Anonim Şirketlerde Birleşme Süreci

Anonim şirketlerde birleşme, ticari hayat içerisinde çeşitli tasarruflar sağlamak, müşteri portföyünü genişletmek, vergi tasarruflarından yararlanmak, piyasadaki risklere karşı daha dirençli olabilmek gibi amaçlarla başvurulan bir yoldur. Birleşme işlemleri birçok usuli ayrıntı içerir.

Yazımızda anonim şirketlerde birleşme nedir, birleşmenin türleri nelerdir, birleşmeye ilişkin usuli işlemler nasıl ilerler, kolaylaştırılmış birleşmenin özellikleri nelerdir gibi konu ile ilgili merak edilenleri ayrıntılarıyla birlikte açıklayacağız. Yazımızı dikkatle okumanızı öneririz.

Anonim şirketlerde birleşme birçok usuli işlemin ardından hukuki geçerlilik kazanır. Bu işlemler yapılırken hata yapılması şirketler açısından büyük zararlara neden olabilir. Bu nedenle birleşmeye ilişkin işlemlerin yapılırken sürecin bir şirketler hukuku avukatı ile sürdürülmesi önemlidir.

Anonim Şirketlerde Birleşme

Bir veya daha çok anonim ortaklığın mal varlıklarının bu şirketlerden birine veya yeni kurulan başka bir ortaklığa geçmesi ile tek bir tüzel kişi kapsamında toplanılması anonim şirketlerde birleşme olarak adlandırılır.

Bir şirkette toplanan veya başka yeni bir şirkete aktarılan mal varlıkları herhangi bir tasfiye işlemine maruz kalmaz. Anonim şirketlerde birleşmeye ilişkin düzenlemeler  6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 136 ve devamında bulunur.

Anonim şirketler, giderlerde tasarruf sağlamak, pazardaki konumunu sağlamlaştırmak, kurumsallaşmak, birtakım vergi avantajlarından yararlanmak gibi amaçlarla birleşme yolunu tercih edebilirler.

Anonim Şirketlerde Birleşme Türleri

Türk Ticaret Kanunundaki düzenlemelere göre anonim şirketlerde birleşme iki türlü yapılabilir. Bunlar devralma yoluyla ve yeni kuruluş yoluyla birleşmedir.

Devralma Suretiyle Birleşme: Anonim ortaklardan devreden konumundaki şirketin, dağılması sonucu tüm mal varlığı devralan konumundaki şirkete geçiyorsa devralma suretiyle birleşme söz konusudur. Burada devreden şirketin herhangi bir tasfiye işlemi yapmasına gerek yoktur. Devralma suretiyle birleşme sonucunda devreden konumundaki anonim şirketin pay sahipleri devralan konumundaki anonim şirkette ortak statüsü kazanır.

Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşme: Anonim ortaklıkların tasfiye edilmeden dağılarak bu şirketlerdeki pay sahiplerinin yeni kurulan şirkette ortak konumunu kazanması durumunda yeni kuruluş şeklinde birleşme söz konusudur.

Anonim Şirketlerin Birleşme Usulü

Anonim şirketlerde birleşmenin gerçekleşmesi için birtakım prosedürler ve usuli işlemler yapılır. Bu işlemler çoğunlukla şirketi ve pay sahiplerini koruma amacına hizmet eder.

Birleşme Görüşmeleri: Şirketler rekabet gücünün artması, vergisel avantajlar, sektörün gelişmesi gibi amaçlarla birleşme yoluna gidebilirler. Bu noktada bu amaçları birlikte en iyi şekilde gerçekleştirebilecek birleşmeye uygun bir şirketin bulunması büyük öneme sahiptir.

Birleşme amacıyla başka şirketlerle yapılan görüşmelerde bu görüşmeleri sağlamaya yetkili organ yönetim kuruludur. Yapılan görüşmeler sırasında görüşme içeriklerinin ve şirketlere ait yazılı belgelerin üçüncü kişilere yayılmasının önüne geçmek amacıyla gizlilik sözleşmesi yapılması mümkündür.

Birleşme Sözleşmesi: Birleşme amacıyla yapılan görüşmelerin ortak bir sonuca ulaşması ile görüşme aşaması tamamlanır ve birleşme sözleşmesi hazırlama aşamasına geçilir. Görüşmeler sırasında şirketlerin kararlaştırdığı hususlar ile ilgili bir sözleşme hazırlanır. Hazırlanan sözleşme şirketlerin yönetim kurulu organları tarafından imzalanır ve bağlayıcı hale gelmesi için genel kurul tarafından onaylanması gerekir.

Birleşme sözleşmeleri yazılı olarak yapılmak zorundadır. Aksi halde sözleşme geçersiz olacaktır. Sözleşmelerin içermesi zorunlu olan hususlara ilişkin düzenlemeler TTK madde 146’da yer alır. Birleşecek şirketlerin ticaret unvanları, türleri, şirket merkezleri, yeni kuruluş şeklinde bir birleşme yapılacaksa yeni şirkete ilişkin bilgiler bu zorunlu unsurlardan birkaçıdır.

Birleşme Raporu: Taraflarca hazırlanan birleşme sözleşmesinin yönetim kurulu tarafından imzalanmasının ardından birleşmeye yönelik olarak bir rapor hazırlanması gerekir. Bu rapor şirketlerin yönetim kurulu tarafından hazırlanır. Bu raporun hazırlanmasındaki amaç sözleşmeye ilişkin genel kurulun onayı alınmadan önce pay sahiplerinin bilgilendirilmesini sağlamaktır.

Birleşmenin neden yapıldığı ve sonuçları, önceden hazırlanmış olan birleşme sözleşmesi, devralan konumundaki şirket tarafından devreden şirket pay sahiplerine tanınacak ortaklık hakları, birleşmeye katılan şirket alacaklılarının bu durumdan nasıl etkilendiğine ilişkin bilgi gibi hususlar raporda yer alır. Raporun içeriği bunlarla sınırlı değildir.

Yeni kuruluş şeklinde bir birleşme yapılacaksa raporda yeni kurulan şirketin sözleşmesinin eklenmesi şarttır. Birleşme raporu düzenlenmesinden vazgeçilmesi de mümkündür ancak bu durum yalnızca tüm ortakların onaylaması ve birleşecek şirketlerin küçük ve orta ölçekli şirketler olması halinde söz konusu olabilir.

İnceleme: Şirketlerin birleşmesi yalnızca birleşmeye katılan şirketleri değil, bu şirketlerin pay sahipleri, alacaklıları, intifa senedi sahipleri gibi diğer tüm ilgilileri de ilgilendiren sonuçlar doğurur. Bu nedenle birleşme ile ilgili sözleşme ve raporu incelemekte menfaati olduğunu gösteren herkesin bu belgeleri incelemesi gerekir.

Birleşmeye katılacak her şirket, birleşme sözleşmesini yönetim kurulunun imzalamasının ardından genel kurul onayı almak için toplantı yapılmasından önceki 30 günlük sürede birleşme sözleşmesi, raporu gibi ilgili tüm diğer hususları menfaat sahipleri ve diğer ilgililere sunmakla yükümlüdür. Birleşmeye katılacak şirketler tüm bu hususları şirketin internet sitelerinde de yayınlar.

Birleşme Kararı: Birleşme sözleşmesinin imzalanmasıyla birleşme görüşmeleri nihayete ermiş olur ancak birleşmenin hukuki kesinlik kazanması genel kurulun onayının ardından gerçekleşir. Genel kurulda birleşme kararı alınması için aranan toplantı nisabı esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğudur. Bu şekilde toplanan genel kurulda karar alınabilmesi için toplantıda bulunanların dörtte üçünün onayı gerekir.

Birleşme kararı ile devreden konumundaki şirketler ticaret sicilinden terkin edilir. Birleşme halinde devralacak veya yeni kurulma şeklinde birleşme yapılacaksa yeni kurulan şirketin yapısı belirlenir. Verilecek birleşme kararı birleşmeye katılacak şirketlerin her birinin genel kurulunun onayı ile olur.

Tescil ve İlan: Genel kurulun birleşme kararı alması ile birleşme işlemleri sona ermez. Birleşme işlemlerinin tamamen sonlanması, genel kurulun aldığı birleşme kararının yönetim organları tarafından tescili ile olur. Ayrıca birleşme kararı TTGS’de ilan edilir. Birleşme ile devralan konumundaki şirket sermaye artırımı yaptıysa veya başka esas sözleşme değişikliği yaptıysa bu değişiklikler de ticaret siciline sunulmalıdır.

Tescil ile birleşme işlemi geçerli hale gelir. Devrolunan şirketin tüm malvarlığı aktif ve pasifleriyle birlikte devralan şirkete geçer. Devrolan şirketin ortakları devralan şirketin ortağı olur.

Kolaylaştırılmış Birleşme

Anonim şirketlerde esas olan birleşme usulü yukarıda açıkladığımız gibidir. Ancak bazı istisnai durumlar için kolaylaştırılmış birleşme usulü belirlenmiştir. Kolaylaştırılmış birleşmeye ilişkin düzenlemeler TTK madde 155’te yer alır.

Kolaylaştırılmış birleşme yalnızca belirli istisnai durumlar için öngörülmüştür. Bu istisnai haller su şekildedir:

• Devralan sermaye şirketinin, devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına sahip olduğu durumlar
• Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan anonim şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına sahip olduğu haler.

Şirketler bu istisnai durumların içindeyse birleşme sözleşmesini genel kurul onayına sunma, birleşme raporu düzenleme, ilgililere inceleme hakkı sağlama gibi yükümlülüklerden muaf tutulurlar.

NOT: Birleşecek olan anonim şirketler eğer ayrı ayrı avukat bulundurma zorunluluğuna tabi şirketler ise birleşme sonucunda bu ayrı ayrı yükümlülük de teke inecektir. Konu ile ilgili olarak “anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda anonim şirketlerde birleşme ile ilgili olarak genel hatlarıyla bilgi verdik. Konu ile ilgili olarak şirketlerin birleşme yolunu tercih etme sebeplerini, birleşmenin usuli aşamalarını, kolaylaştırılmış birleşmeye ilişkin istisnaları açıkladık.

Görüldüğü üzere anonim şirketlere birçok avantaj sağlayan, oldukça fazla teknik ayrıntılar içeren bir konudur. Birleşmenin gerçekleşmesi için yapılacak işlemlerin usule uygun, herhangi bir hata yapılmadan tamamlanması oldukça önemlidir. Bu nedenle anonim şirketlerde birleşme için yapılacak görüşmelerden başlayarak birleşmenin tescil edildiği ana kadar olan süreci bir hukuki danışmanlık ile takip etmek önem arz eder.