Gümrükte El Konulan Malların İadesi

Gümrükte el konulan malların iadesi, geri alınabilmesi mümkün olan birçok mal veya eşyayı kapsamaktadır. Gümrük müdürlüğünce eşyalara el konulması, uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.

Yazımızda gümrükte el konulan malların iadesi konusunda sıklıkla karşımıza çıkan ve merak edilen hususlara yer verdik. Bu nedenle yazımızı dikkatle okumanızı tavsiye ederiz. Yazılanlar genel bilgi verme amacıyla hazırlanmış olup yaşanan olaya göre farklılıklar gösterebilmektedir.

DİKKAT: Gümrükte el konulan malların iadesi oldukça teknik bir süreçtir. Bu süreç önemli ayrıntılar içermekte olup hata ile veya ihmalen yapılacak yanlışlara karşı hak kaybının önüne geçilmesi için süreç başından sonuna kadar mutlaka uzman bir gümrük avukatı eşliğinde yürütülmelidir.

Gümrükte El Konulan Malların İadesi Nedir?

Kişilerin, eşya veya malların ülkeye giriş ve çıkışlarında yapılan denetim sırasında bir nedenden eşyanın veya malın ülkeye girişi yapılamayan mallar gümrükte el konulan mallardır. Hukuka aykırı gümrük işlemleri ile ülkeye girişi yapılmaya çalışılan mal veya eşyaya el konulmaktadır.

Gümrük Kanunu gereği el konulan malın veya eşyanın iade edilmesine ilişkin bir karar verilmesi üzerine tasfiye idaresince eşya veya mallar sahibine iade edilir.

Gümrükte el konulan mallara ilişkin hukuki düzenlemeler Gümrük Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve gümrük ve dış ticareti konu alan ilgili yönetmeliklerde hüküm altına alınmıştır. Bu hukuki düzenlemeler ile bir malın veya eşyanın ülkeye yasak usullerle girişinin sağlanmasının önüne geçilmektedir.

Gümrükte El Konulan Mallar

Yasal mevzuat gereği üke giriş ve çıkışlarında denetim yapılmaktadır. Bu denetim sırasında Gümrük Kanunun 235. maddesinde belirtildiği üzere ithal edilen malın veya eşyanın genel düzenleyici etkiye sahip idari işlemler ile yasaklı kılınmış olması veya ithal edilen mal veya eşyanın herhangi bir izin, şart, lisans veya yeterlilik belgesi gibi bir gerekliliği bulunduğu halde bunların yokluğunda ülkeye giriş veya çıkışının sağlanmaya çalışılması durumunda gümrük müdürlüğü tarafından söz konusu mal veya eşyalara el konmaktadır.

Gümrükte el konulabilecek mal ve eşyalar;

• Taşıtlar
• Nükleer madde, radyoaktif maddeler veya buna benzer maddelerin ortaya çıkmasını sağlayan her türlü madde
• Kimyasal içeren maddeler
• Toprak mahsulleri
• İlaçlar ve sular
• Canlı hayvanlar, hayvansal gıda veya ürünler ve her türlü gıda maddesi
• Sahte para, değerli maden veya değerli taşlar
• Kültür ve tabiat kapsamındaki varlıklar
• Nesli tükenme tehlikesi taşıyan canlılar
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında değerlndirilen resim,  kitap, cd ve benzeri ürünler şeklinde sıralanabilir.

Gümrükte El Konulan Malların İadesi Sürecinde Neler Olur?

Ülkeye giriş ve çıkışlarda el konulan mal veya eşyanın iadesine ilişkin süre, söz konusu mal veya eşyaya neden el koyulduğuna göre değişmektedir.  Ancak genel olarak Gümrük Müdürlüğü tarafından el konulan mal veya eşyanın geri alınabilmesi için mal veya eşyanın niteliğine göre Gümrük Bakanlığında özet beyan işlemlerinin öngörülen sürede yerine getirilmesi gerekir.

El konulan mal veya eşya vergisel bir yükümlülük altında ve bu nedenle gümrükten çıkarılamıyorsa bu halde bu vergisel yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekir. Daha sonra ise öngörülen süre içerisinde ilgili işlemlerin yerine getirilmesi gerekir.

El konulan mal veya eşya kaçak niteliğine sahip ambalajlarında bandrol, hologram, etiket, damga, pul ve buna benzeyen işaret barındırmayan tütün ve tütün ürünleri sınıfına giriyorsa bu mallar öğütülme, parçalanma, sanayi tesislerinde yakılma veya silindir ile ezilerek toprağa gömme suretiyle imha edilmektedir. El konulan mal veya eşya alkollü içecek kapsamında ise dökülme, kırılma veya buna benzer yollar kullanılarak kullanılamaz hale getirilmektedir.

Tüm el konulan malın veya eşyanın iadesi için gümrük idaresine başvurulması ya da malın veya eşyanın özelliğine göre Gümrük Müdürlüğünce verilen el koyma kararına  idare mahkemesinde dava açmak suretiyle itirazda bulunarak malın veya eşyanın iadesinin sağlanması mümkündür.

Eğer Türk Ceza Kanunları kapsamında mal veya eşyaya el koyma tedbiri uygulanmış ise söz konusu el koymaya ilişkin soruşturma aşamasına veya dava aşamasında ise davaya başvuru yoluyla el koyma tedbirinin kaldırılması sağlanabilir.

Malın veya eşyanın geri verilmesi kararının ceza davası sürecindeyken veya idari yollar ile iade kararından sonra el konulanın 30 günlük süre içinde gümrük idaresi veya malın bulunduğu yerden iade alınabilir. Malın veya eşyanın sahibi tarafından bu süre içerisinde geri alınmaması halinde tasfiye süreci işlemeye başlamaktadır.

Tüm bunlarla birlikte, gümrükten çıkarılabilmesi için el konulanın gümrükte kaldığı süre boyunca herhangi bir muhafaza ücreti var ise bu ücretin ödenmesi gerekir. Bu ücret, malın veya eşyanın niteliği ve ne kadar süre bekletildiğine göre hesaplanmaktadır. El konulanın muhafazası için özel yöntemler kullanılmış olması halinde muhafaza ücreti farklı hesaplanmaktadır. Bazı hallerde ise el konulan mal veya eşya sahibine yedieminli olarak verilebildiğinden buna ilişkin bir muhafaza ücreti ödenmemektedir.

Gümrükte El Konulan Malların Tasfiye Süreci

Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu gereği iadesine karar verilerek 30 gün içinde sahibi tarafından geri alınmayan mal veya eşyalar için tasfiye kararı verilmektedir. Tasfiye kararı ile birlikte geri alınmayan mal veya eşyanın mülkiyeti kamu üzerine geçmektedir. Ancak Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu 168. maddede bu tasfiye için çeşitli şekiller öngörülmüştür. Bunlar,

Gümrükte el konulan malların satışının; ihale yoluyla yapılması, yeniden ihraç edilmesi amacıyla yapılması, perakende şeklinde yapılması suretiyle yapılır.

Bunlar haricinde kamu kuruluşları ile özel kanunlarla kurulmuş olan vakıf veya derneklere verilmesi, imha edilmesi veya özel yolla tasfiye edilmesi olarak altı farklı şekilde gerçekleşmektedir.

Gümrükte El Konulan Malların İadesi Dilekçesi

Gümrükte el konulan mal veya eşyanın iadesi dilekçesinin hazırlanması istenilen sonuca ulaşılması bakımından oldukça önemlidir. İade edilmesi istenen eşyanın geri alınabilmesi için hazırlanacak bu dilekçe önem taşımaktadır. İade edilecek malın veya eşyanın cinsine göre dilekçe de farklılık meydana gelebilmektedir.

Bu nedenle gümrükte el konulan malların veya eşyanın iadesi dilekçesi yaşanan her olay bakımından ayrı incelenerek özenle hazırlanmalıdır. Aksi takdirde hukuki menfaati bulunanlar, hak kaybı yaşayabilecektir.

Gümrükte El Konulan Malların İadesi Sık Sorulan Sorular

Yukarıda gümrükte el konulan malların iadesi ile ilgili olarak temel kanuni düzenlemelerden ve uygulamadaki işleyişten bahsettik. Ayrıca gümrükte el konulan mallarla ilgili bazı sorular vardır ki bunlar sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bu sorular aşağıda cevaplandıracağız.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda gümrükte el konulan eşyanın iadesi nedir, gümrükte el konulan mallar nelerdir, gümrükte el konulan malların iade süreci nedir, el konulan eşyanın tasfiyesi nasıl olur gibi merak edilen önemli hususlara ayrıntılı olarak yer verdik.

Bahsettiğimiz hususlar kanunda düzenlenen ve uygulamada görülen şekilde aktarılmıştır. Ancak belirtmek gerekir ki yaşanan her somut olay açısından özellikler farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle her olay kendi kapsamında değerlendirilmelidir.

Gümrükte el konulan malların iade süreci oldukça detay barındıran bir süreç olduğundan bu sürecin düzgün bir şekilde başlatılıp istenilen şekilde sonuca varması için öncesinde avukata sormakta yarar vardır. Aksi takdirde hatalı veya ihmali işlemler sonucu istenmeyen sonuçlar ile karşı karşıya kalınabilir.