Bilirkişi Raporuna İtiraz

Bilirkişi raporuna itiraz süreci, çoğu yargılama ve icra işlerinde uyuşmazlığın tarafları açısından oldukça önemlidir. Hakimin talebi üzerine hazırlanan bilirkişi raporlarına itiraz edilmesi için yapılan işlemler dikkat edilmesi gereken ayrıntılar içerir.

Yazımızda bilirkişi raporuna itiraz nedir, itiraz nasıl ve ne süre içinde yapılır, itiraz edilmesi üzerine yapılan inceleme sonucunda mahkemenin verebileceği kararlar nedir sorularını ayrıntılı olarak yanıtlayacağız. Uyuşmazlığın her iki tarafı açısından da önemli sonuçlar doğuran bir konu olması sebebiyle yazımızı dikkatle okumanızı tavsiye ederiz.

Bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi kanunda öngörülen niteliklere uygun olarak düzenlenmelidir. Belirlenen niteliklere uygun olmadan hazırlanan dilekçelere dayanarak yapılan bilirkişi itirazları hakim tarafından kabul görmeyecektir. Bu nedenle bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi hazırlarken ve devamında bir avukattan yardım almak önem arz eder.

Bilirkişi Raporuna İtiraz Nedir?

Herhangi bir yargılama sırasında hakimin uyuşmazlığın çözümü için teknik bilgiye ihtiyaç duyması halinde başvurulan ve bilirkişi olarak adlandırılan uzmanlar tarafından hazırlanan raporun eksik yanlış hukuka aykırı olması durumunda tarafların bu rapora itiraz etmesine bilirkişi raporuna itiraz denir.

Yargılama aşamasında hakim uyuşmazlığın çözümü aşamasında teknik bilgiye ihtiyaç duyabilir. Bu durumda hakim konuya ilişkin uzman kişinin görüşünü alır. Örneğin babalık davasında hakim, kararını uzman kişiler tarafından yapılan tıbbi incelemeler sonucu verir. İş davalarında kıdem tazminatı hesaplama işlemi gene bilirkişiye yaptırılır. Yahut taşınır icrasında kıymet takdiri bilirkişi tarafından yapılır.

Hakimin, çözümü teknik bir bilgi gerektiren uyuşmazlık konularında mahkemenin bilgiye erişmesine katkı sağlayan, mahkemede hakime yardımcı olan kişiye bilirkişi denir. Hakimin isteği üzerine bilirkişi uzman olduğu konuda uyuşmazlığın çözümü için gerekli incelemeyi yapar. Yapılan inceleme sonucunda uyuşmazlık konusu hakkında görüşlerinin yer aldığı bir bilirkişi raporu hazırlar.

Hakimin bilirkişi raporu talep etmesi üzerine hakimin belirlediği süre içinde bilirkişi raporu tamamlanmalıdır. Bilirkişiye raporu tamamlaması için verilecek süre en çok 3 ay olabilir. Ancak bilirkişi gerekçelerini ileterek sürenin uzatılmasını talep edebilir. Bu halde hakimin verdiği süre en çok 3 ay daha uzatılır.

Bilirkişinin raporu hazırlama sürecinde ihtiyaç halinde mahkemeden izin almak şartıyla tarafları dinlemesi mümkündür. Bilirkişi yapılan tüm incelemeler neticesinde uyuşmazlık konusu hakkında görüşlerinin yer aldığı bir bilirkişi raporu hazırlar. Hazırlanan rapor yazılı veya sözlü olarak mahkemeye sunulabilir. Bilirkişinin sunduğu bu rapora taraflar gerekçelerini göstererek itiraz edebilirler.

Bilirkişi raporuna ilişkin bilgiler ve bilirkişi raporuna itiraz ile ilgili düzenlemeler 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 266 ve devamında bulunur.

Bilirkişi Raporuna İtiraz Nasıl Yapılır?

Bilirkişi uyuşmazlığın çözümüne ilişkin görüşlerini içeren raporu mahkemeye sunar. Taraflar bilirkişinin mahkemeye sunduğu bu rapora itiraz edebilirler. Bilirkişi raporuna itiraz edilmesini gerektirecek sebeplere şunlar örnek gösterilebilir:

• Uyuşmazlığın teknik bilgi gerektirmesi nedeniyle bilirkişinin görüşünün alınmasına karşın bilirkişinin bu konuda herhangi bir uzmanlığı olmadığı halde rapor hazırlayarak mahkemeye sunmuş olması
• Bilirkişinin raporunda tarafsız ve bağımsız davranmadığına ilişkin şüphe duyulması
• Bilirkişinin uzman olduğu konu hakkında hazırladığı raporun teknik hatalar barındırması
• Bilirkişi raporunda mutlaka yer alması gereken gerekçe bölümüne yer verilmemiş olması

Bilirkişi raporuna itiraz edilmesi bu nedenlerle sınırlı değildir. İtiraz sebepleri somut olayın koşullarına göre şekillenir.

Yargılama sırasında bilirkişi görüşüne ihtiyaç duyulan uyuşmazlığın taraflarına bilirkişinin hazırlayarak mahkemeye sunduğu rapor tebliğ edilir. Taraflar raporun kendilerine tebliğ edilmesinden sonra 2 hafta içinde rapora itiraz edilmesini gerektiren bir durumun oluşması halinde rapora ilişkin itirazda bulunurlar.

Bilirkişi raporuna itiraz edilmesi dilekçe ile olur. Uyuşmazlığın her iki tarafı da raporun itirazı talebine yönelik “bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi” hazırlayarak raporun sunulduğu mahkemeye iletebilirler. Tarafların itiraza yönelik hazırladıkları dilekçe açık ve anlaşılır olmalıdır.

Taraflar hazırlanan dilekçede rapora kısmen veya tamamen itiraz edilmesinin gerekçelerine yer vermelidir. Raporda yanlış veya eksik olduğu düşülen hususlar da dilekçede bulunmalıdır. Nedenler açıkça gösterilmeden yalnızca ‘bilirkişi raporuna itiraz ediyorum’ şeklinde bir beyan içeren dilekçe kabul edilemez niteliktedir.

 Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi Nedir?

Hakimin bilirkişi incelemesi yapılmasına karar vermesi üzerine bilirkişi hakim tarafından belirlenen süre içinde uyuşmazlığa ilişkin incelemeler yapar, bir rapor hazırlayarak bu raporu mahkemeye sunar. Bu işlemin ardından rapor ilgililere tebliğ edilir. Uyuşmazlığın tarafları, bilirkişi raporunun kendilerine tebliğ edilmesinden itibaren 2 hafta içinde bu rapora itiraz edebilir.

Kanunda bilirkişi raporuna itiraz edilmesi için belirlenen 2 haftalık süre hak düşürücü niteliktedir. Bu nedenle tarafların 2 haftalık süre içinde rapora itiraz etmemeleri durumunda bilirkişi raporu taraflar açısından kesinleşir.

Bilirkişi Raporuna İtiraz Üzerine Verilebilecek Kararlar

İtiraz yapıldığı zaman bu itiraz karşısında çeşitli kararlar verilebilir. Öncelikle eğer itiraz tamamen süreci uzatmak amacı taşıyorsa, kötüniyetliyse bu durumda itiraz kabul edilmeyebilir. Bunun haricinde bilirkişiden ek rapor alınabilir yahut yeni bir bilirkişi atanabilir. Bunlar tamamen somut olayın özelliklerine göre değişecektir.

Bilirkişiden Ek Rapor Alınması

Tarafların usulüne uygun olarak, zamanında bilirkişi raporuna itiraz etmesi üzerine hakim rapora ilişkin inceleme yapar. Rapora ilişkin değerlendirme yapılırken öncelikle bilirkişinin uzmanlığına başvurulan sorunu inceleyip incelemediği hususuna bakılır. Bundan sonra konu ile ilgili bir sonuca ulaşmak için yapılması gerekli incelemelerin yapılıp yapılmadığı, raporda gösterilen sonuç ile bu sonuca ulaşmadaki gerekçelerin birbiriyle bağlantılı olup olmadığı, raporun istenilen içerikte olup olmadığına dair incelemeler yapılır.

Rapor tüm bu kriterlere göre değerlendirildikten sonra hakim raporda eksik ve belirsiz olan bölümlerin tamamlanması için bilirkişiye çeşitli sorular sorarak bilirkişiden ek rapor alabilir. Hakim bu açıdan şekil veya süreye ilişkin herhangi bir sınırlamaya tabi değildir.

Hakimin bilirkişiden eksiklerin ve belirsizliklerin giderilmesini talep etmesi üzerine bilirkişinin bu yeniliklerle birlikte mahkemeye tekrar görüş bildirmesine ek rapor denir. Hakimin ek rapor istemesindeki amaç raporun içeriğinde eksik kalmış hususların tamamlanması, aydınlatılmamış konuların açıklığa kavuşturulması yani rapordaki tüm yetersizliklerin giderilmesidir. Zira eksiklik veya belirsizlik taşıyan bilirkişi raporları hükme esas alınamaz.

Bilirkişiden ek rapor isteme yetkisi kural olarak hakimin yetkisindedir. Ancak taraflar rapor kendilerine tebliğ edildikten sonraki 2 haftalık sürede hakime yazılı başvuruda bulunarak rapora ilişkin tespit ettikleri eksiklik ve hataların giderilmesi talebinde bulunabilirler. Hakim tarafların bu talebini inceleyerek bir karar verir.

Yapılan bilirkişi incelemesinde görevli uzmanların sayısının birden fazla olması durumunda bu kişilerden birinin ölmesi veya rapora ilişkin düzeltmeleri yaparak ek rapor hazırlayamayacak olması durumunda kalan kişilerin ek rapor hazırlaması mümkün değildir. Bu durumunda somut olaya göre bir değerlendirme yapılarak gerekirse yeni bir bilirkişi incelemesi yapılabilir.

Ek rapor mutlaka yazılı olmak zorunda değildir. Yapılan değişiklikler bilirkişi tarafından mahkemede sözlü olarak da beyan edilebilir. Bu durumda bilirkişinin beyanları duruşma tutanağına yazılarak bilirkişi tarafından imzalanır.

Yeni Bilirkişi İncelemesi Yaptırılması

Hakim tarafından yapılan inceleme sonucunda raporun eksiklik içerdiği, raporun sonucuna esas teşkil eden vakıaların sonradan değiştiği, raporu hazırlayan bilirkişinin tarafsızlığından kuşku duyulduğunun tespit edilmesi durumunda hakim gerçeğin daha iyi aydınlatılması amacıyla önceki bilirkişiyle veya seçeceği yeni bilirkişiyle konu üzerinde yeniden inceleme yapılmasını isteyebilir.

Taraflar da bilirkişi raporuna itirazda bulunarak mahkemeden yeniden bilirkişi incelemesi yapılması talebinde bulunabilir. Bu durumda hakim tarafların talebini değerlendirerek yeniden bilirkişi incelemesi yapılmasının gerekliliği hususunda bir inceleme yapar.

Hakimin ilk bilirkişi raporunu eksik bulması nedeniyle yapılan ikinci bilirkişi incelemesinin mahkemeye sunulması üzerine hakim bu aşamadan sonra ilk bilirkişi raporuna dayanarak karar veremez.

Hakimin talebi üzerine yapılan ikinci bilirkişi raporunda da eksiklik ve belirsizlikler bulunabilir. Bu durumda hakim yine ek rapor isteme veya yeni bir bilirkişi incelemesi yaptırma hususunda takdir yetkisine sahiptir.

Sonuç Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda konu ile ilgili olarak bilirkişi raporuna hangi durumlarda nasıl itiraz edilir, buna ilişkin işlemler nasıl yapılır, itiraz sonucunda hakim nasıl kararlar verir sorularını ayrıntılı olarak yanıtladık.

Bilirkişi raporuna itiraz edilmesi sırasında gösterilecek nedenler her somut olayda hazırlanan raporun içeriğine göre değişiklik gösterecektir. Dilekçede raporun eksikliklerinin nedenleriyle birlikte açık bir şekilde gösterilmesi de itirazın geçerliliği açısından oldukça önemlidir. Bilirkişi raporuna itiraz edilmesine ilişkin işlemlerin yapılması sırasında kişilerin ihmal veya hata yaparak hak kaybına uğramaması için avukata sorarak hareket etmeleri önem arz eder.