İhaleye Fesat Karıştırma Suçu ve Cezası

İhaleye fesat karıştırma suçu, Türk Ceza Kanununun Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar bölümünde düzenlenen suç türlerinden biridir. İhaleye fesat karıştırma eyleminin kanunda suç olarak düzenlenmesi ile ekonomik hayata, kamusal faaliyetlere, kamuya ve kamu görevlilerine güvenin istikrarı korunmaya çalışılmıştır. Bu itibarla, suçu işleyen kişiler hakkında 7 yıla kadar hapis cezasına hükmedileceği düzenlenmiştir.

İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Nedir?

İhaleye fesat karıştırma suçu, haksız maddi menfaat elde etmek maksadıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan ihalelerde usulsüz davranışlarda bulunma, hileli davranışlarda bulunarak ihalenin seyrini değiştirme fiilleriyle oluşan suç türüdür. Bu suç, TCK m. 235 hükmünde düzenlenmiştir. 

TCK 235: 

“Kamu kurumu veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihaleler ile yapım ihalelerine fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Nasıl Oluşur?

İhaleye fesat karıştırma suçu; kamu kurum veya kuruluşları tarafından düzenlenen ihalelere bilerek ve isteyerek hatalı liste vermek, hatalı işlem yapmak, kurul ve kurumu yanıltmak şeklinde eylemlerde bulunarak kamu kurum ve kuruluşunu zarara uğratmak şeklinde oluşur. 

İhale, kamu kurum veya kuruluşlarının ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin en az maliyetli ve en kaliteli şekilde temin edilebilmesi adına istekli kişiler arasında düzenlenen ve kamu kurum ve kuruluşları lehine en yüksek teklifi veren kişinin kazanmasıyla sonuçlanan bir usuldür.

İhaleye fesat karıştırma suçunun oluşma şekli, TCK m. 235/2 ve m. 235/5 hükmünde sıralanmıştır.

TCK 235/2:

“Aşağıdaki hallerde ihaleye fesat karıştırılmış sayılır: 

a) Hileli davranışlarla; 

1. İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek, 

2. İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olmayan kişilerin ihaleye katılmasını sağlamak, 

3. Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olduğu halde, sahip olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakmak, 

4. Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olmadığı halde, sahip olduğundan bahisle değerlendirmeye almak. 

b) Tekliflerle ilgili olup da ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak. 

c) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek. 

d) İhaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmaları.”

“Yukarıdaki fıkralar hükümleri, kamu kurum veya kuruluşları aracılığı ile yapılan artırma veya eksiltmeler ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler veya kooperatifler adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara fesat karıştırılması halinde de uygulanır.” 

İhaleye fesat karıştırma suçu, ihale listesinde adı bulunan ve rakip olan firmaların birbirinin ihaleye katılmasını engellemesiyle de oluşabilir. Örneğin, ihalenin yapılacağı gün en dişli iki rakipten birisinin diğerinin aracına bilerek ve isteyerek çarpması ve yaralaması durumunda faile ihaleye fesat karıştırma suçundan hüküm verilir. 

Yargıtay, sanığın, oğlunun borcu nedeniyle başlatılan icra işlemleri sonucunda satışa çıkarılan aracının açık artırma yoluyla satışı sırasında “Bu arabayı sattırmam, kimseyi bindirmem, burada tezgah dönüyor, bu arabayı biz alacağız” şeklinde sözler söylemesi, bunun üzerine ihalenin iptal edilmesi olayında ihaleye fesat karıştırma suçundan hüküm vermiştir. (Yargıtay 5. CD., 2012/11389 E., 2013/11348 K.) 

İhaleye fesat karıştırma suçu, ihaleye katılmak için belirli şartların sağlanması gereken durumlarda o kişi veya firmanın şartları sağlamadığı halde kağıt üzerinde şartları sağladığının gösterilmesi şeklinde de oluşabilir. 

İhaleye katılma yeterliliği kimi zaman özel hukuki düzenlemelerle belirlense de genellikle dikkate alınan kriterler Devlet İhale Kanunu’nun 16. maddesi ve Kamu İhale Kanunu’nun 10. maddesidir. 

Yargıtay, … Temizlik şirketinin yetkilisi olan sanık, 21/12/2005 tarihinde yapılan ihalede kullanmak üzere daha önceki tarihlerde belediyeye yaptığı işlere ait iş deneyim belgesi verilmesi için … Belediye Başkanlığına müracaat etmiş, Belediye Başkanı sanık ve Mali Hizmet Müdürü sanık da idari sözleşmedeki kurallara aykırı olarak 7 ayrı işin toplamını usulsüz olarak düzenleyip vermiştir. Bunun ardından sanık, iş deneyim belgesiyle ihaleye katılmış, ihaleyi kazanmıştır. Bu durumda sanıklar hakkında ihaleye fesat karıştırma suçundan hüküm verilmesine karar vermiştir. (Yargıtay 5. CD., 2013/15880 E., 2016/3728 K.) 

İhale süreci, aşamaların ve işlemlerin gizli tutulması gereken bir yarışma usulüdür. İhale yapılmadan önce başka kimselerin vermiş olduğu tekliflere, yapmış olduğu işlemlere ve taleplerine ilişkin bilgilere başkasının yardımı ile ulaşan kimse de ihaleye fesat karıştırmış olur. 

Yargıtay, … Eğitim Fakültesi 1. Etap Yapım İşinin İhale Komisyonu üyesi olan bir kısım sanıkların ihale konusu taşınmazın yaklaşık maliyet bilgilerini vermek, ihale sonrasında aritmetik hatayı düzeltmek karşılığında rüşvet aldıkları olayda sanıkların tümü hakkında ihaleye fesat karıştırma suçundan hüküm verilmesine karar vermiştir. (Yargıtay 5. CD., 2020/4869 E., 2020/14107 K.) 

İhaleye fesat karıştırma suçu, ihale katılımcılarından birkaçının bir araya gelerek aralarında fiyatı etkileyecek düzeyde açık veya gizli bir anlaşma yapmaları durumunda da meydana gelebilir. 

Yargıtay,  sanığın diğer sanığı arayarak ”Yarınki ihaleye biz dosya aldık” dediği, sanığın “Bedo illa ben alacağım diyor” dediği, konuşmanın devamında ”Seydiköyü ben alacağım, bu tarafa zorluk çıkarmayın” şeklinde karşılık verdiği, diğer sanığın ise ”Sağlığı sana verdim, bunu veriyor musun derim, yok derse herkes kendi işine gider” diyerek karşılık verdiği olayda sanıkların gizli anlaşma yapmak suretiyle ihaleye fesat karıştırdıkları gerekçesiyle mahkumiyetine karar vermiştir. (Yargıtay 5. CD., 2015/7178 E., 2017/1348 K.) 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Cezası

İhaleye fesat karıştırma suçunun cezası, 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezasıdır.

Hakim, belirlenen sınırlar dahilinde kalmak kaydıyla hapis cezasının miktarını sanık ve somut olaya ilişkin şu özellikleri göz önünde bulundurarak belirler:

• Failin suçu işleme biçimi,
• Failin suçu işlerken kullandığı araç ve gereçler,
• Failin suçu işlediği yer ve zaman,
• Failin işlediği suçun konusunun önem ve değeri,
• Failin eylemleri sonucunda meydana gelen zararın büyüklüğü,
• Failin eylemleri gerçekleştirirken güttüğü amaç.

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Cezayı Artıran Haller ve Cezaları

İhaleye fesat karıştırma suçunun cezayı artıran 1 adet nitelikli hali bulunmaktadır. Bu hal TCK m. 235/3 hükmünde düzenlenmiştir. 

TCK 235/3-a:

“İhaleye fesat karıştırma suçunun; 

a) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle işlenmesi hâlinde temel cezanın alt sınırı beş yıldan az olamaz. Ancak, kasten yaralama veya tehdit suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca bu suçlar dolayısıyla cezaya hükmolunur.”

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Cebir veya Tehdit Kullanmak Suretiyle İşlenmesi 

İhaleye fesat karıştırma suçunun cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi halinde suç konusu eylemleri gerçekleştiren kişiye 5 ila 7 yıl arası hapis cezası verilir.

Cebir, bir kimsenin istemediği bir davranışı gerçekleştirmesi için o kişiye fiziki olarak baskı kurmak, yeri geldiğinde şiddet uygulamaktır. Tehdit ise, bir kimsenin istemediği bir davranışı gerçekleştirmesi için o kişiye psikolojik olarak baskı kurmak, manevi zorlamaya maruz bırakmaktır. 

Örneğin, ihaleye katılacak olan kişilerin isimlerini ve telefon numaralarını bularak bu kişileri ihale gününden 1 gün önce arayan ve ‘Eğer bu ihaleden çekilmezsen ne seni ne de aileni yaşatırım’ şeklinde tehdit ederek ihale sürecinde kendisini rakipsiz hale getiren faile arttırılmış ceza verilir. 

Ancak faile bu nitelikli halden dolayı ceza verilebilmesi için failin bu cebir ve tehditi sonrasında mağdurun ihaleden çekilmesi, ihaleyi bilerek kaybetmesi, teklif vermemesi yahut ihaleye gelmemesi gibi feragat durumları gerçekleşmelidir. Aksi takdirde failin eylemlerinin teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilir. 

Yargıtay, sanığın, Kocaali Devlet Hastanesinde düzenlenen temizlik hizmet alımı ihalesine teklif vermek üzere gelen mağdura “siz ihaleye girmeyin, size istediğiniz kadar para veririm” şeklinde teklifte bulunması, mağdurun kabul etmemesi üzerine ona saldırarak onu yaralayarak ihale sürecindeki işlemlere katılmasını engellemeye çalışmasına rağmen mağdurun ihaleye katılarak kazanması olayında sanığa ihaleye fesat karıştırma suçuna teşebbüsten hüküm verilmesini kararlaştırmıştır. (Yargıtay 5. CD., 2013/24370 E., 2014/8838 K.) 

İhaleye fesat karıştırma suçunu işlediği esnada eylemleri neticesinde kasten yaralama yahut tehdit suçunun ağır hallerinden birisine sebebiyet veren fail hakkında hem ihaleye fesat karıştırma hem de bu suçlardan ayrı ayrı cezaya hükmedilir.

Yargıtay, sanıkların Şırnak Devlet Hastanesinde 09/02/2010 tarihinde düzenlenen 1 yıl süreli 25 adet hastane koruma ve güvenlik elemanına yönelik hizmet alımı ihalesine teklif vermek üzere gelen şirket yetkilisini ve yanındaki görevliyi kasten yaralamak ve onları ihale mahallinden uzaklaştırmak suretiyle ihaleye ve ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engelledikleri olayda sanıklar hakkında hem ihaleye fesat karıştırma hem de kasten yaralama suçundan mahkumiyet kararı verilmesine hükmetmiştir. (Yargıtay 5. CD., 2012/13889 E., 2014/2198 K.) 

Kasten yaralama ve tehdit suçuna ilişkin detaylı bilgi, ‘kasten yaralama suçu ve cezası’ ve ‘tehdit suçu ve cezası’ makalelerinde yer almaktadır. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Cezayı Azaltan Haller ve Cezaları

İhaleye fesat karıştırma suçunun cezayı azaltan 1 adet nitelikli hali bulunmaktadır. Bu hal TCK m. 235/3 hükmünde düzenlenmiştir. 

TCK 235/3-b:

“İhaleye fesat karıştırma suçunun; 

(b) İşlenmesi sonucunda ilgili kamu kurumu veya kuruluşu açısından bir zarar meydana gelmemiş ise, fail hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” 

Kamu Kurum veya Kuruluşlarında Zarar Meydana Getirmeyecek Biçimde İşlenen İhaleye Fesat Karıştırma Suçu 

İhaleye fesat karıştırma suçunun sonucunda gerçekleştirilen eylemler neticesinde kamu kurum veya kuruluşlarında maddi zarar meydana gelmemesi halinde faile verilecek olan cezada indirim yapılır ve 1 yıl ila 3 yıl arasında hapis cezasına hükmedilir. 

Örneğin, ihaleye girme yeterliliği taşımayan A şirketinin, resmi belgeleri değiştirerek ihaleye girmesi, ancak ihaleyi kazanamaması durumunda kamu kurum veya kuruluşlarında herhangi bir zarar meydana gelmediği için faile ihaleye fesat karıştırma suçunun indirilmiş halinden ceza verilir. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçuna Teşebbüs, İştirak, İçtima

Teşebbüs, failin bir suçu gerçekleştirmek için eylemlerine başlaması ancak kendi iradesinden kaynaklanmayan ve elinde olmayan nedenlerle suçu tamamlayamaması halidir. İhaleye fesat karıştırma suçuna teşebbüs mümkündür.

Yargıtay, Kütahya Evliya Çelebi Devlet Hastanesi tarafından yapılan temizlik ihalesine katılmak isteyen mağdurlar Feti ve Zeki’nin sanıklar tarafından cebir ve tehditle engellenmeye çalışıldığı iddiası ile yapılan yargılamada bahse konu ihalenin yapılmadığı gerekçesiyle ihaleye fesat karıştırma suçunun teşebbüs aşamasında kaldığını ve sanıklar hakkında suçun teşebbüs halinden ceza verilmesi gerektiğine hükmetmiştir. (Yargıtay 5. CD., 2018/1572 E., 2018/8117 K.) 

İştirak, bir suçun işlenmesine birden fazla kişinin katılması, birden fazla kişinin aynı haksız amaç doğrultusunda suç işleme kastının bulunmasıdır. İhaleye fesat karıştırma suçuna iştirak, azmettirme, yardım etme, yol gösterme, araç gereç temin etme, suç işleme yolunu kolaylaştırma gibi şekillerde ortaya çıkar. 

İçtima, failin gerçekleştirmiş olduğu eylemler neticesinde birden fazla farklı suçun meydana gelmesi halidir. İhaleye fesat karıştırma suçunda birden fazla farklı suçun meydana gelmesi halinde faile meydana gelen her suçtan ayrı ayrı ceza verilir.

İhaleye fesat karıştırma suçunda içtima hususuna ilişkin TCK m. 235/4 hükmünde özel bir düzenleme getirilmiştir. 

TCK 235/4:

“İhaleye fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar.”

Örneğin, gerçekleştirilecek olan kantin ihalesine katılacak olan firmaların yazılı olduğu listenin değiştirilmesi, rakip firmaların adının silinmesi durumunda faile hem resmi belgede sahtecilik hem de ihaleye fesat karıştırma suçundan ceza verilir. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Soruşturma Aşaması

Soruşturma aşaması, yetkili makamların suç şüphesini öğrenmesi ile başlayan ve savcı tarafından hazırlanan iddianamenin mahkemeye sunulması ile sona eren süreçtir. İhaleye fesat karıştırma suçu aşamasında söz konusu olan hukuki işlemler şunlardır:

• Şikayet – ihbar,
• Gözaltı,
• Delillerin Toplanması,
• İfade ve Sorgu,
• Adli Kontrol,
• Tutukluluk.

Şikayet – İhbar

Şikayet, bir kimse tarafından gerçekleştirilen haksız eylemler sonucunda mağdur olan kişinin mağduriyetini yetkili makamlara bildirmesidir. İhbar ise herhangi bir kişinin, gerçekleştirilen haksız eylemleri yetkili makamlara iletmesidir. 

İhaleye fesat karıştırma suçu, şikayete bağlı olmayan bir suçtur. Bu suça ilişkin herhangi bir şikayet veya ihbar olmasa dahi, savcı suç şüphesini öğrendiği anda soruşturma işlemlerini başlatmakla yükümlüdür. 

Suçun şikayete tabi olmaması sebebiyle, soruşturma aşamalarının ilerleyen safhalarında, mağdurun şikayetten vazgeçmesi halinde de işlemlere devam edilecektir. Bu noktada, şikayetin geri çekilmesi herhangi bir sonuç doğurmamaktadır.

Gözaltı

Gözaltı, yetkili makamlar tarafından şikayet veya ihbar konusu eylemlere ilişkin soruşturma işlemlerinin en kısa sürede tamamlanması için şüphelinin kısa süreliğine kolluk nezaretinde tutulmasıdır.

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı şüpheli, en fazla 24 saat gözaltında tutulabilir. Ancak suçun birden fazla kişi tarafından toplu biçimde işlenmesi durumunda gözaltı süresi 3 gün daha uzatılabilir. 

Haksız gözaltıya karşı itirazda bulunulabilir. Bu itiraz, şüpheli, şüphelinin ailesi, eşi, avukatı tarafından gözaltı kararını veren savcının bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliğine yapılır.

Delillerin Toplanması

Delil, şikayet veya ihbar konusu olan ve suç şüphesi içeren eylemlerin detaylarının açıklığa kavuşturulması adına toplanan bulgulardır. Suç şüphesi içeren olayın öğrenilmesinin ardından savcı vakit kaybetmeksizin delil toplamaya başlar. Bu deliller, yargılama sonuna kadar savcı tarafından korunur. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı toplanabilecek delillere örnek olarak, tanık beyanları, banka hesap döküm özetleri, kişiler arasındaki konuşma ve mesajlaşma kayıtları, resmi kurumlardan alınan belgeler, bilirkişi raporları gösterilebilir. 

Yargılamanın tarafsızlığı iilkesinin bir sonucu olarak savcı hem şüphelinin lehine hem de şüphelinin aleyhine olan delilleri toplamakla mükelleftir. Yalnızca kendi aleyhine olan delillerin toplandığı kanısında olan şüpheli, yargılamanın her aşamasında kendi lehine olan delillerin toplanmasını da isteyebilir. 

Toplanan delillerin somut olaya ve hukuka uygun, maddi ve akılcı olması gerekir. Soyut beyanlar yahut hukuka aykırı bulgular delil olarak değerlendirilemez ve hükme esas alınamaz.

Hukuka uygun delillerin ayrıca hukuka uygun biçimde toplanması gerekir. Hukuka aykırı biçimde toplanan deliller, hükme esas teşkil edemez. 

Örneğin, ihaleye fesat karıştırma suçundan dolayı şüpheli sıfatını haiz bir kişinin evinde mahkeme kararı yahut savcı kararı olmaksızın yapılan arama sonucunda elde edilen deliller, hukuka aykırı delildir ve hükme esas alınamaz. 

İfade ve Sorgu

İfade, şüphelinin beyanlarının kolluk kuvvetleri veya savcılık tarafından dinlenilmesi iken sorgu, şüphelinin beyanlarının mahkeme huzurunda hakim tarafından dinlenilmesidir. 

İfade ve sorgu süreci, şüpheliye çağrı kağıdı gönderilmesi ile başlar. Bu çağrı kağıdında, şüphelinin hangi suç isnadı ile ifade vereceği ve ifade vermek için hazır bulunması gereken yer ve zaman yazılır. 

Çağrı kağıdını teslim almasına rağmen belirlenen tarihte belirtilen yerde hazır bulunmayan şüpheli hakkında zorla getirme kararı çıkartılır. Bu zorla getirme nedeniyle kamu kurumunun yapmış olduğu masrafi şüpheliye ödetilir. 

İfade vermek için hazır bulunan şüphelinin öncelikle kimlik bilgileri doğrulanır. Ardından ifade sürecinde bulunacak olan görevli memur, şüphelinin bu süreç boyunca sahip olduğu hakları öğretir.

Şüpheli, ifade ve sorgu sürecinde avukat talep etme, yakınlarına haber verme, savunma yapma, delil toplanmasını isteme ve ifade vermeme yani susma gibi haklara sahiptir. 

İfade süreci, görevli tarafından sorulan sorulara şüpheli tarafından cevap verilmesi ve bu cevapların tutanağa geçirilmesi şeklinde ilerler. Şüphelinin sorulan sorulara verdiği cevaplar özgür iradesine dayanmalıdır. Şüpheli, sorulan sorular karşısında cevap vermeme yani susma hakkını da kullanabilir. 

Şüphelinin özgür iradesine dayanmayan ve yasak usullere dayanılarak alınan ifadeler yani şüpheliye işkence edilerek, ilaç verilerek, tehdit ve zorlamaya maruz bırakılarak söyletilen beyanlar hükme esas alınmaz. 

İfade sürecinin sonunda soru ve cevapların yazılı olduğu tutanak görevli, avukat ve şüpheli tarafından imzalanır. Tutanakta şüphelinin belirttiği hususlar dışında başka bilgilerin yer alması halinde şüpheli, ifadeyi imzalamama hakkına sahiptir. 

İfade ve sorgu süreci, hukuki bilgi ve yoğun usul işlemi bilgisi gerektiren süreçlerdir. Bu süreçlerin sonunda hak kaybına uğramamak adına suçun unsurlarını, somut olayın detaylarını iyi bilen ve alanında uzman bir ceza avukatından yardım alınması önemlidir. 

Adli Kontrol

Adli kontrol kararı, gerçekleştirilen soruşturma işlemleri sonucunda şüphelinin tutuklanmasına sebebiyet verecek nitelikte delillerin elde edilmesi halinde verilen ve şüphelinin özgürlüğünün en az seviyede kısıtlanmasına neden olan bir karardır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı şüpheli hakkında uygulanabilecek adli kontrol tebdirleri şunlardır: 

• Yurt dışına çıkma yasağı,
• Elektronik kelepçe takma,
• Belirli yerlere (Örn. kamu kuruluşlarına, bankalara) gitme yasağı,
• Ev hapsi,
• Mahkeme veznesine güvence bedeli yatırma,
• Belirli eğitimlere katılma.

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı şüpheli hakkında en fazla 2 yıl adli kontrol tedbiri uygulanabilir. Ancak hakim, gerekli gördüğü durumlarda gerekçe göstermek şartıyla bu sürenin 1 yıl daha uzatılmasına karar verebilir. 

Tutukluluk

Tutukluluk, yapılan soruşturma işlemleri sonucunda suç şüphesi içeren eylemlerin şüpheli tarafından gerçekleştirildiğine ilişkin kuvvetli şüphede delillerin elde edilmesi durumunda verilen bir karardır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı şüpheli hakkında tutukluluk kararı verilebilmesi için şu unsurlardan birinin veya birkaçının varlığı gerekmektedir:

• Şüphelinin kaçma ihtimalinin bulunması,
• Şüphelinin olaya ilişkin delilleri karartma ihtimalinin bulunması,
• Şüphelinin mağdura baskı yapma ihtimalinin bulunması.

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı şüpheli hakkında en fazla 1 yıl tutuklama kararı verilebilir. Ancak hakim, gerekli gördüğü durumlarda gerekçe göstermek şartıyla bu sürenin 6 ay daha uzatılmasına karar verebilir.

Şüpheli hakkında verilen tutuklama kararına karşı itiraz edilebilir. Tutuklama kararına karşı itiraz şüpheli, şüphelinin eşi, avukatı, ebeveynleri tarafından kararın verildiği günden itibaren 7 gün içinde kararı veren mahkemeye yapılır. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda Soruşturma Sonucu Verilebilecek Kararlar

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı yürütülen soruşturma sonucunda ilgili dosya hakkında savcı tarafından 3 farklı karar verilebilir. Bu kararlar şunlardır:

• Soruşturmaya Yer Olmadığı Kararı (SYOK),
• Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı (KYOK),
• İddianamenin Düzenlenmesi.

Soruşturmaya Yer Olmadığı Kararı (SYOK)

Soruşturmaya yer olmadığı kararı, yetkili makamlara yapılan şikayet veya ihbar konusu olayların suç oluşturmadığının açıkça anlaşılması ve ihbar veya şikayetin genel ve soyut nitelikte olması halinde verilen bir karardır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı soruşturmaya yer olmadığı kararı verilebilir. Bu kararın verilmesi ile olaya ilişkin soruşturma işlemlerine başlanmaz, eylemleri gerçekleştirdiği iddia edilen kişiye şüpheli sıfatı verilmez. 

Verilen soruşturmaya yer olmadığı kararı, taraflara bildirilir. Bu kararın yanlış olduğunu düşünen taraflar, kararın tebliğ edilmesinden itibaren 15 gün içinde kararı veren savcının bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliğine itirazda bulunabilir. 

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı (KYOK)

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı, yürütülen soruşturma süreci ve gerçekleştirilen usul işlemleri sonucunda şüphelinin, isnat edilen eylemleri gerçekleştirdiğine ilişkin yeterli delil elde edilememesi durumunda verilen bir karardır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilebilir. Bu kararın verilmesi ile ilgili dosya, soruşturma aşamasında kapatılır, dosyaya ilişkin herhangi bir duruşma yapılmaz, şüpheli kişiye sanık sıfatı verilmez. 

Verilen kovuşturmaya yer olmadığı kararı, taraflara bildirilir. Bu kararı yanlış olduğunu düşünen taraflar, kararın tebliğ edilmesinden itibaren 15 gün içinde kararı veren savcının bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliğine itirazda bulunabilir. 

İddianamenin Düzenlenmesi

Yetkili makamlara yapılan ihbar ve şikayet nedeniyle yürütülen soruşturma sonucunda, şüphelinin dosyaya konu ve suç teşkil eden eylemleri gerçekleştirdiğinin kuvvetli şüphe içeren deliller ile ispat edilmesi durumunda savcı, bir iddianame hazırlayarak kamu davası açar. 

Hazırlanan bu iddianame, mahkemeye sunulur. İddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ve işleme konulması ile soruşturma aşaması sona erer, kovuşturma aşamasına geçilir. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Savunması

Savunma yapma hakkı, kişilere Anayasa tarafından tanınan ve yöneltilen asılsız suçlamalara karşı kendilerini korumayı sağlayan en etkili korunma aracıdır. Savunma yapma hakkı, kimse tarafından engellenemez, kısıtlanamaz veya kaldırılamaz.

İhaleye fesat karıştırma suçuna ilişkin olarak şüpheli sıfatında bulunan kişi tarafından öne sürülebilecek bazı savunmalar şunlardır:

• Suçun vasfının veya unsurlarının yanlış değerlendirildiği,
• Suçun teşebbüs aşamasında kaldığı,
• Sanığın eylemlerini cebir veya tehdit kullanarak gerçekleştirmediği,
• Sanığın eylemlerini amirinin emri nedeniyle gerçekleştirdiği,
• Sanığın eylemlerini zorunluluk hali nedeniyle gerçekleştirdiği,
• Sanığın avukat talebinin dikkate alınmadığı,
• Sanığın işkence yoluyla ifadesinin alındığı,
• Sanığın eylemlerini gerçekleştirirken ihalenin seyrini değiştirme amacında olmadığı.

İhaleye fesat karıştırma suçunda yapılan yargılama sonucunda sanığın daha az ceza alması ya da hiç ceza almaması için etkin bir savunma yapılması gerekmektedir. Bu etkin savunmanın hazırlanabilmesi için suçun unsurlarına ve somut olayın özelliklerine hakim alanında uzman bir ceza avukatından yardım alınmalıdır. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda Ceza Yargılaması Aşaması

Ceza yargılaması bir diğer adıyla kovuşturma aşaması, savcı tarafından hazırlanan iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ile başlayıp mahkemenin dosya hakkında kesin hüküm vermesine kadar uzanan süreçtir.

İhaleye fesat karıştırma suçunda ceza yargılaması aşaması genel yargılama usulüne göre yapılır. İddianamenin kabul edilmesinin ardından mahkeme, dosya hakkında bir duruşma günü belirler ve bu duruşma günü taraflara tebliğ edilir.

Duruşma gününde hazır bulunan tarafların öncelikle kimlik bilgileri doğrulanır. Ardından hazırlanan iddianame mahkeme hakimi tarafından sesli olarak okunur ve ilk söz sanığa verilir. Sanığın savunmasının ardından mağdurun şikayeti ve varsa tarafların avukatlarının beyanları dinlenir. 

Hüküm verme hususunda beyanları yeterli bulmayan hakim, olaya ilişkin yeni deliller toplanmasına, uzman kişi tarafından bilirkişi raporu hazırlanmasına, keşif yapılmasına karar verebilir.

Soruşturma ve kovuşturma aşamasında yapılan tüm işlemler ve toplanan deliller sonucunda mahkeme hakimi, sanık hakkında kesin hüküm vererek dosyayı kapatır. 

İhaleye fesat karıştırma suçunda görevli mahkeme, suçun işlendiği konumda bulunan Asliye Ceza Mahkemesidir. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda Zamanaşımı

İhaleye fesat karıştırma suçunda dava zamanaşımı süresi; kamu zararının ortaya çıkmamış olması halinde suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıl, kamu zararının ortaya çıkması halinde 15 yıldır. Dava zamanaşımı süresinin dolması ile sanığın gerçekleştirdiği eylemler nedeniyle dava açma hakkı sona erer. 

Sanık hakkında açılan davanın üzerinden 15 yıl geçmesine rağmen yargılama sürecinin devam etmesi halinde hakim, davanın düşmesine karar verir. 

İhaleye fesat karıştırma suçunda ceza zamanaşımı süresi, kararın kesinleştiği tarihten itibaren 20 yıldır. Bu sürenin dolması ile sanık hakkında hükmedilen ceza infaz edilemez, sanık cezaevinde tutulamaz. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda Mahkemenin Verebileceği Kararlar

İhaleye fesat karıştırma soruşturma ve kovuşturma aşamasında yapılan işlemler sonucunda fail hakkında mahkeme tarafından verilebilecek 6 farklı karar bulunmaktadır. Bu kararlar şunlardır:

• Beraat,
• Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (CYOK),
• Mahkumiyet,
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB),
• Cezanın Ertelenmesi,
• Davanın Düşmesi.

Beraat

Beraat, yürütülen soruşturma ve yapılan yargılama sonucunda sanığın dosya konusu suçu işlediğine ilişkin kesin ve yeterli delil elde edilememesi durumunda verilen bir karardır. Hakkında beraat kararı verilen sanık, kendisine isnat edilen suçlamadan aklanmış olur. 

Beraatine hükmedilen sanık hakkında kanunda öngörülen hapis ve adli para cezası gibi cezalar uygulanamayacağı gibi hakkında güvenlik tedbirlerine de hükmedilemez. 

Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (CYOK)

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, yapılan yargılama sonucunda suçlu bulunan sanık hakkında herhangi bir cezai yaptırıma hükmedilmemesine ilişkin bir karardır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı sanık hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilmesi için şu hallerden birinin veya birkaçının varlığı gerekmektedir:

• Sanığın akıl hastalığına veya akıl zayıflığına sahip olması,
• Sanığın eylemleri kendi iradesi ile değil cebir veya baskı altında gerçekleştirmesi,
• Sanığın amirinin emri doğrultusunda eylemlerini gerçekleştirmesi,
• Sanığın zorunluluk hali nedeniyle suçu işlemesi,
• Sanığın sağır ve dilsiz olması,
• Sanığın eylemleri gerçekleştirirken kusurunu kaldıran ciddi bir hataya düşmesi.

Mahkumiyet

Mahkumiyet kararı, yapılan yargılama sonucunda sanığın dosya konusu suçu işlediğine dair kesin ve kuvvetli şüphe içeren delillerin elde edilmesi durumunda verilen ve sanığın suçluluğunu ortaya koyan bir karardır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı mahkumiyetine karar verilen sanık hakkında hapis cezasına hükmedilir. Bu cezanın yanı sıra hakim, gerekli gördüğü durumda sanık hakkında güvenlik tedbirleri uygulanmasına da karar verebilir. 

Hakim takdir yetkisi kullanarak hakkında mahkumiyet kararı verilen sanığın sosyal yaşantısı, eğitim ve iş hayatı, suç işlemekten dolayı duyduğu pişmanlığı, sanık hakkında hükmolunan cezanın gelecek yaşantısındaki olası etkilerini göz önünde bulundurarak hapis cezasının miktarında iyi hal indirimi gerçekleştirebilir. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı sanık hakkında en fazla ⅙ oranında indirim uygulanır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı mahkumiyeti kesinleşen sanık, 5 yıl içinde tekrardan kasıtlı olarak başkaca bir suç işlerse bu kişi hakkında tekerrür hükümleri uygulanır ve verilecek olan cezada artırım yapılır. 

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, yapılan yargılama sonucunda suçlu bulunan sanık hakkında hükmedilen cezanın açıklanmasının ve infazının 5 yıl geriye bırakılmasıdır.

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı sanık hakkında hükmolunan cezanın geri bırakılması için şu şartların sağlanmış olması gerekmektedir:

•  Sanık hakkında hükmolunan hapis cezasının 2 yıl veya daha az olması,
• Sanık hakkında başka bir suçtan dolayı mahkumiyet kararı verilmemiş olması, 
• Mahkeme hakiminde sanığın başka bir suç işlemeyeceği yönünde kanaat oluşturması,
• Sanığın eylemleri nedeniyle mağdurda meydana getirdiği zararı telafi etmesi,
• Sanığın mahkeme tarafından sunulan HAGB teklifini kabul etmesi.

İhaleye fesat karıştırma suçunun temel halinde verilecek olan ceza 3 yıl ila 7 yıl arası olduğu için sanık hakkında HAGB kararı verilemez. Ancak gerçekleştirilen ihaleye fesat karıştırma suçunun neticesinde kamu kurum ve kuruluşları açısından bir zarar oluşmaması durumunda sanık hakkında HAGB kararı verilebilir. 

Hakkında HAGB kararı verilen sanık, 5 yıl boyunca denetime tabi tutulur. Bu süre içerisinde kendisine verilen yükümlülükleri yerine getirmeyen veya kasıtlı olarak suç işleyen sanık hakkında hükmolunan ceza açıklanır ve infazına geçilir. 

HAGB kararına karşı itiraz edilebilir. Bu karara karşı itiraz, kararın sanığa gönderilmesinden itibaren 7 gün içinde HAGB kararı veren mahkemenin bağlı olduğu yerdeki Ağır Ceza Mahkemesine yapılır.

Cezanın Ertelenmesi

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı sanık hakkında hükmedilen hapis cezasının miktarının 2 yıl veya daha az süreli olması ve sanığın 3 aydan fazla kesinleşmiş bir mahkumiyet kararının bulunmaması durumunda sanık hakkında hükmedilecek cezanın ertelenmesine karar verilebilir.

İhaleye fesat karıştırma suçunun temel halinde verilecek olan ceza 3 yıl ila 7 yıl arası olduğu için sanık hakkında hükmedilen ceza ertelenemez. Ancak gerçekleştirilen ihaleye fesat karıştırma suçunun neticesinde kamu kurum ve kuruluşları açısından bir zarar oluşmaması durumunda sanık hakkında hükmedilen ceza ertelenebilir. 

Cezası ertelenen sanık, 1 yıl ila 3 yıl arasında bir denetime tabi tutulur. Bu denetim süresi içerisinde kendisine verilen yükümlülükleri yerine getirmeyen veya kasıtlı olarak suç işleyen sanık hakkında erteleme kararı kaldırılır ve cezanın infazına geçilir. 

Davanın Düşmesi

Davanın düşmesi kararı, yargılamaya devam edilmesinin hukuken anlam ve sonuç ifade etmeyeceği durumlarda verilen ve dosyanın hüküm verilmeden kapatılmasına neden olan bir karardır. 

İhaleye fesat karıştırma suçunda davanın düşmesi kararı, sanığın öldüğü, dava zamanaşımı süresinin dolduğu, suçun genel affa uğradığı durumlarda verilen bir karardır. 

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda İstinaf ve Yargıtay Süreci

İstinaf ve temyiz, yerel mahkeme tarafından verilen kararın hatalı veya eksik olduğunu düşünen tarafların başvurduğu ve kararın yeniden incelenmesine olanak sağlayan kanun yollarıdır. 

İhaleye fesat karıştırma suçundan dolayı yapılan yargılama sonucunda Asliye Ceza Mahkemesi tarafından sanık hakkında verilen kararın yanlış olduğunu düşünen taraf, kararın taraflara gönderildiği günden itibaren 7 gün içinde kararı veren mahkemeye Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmek üzere dilekçe vermek suretiyle istinaf başvurusu yapabilir. 

Bölge Adliye Mahkemesi tarafından verilen kararın da yanlış olduğunu düşünen taraflar dosyayı son merci olarak temyiz kanun yoluna yani Yargıtay’a götürebilir. 

Temyiz kanun yoluna başvuru, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından verilen kararın taraflara gönderildiği andan itibaren 15 hafta içinde ilgili Yargıtay dairesine dilekçe vermek suretiyle yapılır. 

Temyiz kanun yolu, başvurulabilecek en son ve en üst merci olduğu için sanık hakkında verilen hüküm, Yargıtay’da kesinleşir. 

Sonuç 

İhaleye fesat karıştırma suçu, hapis cezası gerektiren ve kamuya olan güveni sarsan suç türlerinden biridir. Bu suçun bazı biçimlerde işlenmesi durumunda sanığa verilecek olan ceza artırılabilir. Yapılan yargılama sonucunda verilen hükmün lehe olması adına alanında uzman bir ceza avukatına danışmak önem arz etmektedir.