Malulen Emeklilik Şartları

İş hayatında herhangi bir hastalık, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma ve meslekte kazanma gücünü belirli bir oranda kaybeden sigortalı çalışanların malulen emekli olma hakları mevcuttur.

Çalışma gücünü belli oranda kaybeden sigortalı çalışanın malul sayılıp sayılmayacağını, malullük durumunun tespiti için yapması gerekenleri, gerekli belgeleri, malulen emeklilik şartları gibi önemli hususları yazımızda açıkladık.

Sigortalı çalışanların çalışma hayatında böyle bir durumla karşılaşma ihtimalinin oranı düşünüldüğünde yazının dikkatle okunmasını tavsiye ederiz.

Malullük Nedir? Kimler Malul Sayılır?

Malullük, çalışma ve meslekte kazanma gücünün yitirilmesi halidir. 5510 sayılı kanunun 25. maddesinde malul sayılacak kişiler belirtilmiştir.

İlgili maddeye göre;

• Sigortalı kişi çalışma hayatı içerisinde çalışma gücünü herhangi bir hastalık veya kaza sonucunda %60 ve daha fazla oranda kaybettiği tespit edilirse malul sayılır.
• Çalışma hayatı içerisinde iş kazası veya  meslek hastalığı sonucunda meslekte kazanma gücünü %60 ve daha fazla bir düzeyde kaybetmiş olan sigortalılar malul sayılır.
• Kamu çalışanları için ilk iki durumdaki malullük hallerinden herhangi biri söz konusu olmasa dahi meslekte kazanma gücünü kamu vazifesini yapamayacak oranda kaybettiği tespit edilirse malul sayılır.

Malulen Emeklilik Nedir?

Hizmet akdine ve iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan işçiler ile kendi ad ve hesabına bağımsız olarak çalışanlar ve kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan kamu çalışanlarının herhangi bir hastalık, kaza, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu belirli bir oranın üzerinde çalışma ve meslekte kazanma gücünü kaybetmesi halinde ortaya çıkan bir erken emeklilik halidir.

Malulen Emeklilik Şartları

Malulen emeklilik şartları şunlardır:

1. Çalışma gücünde ve meslekte kazanma gücünde en az %60 oranında bir kayıp olması
2. Kamu çalışanlarının çalışma gücünü %60 veya daha fazla oranda kaybetmiş veya görevini ifa edemeyecek hale gelmiş olması
3. 10 yıllık sigortalılık süresi tamamlanmış olmalı
4. 1800 gün prim günü doldurulmuş olmalı
5. İlk kez sigortalı olarak çalışılan tarihten sonra çalışma ve meslekte kazanma gücü kaybına neden olan rahatsızlıkların ortaya çıkmış olması gerekir.

Kişinin malulen emekli olabilmesi için yukarıdaki şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu malulen emeklilik şartlarının gerçekleşmesi halinde malul sayılan kişi maluliyetine sebep olan rahatsızlık nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten veya ifa etmiş olduğu görevinden ayrılmış olmalıdır.

ÖNEMLİ!: Diğer şartların sağlanması halinde prim gün sayısı eksik olan kişiler prim gün sayısını hizmet borçlanması yaparak tamamlayıp malulen emekli olabilirler.

Maluliyet Durumunun Tespiti

Maluliyet durumunun tespit edilmesi için; maluliyet şartlarının gerçekleştiğini düşünen sigortalı Sosyal Güvenlik İl ya da Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine başvurmalıdır. Bu başvuru yazılı olarak yapılmaktadır.

Yazılı başvurunun ardından sigortalının Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkili bir hastaneye sevki gerçekleştirilir. Burada düzenlenen sağlık kurulu raporunun incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulunun hazırlamış olduğu rapor ile maluliyet şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği tespit edilir.

Maluliyet kararı Kurum Sağlık Kurulunca verilir. Kurum Sağlık Kurulunun yapmış olduğu değerlendirmeler sonucunda sigortalının çalışma gücünün en az %60’ını kaybettiğinin tespit edilmesi halinde malul sayılacak ve malullük aylığına hak kazanacaktır.

Maluliyet kararının sonucu yazılı başvuruda bulunduğunuz yer bağlı bulunduğunuz sosyal güvenlik il müdürlüğü ya da sosyal güvenlik merkezince tarafınıza bildirilir.

Düzenlenen sağlık kurulu raporunun maluliyete ilişkin karar vermede yetersiz olması halinde veya eksiklikler taşıması durumunda yeniden muayene ya da eksikliklerin giderilmesi kararı verilebilir.

Sigortalının başka birine muhtaç olması hali: Sigortalının raporunda sürekli olarak başka birinin bakımına muhtaç olacağı belirtilmişse bu durumda malullük aylığının bağlanması için 10 yıllık sigortalılık süresinin doldurulmuş olması şartı aranmaz.

Kurum Sağlık Kurulunun Raporuna İtiraz

Kurum Sağlık Kurulu’nun çalışma gücünün en az %60’ını kaybetmediğine yönelik raporuna karşılık sigortalı itirazda bulunabilir.

Buna göre Kurum Sağlık Kurulu raporu uyarınca malul sayılmayan kişiler raporunu bir de Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından incelenmesi için talepte bulunabilirler. Bunun için itiraz dilekçesini bağlı bulundukları sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine vermelidirler.

Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu, sağlık kurulu raporları üzerinden yeniden değerlendirme yapar ve karara bağlar. Bu karara karşı ise yargı yoluna başvurulabilir.

Malulen Emeklilik Maaşı Bağlanması

Malulen emeklilik maaşı bağlanması için:

4/a ve 4/b’li sigortalı olanlar;

• Sigortalının bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl veya İlçe Müdürlüğü’ne
• Sosyal Güvenlik Merkezi’ne

sigortalı ya da sigortalının işvereni yazılı olarak başvurmalıdır.

Kamuda çalışanlar;

• Bağlı bulundukları kurum ve kuruluşlara yazılı olarak başvurmalıdır.

Görevlerinden ayrılmış olan kişiler;

• Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına yazılı olarak başvurmalıdır.

Malulen Emeklilik Maaşı Başvurusu İçin Gerekli Belgeler

Yukarıda da bahsedildiği üzere malullük aylığı için ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurulması gerekir. Buna göre; maluliyet talepli bu dilekçenin yanında aşağıdaki belgelerin de hazırlanması gerekir.

• İşe giriş bildirgesi
• İşe giriş sağlık raporu veya beyanı
• İşten ayrılış bildirgesi
• Malulen emeklilik için alınmış olan sevk onayı
• Sağlık kurulu raporu

Malulen Emeklilik Maaşı Ne Zaman Alınır?

Malullük aylığına hak kazanan kişiler; maluliyet raporunun tarihi malullük aylığı bağlanması için yapılan yazılı başvurudan önce ise yazılı başvurunun yapıldığı tarihi, rapor tarihi yazılı başvurudan daha sonra ise maluliyet raporu tarihini, kamuda çalışanlar ise maluliyetleri sebebiyle görevlerinden ayrıldıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren malullük aylığı alır.

Malullük Aylığının Kesilmesine Neden Olan Durumlar

Aşağıdaki durumların varlığı halinde malullük aylığı kesilecektir:

• Malullük aylığı alan kişinin 5510 sayılı Kanun dahilinde sigortalı olarak bir işte çalışması durumunda
• Malullük aylığı alan kişinin herhangi bir yabancı ülke mevzuatı kapsamında çalışması durumunda
• Yapılan kontrol muayenesi neticesinde  malul sayılmaya neden olan halin mevcudiyetini kaybetmesi durumunda

Kontrol Muayenesi: Sigortalının raporda belirtilen malullük durumunun mevcut olup olmadığının, maluliyet derecesinin daha sonradan değişip değişmediğinin tespit edilmesi için Kurum tarafından yapılan muayenedir.

Kurum sağlık kurulu maluliyet kararı verdikten sonra tıbbı sebeplerle kontrol muayenesi yapılıp yapılmayacağına da karar verecektir. Kontrol muayenesi yapılmasına karar verilmesi halinde hangi tarihte yapılacağı malullük aylığının bağlandığını bildirir tebligatta bildirilir.

ÖNEMLİ!: Sigortalı bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl veya İlçe Müdürlüğü’ne ya da Sosyal Güvenlik Merkezi’ne giderek hastaneye sevkini alıp kontrol muayene raporunun kurum sağlık kuruluna gönderilmesini sağlamalıdır. Kontrol muayenesinden en az 45 gün önce ilgili kuruma gidilmelidir. Aksi bir durumda bu işlemi gerçekleştirmediğiniz takdirde maluliyet aylığınız kesilecektir.

Yapılan kontrol muayenesi neticesinde malul olarak kabul edilen kişinin aslında malul olmadığı tespit edilip buna rağmen malullük aylığı alındığı takdirde kişinin malullük aylığı bağlandığı tarihten itibaren kesilir ve ödenen aylıklar faizi ile birlikte geri alınır.

 5434 sayılı Kanun uyarınca bağlanan malullük aylığının kesilme şartları şunlardır:

• Türk Vatandaşlığından çıkarılan veya Türk Vatandaşlığını bırakan kişiler ile Türk Vatandaşlığını muhafaza etmeden yabancı bir ülkenin vatandaşlığına giren kişilerden malullük aylığı alanların malullük aylıkları kesilir. (Sosyal Güvenlik Anlaşması yapılan ülkelerin vatandaşlığına girenlerin malullük aylığı almaya devam ederler.)
• Kamuda emeklilik hakkı tanınmış olan kişilerin herhangi bir göreve atanmış olmaları durumunda malullük aylıkları kesilmektedir. (4/1-a ve 4/1-b statüsünde çalışmaya başlamaları halinde malullük aylığı almaya devam ederler.)

Kanser Hastalarının Malulen Emeklilik Şartları

Malulen emekli olmaları için kanser hastaları için önemli bir düzenleme mevcuttur. Buna göre; malulen emekli için gerekli olan 1800 gün prim ödeme gün sayısını ve 10 yıllık sigortalılık şartlarının sağlanması durumunda kanser hastaları sağlık kurulu raporu almaya gerek olmaksızın malullük aylığına hak kazanabilecektir.

Bu şartları sağlayan kanser hastaları hastalığın teşhisinden itibaren 1 yıl içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvurarak sağlık kurulu raporu almaya gerek olmadan 18 aylığına malul sayılırlar.

18 ayın sonunda hastalığın durumuna göre çalışma gücünde en az %60 oranında bir kayıp olması halinde maluliyet devam eder.

Malullük Aylığı Alan Sigortalının Emekliliği Hak Etmesi Durumu

Malullük aylığı alırken emekliliği hak eden sigortalı yazılı bir başvuruda bulunarak emekli aylığı da hesaplanır. Bu durumda hesaplanan emekli aylığı malullük aylığından fazla ise emekli aylığı alır, malullük aylığı kesilir. Emekli aylığı daha az ise malullük aylığı almaya devam eder ancak bu durumda emekli aylığı alamaz.

İş Kazası veya Meslek Hastalığı Sebebiyle Gelir Alan Sigortalının Malullük Aylığı

İş kazası veya meslek hastalığı sebebiyle çalışma gücünde en az %60 oranında kayıp olan sigortalı hem gelir hem de malullük aylığı alabilir. Bu durumda sigortalıya yüksek olan hangisi ise onun tamamı diğerinin ise yarısı ödenir.

Malullük Aylığının Hesaplanması

Hesaplama işleminde aylık bağlama oranı, hizmet akdi ile çalışan sigortalı işçiler için prim gün sayısı 7200 günden az ise 7200 gün üzerinden hesaplanır. Daha çok olması durumunda prim gün sayısı üzerinden hesaplanır.

Diğer sigortalılar için ise prim gün sayısı 9000 günden azsa 9000 gün üzerinden hesaplanırken daha çok olması durumundaysa prim gün sayısı üzerinden 5510 sayılı Kanunun madde 29 hükümlerine göre hesaplanır.

Malullük aylığının hesaplanması teknik detaylar içerdiğinden uzman bir avukat yardımı almakta yarar vardır.

Sağlık Kurulu raporu ile malul sayılan sigortalı kişinin başka bir kişinin yardımına muhtaç bir durumda olduğu tespit edilmesi halinde malullük aylığı bağlama oranı 10 puan arttırılacaktır.

Sonuç

Çalışma ve meslekte kazanma gücünün kaybına neden olan maluliyet durumu sürekli bir gelir kaybına da sebep olmaktadır. Malulen emekli olma hakkını kullanarak malullük aylığının bağlanmasıyla çalışamayacak durumdaki kişinin bu gelir kaybının da önüne geçilmesi sağlanıyor.

Yukarıda açıklanan şartları sağlayan sigortalı çalışanlar malulen emekli olabilirler. Gerek malulen emekli olmak gerekse malullük aylığının bağlanabilmesi için takip edilmesi gereken prosedüre uyma konusunda dikkatli hareket edilmesi gerekir. Bu sürecin titizlikle yürütülmesi için hukuki bir yardım almada yarar vardır.