Yardım ve Yataklık (Suça Yardım Etme)

Yardım ve yataklık, diğer bir anlatımla suça yardım etme uygulamada sıklıkla karşımıza çıkar. Bir çok ceza soruşturmasında suça yardım ve yataklık nedeniyle, yardım edenlerin de cezalandırıldığını görürüz. Ancak bunun hukuki anlamda ciddi şartları vardır.

Yazımızda suça yardım yataklıkla ilgili bilinmesi gereken tüm önemli detaylara yer verdik. Özellikle merak edilen ve en çok sorulan soruları cevaplandırdık. Dikkatli okunmasını öneririz.

Suça Yardım ve Yataklık Nedir?

Bir suçun işlenmesinde fail derecesinde olmayıp fakat faile yardım etme şeklinde suça katılmaya suça yardım ve yataklık denir. Aslında kanuni düzenlemelerde suça yardım ve yataklık şeklinde bir tanımlama yoktur.

Gerek 765 sayılı eski Ceza Kanunu gerek 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ‘suça yardım ve yataklık’ kavramına yer vermez. Bunun yerine suça yardım etme kavramı kullanılır. Suça yardım ve yataklık daha çok eski yargı kararlarında karşımıza çıkar.

Bir suçun işlenmesine çeşitli şekilde katılmak mümkündür. Bunlara aşağıda suça iştirak türleri kısmında yer verdik. Suça yardım etme yani suça yardım ve yataklık şu hallerde söz konusu olur:

• Kişiyi suç işlemeye teşvik etmek (manevi yardım)
• Kişide zaten olan suç işleme kararını kuvvetlendirmek (manevi yardım)
• Kişiye suçu işlenmesi halinde sonrasında yardımda bulunacağı vaadinde bulunmak (manevi yardım)
• Suçun nasıl işleneceği ile ilgili yol – yöntem göstermek (manevi yardım)
• Suçun işlenmesinde kullanılan araç gereçleri kişiye sağlamak (maddi yardım)
• Suçun öncesinde veya sonrasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak (maddi yardım)

Suça İştirak Türleri

Türk Ceza Kanunu düzenlemelerine göre suça iştirak sadece yardım ve yataklık değil çeşitli şekillerde yapılabilir. Bu kapsamda suça iştirak türleri faillik ve şeriklik olmak üzere iki türlüdür.

Suça iştirakte fail olarak; müşterek fail ve dolaylı fail olarak iştirak edilebilir. Suça şeriklikte ise azmettirme ve suça yardım etme yani yardım ve yataklık şeklinde iştirak söz konusudur.

Yardım ve Yataklık Cezası

Suça yardım etme halinde kişiye verilecek olan ceza asıl suçun cezasına bağlı olarak değişecektir. Yani yardım ve yataklık cezası, hangi suça yardım ve yataklık yapıldığına göre değişecektir. Buna göre suça yardım etme cezasını şu şekilde gösterebiliriz:

Ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet hapis gerektiren suçlar haricinde yani ½ oranında indirim gerektiren hallerde suça yardım edene verilecek olan ceza her halükarda 8 yıldan daha fazla olamaz.

Yardım ve Yataklık ile Azmettirme Arasındaki Fark

Suça azmettirme ile suça yardım etme arasında ciddi farklar vardır. Öncelikle suça azmettirme bir kişide suç işleme kararı olmaması durumunda onu o suçu işlemeye yönlendirme, onu suça ikna etme fiilidir.

Örneğin bir kan davasında bir kişiye gidip karşı gruptan birisini öldürmeye ikna etme ona o fiili yapmasını söyleme halinde azmettirme söz konusu olur.

Suça yardım etmede ise yukarıda detaylıca değindiğimiz üzere suçun işlenmesine yardım ve yataklık söz konusudur. Suça teşvik etme halinde de gene suça yardımdan cezalandırmaya gidilir. Teşvik halinde suç işlemeye dair en azından kişide bir fikir vs. vardır.

Suça azmettirme halinde kişiye fail ile aynı ceza verilirken yardım ve yataklıkta yukarıda da değindiğimiz üzere indirimli ceza uygulanır.

Suça Yardım ve Yataklık Halinde Suç Tamamlanmazsa

Kişinin suça yardım etmeden sorumlu tutulabilmesi için, failin en azından ilgili suç fiilini teşebbüs aşamasına kadar işlemiş olması gerekir. Yani suçun icra hareketlerine hiç başlanmamışsa veya teşebbüse varacak kadar bile gidilmemişse yardım ve yataklık cezası söz konusu olmaz.

Yardım ve Yataklıktan Gönüllü Vazgeçme

Suça yardım ve yataklıktan gönüllü vazgeçen kişi teşebbüsten bile cezalandırılmaz. Ancak vazgeçene kadarki işlediği fiil bir suç teşkil ediyorsa o kısımdan ötürü cezalandırılır.

Yardım ve yataklıkta gönüllü vazgeçme hükümlerinden yaralanabilmek için suçu; gönüllü vazgeçenin gösterdiği gayret dışında başka bir sebebe bağlı olarak işlenmesi yahut gönüllü vazgeçenin tüm çabasına rağmen işlenmiş olması gerekir.

Suça Yardım ve Yataklıkla İlgili Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda suça yardım etme, bilinen adıyla suça yardım ve yataklıkla ilgili bilinmesi gereken önemli detaylara yer verdik. Önemle belirtmemiz gerekir ki çoğu ceza soruşturmasında suça yardım ve yataklıkla ilgili ciddi bir araştırma yapılır.

Bu kapsamda kişilerin hukuki yardım alması önemlidir. Deneyimli ceza avukatlarından yardım alınarak hareket edildiği zaman sürecin daha sağlıklı koşullarda takip edilmesi ve hak kaybının minimalize edilmesi sağlanır.

Suça Yardım Etme Yargıtay Kararları

Suça yardım etme Yargıtay kararlarından sıklıkla karşımıza çıkar. Özellikle suça yardım ve yataklık kavramını eski Yargıtay kararlarından görmekteyiz. Bu kavram artık yerini suça yardım etmeye bırakmıştır. Suça yardım ve yataklık durumunda emsal Yargıtay kararlarına bakmak çok önemlidir. Aslında bu konuda çok karar olsa da burada bazılarına yer vermekte yarar görüyoruz.

Kasten Öldürmeye Teşebbüse Yardım Etme, Öldürmeye Teşvik

“Sanık O…’ın, mağduru kast ederek “vurun” diye söylemesiyle suç işleme iradesinde olan sanık S…’in kasten öldürmeye teşebbüs suçunun işlenmesine teşvik ettiği, bu nedenle mağdur T…’e yönelik kasten öldürmeye teşebbüs suçundan TCK’nın 39/2-a maddesi yollamasıyla 39, 81, 35, 29, 62. maddeleri uyarınca uyarınca kasten öldürmeye teşebbüse yardım etme suçundan cezalandırılması yerine, delillerin takdirinde yanılgıya düşülerek, yazılı şekilde beraatine karar verilmesi yasaya aykırıdır” (Yarg. 1.CD., 13.02.2014, 2012/1821, 2014/768).

Suça Yardımın Boyutuna Göre Ceza Verilmesi

“15 ile 20 yıl aralığında hapis cezası öngören TCK’nın 39. maddesinin uygulanması sırasında, hadiselerin başından beri yanında yer aldığı sanık N…’yi suçları işlemeye teşvik eden, ayrıca fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunacağını vaat eden, diğer sanıklarla birlikte eylemin planını yaparak, suçların nasıl işleneceği konusunda yol gösteren, suçların faili olan S…’yi kullanmış olduğu araçla olay yerine getirip, silahla yaralanan mağdur A…’yi darp etmek suretiyle suçun işlenmesinden önce ve işlenmesi sırasında yardımda bulunarak suçların icrasını kolaylaştıran sanık hakkında, yardımın ulaştığı boyut dikkate alınarak üst sınırdan bir ceza yerine, yazılı biçimde 15 yıl hapis cezasına hükmedilmesi sonucu eksik ceza tayin edilmesi yasaya aykırılık teşkil eder” (Yarg. 1.CD., 23.01.2014, 2013/5046, 2014/199).

Müşterek Faillik ile Yardım ve Yataklık Arasındaki Sınır

“Oluşa ve dosya kapsamına göre İzmir ilinde açık kimlik bilgilerini bilmediği şahıslardan sahte kredi kartı alacak olan sanık L… Y… Y…’nun isteği üzerine kendi adına araç kiralayarak birlikte İzmir’e giden, İzmir’de kartların teslim alınması sırasında hazır bulunmayıp ayrı bir yerde bekleyen ve kartlar teslim alındıktan sonra diğer sanık L… Y… Y…’yu tekrar Marmaris’e getiren sanık M… F… B…’ın eylemi nedeniyle sanıklar arasında sahte kredi kartı bulundurma suçunu oluşturan fiil üzerinde ortak bir hakimiyet kurulduğundan söz edilemeyeceği cihetle, sanık M… F… B…’ın eyleminin suçun işlenmesindeki katkısına göre suç işlemeye yardım etme niteliğinde olduğu ve hakkında TCK’nIn 39/2, b-c. maddesinde düzenlenen indirim hükümlerinin uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi yasaya aykırıdır” (Yarg. 8.CD., 21.06.2013, 2013/1772, 2013/18809).

Kasten Öldürme Suçuna Teşebbüse Yardım

“Sanık A…’ın olay sırasında mağdur R…’e ateş eden ve kimliği tespit edilemeyen diğer sanığın yakalanmasını engellemek ve olay yerinden kaçışını kolaylaştırmak için üzerinde bulunan tabanca ile havaya ateş edip silahını kalabalığa doğru yöneltmesi eyleminin TCK’nın 39/2-c. maddesi kapsamında kasten öldürmeye teşebbüs suçunun işlenmesi sırasında yardım etme eylemi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği halde, sanık hakkında aynı eylem nedeniyle ayrıca kasten genel güvenliği tehlikeye düşürmek suçundan mahkumiyetine karar verilmesi kanuna aykırılık teşkil eder” (Yarg. 1.CD., 04.12.2013, 2011/4972, 2013/7354).

Hırsızlık Suçunda Gözcülük Yapma

“Sanığın hırsızlık eyleminde gözcülük yaptığının kabul edilmesi karşısında, sanığın eyleme yardım eden sıfatıyla değil birlikte gerçekleştiren sıfatı ile iştirak ettiği gözetilmeyerek 5237 sayılı TCK’nın 39/1. maddesi uyarınca cezadan indirim yapılması kanuna aykırıdır” (Yarg. 13.CD., 07.05.2012, 2011/18899, 2012/10505).

Oda Tahsis Etme Suretiyle Yardım Etme

“Sanık N…’nin olay tarihinde evine mağdureyle birlikte gelen diğer sanık Ö…’in mağdureyle evinde kalmasına izin verip oda tahsis etmek suretiyle Ö…’in mağdureye karşı işlediği kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna TCK’nın 39/2. maddesi anlamında iştirak ettiği dosya kapsamından anlaşıldığı halde, eylemine uyan TCK’nın 109/1-3f-5, 39/2. maddeleri yerine TCK’nın 37. maddesi uyarınca müşterek fail olarak sorumlu tutulup yazılı şekilde hüküm kurulması neticesinde sanığa fazla ceza tayini yasaya aykırılık teşkil eder” (Yarg. 14.CD., 08.05.2012, 2012/2630, 2012/5235).

Yardım ve Yataklık Halinde Cezanın Tespiti

“Ağabeyleri olan diğer sanıkların maktulü öldürmek amacıyla durmasını sağlamak için, onların motosikletle geçeceği yola taş dizmelerine yardım ederek olay yerine biraz uzak mesafede beklediği anlaşılan sanık hakkında 15 yıldan 20 yıla kadar hapis cezası öngören TCK’nın 39.maddesi uyarınca indirim yapılırken eyleme katılma boyutu gözetilerek makul bir oranda ceza tayin edilmesi yerine 20 yıl hapis tayin edilmek suretiyle fazla ceza tayini, bozmayı gerektirmiş, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmekle, hükmün tebliğnamedeki düşünceye aykırı olarak (BOZULMASINA), oybirliği ile karar verildi” (Yarg. 1.CD., 15.02.2012, 2011/8279, 2012/822).

Uyuşturucu Satıcılarını Tanıştırmak

“Sanığın, suçun kanuni tanımında yer alan fiili gerçekleştirmediği, ancak uyuşturucu madde almak isteyen şahısları, uyuşturucu satıcısı olan diğer sanıkla tanıştırmak suretiyle, diğer sanığın işlediği suçun icrasını kolaylaştırdığı dikkate alınarak, suçun işlenmesine yardım eden sanık hakkında TCK’nın 39. maddesinin uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi” (Yarg. 10.CD., 04.06.2012, 2012/1119, 2012/10319).

Yağma Suçunu Birlikte İşleme

“Sanıklar Y… K…, M… K… ve B… S…’nın eylemin gerçekleştirilmesi sırasında sanık M… K… ile birlikte mağdurun etrafını sardıkları, sanık M…’nın bıçakla tehdit ederek cep telefonunu aldığı sırada el ve işbirliği ile hareket etmek suretiyle yağma suçunun işlenmesine katıldıkları ve bu şekilde fiili birlikte gerçekleştirdiklerinin anlaşılması karşısında; haklarında 5237 sayılı TCK’nın 37/1. maddesi ile uygulama yapılması gerektiği gözetilmeden, yazılı gerekçe ile aynı Yasanın 39/2-c. maddesi ile cezalarından indirim yapılması, karşı temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır” (Yarg. 6.CD., 28.05.2012, 2008/22543, 2012/11237).

Suçun İşlenişine Başından Beri Katılma

“Dosya içeriğinden sanığın üzerinde bıçak olduğu halde diğer sanıkla birlikte olay yerine gittiği, burada katılan Y…’e bıçak çektiği sırada katılanın arkadaşı tanık C… B… tarafından tutularak engellendiği, bu arada diğer sanık E… A…’ın bıçakla katılana vurduğu anlaşılmış olup sanığın başından beri diğer sanıkla birlikte hareket etmesi, bıçak çekmesi sonucu tanık C…’in kendisini tutup tanığın olaya müdahale etmesini engelleyerek diğer sanığın suç işlemesini kolaylaştırdığından 5237 sayılı TCK’nın 39/2-c. maddesi uyarınca cezalandırılması gerekirken yazılı şekilde BERAAT kararı verilmesi yasaya aykırılık teşkil eder” (Yarg. 3.CD., 03.07.2012, 2010/11685, 2012/28083).

Mağdurun Kaçmasına Engel Olma

“Olay günü katılanın eşi tanık E… ile birlikte koyunlarını otlatmaktan döndüğü sırada, sanıklar V… K… ile O… Ö…’ın, aralarındaki önceye dayalı husumet sonucunda, katılanın yolunu kestikleri, sanık V… K…’nın elindeki bıçakla katılanı yaraladığı, sanık O… Ö…’ın, katılanın kaçmasına engel olduğunun kabul edilmesine, katılanın da sanık O…’ın kendisini tuttuğunu belirtmesine göre; sanığın yaralama eylemini gerçekleştiren diğer sanık V… ile birlikte hareket ederek asli fail olduğu halde yardım eden olarak eyleme iştirak ettiğinden bahisle TCK 39/2-c maddesine göre cezasından indirim yapılması kanuna aykırıdır” (Yarg. 3.CD., 20.02.2012, 2009/21783, 2012/5797).

Suçun İşlenmesi Sırasında Failin Yanında Bulunup Manevi Destek Verme

“Sanık H… Y…’in, dayısı mağdur A…’yi öldürmeye karar verdiği bu yönde sanık E… ile birlikte mağdurun bulunduğu kahvehaneye gittikleri, araçtan inen sanıklardan H… Y…’in önde ve silahlı, E…’ın ise H…’ın arkasında ve silahsız olduğu, içeriye giren sanık H… Y…’in, tabancayla mağdur A…’ye ateş ettiği ve sol uyluğundan yaraladığı, mağdurun kendisini masanın altına saklanması üzerine sanığın ateş etmeye devam ettiği, ancak atışlardan bir kısmının o sırada arkadaşlarıyla oyun oynayan maktul V… ve mağdur Ş…’ye isabet ettiği, sonrasında sanıkların geldikleri araçla birlikte kaçtıkları olayda; Sanık E…’ın, sanık H… Y…’e suçun işlenmesi sırasında yanında bulunup manevi destek vermek suretiyle yardım ettiği anlaşıldığı halde, TCK’nın 39/2-c maddesi uyarınca cezalandırılması yerine, eyleme TCK’nın 37/1.maddesi kapsamında katıldığının kabulüyle yazılı şekilde hüküm kurulması yasaya aykırıdır” (Yarg. 1.CD, 08.05.2012, 2011/4702, 2012/3681).

Araca Gizli Bölme Yapanın Yargılanması

“Uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan sanıklar hakkında verilen mahkůmiyet hükümlerinin sanık M… N… müdafii, sanıklar R…, İ… ve A… tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca dava dosyasının onama isteğiyle tebliğname ekinde 28.12.2009 tarihinde Dairemize gönderildiği anlaşıldı. Müsaderesine karar verilen 80 AH 6.. ile 34 E.. 8.. plakalı araçlara ilişkin mūsadere hükmü temyiz incelemesi dışı bırakılmıştır. Suçun işlenmesinden önce TIR araçlarına gizli bölme yaparak suçun işlenmesine yardım eden sanık A… hakkında TCK’nın 39. maddesinin uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığından, tebliğnamedeki eleştiriye iştirak edilmemiştir” (Yarg. 10.CD., 27.06.2011, 2009/21446, 2011/5236).

Havaya Ateş Eden Kişiye Maktule Ateş Etmesinin Telkin Edilmesi

“Sanık V…i’nin, av tüfeği ile havaya ateş eden oğlu T…’a maktul G…’e ateş etmesini söyleyerek teşvik ettiği, sanık T…’ın kasten öldürme eylemine TCK’nın 39/2-a maddesi kapsamında yardım eden olarak katıldığı halde, TCK’nın 81, 39, 29 ve 62 maddeleri yerine yazılı şekilde hüküm kurulması kanuna aykırıdır” (Yarg. 1.CD., 01.02.2011, 2009/66, 2011/319).

Suçun İşlenişine Doğrudan Katılma

“Sanıklar S… ve E…’in sanık O…’la birlikte mağdurenin direncinin kırılmasına hizmet edecek bir şekilde mağdureyi zorla arabaya bindirip, hepsinin iştirak ettiği araba yolculuğunu da birlikte gerçekleştirerek iki ayrı eve uğradıktan sonra mağdurenin en son tutulduğu eve götürmek şeklindeki eylemleri ile sanık M… A…’nın mağdurenin evden ayrılma yönündeki iradesini bertaraf edip direncini kırmak için tutulduğu evde mağdureyi dövmek ve kötü muamelede bulunmak suretiyle ortaya çıkan eyleminden TCK’nın 37/1. maddesi anlamında doğrudan birlikte fail olarak sorumlu tutulmalarının gerektiği gözetilmeksizin TCK’nın 39/2-e maddesi uygulanmak suretiyle eksik ceza tayini yapıldığı görülmüştür” (Yarg. 14.CD., 10.10.2011, 2011/413, 2011/606).