Alkollü Araç Kullanma Cezası

Motorlu araçlar günümüzde ticari ve bireysel yaşamın olmazsa olmazıdır. Çok yaygın olmaları dolayısıyla hukuk düzeni bu alanda düzenlemeler yapmıştır.  Alkollü araç kullanmak trafik güvenliğini tehlikeye sokmaktadır. Bu nedenle alkollü araç kullanan kişi için herhangi bir kaza gerçekleşmesine bakılmaksızın yaptırım uygulanmaktadır. Yazımızda alkollü araç kullanma cezası nedir ve sonuçları nelerdir gibi soruların cevabını vermeye çalışacağız.

Alkollü iken araç kullanma yeteneği zayıflar. Buna bağlı olarak belirli seviyeye kadar alkol almış kişiler sadece idari para cezası ve ehliyete el konulması cezası alırken belirli seviyenin üstünde alkol alarak araç kullanan kişiler ise TCK anlamında suç işlemiş sayılır. Belirtmek gerekir ki alkollü araç kullanan herkese yaptırım uygulanmaz. Bunun için kanunda belirtilen sınırı aşkın düzeyde alkol alarak araç kullanmış olmak gerek.

Alkol Testleri ve Promil Sınırı

Karayolları Trafik Kanunu uyarınca belirli seviye alkol almış kişiler idari para cezası ile cezalandırılır ve sürücü belgelerine el konulur. Bu sınır özel araç kullanan kişiler için 50 promildir. Alkol testi denetiminde kanında 50 promil ve üzeri alkol bulunan kişi idari para cezasına mahkum edilecek ve ehliyetine el konulacaktır.

Promil sınırı özel araç dışında kalan motorlu araçlar için 20’dir. Mesela ticari araç kullanan kişinin kanında 20 promilin üzerinde bir alkol seviyesi çıkarsa bu kişi idari para cezası ile birlikte ehliyetine el koyma yaptırımı ile karşı karşıya kalacaktır.

İki durumda da promil miktarının üst sınırı 100 promildir. Sürücüye yapılan alkol testi sonucunda kanında 100 promilin üzerinde alkol çıkarsa bu kişi TCK m. 179’da yer alan trafik güvenliğini tehlikeye düşürme suçunu işlemiş olacak ve hakkında ceza yargılaması yapılacaktır.

100 promil alkol sınırını aşan sürücü için cezai süreç başlayacağı gibi ayrıca idari para cezası ve ehliyete el koyma yaptırımı da uygulanacaktır. Adli Tıp Kurumu, alkol alan kişinin kanındaki promil oranının her bir saatte %15’lik bir düşüş oranı takip edeceğini söylemektedir. Bu nedenle kişinin promil denetimine ne zaman yakalandığı da önemlidir.

Emniyet Genel Müdürlüğü’den alınan verilere göre hazırlanan alkollü araç kullanma istatistiki verilerine bir baktıktan sonra para cezası, ehliyete ek konulması ve bunlara itiraz için hukuki yollara bir bakalım.

Alkollü Araç Kullanma Para Cezası ve Sürücü Belgesine El Konulması

Alt başlıklarımızda daha ayıntılı değindik ancak 2023 yılı alkollü araç kullanma cezası aşağıdaki tablodaki gibidir.

Yukarıda da belirttiğimiz üzere hususi aracı ile 50 promil üstünde ve diğer motorlu araçları ile 20 promil üstünde alkol seviyesi ile trafiğe çıkan kişi idari para cezasına çarptırılacak ve bunun yanında ehliyetine el konulacaktır. Burada uygulanan adli para cezasının miktarı her sene yeniden belirlenmektedir.

Buna göre 2023 yılı için belirlenen ceza miktarı henüz ilk defa alkol promil sınırını aşan kişi işin 1823 TL’dir. Bunun yanında ilk defa bu sınırı aşıp yakalanan kişinin ehliyetine 6 ay el konulur.

Ayrıca 100 promili geçmesi halinde kişinin kaçıncı kez alkol sınırını aştığına bakılmaksızın adli para cezası ve ehliyete el koyma cezasının yanında trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan da yargılaması yapılır. Bu konuya aşağıda değindik.

İkinci Defa Alkollü Araç Kullanma Cezası

Eğer kişi ikinci defa promil sınırını aşarak yakalanırsa bu durumda ödeyeceği para cezası 2023 yılı itibariyle 2286 TL olur. Ayrıca ikinci defa bu alkollü yakalandığı için sürücü belgesine bu sefer 2 yıllığına el konulur.

Ehliyetine  2 yıl el konulan sürücüler için başka bir sorumluluk daha yüklenmiştir. Buna göre kişi “sürücü davranışları geliştirme eğitimi” adlı bir eğitime katılıp bunu tamamlamak zorundadır.

Gene burada da 100 promil aşılmışsa bu yaptırımların yanında trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan yargılaması yapılacaktır. 

Üç ve Üçten Fazla Alkollü Araç Kullanma Cezası

Promil sınırını aşarak yakalanan sürücü 3. kez veya daha fazla kez yakalanmış ise bu defa ödemesi gereken idari para cezası 2023 yılı itibariyle 3674 TL’dir. Bu defa ehliyetine el konulacak süre 5 yıldır. Ve bu çok ağır bir yaptırımdır.

3. kez ve daha fazla kez ehliyetine el konulmuş olan kişi için psikolojik test zorunlu tutulmuştur. Buna göre bunlar psiko-teknik testine tabi tutulurlar.

Tabi bütün bunlarla beraber burada da promili 100’ü aşan kişiler trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu işlemiş olacaklar ve haklarında kamu davası açılacaktır.

Alkollü Araç Kullanma Cezası Nereye Ödenir?

Trafikte kişi hakkında kesilen tüm para cezaları gibi alkollü araç kullanma para cezası da esas olarak e-devlet trafik cezası sorgulama ve ödeme linki üzerinden veya vergi dairesine, PTT şubelerine ve bazı bankalara ödenebilmektedir. Bunun yanında Gelir İdaresi Başkanlığının web sitesi üzerinden online olarak ödemeler gerçekleştirilebilir. Buradaki ödeme kredi kartı ile yapılabilmektedir.

Alkollü Araç Kullanma Cezası Ödenmezse Ne Olur?

Mahkemece verilen adli para cezaları ödenmemesi halinde hapse dönüşebilirken, trafik cezası (alkollü araç kullanma mesela) idari para cezası olmalarından ötürü ödenmemesi halinde hapis cezası uygulanmaz. Yani alkollü araç kullanırken alkol testinden yüksek promil çıkan kişi hakkında uygulanan idari para cezasını ödemezse hakkında hapis kararı verilemez. Burada kişi için icra süreci başlar. Yani bu para kendisinden zorla alınır.

İdari para cezası kararının kişiye tebliğ edilmesi üzerine 15 gün içerisinde ödenmesi halinde indirim yapılır. 30 gün içinde ödenmemesi halinde faiz işlemeye başlar. Bunun üzerine icra süreci başlatılır ve cezası kişiden zor kullanılarak alınır.

Ancak kişinin borcunu ödemesi cezanın iptali için mahkemeye başvurma hakkını elinden almaz. Eğer mahkeme itirazı olumlu sonuçlanırsa ödediği para cezasını geri alabilir.

Alkollü Araç Kullanma Cezasına İtiraz

Alkollü araç kullanan kişi hakkında verilen idari para ve ehliyete el koyma cezasına yönelik itirazlar iki farklı yere olabilir. Bunlardan birisi sulh ceza hakimliği, diğeri ise idare mahkemesidir.

Burada sulh ceza hakimliği itirazı için 15 günlük hak düşürücü süre söz konusudur. Süre tebliğ ile başlar. İdari para cezası kararı kişiye tebliğ edildikten sonra 15 gün içinde itiraz gerçekleşmezse kesinleşecektir.

İdare mahkemesine yapılacak itirazda ise 60 günlük hak düşürücü süre bulunmaktadır.

Her iki yolunda kendine özgü dava usul yapıları ve savunmaları vardır bu nedenle hangi yola başvurulacağı konusunda mutlaka bir avukattan yardım alınmalıdır.

Bu itirazları yapan kişi alkollü olmadığı halde veya cezaya yeterli seviyede alkol almamış olduğu halde hakkında cezai işlem uygulandığını iddia edebilir. Alkol seviyesi ölçen cihazların kendisine hukuka aykırı olarak kullandırıldığı, araç kullanmıyor olduğu halde hakkında alkol testi yapıldığı, alkol testi yapan kolluk biriminin yetkili olmadığı, alkolmetrenin 6 aylık bakımlarının yapılmadığı vb. hukuka aykırılık teşkil eden nedenlere dayanılıyor olabilir.

Promil sınırını ölçen cihazın hatalı ölçüm yaptığını düşünen kişi işlem sonunda kendisine kolluk tarafından imzalatılan belgeye bu konuda bir şerh koyabilir. Bu kişi hemen resmi bir sağlık kuruluşuna giderek kanındaki alkol seviyesini ölçtürüp bir belge almalıdır. Aksi halde iddiasını ispatı zorlaşır. Burada hastaneler genelde karakollardan üst yazı istemektedir. Buna dikkat etmek gerekir.

Buna ek olarak her şey usulüne uygun olsa bile çoğu zaman 6 ayda bir rutin bakımlarının yapılması gereken alkolmetrelerin bakımlarının yapılmadığını görüyoruz ve bundan dolayı da alkollü araç kullanma cezası iptal edilebiliyor.

Ticari Araç-Hususi Araç Ayrımında Promil Sınırının Belirlenmesi

Bununla birlikte uygulamada yapılan başka bir yanlışta ise ruhsatta hususi araç olarak belirtilen Fiat Doblo, Opel Combo, Volkswagen Caddy… gibi ticari görünümlü araçları ticari araç olarak kabul edip promil sınırını 20 olarak varsayıp buna göre ceza kesilmektedir. Oysaki aynı kanun hususi otomobil sınırını 50 promil olarak saymıştır. Ruhsatta araç hususi olarak geçtiğine göre o aracın otomobil vasfında olup olmamasına bakmak gerekecektir.

Yine aynı kanunda “Otomobil: Yapısı itibariyle, sürücüsü dahil en fazla dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.” olarak tanımlanmıştır. Bu verilerle eğer ruhsatınızda hususi olarak belirtiyor ve en fazla dokuz oturma yeri olan bir aracınız varsa bu kanun tanımları gereği hususi otomobil sayılması gerekmektedir.

Alkolmetreye Üflememe Cezası

Yetkili kolluk birimleri kişinin alkolmetre cihazı ile promil sınırını ölçmek istediği zaman kişi bunu yaptırmayabilir. Bu durumda bu kişi hakkında 2023 yılı için 9.869 TL idari para cezası ve sürücü belgesine 2 yıl süreyle el koyma yaptırımı uygulanır.

ÖNEMLİ!: Burada kişi alkolmetreye üflemelidir. Ancak bazı durumlarda kişiye alkolmetreye üflememeden dolayı ceza kesildikten sonra kişinin alkolmetreye üflediği ve çıkan alkolden bu kez de alkollü araç kullanmadan dolayı ceza kesildiği olmaktadır. Bu durumlarda alkolmetreye üflememe cezası iptal olmaktadır. Çünkü aynı anda hem üflememeden hem de alkollü araç kullanmadan ceza kesilmesi mümkün değildir. Bunla ilgili aldığımız kararlar mevcuttur.

ÖNEMLİ!: Alkol almadığı halde alkolmetrede promil seviyesi yüksek çıkan kişi, ölçüm cihazının kalibrasyonunun kendisine gösterilmesini görevli memurdan isteyebilir. Bu durumda memur cihazın kalibrasyonunu kontrol etmek ve kişiye göstermek zorundadır. Cihazın bu teknik bilgisi kişiye gösterilmezse sulh ceza hakimliğine/idare mahkemesine itirazda bulunularak uygulanan cezaya itiraz edilebilir.

Sürücü Belgesini (Ehliyet) Geri Alma

Yukarıda 1, 2 ve 3. kez alkollü araç kullanırken promil sınırını aşıp yakalanan kişilere verilecek cezalardan bahsettik. Bu durumda bu kişiler hakkında uygulanan ehliyete el koyma süresi sona erdiği zaman idari para cezası borcu da ödenmiş ise bu borcun ödendiğine dair belge alınarak sürücü belgesinin iadesi talep edilebilir.

Yani ilk kez ehliyetine el konulan kişi 6 aylık sürenin sonunda para cezasını ödeyerek ehliyetini geri alabilir. 2. kez yakalanan kişi 2 yıllık sürenin sonunda idari para cezasını ödediğine dair belgeyi ibraz ederek ehliyetini geri alabilir. 3. kez yakalanan kişi ise 5 yıllık bekleme süresinin sonunda hakkında uygulanan idari para cezasını ödediğine dair belgeyi alarak ehliyetinin iadesini talep edebilir.

Ehliyete el konulmasına yönelik itirazda bulunulduğu zaman bu itiraz başvurusu kişi lehine sonuçlanırsa hakimin vereceği kararın kesinleşmesi ile kişi sürücü belgesinin iadesini her zaman talep edebilir. 

ÖNEMLİ!: Yukarıda bahsettiğimiz savunmalar veya her olaya özgü değişebilecek savunmalar ile birlikte mutlaka cezaya itiraz edilmesi gerekmektedir. Bu konuda durumun değerlendirilmesi, hukuka aykırılığın tespiti, hangi yoldan gidilip itiraz edilebileceği ve mahkemeye başvuru konusunda mutlaka bir avukat ile çalışmanız önerilir.

Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu

(Alkollü Araç Kullanma Nedeniyle Hapis Cezası)

Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu Türk Ceza Kanunu m. 179 düzenlemesinde yer almıştır. Karayolları Trafik Kanunu da 100 promil alkol sınırını aşan kişinin bu suçu işlediğini kabul etmiştir. Bu suçun kanunda bir çok fiil unsuru vardır. Ancak yazımızda sadece alkollü araç kullanan kişi için bunu değerlendireceğiz.  

Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunun gerçekleşebilmesi için herhangi bir trafik kazasının söz konusu olması gerekmez. Yani kişi 100 promil üzerinde alkollü olarak araç kullanıyor ve denetim sonucu bu durum ortaya çıkıyorsa trafik güvenliğini tehlikeye atmış kabul edilir ve TCK m. 179 anlamında cezalandırılır.

Burada idari bir yaptırım söz konusu olmaz. Ceza yargılaması yapılır. Kişi bu suçtan ötürü ceza alırsa bu durum adli sicil kaydına da işlenir. Alkollü araç kullanarak trafik güvenliğini tehlikeye atan kişi hakkından 2 yıla kadar hapis cezası verilir. Bu konu ile ilgili mutlaka TCK 179 trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu yazımız okunmalıdır.

Ölüm yahut yaralama sonucu ile gerçekleşen bir kazada sürücü 100 promilin üzerinde alkolle araç kullanmış olsa da bu durumda trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan değil öldürme ya da yaralama suçlarından sorumlu tutulur.

Alkollü Araç Kullanarak Yaralanmaya ya da Ölüme Sebep Olma

Belirli bir seviye alkol alan kişinin bilinci zayıflar. Davranışlarını normal zamandaki gibi kontrol edemez duruma gelir. Alkol almış bir vaziyette araç kullanırken ölümlü yada yaralamalı kazaya karışan sürücü bu kazaya kastetmemiştir. Çünkü bilinci zaten tam olarak yerinde değildir.

Ancak kişinin iradesi tam olarak yerinde olmamasına rağmen öldürme veya yaralama suçlarına taksirle değil kasten sebebiyet vermiş gibi yargılanır. Çünkü alkol alarak bilincini zayıflatma işini kasten yapmıştır. Bu nedenle Yargıtay kararlarında da yer aldığı üzere alkollü olarak yaralama ya da öldürme sonuçlu kazaya karışan kişi kasten yaralama yahut kasten öldürme suçlarından sorumlu tutulur.

Bu konu ile ilgili TCK 86 kasten yaralama ve TCK 81 kasten öldürme yazılarımızı okuyabilirsiniz.

Tabi öldürme yahut yaralama suçlarından yargılanan kişi ayrıca trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan dolayı yargılanmayacaktır. Burada cezası en çok olan suçtan yargılanır. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunun cezasının üst sınırı 2 yıldır. Bu nedenle kişi öldürme yahut yaralamadan sorumlu tutulur.

Eğer bir trafik kazası ölümle sonuçlanmış ise bu trafik kazasına asli kusuru ile sebep olmuş kişinin ehliyetine 1 yıl süre ile el konulur.

Ceza Puanı Nedir? Aşılması Haline Ne Olur?

Karayolları Trafik Kanunu içerisinde yer alan trafik ihlallerini gerçekleştiren kişiler için ceza puanı adında bir çetele tutulur. Örneğin alkollü araç kullanan kişi için 20 ceza puanı bu listeye eklenir.

Trafik ihlalinin yapılmasından itibaren geriye doğru 1 yıllık süre içerisinde 100 ceza puanı sınırını dolduran kişi için 2 ay süresince sürücü belgesine el konma yaptırımı uygulanır. Bunun yanında bir talkım eğitime tabi tutulurlar.

1 yıl içinde ikinci kez 100 puanlık sınırı dolduran kişinin sürücü belgeleri bu sefer 4 aylık süre ile elinden alınır. Bunun yanında psikoteknik testine tabi tutulur. Bu denetim sonucunda uzmanlarca sürücülüğünün devam etmesinde sakınca görülmezse sürenin bitiminde ehliyeti iade edilir.

Aynı yıl içinde üçüncü defa 100 puanı dolduran kişilerin ehliyetleri süresiz olarak ellerinden alınır.

Ancak bu miktarlar stajyer ehliyeti olanlarda daha farklı ve daha sert uygulanmaktadır.

Alkollü Araç Kullanma Cezası Sicile İşler mi?

Tüm trafik cezaları gibi alkollü araç kullanmaktan ötürü kişi hakkında uygulanan idari para cezası suç değil kabahat teşkil etmektedir. Bu nedenle adli sicil kaydına işlenmez. Yani kişinin alkollü araç kullanmasından ötürü hakkında uygulanan idari yaptırım sabıka kaydında yer almayacaktır.

Adli sicil kaydına suç karşılığında yargılama sonucunda verilen mahkumiyet kararları işler. Buna bağlı olarak kişi eğer 100 promil sınırını aşmışsa trafik güvenliğini tehlikeye atmak suçundan yargılanacak ve şartları gerçekleşmişse bu durum sabıka kaydına işlenecektir.

Alkollü Araç Kullanma Cezası Affı

Yukarıda belirttiğimiz üzere belli sınırları aşan ve belirli ihlallerde bulunan kişiler için idari para cezasının yanında sürücü belgesine el koyma yaptırımı uygulanır. Bu durumda trafik cezası affı tartışma konusu olmaktadır. Ancak böyle bir uygulama geçmişte olmadığı gibi bugün de yoktur.

Sürücü belgesinin geri alınması ancak sürenin tamamlanması ve idari para cezasının ödenmesi ile olur. Yahut gerekli itirazlarda bulunulup gerekirse dava açarak alınabilir. Bu konuda bir af uygulaması söz konusu değildir.

Alkollü Araç Kullanırken Kaza Yapılırsa Sigorta Ödeme Yapar mı?

Sürücü alkollü bir vaziyette araç kullanırken kaza gerçekleştiği zaman genellikle sigorta şirketleri ödeme yapmaktan kaçınır ve bu durum yargıya taşınır.

Sigortanın anlamı rizikonun yani tehlikenin gerçekleşmesi ihtimalinde kişiye ödeme yapılması adına aylık veya yıllık belli ödemeler alınmasıdır. Bu noktada kusurun her türlüsü sigortadan ödeme alınmasına mani değildir.

Uygulamada kaza salt alkollü araç kullanılıyor olmasından ötürü doğmuşsa yani kazaya başka hiçbir etken neden olmamış ve sürücünün aşırı alkol almış olması neden olmuşsa sigorta ödeme yapmaktan kaçınabilir. Yahut kaza sırf sigorta şirketinden ödeme almak amacıyla yapılmışsa da sigorta şirketi ödeme yapmayabilir. Bu durumda ispat yükü sigortacıdadır.

Ancak sürücü alkollü olarak araç kullanıyor ve kazada (sürücü de kusurlu olsa) başka etkenler varsa sigorta ödeme yapmak zorundadır. Yani alkollü araç kullanan kişi kazaya karışmış ve bu duruma alkolün büyük bir etkisi olmamışsa sigorta ödeme yapmaktan kaçınamaz.

Alkollü Araç Kullanma Cezasında Asıl Araç Sahibi

Karayolları Trafik Kanunu düzenlemesi uyarınca sürücünün trafik kurallarını ihlali dolayısıyla sürücüye ilgili cezaların verilmesinin yanında araç sahibine de cezai işlem uygulanmaktadır. Alkollü olarak araç kullanan kişiye ceza verilirken araç sahibine bu alkolden ötürü ceza verilmesi pek görülmez. Ancak bu hukuki düzenlemeye göre verildiği de görülmektedir. Bu cezai yaptırım uygulamada ve büyük sorunlar doğurmaktadır.

Sürücü ile araç sahibi arasında bir iştirak iradesi veya işçi işveren ilişkisi gibi emir komuta içerisinde gerçekleştirilen bir eylem olması durumunda Karayolları Trafik Kanunu düzenlemesi makul kabul edilmektedir. Ancak böyle bir ilişki olmadığı halde sürücüye de ceza kesiliyor olması yargı kararlarına konu olmuş ve sürücü lehine kararlar verilmiştir.

Buna göre suçların ve cezaların şahsiliği kuralı ve kabahatlerin ve yaptırımların şahsiliği kuralı göz önünde bulundurulduğu zaman  araç sahibine verilen ceza hukuka uygun kabul edilmemektedir. Hakkında cezai işlem uygulanan araç sahibi gerekli hukuki prosedürü işleterek bu cezanın iptalini dava edebilir.

Alkollü Araç Kullanma Cezasında Hak Düşürücü Zamanaşımı Süreleri

Alkollü araç kullanan kişi hakkında idari para cezası uygulandığı zaman bu kişinin, idari para cezasının kendisine tebliğ edilmesinin üzerinden 15 gün içerisinde sulh ceza mahkemesine/60 gün içerisinde idare mahkemesine itirazda bulunması gerekir. Aksi halde idari para cezası kesinleşir.

Bunun yanında 30 gün içinde ödenmeyen idari para cezasına faiz işlemeye başlar. Ayrıca sürücü belgesine el konulan yukarıda belirttiğimiz süreler zarfında idari para cezasının ödenmemesi halinde sürücü belgesi iade olunmaz.

Alkollü Araç Kullanma Cezası ve İtirazında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Alkollü araç kullanan kişiye uygulanan idari para cezasına yönelik itirazlar, cezayı veren idarenin bulunduğu yer mahkemesine yapılacaktır. Kişi hakkında idari para cezası hangi yerde kesilmişse oranın mahkemesine gidilmelidir.

Bunun yanında trafik güvenliğini tehlikeye atma suçu fiilin gerçekleştirildiği yer asliye ceza mahkemesinde görülür.

Alkollü Araç Kullanma Cezası Sürecinde Avukatın Önemi

İster bireysel ister ticari olsun sürücü belgesi almak ve araç kullanmak günümüzde kişiler için vazgeçilmezdir. Alkollü araç kullanan kişi için uygulanan uzun süreli sürücü belgesinin alınması yaptırımı ağır bir yaptırımdır. Kişiler kendini böyle bir durumda oldukça çaresiz hissederler.

Ancak gerekli hukuki prosedür işletilerek süresi içinde yapılan itirazlar başarıya ulaşmaktadır. Çünkü ülkemizde ne yazık ki idari para cezası uygulamaları genellikle gerekli usuli şartlar korunmadan uygulanmaktadır. Bu durumda hakkında idari para cezası ve ehliyete el koyma yaptırımı uygulanan kişiler bu alanda deneyim sahibi bir avukattan hukuki yardım alarak ilgili süreci hukuki zeminde işletip sürücü belgelerine yeniden kavuşabilir ve idari para cezasının iptalini sağlayabilirler.