Çek İbraz Süresi

Çek ibraz süresi, günümüzde ticari hayatın vazgeçilmez ve önemli bir ödeme aracı olan çekle ilgili en önemli meseleler arasında yer alır. Bir çek oluşturulduğunda alacaklının haklarının korunması için  kanunda belirlenen süreler içerisinde ibraz edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Yazımızda çek ibraz süresi nedir, nasıl hesaplanır, çek ibraz süreleri geçirildiğinde ne gibi sonuçları olur gibi sorulara yönelik bilgi vermeye çalışacağız. Çekle ilgili işlemlerin yanlış yapılması veya süresinde yapılmaması durumunda büyük hak kayıpları doğacaktır. Bu nedenle yazımızı dikkatle okumanızı tavsiye ederiz.

Çek İbraz Süresi Nedir?

Çeki elinde bulunduran alacaklının çekin üzerinde yazan meblağı temin etmek amacıyla borcun devredildiği bankaya  müracaat etmesi gereken zaman aralığına çek ibraz süresi denir. Kanunda belirlenmiş olan süreler çeşitli durumlara göre farklılıklar gösterir.

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu çekle ilgili genel düzenlemeler içerir. Ayrıca çek için özel bir düzenleme olan 5941 sayılı Çek Kanunu mevcuttur. Hukuki inceleme yapılacağı zaman bu iki mevzuat düzenlemesi birlikte incelenmelidir. Çekte ibraz sürelerine ilişkin olarak TTK 796 ve devamında ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir.

DİKKAT: Çekle ilgili meseleler oldukça hassas takip edilmelidir. Çeklere önemli haklar konu edilir. Bu işlemler sırasında yapılacak ufak hatalar veya ihmal edilen meseleler kişiye ciddi hak kaybı yaşatabilir. Bu nedenle sürecin icra avukatı yardımı alınarak takip edilmesi önem arzeder.

Çekte İbraz Süreleri

Kanunda gösterilen çek ibraz süreleri hak düşürücü özelliktedir. Bu bakımdan çeki elinde bulunduran alacaklı, ibraz sürelerine itibar etmezse hak kaybına uğrayacaktır. Konunun hukuki önemi itibariyle hukuki almak faydalı olacaktır. Genel olarak çek ibraz süresi şu şekilde tablolaştırılabilir:

İbraz süresi ne zaman başlar: Çek ibraz süresi çekte düzenlenme tarihi olarak gösterilen tarihten itibaren işlemeye başlar. Yani bu başlangıç tarihinden itibaren yukarıda yer verdiğimiz süreler işlemeye başlar. TTK 796/3 gereği süre hesaplanırken düzenlenme tarihinin kendisi dikkate alınmaz.

İbraz süresi tatil gününe gelirse ne olur: Çekin ibrazı TTK 816/1 uyarınca yalnızca iş günü ve iş saatleri içinde yapılabilir. İbraz ve çeke ilişkin başkaca işlemler için kanunca belirlenen sürelerin son günleri pazar gününe veya başka bir tatil gününe denk geldiğinde, süreler onu izleyen ilk iş günü kapsayacak şekilde uzar. Son gün hariç arada  kalan tatil günleri süre hesabına dahil edilir.

Çek ibraz Süresi Hesaplama

Çek ibraz süresi hesaplama örnekle açıklanabilir. Ankara Çankaya’da 01.03.2022’de düzenlenmiş bir çek Ankara Polatlı’da ödenecekse ibraz süresi TTK 796’ya göre 10 gün olarak belirlenmiştir. Buna göre çekte ibraz süresi 11.03.2022 tarihinde sona erecektir. Ancak ödeme İstanbul’da yapılacaksa 01.04.2022 tarihine kadar ibraz edilebilir.

Bir çek Almanya’da 01.03.2022 tarihinde Türkiye’de ödenmek üzere düzenlenmiş ise 01.04.2022 tarihine kadar ibraz edilmelidir. Rusya’da 01.04.2022 tarihinde düzenlenmiş çek Türkiye’de ödenecek ise 01.07.2022 tarihine kadar ibraz edilmelidir.

ÖNEMLİ: Çek ibraz süresi hesaplama önem taşır çünkü bu hesaplama doğrultusunda hak talep edilecektir. Bu nedenle hesaplamanın kesinlikle doğru ve çeşitli hukuki unsurlar gözetilerek yapılması gerekir.

Çekin Süresinde İbraz Edilmemesinin Sonuçları

Çek, düzenleyen tarafından belirli bir tarihte ödenmek üzere düzenlenir. Çek bedelinin tahsili banka şubesine veya takas odasına ibraz ile mümkün hale gelir.

Çek eğer yukarıda bahsettiğimiz süreler içerisinde muhatap bankaya veya takas odasına ibraz edilmezse yani ibraz süreleri kaçırılırsa, birtakım sonuçlar meydana gelir. İbrazın süresinde yapılmaması halinde meydana gelecek sonuçlar şöyle özetlenebilir:

• Çekin süresinde ibraz edilmemesi ile birlikte, kambiyo senedi olma vasfı ortadan kalkar. Bu nedenle çeki elinde bulunduran alacaklı çekin ödenmemesi durumunda kambiyo senetlerine özgü takip hakkından mahrum kalır. Bu halde düzenleyene karşı sebepsiz zenginleşme veya somut olayın özelliklerine göre başka hükümlere göre başvurarak alacak tahsil edilebilir.
• Alacaklı kendisinden önceki alacaklılara ve düzenleyene karşı kambiyo hukukundan doğan çek bedelini ve diğer başkaca masrafları ileri süremez.
• İbraz süresinin geçmesiyle birlikte düzenleyen, çekten cayabilir.
• Çeki düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı çeki elinde bulunduran alacaklının başvurma hakkı mevcuttur. Alacaklıda mevcut bulunan başvurma hakkı için zamanaşımı süresi, ibraz süresinin sona ermesinden sonra başlar.
• Muhatap banka tarafından çek üzerine bloke kaydı konulduysa ibraz süresinin bitmesiyle bankanın bu yükümlülüğü ortadan kalkar.

Mücbir sebep nedeniyle çekin süresinde ibraz edilememesi halinde ne olur?: Bir ülkede yürürlükte bulunan yasa gereği mücbir kabul edilen sebebin meydana gelmesi dolayısıyla çek süresinde ibraz edilememiş olabilir. Bu durumda madde 796’da gösterilen süreler uzar. Dolayısıyla bu durumda çekin ibraz edilmemesinin sonuçları ortaya çıkmayacaktır. Mücbir sebebin sona ermesinden sonra çeki elinde bulunduran alacaklı, çeki derhal ibraz etmelidir.

Çeki elinde bulunduran alacaklı veya onun çeki ibraz etmesi için görevlendirdiği kişinin sadece kendisiyle ilgili olgular mücbir sebep olarak değerlendirilemeyecektir.

İbraz Süresi Geçen Çek Nasıl Tahsil Edilir?

Çek süresinde ibraz edildiğinde, kambiyo hukukuna ilişkin birçok avantajdan yararlanarak çek üzerindeki meblağ temin edilebilirken, süresinde ibraz edilmemesi sonucu çek kambiyo senedi olmaktan çıkar. Bu durumda kambiyo senetlerine özgü takip yoluyla takip edilemez.

Bankalar ibraz süresi geçmiş çekleri ödemekle yükümlü değildir. Çeki elinde bulunduran alacaklı alacağını yalnızca asıl borç ilişkisine dayanarak genel hükümlere göre talep edebilecektir. Yani ibraz süresi geçen çek ilamsız takip usulüne göre tahsil edilebilir mi sorusu somut olayın özelliklerine ve esasen asıl borç ilişkisine göre değişecektir.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda çek ibraz süreleri nelerdir, neye göre değişiklik gösterir, ibraz sürelerinin kaçırılması halinde ne gibi sonuçlar ortaya çıkar bunlara değindik. İbraz sürelerinin nasıl hesaplanacağı ile ilgili örneklere yer verdik. Görüldüğü üzere içerisinde birçok ayrıntı barındıran önemli bir konudur.

Uygulamada çoğu zaman somut olay kendi içinde farklı özellikler barındırır. Dolayısıyla istenen sonuca ulaşabilmek adına doğru bir değerlendirme ve etkin bir hukuki süreç işletilmelidir. Bu noktada yapılacak en sağlıklı şey deneyimli icra avukatı yardımı almak olacaktır.