Şirket Birleşmeleri ve Devralmalar

Şirket birleşmeleri ve devralmalar, yoğun işleyen ticari hayatta sıklıkla karşımıza çıkar. Şirketler çeşitli amaçlarla devralma veya birleşme yolunu tercih edebilirler.

Yazımızda şirket birleşmeleri ve devralmalar ne anlama gelir, bu devralma ve birleşmelerin geçerli olması için aranan koşullar nelerdir, birleşme süreçleri nasıl işler, şirketlerin birleşmesinin sonucunda ortaya çıkan hukuki durum nedir gibi konu ile ilgili merak edilenleri ayrıntılarıyla açıklayacağız.

Şirketler tarafından oldukça sık başvurulan bu yol önemli ayrıntılar içeren uzun hukuki süreçlerden oluşmaktadır. Bu süreçlerde hukuki hata yapılması şirketler için geri dönülmez sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle şirket birleşme ve devralmaları için yapılacak işlemlerde şirketler hukuku avukatına danışılması gerekir.

Şirket Birleşmeleri ve Devralmalar Nedir?

İki veya daha fazla şirketin bir araya gelmesi bu şirketlerden birinin mal varlığının sona ermesi ile ve bu şirketlerin birlikte bir bütün haline gelmesiyle sonuçlanıyorsa bu duruma şirketlerin birleşmesi denir. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 137 ve devamında şirket birleşmeler ve devralmalara yönelik düzenlemeler yer alır.

Şirket birleşmeleri ve devralmalarının bu işleme katılan şirketler açısından birçok yararı bulunmaktadır. Bu faydalara örnek olarak tasfiye sürecine girmeden tüzel kişiliklerini kaybetmeleri verilebilir. Tüzel kişiliğin sona ermesinin ardından ise yeni bir tüzel kişilik çerçevesinde veya zaten var olan bir tüzel kişilik içerisinde birleşebilirler.

Esasen şirketler hukuku çok detaylıdır ve orta-uzun vadede sağlıklı sonuçlar alabilmek için bu konuda tecrübeli avukatlardan hukuki danışmanlık alınması gerekir. Aksi halde basit gibi görünen meseleler büyük problemlere yol açabilir.

Şirket Birleşmeleri İçin Gerekli Şartlar

Şirket birleşmelerinin geçerli sayılabilmesi için kanunda birtakım sınırlamalara yer verilmiştir. Türk Ticaret Kanunu madde 137’de yer alan bu sınırlamalara göre; sermaye şirketleri yalnızca sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilirler. Bu durumun istisnası olarak devralan şirket konumunda oldukları durumlarda kollektif ve komandit şirketlerle de birleşmeleri verilebilir.

Şahıs şirketlerinin şahıs şirketleriyle birleşmesi mümkündür. Ayrıca şahıs şirketlerinin devrolunan olması şartıyla sermaye şirketiyle ve kooperatiflerle birleşmesi de kanun uyarınca mümkündür.

Kooperatiflerin kooperatiflerle ve sermaye şirketleri ile birleşmesi mümkündür. Ayrıca eğer devralan tarafta iseler şahıs şirketleriyle birleşmeleri halinde de bu birleşme kanunen geçerli olacaktır.

Türk Ticaret Kanunu uyarınca tasfiye halindeki şirketlerin de birleşmeye katılmaları mümkündür. TTK madde 138’de yer alan düzenlemeye göre tasfiye halinde olan ancak henüz malvarlığı dağıtılmaya başlamamış ve devrolunan tarafta olan şirketlerin birleşmeye katılmaları mümkün hale gelmiştir.

Birleşme Sözleşmesi, Raporu, Kararı

Şirket birleşmeleri mevcut olduğunda hazırlanacak birleşme sözleşmesine ilişkin düzenlemeler TTK madde 145 ve devamında bulunur. Kanundaki düzenlemeler uyarınca birleşme sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması gerekir. Yazılı olarak hazırlanan bu sözleşme birleşmenin gerçekleştiği şirketlerin yönetim organları tarafından imzalandıktan ve genel kurullar tarafından onaylandıktan sonra birleşme gerçekleşmiş olur.

Birleşme sözleşmesinde bulunması zorunlu olan birtakım unsurlara ilişkin düzenleme TTK madde 146’da yer almaktadır. İlgili düzenleme uyarınca sözleşmede bulunması gereken zorunlu unsurlara örnek olarak birleşmenin gerçekleştiği şirketlerin ticaret unvanları, hukuki statüdeki türleri, şirketlerdeki sınırsız sorumlu ortakların ismi verilebilir.

Birleşme Raporu

Birleşmenin gerçekleşeceği şirketlerde yönetimde görevli organlar birleşme durumu hakkında bir rapor düzenler. Rapor birleşecek şirketler tarafından birlikte hazırlanabileceği gibi ayrı ayrı hazırlanması da mümkündür.

Birleşme yeni kuruluş yöntemiyle gerçekleşecekse şirketlerin yönetim kurulları tarafından hazırlanan birleşme raporlarına yeni kurulacak şirketin sözleşmesinin eklenmesi gerekir.

Şirket Birleşmeleri Kararı

Şirket yönetim organı birleşme sözleşmesini genel kurula sunar. Birleşmenin gerçekleşebilmesi için genel kurulun bu işleme onay vermesi zorunludur. Kararın alınmasında aranan nisaplara ilişkin ayrıntılar Türk Ticaret Kanunu madde 151’de bulunur.

Genel kurulda gerekli nisapların sağlanmasının ardından alınan birleşme kararının ardından şirket yönetim organları birleşmenin tescil edilmesi için ticaret siciline başvurur. Bu tescil işleminin gerçekleşmesiyle birlikte devrolunan şirket resmi olarak infisah etmiş olarak kabul edilir.

Şirket Birleşmeleri Halinde Ortaklık Payları ve Hakları

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu birleşme durumunda devrolunan konumundaki şirketteki ortakların bu ortaklık sebebiyle sahip olduğu ortaklık haklarını korumak maksadıyla birtakım düzenlemelere yer vermiştir. Bu düzenlemelere göre devrolunan şirket ortaklarının,  şirketteki mevcut ortaklık payları ve bu paylara bağlı haklarına karşılık gelecek değerde, devralan şirket payları ve hakları üzerinde talepte bulunma hakları vardır.

Devrolunan şirket ortaklarına tanınan bu istem hakkı hesaplanırken çeşitli hususlar göz önünde bulundurulur. Dikkate alınacak hususlara örnek olarak birleşmeye katılan şirketlerin malvarlıklarının değerleri, şirket ortaklarının oy haklarının dağılımı verilebilir.

Birleşme evresinde devrolunan şirket ortaklarına denkleştirme ödenmesi söz konusu olabilir. Ancak bu durum, devrolunan şirketin ortaklarına ayrılan ortaklık paylarının gerçek değerinin onda birini aşmaması şartına bağlanmıştır.

Devrolunan şirkette oydan yoksun payların bulunması da mümkündür. Bu halde yapılması gereken bu oy hakkından yoksun paya sahip ortaklara aynı değerde, oydan yoksun veya oy hakkını haiz paylar verilmesidir.

Devrolunan şirkette paylara bağlanmış olan imtiyazları hakların bulunması söz konusu olabilir. Bu durumda devralan şirketin bu imtiyazlara eş değer olarak kabul edilebilecek haklar veya uygun bir karşılık vermesi gerekir.

Birleşmenin gerçekleştiği şirketler, birleşme için hazırladıkları sözleşmede şirket ortaklarına, devralan şirkete pay ve ortaklık haklarının iktisap edilmesi veya bunların karşılığının ayrılma akçesi olarak verilmesi arasında bir seçim yapma imkanı sunabilirler.

ÖNEMLİ! Esasen şirket birleşmeleri halinde gerek ortaklık payları gerek ortakların hakları bakımından her somut olayda ayrı değerlendirme yapmak gerekir. Zira her şirketin kendine has ticareti ve en baştan beri kurulmuş bir düzeni söz konusudur. Bir şirketin başka bir şirketi satın alması işlemi yapılırken muhakkak tüm detaylara bakılmalı, ilerde yapılası muhtemel ticari faaliyetler doğrultusunda hukuki zemin ona göre kurulmalıdır.

Şirket Birleşme ve Devralmalarına İlişkin Yapılması Gerekli İşlemler

Şirketlerin devralma yoluyla birleşmeyi tercih ettiği durumlarda devralan şirketin sermayesini artırması gerekmektedir. Bunun amacı devrolunan şirket ortaklarının haklarının korunmasını sağlamaktır.

Birleşme sözleşmesinin imzalandığı tarih ile bilanço günü arasındaki zaman aralığının 6 aydan fazla olduğu durumlarda birleşmeye katılan şirketlerin bir ara bilanço çıkarmaları gerekir. Bu durum yalnızca birleşmeye katılacak şirketlerin mal varlığında büyük değişiklikler yaşandığı durumlarda ara bilanço çıkarılması ihtiyari değil bir zorunluluktur.

Çıkarılacak ara bilançoda yalnızca son bilançodaki kabul edilen değerler ticari defterler dikkate alınarak değiştirilir. Ayrıca bir fiziki envanter çıkarılmasına gerek yoktur.

Şirket Birleşme ve Devralmalarının Hukuki Sonuçları

Bir şirketin başka bir şirketi satın alması işleminin geçerlilik kazanması için tescil edilmesi şarttır. Tescil işlemlerinin tamamlanmasının ardından birleşme işlemi hukuki anlamda da geçerli hale gelmiş olur. Tescil işleminin ardından devrolunan şirketin malvarlığı herhangi bir işleme gerek olmaksızın devralan şirkete geçer. Devri geçen malvarlıklarına aktif ve pasif tüm malvarlıkları dahildir.

Devrolunan şirketteki tüm ortaklar tescil ile devralan şirketin ortağı haline gelir. Bu durumla birlikte devrolunan şirket infisah etmiş olur.

Şirket Birleşmeleri ve Devralmalar Konusunda Sık Sorulan Sorular

Yukarıda şirket birleşmeleri ve devralmalarla ilgili kanuni düzenlemelere ek olarak uygulamadaki işleyişe yer verdik. Ayrıca belirtmek gerekir ki bu konuda bazı sık sorulan sorular mevcuttur. Bunları yanıtlamakta yarar görüyoruz.

Şirket Birleşme ve Devralmalarında Avukatın Önemi

Yazımızda konu ile ilgili olarak şirket devralmaları ve birleşmeler nedir, hangi hallerde yapılan birleşmeler geçerli olur, bir şirketin başka bir şirketi satın alması için ne gibi işlemler yapılır, süreç nasıl ilerler gibi konu ile ilgili merak edilenleri ayrıntılarıyla açıkladık.

Görüldüğü üzere bu konu hakkında detaylı hukuki aşamalar mevcuttur. Birleşme veya devralma kararı verilmeden önce birleşmeye dahil olacak her şirketin kendi mali ve finansal yapılarının incelenmesi gerekir. Bu süreçler oldukça teknik bilgi gerektirdiğinden işlemlerin öncesi avukata sormak gerekir.