Askere Giden İşçinin Kıdem Tazminatı

Erkek işçilerin askerlik yükümlülüğü olduğu için iş hayatında bunlara ilişkin kurallar düzenlenmiştir. Hem işverenlerin hem de işçilerin askerlik durumunda ne gibi hak ve yetkilere sahip olduklarını bilmeleri önemlidir. Askere giden işçinin kıdem tazminatı hakkı da bunlardan biridir.

Yazımızda askere giden işçinin hakları nelerdir, askere giden işçinin kıdem tazminatı ve işe geri dönme meselesini kanuni zeminde ve uygulamadaki işleyişe göre izah ettik. Önemli bir konu olduğu için dikkatli okumanızı tavsiye ederiz.

Aşağıda konunun daha iyi anlaşılabilmesi için bir infografikle konuyu açalım.

Askere Giden İşçinin Hakları

Askere giden işçinin askerliğe gitmeden önceye ve askerden döndükten sonraya ilişkin temelde iki hakkı vardır. Bunları şu şekilde izah edebiliriz:

	Askere Giden İşçinin Hakları
İşe geri dönme	4857 sayılı İş Kanunu madde 31’de yer alan işverenin askere giden işçiyi geri alma yükümlülüğüne dayanır.
Kıdem tazminatını alma	1457 sayılı Mülga (yürürlükte olmayan) İş Kanunu’nun hala yürürlükteki madde 14’te yer alan muvazzaf askerlik nedeniyle işten çıkan işçinin haklarına dayanır.
Diğer alacak hakları	İşçinin iş sözleşmesinden veya kanundan doğan bazı alacaklarını talep etmesi ile ilgilidir.

Aşağıda tabloda bahsettiğimiz hakların kanuni ve yargısal zeminini değerlendirdik. Ancak hemen belirtmemiz gerekir ki bu tür hukuk tekniği bakımından önemli konularda hatalı yahut ihmali işlemlerden kaçınmak adına avukat yardımı almak önem taşır. Aksi halde ciddi hak kayıpları doğabilir.

Askere Giden İşçinin İşten Ayrılarak Kıdem Tazminatı Alması

Zorunlu askerlik nedeni ile işten ayrılan erkek işçinin kıdem tazminatı alma hakkı vardır. Bu durum 1475 sayılı İş Kanunu 14. maddesinde yer alır.

Ancak bunun için işten ayrılması ve feshin gerekçesi olarak askere ayrılıyor olmasını göstermesi gerekir. Normal şartlar altında istifa eden işçi tazminat alamaz ancak askerlik nedeniyle istifa da kıdem tazminatına hak kazanma söz konusudur. Burada işçinin fesih usulü de önem taşır.

Askerlik Nedeniyle İstifada Fesih Usulü

Askere giden işçinin kıdem tazminatı alması için istifa ederken ki fesih usulü çok önemlidir. İstifa edecek işçi mutlaka yazılı bir dilekçe ile işverene başvurmalıdır. Dilekçesinin ekine askerlik sülüs belgesini eklemelidir ve bunları teslim ettiğine dair işverenden alındı belgesi almalıdır.

Bunun haricinde işçinin direk noter aracılığı ile ihtarname çekmesi daha sağlıklı yol olacaktır. Yine ihtarnamede istifa sebebini askerliğe dayandırarak askerlik belgesini de ekinde göndermelidir. İhtarnamenin işverene tebliğ edildiğinden emin olunması gereklidir. Bu konuda “ihtarname” yazımızı okuyabilirsiniz.

Askere Giden İşçi Ne Kadar Kıdem Tazminatı Alır?

Askere giden işçinin kıdem tazminatının hesaplaması önemlidir. Burada işçinin en son aldığı brüt maaşı, geçmişe dönük hizmet ettiği yıl sayısı ile çarpılarak askere giden işçinin ne kadar tazminat alacağı belirlenir.

Esasen burada kıdem tazminatı hesabına katılacak birçok unsur vardır. Örneğin işçiye parayla ölçülmesi mümkün olan faydalar da sanki maaşa ekmiş gibi kıdem hesabına katılır. Bununla ilgili olarak “kıdem – ihbar tazminatı hesaplama” başlıklı yazımızı okuyabilir ve hesaplama yapabilirsiniz.

Hemen belirtmemiz gerekir ki tüm işçilerde olduğu gibi askere giden işçi için de kıdem tazminatı en fazla belirli bir miktara kadar çıkabilmektedir. Bunun önemli ayrıntıları için “kıdem tazminat tavanı” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Askere Giden İşçinin Döndüğünde İşe Devam Etmesi

4857 sayılı İş Kanunu madde 31 hükmü uyarınca herhangi bir askeri veya kanuni ödevden ötürü işten ayrılan işçiler bu görevin sona ermesini takip eden 2 ay içerisinde işe girmek istedikleri durumda işverenin bu kişileri geri işe alma yükümlülüğü vardır.

Askere giden işçi geri döndüğü zaman aynı işine devam eder. Ancak o pozisyona başka birisi alınmışsa bu sefer işveren askerden dönen işçiye benzer bir iş verme yükümlülüğü altındadır. Yani işçi aynı şartlarda geri işe alınır. Farklı şartlar ileri sürülemez.

Askerden Dönen İşçinin Ücreti Düşürülebilir mi?: Askerden dönen işçinin maaşı düşürülemez. Bu uygulamada işverenlerin işçiye karşı kullandığı bir kozdur genellikle ancak hukuka aykırıdır. Kanun açık bir şekilde askerden dönen işçinin aynı şartlar altında çalışmaya devam ettirileceğini söyler. Eğer askerden dönen işçinin maaşı düşürülürse işçi bunu bir alacak davasına konu edebilir yahut haklı nedenle fesih nedeni yapabilir.

Askerlik Süresi Kıdem Hesabına Katılır mı? : Askerden dönen işçinin tekrar işe döndüğünde geçmişe dönük kıdem süresi ölmez. Yani işçi ileri ki bir zamanda o işten ayrıldığında kıdem tazminatı hesaplanırken geçmiş hizmeti hesaba katılır. Ancak işçinin askerde geçirdiği süre kıdem hesabına katılmaz. Çünkü her halükarda iş sözleşmesi işçi askerdeyken sona ermiş sayılır.

Askere Giden İşçi İşe Geri Alınmazsa Ne Olur?

İşverenin askerden dönen işçiyi tekrar işe alma yükümlülüğü olduğunu söyledik. Ancak işveren buna mutlak surette uymak zorunda değildir. Eğer işveren askerden dönen işçisini geri işe almazsa o işçiye toplam 3 aylık ücreti tutarında tazminat ödemek zorunda kalır.

Askere Giden İşçinin Tazminattan Başka Alacak Hakkı Doğar mı?

Askere giderken kıdem tazminatını alıp işten ayrılan işçi, başkaca haklarını da talep edebilir. Örnek vermek gerekirse işçi;

• Fazla çalışma yapmış ancak fazla çalışma ücretini kanuna göre alamamış veya eksik almış olabilir. Burada işçi ile işverenin nasıl anlaştığına değil kanundaki mutlak emredici haklara ve somut olaya bakılır.
• İşçinin kullanamadığı veya işçiye kullandırılmayan yıllık izin süreleri olabilir. Bu durumda işçi yıllık izin alacağı da talep edebilir.
• İşçi ücretini de kanun ve sözleşme hükümlerine göre eksik almış olabilir. Sigortası düşük yatırılmış olabilir. AGİ (asgari geçim indirimi) hakkı yenmiş olabilir. İşçi açacağı bir davada tüm bu saydığımız alacak kalemlerini ileri sürebilir ve toplam bir miktar üzerinden dava açabilir.

Deniz Çalışanlarının ve Gazetecilerin Askere Gitmesi ve Kıdem Tazminatı

Deniz ve basın çalışanlarının askere gitmesi halinde ne gibi haklara sahip olduğu ile ilgili farklı kanunlara bakılır. Bunu bir tablo ile izah etmemiz gerekirse:

Basın Çalışanlarının Kıdem Tazminatı	Deniz Çalışanlarının Kıdem Tazminatı
5952 sayılı Basın İş Kanunu madde 6	854 sayılı Deniz İş Kanunu madde 20
Askere giderken işten ayrılıp kıdem tazminatı alabilir (diğer şartları sağlamak koşuluyla)	Askere giderken işten ayrılıp kıdem tazminatı alabilir (diğer şartları sağlamak koşuluyla)
Basın çalışanı askere gittiğinde ücretinin yarısı ödenmeye devam eder (madde 16)	Askere giden gemi adamının geri döndüğünde işe girme imkanı yer almamaktadır.

Deniz çalışanlarının bu konuya ilişkin hakları ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek için ‘Deniz İş Kanununda kıdem tazminatı’ başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. Basın çalışanlarının bu konuya ilişkin hakları ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek için  ‘basın iş kanununda gazetecilerin hakları başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.

Sonuç

Yukarıda askere giden işçinin kıdem tazminatı hakkı ile ilgili bilinmesi gereken önemli ayrıntılardan bahsettik. Görüldüğü üzere önemli ve ayrıntılı bir konu bu. Buna ek olarak belirtmemiz gerekir ki çoğu somut olay bu kadar yalın da değildir. Her somut olay kendi içerisinde farklı hukuki meseleler barındırabilir.

Bu nedenle hak arama süreci başlatılmadan önce hukuki zeminde ihtimallere göre bir yol çizilmelidir. Bu noktada tecrübeli iş hukuku avukatları ile çalışmakta yarar vardır. Bu alanda çalışan avukatların genel faaliyetleri ile ilgili bilgi edinmek için “iş hukuku avukatı” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.