Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanma Suçu (TCK 264)

Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanma Suçu (TCK 264)

TCK 264 kapsamında düzenlenen bir suç tipi olan özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu, çok bilinmeyen ancak ceza yargılamasına sıklıkla konu olan bir suç tipidir.

Yazımızın içeriğinde, TCK 264 suçunun işlenme biçimleri, cezası, cezayı artıran ve azaltan haller ile diğer hukuki ve teknik detaylara uygulamaya da dönük olarak yer verilmiştir. Günlük hayatta basit olarak algılanabilecek fakat bu suçu teşkil eden birtakım eylemler nedeniyle kişilerin cezai yargılama süreci yaşadığı düşünüldüğünde dikkatle okunması önem arz eden bir konudur.

TCK 264 Suçu Nedir? Cezası Ne Kadardır?

TCK 264 suçu, “özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma” olarak düzenlenmiştir. Buna göre, bir rütbenin yahut mesleğin veya bir kamu görevinin resmi elbisesinin, alenen ve herhangi bir yetki söz konusu olmaksızın, başkalarını yanıltacak şekilde giyilmesi bu suçu teşkil eder. Aynı şekilde bir kimse, hakkı olmadığı halde bir nişanı veya madalyayı takıyorsa bu da yine TCK 264 suçunu teşkil eder. 

TCK 264 Cezası: Bu suçun temel halinin cezası, 3 aydan 1 yıla kadar hapistir. Fakat belirtmek gerekir ki somut olayın durumuna göre Ceza Kanununun diğer hükümlerinin de devreye girmesiyle söz konusu süre yukarıda zikredilen aralıktan daha uzun veya daha kısa olabilir, yahut hapis cezası söz konusu olmayabilir. Bu gibi detaylara ve gerekli şartlara aşağıda değindik.

Yazımızın konusunu teşkil eden ve gerekli detaylarıyla birlikte aşağıda açıklanacak olan özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 264 hükmünde düzenlenmiştir. Fakat yargılama sürecine ve cezaya etki eden başka hükümler de ceza mevzuatında mevcuttur. 

ÖNEMLİ: Günlük hayatta suç teşkil edip etmediği hakkında net bilgiye sahip olunamayan durumlar, kişilerin mağduriyet yaşamalarına yol açar. Günlük yaşamda son derece basit olarak algılanan fakat Kanunda belirtilen cezası itibariyle önemli sonuçlara yol açabilecek bir suç tipi olan TCK 264 için uzman ceza avukatı desteği almakta fayda vardır. Aksi takdirde beklenmeyen mağduriyetlerin cezai süreç içerisinde söz konusu olması muhtemeldir.

Suçun Suçunun Unsurları 

Bu suçun işlenmesi bakımından failde aranan herhangi bir özellik yoktur. Yukarıda zikredilen ve aşağıda da detaylıca izah edilecek olan eylemleri işleyen kimseler, bu suç ile yargılanacak ve hukuki süreç bu yörüngede ilerleyecektir.

TCK 264 Suçunu Teşkil Eden Eylemler: Bu suçun tek bir surette işleniş biçimi yoktur. Kanunda birden fazla hale ye verilmiştir ve belirtilen bu hallerden birinin işlenmesi durumunda özel işaret ve kıyafetlerin usulsüz kullanılması suçu oluşacaktır. Bu eylemleri liste halinde belirtmekte fayda vardır.

  • Bir rütbenin yahut mesleğin veya kamu görevinin resmi elbisesinin, herhangi bir yetkiye sahip olmaksızın başkalarını yanıltacak biçimde alenen giyilmesi,
  • Kişinin hakkı olmadığı bir madalyayı yahut nişanı takması.

Yukarıda ifade edilen eylemlerden birinin gerçekleştirilmesi, suçun oluşması için yeterlidir. Dolayısıyla hepsinin aynı eylem içerisinde bulunması gerekmeyecektir. 

TCK 264 Suçunun Şartları: Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunun gerçekleşmiş sayılması için Kanunda aranan birtakım şartlar mevcuttur. Bunların gerçekleşmiş olması, suçun oluşmuş sayılması bakımından önem arz eder. Aşağıda listeleme yöntemi ile belirtilecek olan şartlar, resmi elbisenin yetki olmadan giyilmesi kapsamındadır. Yoksa kişinin hakkı olmamasına rağmen bir nişanı veya madalyayı takması için ayrıca bir şart aranmaz. Dolayısıyla, resmi elbisenin yetkisiz kimse tarafından giyilmesi suretiyle TCK 264 suçunun oluşabilmesi için aşağıdaki şartlar oluşmalıdır.

  • Suça konu resmi elbise, belli bir rütbenin, kamu görevinin yahut bir mesleğin kıyafeti olmalıdır.
  • Söz konusu resmi elbiseyi giyen kimse, bu elbiseyi giyme yetkisine sahip olmamalıdır.
  • Yetki olmaksızın resmi elbise giyme eylemi alenen gerçekleştirilmelidir.
  • Suça konu eylem, başkalarını yanıltacak nitelikte olmalıdır.

Yukarıda zikredilen şartların gerçekleşmiş olması durumunda, yetkisi olmaksızın bir resmi elbiseyi giymiş bulunan kimsenin eylemi TCK 264 suçunu teşkil eder ve ilgili kişi hakkında bu suç kapsamında soruşturma başlatılır.

TCK 264 Suçunun Cezasını Artıran ve Azaltan Haller

Bu suç için söz konusu olacak cezayı artıran ve azaltan haller söz konusu olabilir. Belirtmek gerekir ki, somut duruma göre şekillenecek olan bu hallerin varlığı nedeniyle kişinin alacağı ceza da değişkenlik gösterecektir.

Suçun Cezasını Artıran Haller: TCK 264/2 hükmünde bu suçun nitelikli hali belirtilerek cezayı artırıcı durum da  ifade edilmiştir. İlgili düzenlemeye göre, eğer kişinin bu suç kapsamında giydiği elbisenin kendisine sağlayacağı bir imkandan yahut kolaylıktan faydalanması vesilesiyle ayrı bir suç işlemesi söz konusu ise, bu eyleminden ötürü TCK 264 cezası, üçte bir oranında artırılacaktır. İşlenen diğer suçun cezasına ayrıca hükmedilecektir.

Artırım nedeni olarak özel düzenlenen TCK 264/2 hükmü dışında, TCK kapsamındaki genel hükümler söz konusu olabilir. Suçun tekerrür halinde işlenmesi, buna temel örnek olarak gösterilebilir. 

Suçun Cezasını Azaltan Haller: Bu suç için somut olay incelenerek TCK genel hükümler kapsamında bir indirim nedeninin bulunması halinde suçun cezasının azaltılması mümkündür. Örnek vermek gerekirse şartların oluşması halinde 1/6 oranında iyi hal indirimi uygulanabilir.

TCK 264 Suçu İçin Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaşma

TCK 264 suçunu; şikayet, zamanaşımı ve uzlaşma bakımından ayrı ayrı ele almakta fayda vardır. Öncelikle belirtmek gerekir ki bu suç, şikayete tâbi bir suç değildir. Dolayısıyla, somut eylemin gerçekleştirildiği yönünde ihbar alan Cumhuriyet Savcısı, re’sen (kendiliğinden) soruşturma sürecini başlatır ve gerekli diğer şartların varlığı halinde kişi hakkında kamu davası açılır. Tüm bu süreçler için bir kimsenin şikayette bulunması aranmaz.

TCK 264 Şikayet Süresi: Bu suç tipi, şikayete tâbi bir suç tipi olmadığı için belirli bir şikayet süresi de söz konusu değildir. Bu suçun varlığından haberdar olan kimseler suçu ihbar edebilirler. Fakat dava zamanaşımı süresi son bulmamış olmalıdır.

TCK 264 Dava Zamanaşımı: Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz olarak kullanma suçu için söz konusu olan dava zamanaşımı süresi, 8 yıldır. Dolayısıyla somut durumda bunun dikkate alınmasında fayda vardır.

TCK 264 Suçunda Uzlaşma: TCK 264 suçu, uzlaştırmaya tabi suçlar kapsamında bulunmamaktadır. Bu da demektir ki, bu suç için uzlaştırmaya ilişkin hükümler uygulama alanı bulmaz.

Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanma Suçunda Adli Kontrol ve Tutuklama

TCK 264 suçu için tutuklama tedbirinin uygulanabilip uygulanamayacağı son derece önem arz eden bir husustur. Bu noktada CMK 100/4 hükmü önem arz eder. İlgili hükme göre, hapis cezasının üst sınırı 2 yıldan çok olmayan bir suç için tutuklama kararı verilemez. TCK 264 suçu da bu kapsamda değerlendirileceği için bu suç adına tutuklama yasağının bulunduğu ifade edilebilir. Dolayısıyla, bu suç için hakkında soruşturma yürütülen bir kimse için tutuklama tedbiri söz konusu olamaz.

Adli kontrol için ise tutuklama gibi bir yasak durumu söz konusu değildir. CMK 109/2 hükmü uyarınca, kişinin yargılandığı suç hakkında tutuklama yasağı yoksa bile gerekli şartların varlığı halinde adli kontrol tedbirlerine hükmedilebilir.

ÖNEMLİ: Bu suç tipi genellikle başka suçlarla birlikte söz konusu olduğundan uygulamada kanuni ceza sınırları tutuklama yasağının üstünde kalır. Bu nedenle sürecin en başından itibaren avukatla çalışmak gerekir.

TCK 264 Suçunda Mahkemenin Verebileceği Kararlar

TCK 264 suçuna ilişkin yargılama süreci neticesinde mahkemenin farklı kararlar vermesi ihtimal dahilindedir. Bu suç için Kanunda öngörülen temel ceza, 3 aylık süreden 1 yıllık süreye kadar hapis cezasıdır. Mahkeme, yapacağı değerlendirme neticesinde kişinin beraatine karar verebileceği gibi bu kimse hakkında bir yaptırıma da karar verebilir. 

Mahkeme, yukarıda belirtilen kanuni süre aralığı içerisinde bir cezaya hükmedebileceği gibi, somut olayın şartlarına göre daha uzun yahut kısa süreli hapis cezasına da hükmedebilir. Bu noktada cezayı artıran ve azaltan hallerin varlığı büyük önem taşır. Kişi hakkında hükmedilecek cezanın miktarının belirlenmesi noktasında etkili olacaktır. Ki bunlara yukarıda değindik.

TCK 264 İçin Verilen Hapis Cezası Para Cezasına Çevrilir mi?

Bir hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi için, hükmedilecek cezanın 1 yıl ve altında bir süre için söz konusu olması gerekir. Eğer somut durumda hakim böyle bir süre zarfı için cezaya hükmedecek olursa, söz konusu cezanın adli para cezasına çevrilmesine hükmedilebilir. 

TCK 264 Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Cezanın Ertelenmesi

TCK 264 suçunu işleyen sanık için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi mümkündür. Bunun için sanığın daha önce kasıtlı bir suç işlememiş olması gerekir. Bunun yanında, hükmedilen cezanın 2 yıl ve daha kısa süreli yahut para cezası olması gerekir. Diğer genel şartların da varlığı halinde sanık da kabul ederse, hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Bu durumda kişinin cezası infaz edilmez ve ilgili kişi, 5 yıl içerisinde kasıtlı suç işlemediği takdirde bu suçu hiç işlememiş gibi normal hayatına devam edebilir. Yani sabıka kaydına işlenmemiş olur. Ancak HAGB özel sicilinde kayıtlı olur.

Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu için cezanın ertelenmesi hususu da gündeme gelebilir. Eğer sanık, 2 yıl ve daha az süreli bir hapis cezasına çarptırılırsa, daha önce kasıtlı bir suç işlemediği takdirde cezanın ertelenmesi müessesesi gündeme gelebilir. Böyle bir kararın verilmesi durumunda, sanığın cezası infaz edilmez ve 1 ila 3 yıl arasında belirlenecek denetim süresinde kişi, kendisine yüklenen hususlara ilişkin bir ihlalde bulunmadığı takdirde belirlenen süre sona erince cezası infaz edilmiş gibi hayatına devam edebilir.

TCK 264 Suçunda Önödeme 

Önödeme müessesesi TCK m.75 hükmünde düzenlenmiştir. Normalde bu kurumun işletilebilmesi için bir kısım kanuni şartlar belirtilmiş, fakat TCK 264 suçu için herhangi bir şart aranmaksızın bu suçun doğrudan önödeme kapsamında olduğu hükme bağlanmıştır. 

Kanuna göre önödeme prosedüründe, kişi hakkında kamu davasının açılmaması için hapis cezasının aşağı sınırına karşılık olarak her gün için 30 TL dikkate alınarak hesaplanacak miktarın, soruşturma giderleri ile birlikte ödenmesi gerekir. Bu durum, Cumhuriyet Savcısınca kişiye tebliğ edildiğinde 10 gün içerisinde ilgili kişi söz konusu meblağı ödemelidir. Eğer fail, bu 10 gün içerisinde talepte bulunursa, söz konusu miktar 3 aylık eşit taksitlere bölünür. Fakat taksit günü geçirilirse önödemenin bir hükmü kalmaz ve soruşturma süreci işlemeye devam eder. 

Eğer kişi hakkında önödeme müessesesi sayesinde kamu davası açılmazsa fakat 5 yıl içerisinde tekrar önödemeye tâbi bir suç işlenirse bu durumda fail hakkında önödeme müessesesi söz konusu olmayacaktır.

TCK 264 Suçunun Cezasına İtiraz

TCK 264 suçu için verilen hapis cezasına karşı sanığın istinaf kanun yoluna başvurma hakkı bulunur. Kararı veren mahkemeye karşı 7 gün içerisinde bu talepte bulunulmalıdır. Sonraki süreçte, söz konusu dosyayı istinaf mercii olan Bölge Adliye Mahkemesi inceleyecek ve karara bağlayacaktır. 

Şayet kişi hakkında verilecek hapis cezası adli para cezasına çevrilmişse, yine kişinin bu cezaya karşı istinaf kanun yoluna başvurma hakkı bulunmaktadır. Cezanın paraya çevrilmesi, kanun yoluna başvurabilme noktasında engel teşkil etmeyecektir.

Eğer mahkeme HAGB veya cezanın ertelenmesi kararı vermişse bu durumda istinaf değil itiraz yolu söz konusu olur. İtiraza takip numaralı eden asliye ceza mahkeme mahkemesi bakar.

İstinaf kanun yolunda aleyhe karar yasağı olsa da itiraz kanun yolunda aleyhe karar söz konusu olabilir.

TCK 264 Suçu ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu ile ilgili önemli detaylara yer verdik. Bununla birlikte uygulamadaki işleyişi izah ettik. Ayrıca sık sorulan bazı soruları yanıtlamakta yarar görüyoruz.

TCK 264 Cezası Ne Kadardır?

Kanunda öngörülen temel ceza 3 ay ile 1 yıl arasında hapis cezasıdır.

Polis Kıyafeti Giymek Suç mu?

Başkalarını yanıltma maksatlı, aleni surette ve yetki sahibi olmaksızın giyildiği takdirde TCK 264 suçunu teşkil edecektir. 

TCK 264 Suçu Memuriyete Engel Olur mu?

Cezanın üst sınırdan verilmesi yahut cezayı artırıcı unsurlarla 1 yılın üzerine çıkması halinde kişi memur olamaz, memur ise ihraç edilir.

TCK 264 İçin Kişi Tutuklanabilir mi?

Hayır. Bu suç, özellikleri itibariyle tutuklama yasağı kapsamında olan suçlardandır. Dolayısıyla tutuklama tedbiri şüpheli/sanığa karşı uygulanamaz.

Önödeme ile Dava Düşerse Bu Durum Sicile İşler mi?

Önödeme prosedürü neticesinde kişi hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir veya açılmış olan kamu davası düşerse, söz konusu durum, buna mahsus olan bir sisteme kaydedilir ve bu kayıtlar ancak, ilinitli oldukları takdirde savcı, hakim ve mahkeme tarafından görülebilir.

Kişi Hakkında Önödeme Prosedürü İşletilmeden Dava Açılırsa Ne Olur?

Bu durumda, eğer kişi önödemeye tabi kılınacak olsaydı ödemesi gereken tutarı yargılama giderleri ile birlikte ödediği takdirde, hakkında açılan kamu davası da düşecektir.

Özel İşaret ve Kıyafetleri Usulsüz Kullanma Suçu Adli Sicil Kaydına İşler mi?

Bu suçun cezası sabıka kaydına işler. Ancak cezanın infazından sonra adli sicil kaydının silinmesi prosedürü işletme hakkı doğar.

Bu Suçta İyi Hal İndirimi Uygulanır mı?

Evet, eğer kişinin yargılama süresince hal ve davranışları yargılamayı engel nitelikte değilse ve aykırı davranışlar sergilenmemişse 1/6’ya kadar iyi hal indirimi uygulanması mümkündür.

TCK 264 Suçunda Etkin Pişmanlık İndirimi Uygulanır mı?

Bu suç için kanunda özel olarak etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmemiştir. Bu nedenle özel kıyafet ve işaretleri usulsüz kullanma suçunda etkin pişmanlık indirimi söz konusu olmaz.

Özel Kıyafet ve İşaretleri Usulsüz Kullanmada Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Bu suçtan ötürü ceza yargılamasını suçun işlendiği yerdeki asliye ceza mahkemesi yapar.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda, TCK 264 hükmü kapsamında düzenlenen, özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçunun temel niteliklerine ve unsurlarına, ceza miktarı ile bu miktarı artıran ve azaltan hallere, ayrıca mahkemenin yapacağı yargılama neticesinde ne gibi kararlar verebileceğine ilişkin uygulamaya dönük açıklamalarda bulunduk.

Ceza yargılama süreçlerinin hangi suç tipi üzerine olduğu fark etmeksizin yıpratıcı mahiyete sahip olması, doğru usul ve hukuki tekniklerle haklılık durumunun ileri sürülemediği hallerde çeşitli mağduriyetlerin kaçınılmaz olması düşünüldüğünde, sürecin en başında avukata sorarak hareket edilmesi gerekir.