Kıdem Tazminatı Tavanı 2023

Kıdem tazminatı tavanı, işçiler için her senenin en önemli konuları arasında yer alıyor. Çünkü çoğunlukla emekli olmayı düşünen işçiler için bazı durumlarda da diğer işçiler için alacakları kıdem tazminatının en fazla ne kadar olacağı, bu belirlenen tavan miktar üzerinden hesaplanacaktır. Kıdem tazminatı tavanı her sene değiştiği için, biz de bu yazımızda 2023 yılı için kıdem tazminatı tavan miktarına yer veriyoruz.

Öncelikle sadece miktara bakanlar için hemen miktarı verelim ancak konunun diğer ayrıntıları için yazımızı okumanızı öneririz.

1 Ocak 2023 tarihi itibariyle işçilere ödenecek kıdem tazminatının yıllık tavan miktarı 19.213,00 TL’dir. Bu miktar 2023 Haziran ayına kadar geçerlidir. 2023 Temmuz ila 2023 Aralık ayları için ikinci bir belirleme daha yapılır.

Kıdem tazminatını en az 1 yıl çalışan işçi hak eder. Çalışılan her yıl için 30 günlük ücret tutarında hesaplanan kıdem tazminatı bazı durumlarda çok yüksek meblağları kapsayabilir. Buna bağlı olarak özenle takip edilmesi gereken bir süreçten bahsediyoruz. Kıdem tazminatına ne zaman hak kazanılacağı, nasıl hesaplanacağı gibi konular biraz ayrıntılı ve karmaşık olduğu için burada bunlara değinmiyoruz   Kıdem tazminatının önemli ayrıntıları için “kıdem tazminatı ve şartları” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Aşağıda 2023 kıdem tazminatı tavanının ne olduğu, nasıl hesaplandığı, toplam miktarın hangi ücrete göre belirlendiği, tavanı aşan tazminatın durumu, Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanununda kıdem tazminatı tavanı gibi konulara değineceğiz. Önemli bir tazminattan bahsettiğimiz için açıklamalarımızın dikkatlice okunmasını tavsiye ediyoruz.

Kıdem Tazminatı Tavanı 2023 Nedir?

Kıdem tazminatının işçi lehine artırılması her zaman mümkündür ancak bunun üst noktasına kıdem tazminatı tavanı denir. Bu kanuni bir üst sınırdır. Bu tavan miktar her sene 2 kere (bazı yıllarda daha sık) yeniden belirlenir ve kaba bir tabirle en yüksek Devlet memuruna verilen bir yıllık emekli ikramiyesi tutarı kadardır. Burada en yüksek Devlet memuru ile kastedilen 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa bağlı çalışan en yüksek memur yani Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanıdır.

Hazine ve Maliye Bakanlığının ‘mali ve sosyal haklar’ konulu genelgesi ile 2023 kıdem tazminatı tavanı belirlenmiştir. Buna göre 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle işçilere ödenecek kıdem tazminatının yıllık tavan miktarı 19.213,00 TL’dir. Bu miktar 2023 Haziran ayına kadar geçerlidir. 2023 Temmuz ila 2023 Aralık ayları için ikinci bir belirleme daha yapılır.

Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Zaman Belirlenir?

Kıdem tazminatı tavan miktarı işçiler için önemli olduğundan her sene Ocak ve Temmuz ayının başında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir. Bu belirlemeden itibaren artık yeni rakama göre hesaplama yapılır.

Kıdem Tazminatı Tavanı Hesaplama

Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek memur olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı’nın aldığı maaş da değişken olduğu için burada kıdem tazminatı tavanının hesaplanması ile ilgili soru işareti oluşmaktadır. Belirtmemiz gerekir ki bu tavan miktar, İdari İşler Başkanı’na ödenecek olan yıllık minimum emekli ikramiyesi tutarına göre belirlenmektedir.

Esasen kıdem tazminatı tavanı hesaplama usulü biraz karışık olmakla birlikte yukarıda bahsettiğimiz genelge ile her sene artırılarak yeniden belirlenmektedir. Bununla ilgili olarak genelgeye ve 5435 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine bakılabilir. Kıdem tazminatı miktarının tam olarak hesaplanması ile ilgili olarak “kıdem ihbar hesaplama” başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.

Eğer bir işçinin kıdem tazminatına etki edecek olan yıllık tutar yukarıda bahsettiğimiz miktarın altındaysa zaten çalışılan yıl ile bu miktar çarpılarak tazminat hesaplanır. Ancak bu bahsettiğimiz 19.213,00 TL’yi aşan bir miktar söz konusu ise yıllar ile çarpılacak olan rakam  2023 yılı için en fazla 19.213,00 TL olacaktır.

Dolayısıyla, tam 10 yıl çalışmış bir işçinin alacağı tazminat miktarı en fazla 10 x 19.213,00 = 192.130,00 TL olur. Tabi işçinin bunun haricinde alabileceği başka tazminatlar da olabilir. Bunlar tamamen somut olaya göre belirlenir.

Kıdem Tazminatı Toplam Tutarı Hangi Ücret Esas Alınarak Hesaplanır?

İşçiye son ücreti üzerinden kıdem tazminatı verilir. Bu son ücretin 2023 yılı için yukarıda belirttiğimiz 19.213,00 TL’lik miktarı geçmeyeceğini söyledik. Kıdem tazminatına esas olacak bu miktar işçinin net maaşı ile birlikte ona sağlanan parayla ölçülmesi mümkün menfaatlerden oluşur.

Yani işçi aldığı net ücret ile birlikte kendisine sağlanan yemek, yol vs. gibi menfaatleri de bu miktara ekler. Yani giydirilmiş ücret üzerinden belirleme yapılır. Ancak her halükarda yıllarla çarpılacak olan miktar, 2023 yılı için yukarıda bahsettiğimiz 19.213,00 TL’yi geçemez.

Kıdem Tazminatı Tavanı Aşarsa Ne Olur?

İşçinin alacağı kıdem tazminatının yıllık tutarı, tavan miktarı aşarsa işveren yalnızca tavan miktar ile sorumlu tutulabilir. Ancak işveren kendi insiyatifi ile bunu aşacak şekilde ödeme yapabilir.

Eski İş Kanunu olan 1475 sayılı Kanunda işverenin bu tavan miktar uygulamasına uymamasının cezai yaptırımı vardı. Ancak 4857 sayılı yeni İş Kanunu bu cezai müeyyideyi kaldırmıştır. Bu nedenle işveren isterse tavan miktarın üstünde bir ödeme yapabilir. Ama yapmak zorunda değildir.

Normal şartlarda kıdem tazminatı damga vergisi haricinde bir vergiye tabi tutulamaz. Dolayısıyla işçi tavan miktar üzerinden bile olsa yalnızca damga vergisi öder. Bu da 8/1000 gibi cüz’i bir miktardır.

Ancak işçiye tavan miktarın üzerinde bir ödeme yapılırsa, tavan miktarı aşan kısım hukuken kıdem tazminatı niteliğinde olmayacağı için aşan kısım üzerinden gelir vergisi ödenir. Ancak bu gelir vergisi kıdem tazminatının tamamı değil, yalnızca aşan kısım için söz konusu olur.

Basın İş Kanununda Kıdem Tazminatı Tavanı

5953 sayılı Basın İş Kanunu (asıl adı, Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun), basın çalışanlarının kıdem tazminatı için bakılacak olan kanundur.

Burada klasik iş hukukundan çok daha farklı kıdem tazminatı hükümleri olduğunu görüyoruz. Bunların ayrıntılarına bu yazıda değinmiyoruz. Ancak basın çalışanlarının kıdem tazminatı tavan miktarı ile ilgili olarak şunu söyleyebiliriz ki bunlara uygulanan bir tavan miktar söz konusu değildir.

Deniz İş Kanununda Kıdem Tazminatı

Deniz İş Kanununa göre kıdem tazminatı ve özellikleri, İş Kanununa göre kıdem tazminatından bir çok noktada farklılık göstermektedir. Deniz İş Kanunu, gemi çalışanlarının (gemi adamının) kıdem tazminatını düzenler. Bununla ilgili olarak ‘Deniz İş Kanununa göre kıdem tazminatı’ başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.

Birçok yönden farklılık olsa da kıdem tazminatı tavanına ilişkin hükümler klasik iş hukuku ile aynıdır. Yani Devlet Memurları Kanununa tabi çalışan en yüksek Devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı’nın maaşına endeksli olarak kıdem tazminatı hesaplanır. Bu miktar yukarıda da belirttiğimiz üzere 2023 yılı için 19.213,00 TL’dir.

Yıllara Göre Kıdem Tazminatı Tavanı

Kıdem tazminatı tavanı, yukarıda da belirttiğimiz gibi yıllara göre artarak değişir. Bununla ilgili olarak hazırladığımız tabloyu inceleyebilirsiniz. Tabloda 1. dönem olarak belirttiğimiz kısım Ocak ile Haziran ayları arasını, 2. dönem olarak belirttiğimiz kısım Temmuz ile Aralık aylarını ifade eder.

Tablo 1: Yıllara Göre Kıdem Tazminatı Tavanı

Sonuç

Yukarıda kıdem tazminatında tavan miktar uygulamasının önemli ayrıntılarına ve 2023 yılı için belirlenen miktara değindik. Burada bahsettiğimiz açıklamalar, uygulama ve kanuni düzenlemelerden ibarettir. Bunun yanında her somut olay kendine has özellikler taşır.

Kıdem tazminatı ve diğer işçi alacaklarında uygulamada görülen en büyük problem, işçi ve işverenlerin benzer gibi görünen münferit diğer olaylara bakarak kendi hukuki meselesine hukuki çözüm bulmaya çalışmasıdır. Ancak belirttiğimiz gibi her olan kendine has özellikler taşır ve mevzuatın çok farklı yerlerinde söz konusu olaya etki eden hükümler bulunabilir.

Sonuç olarak dikkat edilmesi gereken en önemli şey somut olaydaki hukuki problemi analitik bir şekilde çözümlemek ve etkili bir hukuki çare üretmektir. Bunun için tecrübeli iş hukuku avukatları ile çalışılmalıdır. Türkiye’de iş hukuku alanında çalışan avukatların çalışma sistematiği hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için ‘iş hukuku avukatı’ başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.