektiği biçimde yerine getirilip getirilmediğine göre değişkenlik gösterebilir.

Bu ihtimallerden herhangi biri bakımından bir eksiklik söz konusu olursa sürecin uzaması da muhtemeldir. Bu nedenle, başvuru sürecini uzman yabancılar avukatıyla yürütmekte yarar vardır.

Kısa Dönem İkamet İzni Başvuru Masrafları

Kısa dönem ikamet izni başvuru masrafları, 2023 yılı için ortalama 8000 TL’dir.

Bu masraflar; harç, sağlık sigortası ve noter masrafları olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, somut durumun yoğunluğuna ve özelliklerine göre belirlenecek avukatlık ücreti de söz konusu olmaktadır.

Kısa Dönem İkamet İzni Başvurusunun Reddi

Kısa dönem ikamet izni başvurusunun reddi, usule ilişkin eksikliklerden veya talep gerekçesinin ikna edici olmamasından kaynaklanabilir. Dolayısıyla, başvurunun özelliklerine göre ret sebepleri de değişiklik göstermektedir. Kısa dönem ikamet izni başvurusunun reddi nedenleri, genel itibariyle şunlardır:

• Başvuruda usule ilişkin eksikliklerin bulunması veya sunulan gerekçenin kabul görmemesi,
• Kısa dönem ikamet izni için aranan şartlardan birinin veya birkaçının yerine getirilmemesi,
• Başvuru sürecinde istenen belgelerden birinin veya birkaçının ibraz edilmemiş olması,
• Başvurucu hakkında geçerli bir sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararının bulunmasıdır.

Kısa dönem ikamet izni başvurusu reddedilen yabancının, bu karar karşısında başvurabileceği çeşitli hukuki yollar bulunmaktadır. Bu yollardan ilki, idari makama itiraz yoludur. Diğer yol ise başvurunun reddi kararına karşı idare mahkemesinde iptal davası açılmasıdır.

Kısa Dönem İkamet İzni Reddine Karşı İtiraz ve İptal Davası

İkamet izni başvurusunun reddedilmesi halinde, kişi bu karara karşı idareye itirazda bulunabileceği gibi idare mahkemesinde iptal davası da açabilir. Yabancı kişi itiraz yoluna gittiği takdirde, öncelikle Göç İdaresi Başkanlığına itirazını sunacaktır.

İtiraz için ret kararının tebliğini izleyen günden itibaren 60 günlük süre mevcuttur. Bu süre, itirazda bulunulması durumunda duracak ve itirazın reddedilmesi halinde kaldığı yerden işlemeye devam edecektir. Kalan süre içerisinde, iptal davası açma imkanı olacaktır.

İkamet izni başvurusunun reddine karşı iptal davası, idari makama itiraz etmeden doğrudan da açılabilir. İptal davasında görevli mahkeme, idare mahkemeleridir. İkamet izni başvurusunu reddeden idari makamın bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde dava açılır.

Dava açma süresi ise ret kararının tebliğini izleyen günden itibaren 60 gündür. İkamet izninin reddine karşı itiraz ve iptal davası süreçleri, bünyesinde pek çok ayrıntıyı barındırmaktadır. Bunlara ilişkin detaylar, “ikamet izni başvurusunun reddi” yazımızda mevcuttur.

Kısa Dönem İkamet İzninin İptali

Kısa dönem ikamet izni almak için gereken şartların sonradan ortadan kalkması veya baştan beri mevcut olmadığının belli olması, oturma izninin veriliş amacının dışında kullanıldığının tespit edilmesi ya da yabancı hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması halinde, kısa dönem ikamet izni iptal edilir.

Aynı şekilde, son 1 yıl içinde toplam 120 günden fazla süre boyunca yurt dışında kalanların da ikamet izni iptal edilir. Fakat zorunlu kamu hizmeti, görev, eğitim ve sağlık gibi nedenlerle geçirilen süreler hesaba katılmayacaktır.

İkamet izninin iptali kararının tebliğini, valilikler yapmaktadır. Bu karar, ilgili yabancıya ya da yasal temsilcisine veya avukatına tebliğ edilir. İkamet izni iptal edilen yabancı, bu karara karşı idari makama itiraz edebilecek veya idare mahkemesinde iptal davası açabilecektir.

YUKK m. 19 hükmü uyarınca, 6 ay içinde kullanılmaya başlamayan ikamet izinleri geçerliliğini yitirecektir.

Kısa Dönem İkamet İzni İptaline Karşı İtiraz ve İptal Davası

Kısa dönem ikamet izni iptal edildiğinde, iptal kararına karşı ilgili idari makama itiraz edilebilir veya idare mahkemesinde kararın iptali için dava açılabilir. İkamet izninin iptali karşısında işleyecek hukuki süreç, yukarıda izah edilen ret kararı karşısında işleyecek süreçle aynı usule tâbidir.

İkamet izninin iptaline karşı idari makama itiraz edilecekse ret kararının tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içerisinde itirazda bulunulmalıdır. Bu itiraz, Göç İdaresi Başkanlığına yapılacaktır.

İkamet izninin iptaline karşı açılacak iptal davası, idari makama itiraz etmeden doğrudan açılabileceği gibi itirazın reddedilmesinden sonra da açılabilir. İptal davasında görevli ve yetkili mahkeme, ikamet iznini iptal eden idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemeleridir. Dava açma süresi ise ret kararının tebliğini izleyen günden itibaren 60 gündür.

İkamet izninin iptali ve bu durumda başvurulabilecek hukuki yollar ile sürecin işleyişine ilişkin detaylar, “ikamet izninin iptali” yazımızda mevcuttur.

Kısa Dönem İkamet İzni Uzatma Nasıl Yapılır?

Kısa dönem ikamet izni uzatma başvuruları, göç idaresi tarafından elektronik ortamda kullanıma sunulan e-ikamet sistemi üzerinden yapılır. Buradan alınacak randevu sonrasında, belirlenen gün ve saatte gerekli belgeler il göç idaresi müdürlüğüne teslim edilir.

Kısa dönem ikamet izni uzatma başvuruları, ikamet izni süresinin son 60 günü içerisinde yapılmalıdır. Bu aralığın öncesinde yahut sonrasında, uzatma başvurusu yapılamayacaktır.

Kısa dönem ikamet iznini uzatma başvurusunda bulunan kişilere, ikamet izni müracaat belgesi verilmektedir. Bu belge, herhangi bir harca tâbi değildir. Bu belge sayesinde, ikamet izni süresi sona erse dahi uzatma başvurusunun incelenme sürecinde kişi ülkede kalabilecektir. Dolayısıyla, bu belgenin temin edilmesi önem arz etmektedir.

Kısa dönem ikamet izni, kural olarak en fazla 2 yıllık süreyle verilir ve en fazla ikişer yıllık sürelerle uzatılır. Birden fazla uzatma imkanı da mevcuttur. Fakat bu genel kuraldan ayrılarak farklılık arz eden bazı durumlar mevcuttur. Aşağıda, bunlara liste halinde yer verilmiştir.

• Türkiye’de yatırım yapanlara ve bu kişilerin Kanun’da sayılan aile üyelerine en fazla 5 yıl süreli verilen kısa dönem ikamet izni, en fazla beşer yılık sürelerle uzatılabilir.
• KKTC vatandaşı olup kısa dönem ikamet iznine başvuran kişilere en fazla 5 yıl süreli verilen ikamet izni, en fazla beşer yıllık sürelerle uzatılabilir.
• Türkçe öğrenme amacıyla verilen ikamet izni, en fazla bir kez uzatılabilir. Aynı gerekçeye dayanarak ikinci bir uzatma imkanı, söz konusu değildir.
• Türkiye’de yüksek öğrenimini tamamlamış olan ve 6 ay içinde başvurduğu için kısa dönem ikamet izni almaya hak kazanan kişilerin ikamet izni ise uzatılamaz.

DİKKAT: Kısa dönem ikamet izni uzatma işlemi için gerekli belgelerin iadeli taahhütlü posta aracılığıyla ve kargoyla gönderilmesi usulüne, 02.05.2019 tarihinden itibaren son verilmiş ve randevu sistemine geçilmiştir. Dolayısıyla, başvuru formlarında belirtilen randevu gün ve saatinde il göç idaresi müdürlüğünde hazır olunmalıdır. Belgelerde herhangi bir eksiklik olmamasına da dikkat edilmelidir.

Kısa Dönem İkamet İzni Uzatma Başvurusu İçin Gerekli Belgeler

Kısa dönem ikamet izni başvuru sürecinde istenen belgeler, uzatma talebinde de aranmaktadır. Böylelikle, önceki dönemde mevcut olan durumun halı aynı olup olmadığı gözlemlenebilir.

Kısa dönem ikamet izninin uzatılması konusu, hem gerekli belgelerin tespit edilip toplanması hem de sürecin doğru yürütülmesi bakımından birçok ayrıntıya sahiptir. Bu noktada, “ikamet izni uzatma” yazımızı inceleyerek konuyla ilgili tüm detaylara erişebilirsiniz.

Kısa Dönem İkamet İzni Uzatma Başvurusunun Reddi

Kısa dönem ikamet izni uzatma başvurusu, belli durumlarda idarece reddedilmektedir. Uzatma başvurusunda aranan belgelerin tam olmayışı, başvuru sürecinin usulüne uygun biçimde yürütülmeyişi ve başvurucuda aranan niteliklerin mevcut olmayışı gibi çeşitli nedenlerden ötürü, ikamet izni uzatma talebi reddedilebilir.

Aşağıda, temel birtakım ret nedenleri liste halinde sıralanmıştır.

• İkamet izni için aranan şartlardan birinin veya birkaçının sonradan ortadan kalkmış olması,
• İkamet izninin veriliş amacı dışında kullanıldığının saptanmış olması,
• Uzatma talebinde bulunan kişi hakkında geçerli sınır dışı etme kararı verilmiş olması,
• Uzatma talebinde bulunan kişi hakkında Türkiye’ye giriş yasağı konulmuş olması,
• Zorunlu kamu hizmeti, eğitim, görev ve sağlık gibi nedenlerle geçirilen süreler hariç olmak üzere son 1 yıl içinde toplam 120 günden fazla sürenin Türkiye dışında geçirilmiş olması,
• Uzatma talebi için yapılması gereken işlemlerin doğru usulde ve biçimde gerçekleştirilmemesi,
• Uzatma talebi için aranan belgelerde eksiklik olması gibi durumlarda, yabancının ikamet izni uzatma başvurusu reddedilir.

İkamet izni uzatma başvurusu reddedilecek olursa kişiye Türkiye’de 10 güne kadar kalmasına imkan sağlayan bir belge verilir. Bu belge herhangi bir harca tâbi olmayacaktır. Eğer 10 gün dolmasına rağmen yabancı kişi Türkiye’yi terk etmemişse kişi hakkında sınır dışı etme kararı alınacaktır. Yabancının ülkeden çıkış yapmak üzere kendiliğinden sınır kapısına gelmesi halinde ise sınır dışı etme kararı alınmayacaktır.

Kısa Dönem İkamet İzni Uzatma Başvurusunun Reddine İtiraz ve İptal Davası

Kısa dönem ikamet izni uzatma başvurusunun reddedilmesi halinde, idari makama itirazda bulunma ve idare mahkemesinde iptal davası açma imkanı söz konusu olmaktadır.

İkamet izni uzatma başvurusunun reddedilmesi halinde işletilecek itiraz ve iptal davası süreçleri, ikamet izninin reddi ve iptali halinde yürütülecek süreçlerle aynıdır. Dolayısıyla, ilgili bölümlerde belirtilen hususların burada da geçerli olduğu söylenebilir.

Kısa Dönem İkamet İzni Uzatma Başvurusu Masrafları

Kısa dönem ikamet izni uzatma masrafları; harç, sağlık sigortası ve noter ücretleri olarak 2023 yılı için ortalama 8.000 TL’dir. Bu masraflar, başvuru yapılan ikamet izni türüne göre değişiklik gösterebilmektedir. Fakat belirtildiği gibi, başvurucunun durumuna göre bazı masraf kalemleri mevcut olmayabilir.

Ayrıca, somut olayın koşullarına ve şartlarına göre belirlenecek avukatlık ücreti de söz konusu olacaktır.

Kısa Dönem İkamet İzni Geçiş Başvurusu

Kısa dönem ikamet iznine sahip yabancılar diğer ikamet izinlerine geçiş yapabileceği gibi diğer ikamet izinlerine sahip yabancılar da kısa dönem ikamet iznine geçiş yapabilir. Burada önemli olan nokta, hangi ikamet iznine geçiş talep ediliyorsa o ikamet izni için aranan şartları taşıyor olmaktır.

Kısa Dönem İkamet İznine Geçiş:

• Aile ikamet izniyle Türkiye’de ikamet eden yabancı kişinin Türk eşinden boşandıktan sonra kısa dönem ikamet iznine geçiş yapabilmesi için, evliliğin en az 3 yıl sürmüş olması gerekir. Ancak yabancı uyruklu eşin aile içi şiddet nedeniyle mağdur olması halinde, 3 yıllık süre aranmamaktadır. Buna ilişkin mahkeme kararının dosyaya eklenmesi unutulmamalıdır.
• Aile ikamet izninde destekleyicinin ölmesi halinde yabancı kişi, ölüm belgesini ibraz ederek aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçiş yapabilecektir.
• Diğer ikamet izinlerinden kısa dönem ikamet iznine geçişte, bu ikamet izni için aranan şartlar mevcut olmalı ve ileri sürülen gerekçeye göre gerekli belgeler temin edilmelidir.

Kısa Dönem İkamet İzninden Diğer İkamet İzinlerine Geçiş:

• Şartları sağlaması halinde, kısa dönem ikamet izninden uzun dönem ikamet iznine ve diğer ikamet izinlerine geçiş hakkı bulunmaktadır.
• Türk vatandaşıyla evlenen yabancı kişi, kısa dönem ikamet izninden aile ikamet iznine geçiş yapabilir.

İkamet izinleri arasında geçiş yapabilmek için öncelikle e-ikamet sistemi üzerinden form doldurularak randevu alınmalıdır. Sonrasında, sistem üzerinden verilen gün ve saatte il göç idaresi müdürlüğüne gerekli belgeler sunulmalıdır. Bu şekilde başvuru işlemleri tamamlanmış olacaktır.

Gerekli belgelerde eksiklik bulunmamasına ve işlemlerin zamanında tamamlanmasına mutlaka dikkat edilmelidir. İkamet izinleri arasındaki geçişlere dair detaylar, çeşitli ihtimaller göz önünde bulundurularak “ikamet izni geçiş başvurusu” yazımızda ele alınmıştır.

YUKK ve ilgili Yönetmelik kapsamında düzenlenen bütün ikamet izni türlerine ise “ikamet (oturma) izni” yazımızda değinilmiştir. İlgili yazıda, her bir ikamet izni türünün nasıl alınacağına ve hangi şartların gerektiğine de yer verilmiştir.

Sonuç

Kısa dönem ikamet izni, oldukça detaylı bir prosedüre sahiptir. Belgelerin eksik sunulması veya gerekli şartların sağlanamaması halinde, başvurunun reddi veya ikamet izninin iptali söz konusu olacak ve yabancı kişinin sınır dışı edilme ihtimali doğacaktır. Dolayısıyla, başvuru sürecinin hatasız ve en kısa sürede tamamlanabilmesi için alanında uzman yabancılar avukatından hukuki destek almakta büyük fayda vardır.