Apostil Nedir?

Apostil (Apostille) şerhi uygulamada en çok merak edilen konular arasında yer alıyor. Uluslararası niteliği olması ve çok önemli hukuki işlemler için gerekli olması bakımından apostil işlemlerine önem vermek gerekir.

Uluslararası hukuki işlemlerin takibinde avukat yardımı almak önem taşır. Bununla birlikte konunun genel hatları ile bilinmesi de gerekir. Yazımızı bu amaç doğrultusunda sizler için hazırladık. Dikkatlice okumanızı tavsiye ederiz.

Apostil Nedir?

Resmi makamlardan alınan bir belgenin, yine o ülkenin resmi makamları tarafından, yabancı ülkelerde geçerli olmak üzere onaylandığı işleme apostil denir. Apostil nedir denildiği zaman bahsettiğimiz bu belgelerde vurulan apostil onayı yani apostille şerhi gelir.

Türkiye’den alınmış bir resmi belge (mahkeme kararı, sabıka kaydı vs.) için bu şerh alınarak bunun yurtdışında geçerli olması sağlanabileceği gibi yurtdışından alınan bir belgeye o ülke makamlarınca apostil şerhi konularak Türkiye’de veya başka bir ülkede geçerli olması sağlanabilir.

Apostil Şerhinin Yasal Dayanağı: Buna ilişkin temel kurallar 6 Ekim 1961 tarihinde ‘Lahey Konvansiyonu’ ile belirlenmiştir. Bu bir uluslararası anlaşma olduğu için yalnızca bu sözleşmeye taraf ülkeler arasında geçerlidir. Apostil taraf ülkeleri aşağıda açıklayacağız.

Apostille Nedir?: Bu şerhte Fransızca bir tabir olan ‘apostille’ tabiri kullanılmak zorundadır. Bu ibarenin yanında ‘Convention de La Haye du 5 Octobre 1961’ şeklinde açıklama yer alır. Yani apostil nedir ile apostille nedir soruları farklı değildir. İkisi de aynı anlamı ifade eder.

ÖNEMLİ: Bir belgeye apostil şerhi konulduğu zaman artık sözleşmeye taraf tüm ülkelerde geçerli olur ancak bu o belgenin otomatik olarak diğer ülkelerde infaz edileceği anlamına gelmez. Yani Almanya’da boşanan kişiler boşanma kararına apostil şerhi koydurdukları zaman Türkiye’de de boşanmış sayılmazlar. Türkiye’de bunun için tanıma – tenfiz prosedürü takip etmeleri gerek. Tanıma – tenfiz için de belgede apostil şerhi olmalıdır. Yani aslında bu belgenin işlevi o belgenin resmi makamlarca verildiğinin ispatıdır.

Apostil Nereden Yaptırılır?

Apostil nerede yaptırılır sorusu en çok merak edilen konular arasında yer alıyor. Bu noktada söylememiz gerekir ki her ülke kendi iç düzeninde apostil şerhi veren makamı tayin eder. Türkiye’de apostil nerede yaptırılır denildiği zaman idari belgelerle adli belgeler arasında farklılık ortaya çıkar.

Apostil veren makamlar ile ilgili olarak şu tablomuzu inceleyebilirsiniz.

Bu Belgede Olması Gerekenler

Yukarıda apostil şerhi nedir ve nereden yaptırılır sorularını cevapladık. Resmi belgeye konulan bu onayda nelerin yer alması gerektiğine değinecek olursak;

• Belgenin hangi ülkede düzenlendiği
• Belgeyi imzalayanın kim olduğu
• Belgeyi imzalayan kişinin resmi sıfatı
• Belgede yer alan mührün hangi makam tarafından vurulduğu
• Belgeye mührü hangi makamın vurduğu
• Şerhin tarih, şerh numarası ve verildiği yer
• İşlemleri yapan makamın mührü yahut kaşesi
• Şerhi düzenleyen yetkili kişinin imzası

Apostil Ücreti

Apostil şerhinin maddi olarak bir külfeti bulunmamakla birlikte yalnızca prosedürel işlemlerin takibinin külfeti vardır. Bunun haricinde söz konusu olacak masraflar ancak bir takım kağıt – kırtasiye masrafları olur.

Ayrıca, aşağıda ayrıntılı bir şekilde bahsedeceğimiz üzere bu işlemlerde avukat yardımı -zorunlu olmasa da-  önemlidir. Avukat ücreti, müvekkil ile avukat arasında serbest bir şekilde ve somut olayın özelliklerine göre, genellikle baronun belirlediği tarife etrafında, anlaşılır.

Bilinmesi Gerekli Önemli Noktalar

Hangi Davalarda Apostil Şerhi Gerekir?

Yukarıda apostil şerhi nereden yaptırılır başlığı altında idari ve adli işlemlerden bahsettik. İdari işlere aşağıda örnekler vereceğiz.  Ancak belirtmemiz gerekir ki her adli iş için apostil şerhi almak mümkün değil.

Yani apostil nedir sorusunun kapsamında bazı adli davalar yer almıyor. Bunlar ceza davalarıdır. Yani bir hukuk mahkemelerinde verilen kararlara, örneğin boşanma davasında verilen karara, başka bir ülkede tanınması amacıyla apostil şerhi konulabilir. Ancak ceza mahkemelerinin kararları için bu geçerli değildir.

Somut olayın niteliğine göre ceza mahkemesi kararı haricinde hukuk mahkemelerinin kararları için apostil işlemleri yapılabilir.

Hangi Belgeler İçin Bu Şerh Geçerlidir?

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere apostil şerhi her türlü için geçerli olmuyor. Bunu bir tablo ile izah edecek olursak;

Apostil Ülkeleri

Yukarıda da belirttiğimiz üzere Lahey Konvansiyonuna taraf olan ülkeler arasında apostil geçerliliği söz konusudur. Bu nedenle genel bir söyleyişle bu sözleşmeye taraf olan ülkeler apostil şerhi isteyen ülkeler olarak bilinir.

Apostil Şerhi İsteyen Ülkeler:

• Arnavutluk
• Andorra
• Antigua ve Barbuda
• Arjantin
• Ermenistan
• Avustralya
• Avusturya
• Azerbaycan
• Bahamalar
• Bahreyn
• Barbados
• Belarus
• Belçika
• Belize
• Bolivya
• Bosna Hersek
• Botsvana
• Brezilya
• Brunei Sultanlığı
• Bulgaristan
• Burundi
• Yeşil Burun Adaları
• Şili
• Çin (Hong Kong)
• Çin (Makao)
• Kolombiya
• Cook Adaları
• Kosta Rika
• Hırvatistan
• Kıbrıs
• Çek Cumhuriyeti
• Danimarka
• Dominika
• Dominik Cumhuriyeti
• Ekvador
• El Salvador
• Estonya
• Eswatini (eski adıyla Svaziland)
• Fiji
• Finlandiya
• Fransa
• Gürcistan
• Almanya
• Yunanistan
• Grenada
• Guatemala
• Guyana
• Honduras
• Macaristan
• İzlanda
• Hindistan
• İrlanda
• İsrail
• İtalya
• Japonya
• Kazakistan
• Kore Cumhuriyeti
• Kosova
• Kırgızistan
• Letonya
• Lesoto
• Liberya
• Lihtenştayn
• Litvanya
• Lüksemburg
• Malavi
• Malta
• Marshall Adaları
• Mauritius
• Meksika
• Monako
• Moğolistan
• Karadağ
• Fas
• Namibya
• Hollanda
• Yeni Zelanda
• Nikaragua
• Niue
• Norveç
• Umman
• Palau
• Panama
• Paraguay
• Peru
• Filipinler
• Polonya
• Portekiz
• Moldova Cumhuriyeti
• Kuzey Makedonya Cumhuriyeti
• Romanya
• Rusya Federasyonu
• Saint Kitts ve Nevis
• Saint Lucia
• Saint Vincent ve Grenadinler
• Samoa
• San Marino
• Sao Tome ve Principe
• Sırbistan
• Seyşel Adaları
• Slovakya
• Slovenya
• Güney Afrika
• İspanya
• Surinam
• İsveç
• İsviçre
• Tacikistan
• Tonga
• Trinidad ve Tobago
• Tunus
• Türkiye
• Ukrayna
• Birleşik Krallık
• Amerika Birleşik Devletleri
• Uruguay
• Özbekistan
• Vanuatu
• Venezuela

Apostil Şerhi Aramayan Ülkeler: Yukarıda saydıklarımızın haricinde kalan ülkeler 2020 yılı için bu sözleşmeye taraf değillerdir. Dolayısıyla bu ülkelerle ilgili işlemler apsotil şerhi üzerinden yürümez.

Belirtmemiz gerekir ki yukarıda sıraladığımız listede sürekli değişiklik görülebiliyor. Bu liste 2020 yılı için mevcut listedir. Liste güncellendikçe veya şartlar değiştikçe biz de yazımızı güncelliyoruz.

Lahey Konvansiyonu ile ilgili asli kaynakları yabancı dilde okuma ve listeye erişmek için şu adresi ziyaret edebilirsiniz: https://www.hcch.net/en/instruments/conventions/authorities1/?cid=41

Apostil Tercümesi

Yukarıda apostil nereden yaptırılır ve apostil nedir gibi temel soruları cevaplandırdık. Eklememiz gereken çok önemli bir husus vardır ki o da apostil tercümesidir.

Bu belge alındığı zaman bunun ve o belgenin yeminli bir tercüman tarafından Türkçe’ye çevrilmesi gerekir. Davalarda karar ve kesinleşme şerhi tercüme edildikten sonra noter tarafından da onaylanmalıdır.

e-Apostil Nedir?

2019 yılı itibariyle e-apostil hizmeti başlamıştır. Apostil şerhinin sınırlı alanda da olsa elektronik ortam üzerinden alınmasını sağlar. Başlangıç olarak apostilli sabıka kaydı ve mahkeme kararları sistem üzerinden alınabilecek. Bu sisteme e-devlet üzerinden giriş yapılıyor. Burada adli sicil kaydı için 25 TL mahkeme kararları için 50 TL apostil ücreti ödenir.

PTT tarafından ilgili kurumun elektronik ortamda oluşturduğu apostilli belge Nitelikli Elektronik Sertifika ile imzalanır. Ardından başvuruda bulunan kişiye teslim edilir. Belirttiğimiz üzere bu şuan için bir çok eksiği olan ve kısıtlı bir imkandır.

Geçerlilik Süresi

Bir belgeye usulüne uygun şekilde apostil şerhi konulduğu zaman apostilin geçerliliği belgenin geçerliliğine bağlıdır. Yani ilgili belge ne kadar süre için geçerli sayılacaksa apostil geçerlilik süresi de o kadar olur.

Boşanmanın Tanınmasında Apostil Şerhi

Boşanmanın tanınması aslında ayrıntılı bir konudur. Yabancı bir ülkede verilen boşanma kararının Türkiye’de de geçerli olması isteniyorsa bunun için tanıma davası açmak gerekiyor. Ayrıca 2018 yılı itibariyle getirilen yeni düzenleme uyarınca yalnızca tanıma için nüfus müdürlüğünden bu işlemi yapmak mümkün.

Eğer yabancı Devlet kararında boşanma hükmü dışında boşanmanın fer’isi diyebileceğimiz hükümler de varsa, örneğin nafaka, mal paylaşımı vs. gibi kararlar varsa bu sefer tenfiz davası açmak gerekiyor.

Ancak her ne şekilde olursa olsun ister tanıma olsun ister tenfiz olsun her halükarda apostil şerhine ihtiyaç vardır. Boşanma kararını veren mahkemenin bağlı olduğu Devlet kuralları çerçevesinde boşanma kararına apostille şerhi konulmalıdır. Aksi halde boşanmanın Türkiye’de tanınması veya tenfizi mümkün olmaz.

Türkiye’de boşanma davalarının işleyişi ile ilgili olarak “boşanma davası nasıl açılır” ve “anlaşmalı boşanma davası” başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz. Genel olarak tanıma ve tenfiz davasında gerekli olacak belgeler şu şekildedir:

• Yabancı Devlet mahkemesince verilen kesinleşmiş kararın aslı (kararda kesinleştiğine dair ibare-mühür vb. bulunmalıdır)
• Mahkeme kararı için alınmış apostil şerhi
• Yukarıda bahsettiğimiz şekilde apostil tercümesi, 
• Kararın ve kesinleşme şerhinin yeminli tercüman tarafından tercüme edilmesinden sonra noterden alınan onay.

Apostil Mühürlü Sabıka Kaydı

Yabancıların Göç İdaresine ikamet izni veya başka izinler için başvurması halinde kendilerinden kimi zaman apostilli sabıka kaydı istenebilir. Sabıka kaydı, kişilerin geçmişte işledikleri suçların yer aldığı sicildir. Türkiye’de adli sicil kaydı olarak tutulur. Bununla ilgili önemli ayrıntılar için “adli sicil kaydı sildirme” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

İzin için başvuran kişinin kendi ülkesinde herhangi bir suça karışıp karışmadığının tespiti amacıyla bu belge istenir. Apostilli sabıka kaydı nereden alınır diye sorulacak olursa, Türk makamlarının istediği bir belge olması hasebiyle yabancı kişinin kendi ülkesinden alması gerekir.

Genellikle yabancının kendi ülkesindeki Adalet Bakanlığına bağlı birimlerce verilen bu apostilli sabıka kaydı bizzat kişinin kendisine veya vekiline verilir. Bu nedenle somut olayın özelliklerine göre kişi ya kendisi almalı ya da bir avukat yardımı almalıdır.

Apostilli Diploma veya ÖSYM Belgesi

Bunun için izlenmesi gereken yol şu şekildedir:

• Öncelikle diplomanın yahut ÖSYM sınav sonuç belgesinin aslı ile yeminli tercüme bürosuna yahut yeminli bir tercümana gidilerek gerekli diye tercüme edilmelidir.
• Ardından yeminli tercüme işleminin yapıldığı yerde bulunan Noter tarafından bu tercüme onaylatılmalıdır.
• Son olarak apostil işlemleri için illerde Valilik ilçelerde Kaymakamlık makamlarına başvurmak gerekir.

Ticari Şirket İşlemlerinde Apostil Şerhi

Ticari evraklarla ilgili olarak yabancı ülkeden şirketin ana sözleşmesi yahut kuruluş sözleşmesi istenir. Genellikle şube veya temsilcilik açma işlemlerinde bu görülür. Şirketin izlemesi gereken yol ise yukarıda diploma işlemlerinde bahsettiğimizin aynısıdır.

Yani önce tercüme işlemleri ardından noter işlemleri ve son olarak Valilik – Kaymakamlık tarafından apostil işlemleri tamamlanmalıdır.

Apostil Şerhine Alternatif

Apostil şerhi aslında ülkeler arasında resmi belgelerin ispatının kolayca sağlanabilmesi adına yapılmıştır. Yani bir kişinin yabancı bir ülkeden getirdiği mahkeme kararının sahte olup olmadığı uzun uğraşlar sonucu belli olmasın diye getirilmiştir.

Apostil şerhine tek alternatif eski daha uzun olan yoldur. O da yabancı ülkeden alınan belgenin Türkiye’de o ülkenin temsilciliği aracılığı ile sorgulatılmalıdır. Burada biraz uzun süren bir tebligat ve değerlendirme süreci söz konusu olur. İlgili temsilcilik kararı kendi ülkesinden sorgulatır gerekli onay alınır vs. daha uzun bir yoldur.

Apostil Şerhinin İptal Olması – Kabul Olmaması

Yukarıda bahsettiğimiz geçerlilik şartları yoksa bu belge geçerli olmaz. Örneğin, onay içerisinde bulunması gerekenler yer almıyorsa, anlaşma dışı bir ülkeden alınmışsa veya söz konusu ülkenin Lahey Konvansiyonuna belirli bir çekince koyarak taraf olması ve o çekinceye aykırı bir apostil şerhi getirilmesi gibi durumlarda geçerli olmaz.

Apostilli belge ibraz edilen ülkenin olağanüstü hal durumunda olması ve bu durumda kanuni düzenlemeler gereği şerhin kabul edilmemesi söz konusu olabilir. Geçerlilik şartlarını taşımayan apostilli evrakın iptali de istenebilir.

İşlemlerde Avukat Desteği

Apostil dediğimiz zaman yalnızca o işlem söz konusu değildir. Çoğu zaman ortada belirli bir hukuki süreç söz konusudur ve bu şerh işlemleri o sürecin yalnızca bir parçasıdır. Bu anlamda eğer hukuki süreç bir avukat ile takip ediliyorsa apostil işlemleri konusunda da o avukattan veya şerhin talep edildiği yerdeki avukatlardan yardım almak gerekir.

Çünkü hariçteki hukuki süreç ne kadar başarılı takip edilirse edilsin apostil geçerli olarak alınmazsa diğer işlemin bir anlamı kalmaz. Basit hatalar yahut ihmal edilen işlemlerden ötürü maddi – manevi zararın önüne geçmek adına avukat yardımına başvurmak tavsiye edilir.