Anonim Şirketlerde Tasfiye Süreci

Anonim şirketlerde tasfiye, şirketlerin sona ermesi açısından son aşamadır. Tasfiye aşaması birçok teknik prosedürden oluşur. Tasfiye aşamasının tamamlanmasıyla birlikte şirket tüzel kişiliğini kaybeder.

Yazımızda anonim şirketlerde tasfiye işlemleri nasıl yapılır, tasfiye memurlarının görevleri nelerdir, ek tasfiye ve tasfiyeden dönme durumları hangi hallerde söz konusu olur gibi konu ile ilgili merak edilenleri ayrıntıları ile birlikte açıklayacağız. Önemli bir konu olması sebebiyle yazımızı dikkatle okumanızı öneririz.

Anonim şirketlerde tasfiye işlemleri  her şirketin kendi mal varlığı, borçları, alacaklarına göre farklılık gösterir. Bu nedenle anonim şirketlerde tasfiye işlemleri yapılması sırasında somut durum değerlendirilerek herhangi bir hata yapılmadan sürecin sonlanması için hukuki destek alınması gereklidir.

Anonim Şirketlerde Tasfiye Nedir?

Kanunda yazan sona erme nedenlerinden birinin gerçekleşmesi üzerine sonlanan anonim ortaklık tarafından son yükümlülüklerin yerine getirilerek eldeki mal varlığının paraya çevrilip borçların ödenmesi ve kalan malların ortaklara dağıtılması için yapılan işlemlere anonim şirketlerde tasfiye denir.

Önemle belirtmemiz gerekir ki anonim şirket tasfiyesi çok önemli sonuçları olan ve aynı önemde takip edilmesi gereken bir süreçtir. Bu nedenle sürecin en başından itibaren şirketler hukuku avukatından yardım alınarak takip edilmesi gerekir.

Anonim şirketlerde tasfiyeye ilişkin düzenlemeler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 536 ve devamında bulunur.

Anonim Şirketlerde Tasfiye İşlemleri Nasıl Yapılır?

Tasfiye süreci her şirketin alacak – borç, mali durumuna göre farklılık gösterir. Yazımızda sürecin genel hatlarıyla nasıl ilerlediğini anlatacağız. Şirket kanunda yazılı sebeplerden birinin gerçekleşerek sona ermesi üzerine tasfiye sürecine girer. Anonim şirketlerde tasfiyenin aşamaları şu şekildedir:

İlk Envanter ve Bilanço Hazırlama: Şirketin tasfiye sürecine girmesinin ardından tasfiye memurları görevlerine başlar. Memurların ilk görevi şirketin durumunu incelemek, şirketin malvarlığını hesaplamak, hesaplama yaparken gerekmesi durumunda uzmana başvurmaktır. Yapılan incelemelerin ardından şirketin o andaki finansal durumunu gösteren bir bilanço ve envanter düzenlenir ardından bunlar genel kurul onayına sunulur.

Genel kurulun hazırlanan bilanço ve envanteri onaylamasının ardından tasfiye memurları şirketin tüm mal varlığına, ticari defter ve belgelerine el koyar.

Alacaklılara Bildirim Yapılması: Ticari defterlerden ve diğer belgelerden şirketten alacağı olduğu anlaşılan kişilere şirketin sona erdiği bildirilir. Ayrıca alacaklarının neler olduğunun tasfiye memurlarına bildirilmesi için çağrıda bulunulur.

Diğer Tasfiye İşlemleri: Anonim şirket tasfiye aşamasına girdiğinde şirketin süregelen işlemleri tasfiye memurları tarafından tamamlanır. Şirket pay bedellerinin henüz ödenmeyen kısımları tahsil edilir. Şirketin aktif değerleri paraya çevrilir. Alacaklılara yapılan çağrı üzerine alacaklıların bildirmiş olduğu borçlar şirketin malvarlığının yetebileceği ölçüde ise bu borçlar ödenir.

Anonim şirketin belirlenen ve alacaklılar tarafından bildirilen borçlarının şirketin mal varlığından fazla olması durumunda tasfiye memuru bu durumu mahkemeye bildirir. Burada yetkili mahkeme anonim şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesidir. Mahkeme bildirim üzerine gerekli incelemeyi yaparak iflasın açılmasına karar verir.

Anonim şirketin malvarlığı, belirlenen ve alacaklılar tarafından bildirilen borçlarını karşılamaya yetecek düzeyde ise tüm borçlar ödenir. Borçların ödenmesinin ardından eğer para kaldıysa bu kalan tutar şirket adına bir banka hesabına yatırılır.

Tasfiye Sonucu Dağıtma: Tasfiye halindeki şirketin öncelikle eldeki malvarlığı paraya çevrilerek tüm borçları ödenir. Pay bedelleri geri verilir. Bu işlemlerin ardından pay sahiplerinin şirkete verdikleri sermaye veya varsa imtiyazları oranında şirketin kalan mal varlığı dağıtılır. Bu durumun aksinin esas sözleşmede kararlaştırılması mümkündür.

Sicilden Terk ve İlan: Tasfiye işlemlerinin tamamlanmasının ardından şirketin kullandığı ticaret unvanı tasfiye memurlarının isteği üzerine sicilden silinir. İstem üzerine unvanın sicilden silinmesi tescil ve ilan edilir. Bu işlem ile birlikte anonim şirket tüzel kişiliği sona ermiş olur.

Tasfiye Memuru ve Görevleri

Şirketin sona ermesi sonucu tasfiye sürecinde devreye giren önemli unsurlardan birisi tasfiye memurlarıdır. Tasfiye memurları şirket kurulurken hazırlanan esas sözleşme ile birlikte atanabilirler, şirketin kurulmasının ardından bir genel kurul kararıyla atanmaları da mümkündür. Herhangi bir şekilde tasfiye memuru seçimi veya ataması yapılmazsa şirketteki yönetim kurulunda görev alan kişiler tasfiye memuru kabul edilirler.

Anonim şirketlerin mahkeme kararıyla sona ermesi durumunda mahkemeler tasfiye memurunu atama yetkisine sahiptirler. Şirketin kendisinin atadığı tasfiye memurlarını değiştirme yetkisi vardır ancak mahkemenin atadığı tasfiye memuru yalnız mahkeme tarafından değiştirilebilir.

Tasfiye memurları tasfiye sürecindeki en önemli unsurdur ve birçok görevi vardır. Bu görevler şu şekilde sıralanabilir:

• Anonim şirketlerde tasfiye sürecinde tasfiye memurları tasfiye ile ilgili tüm görevleri yerine getirmekle yükümlüdürler. Bu nedenle tasfiye aşamasındayken şirketi yönetme, temsil etme, gerekli kararları alma konusunda yetkilidir.
• Tasfiye memurlarının atandıklarında öncelikli görevi, anonim şirketin mal varlığına dair inceleme yaparak bir bilanço hazırlamasıdır. Hazırlanan bu bilanço genel kurul onayına sunulur. Bilançonun genel kurul tarafından onaylanmasının ardından şirketin tüm mal varlığına, belgelerine tasfiye memuru tarafından el konulur.
• Şirketin tüm alacakları tasfiye memurları tarafından tahsil edilir.
• Tasfiye memurları, şirketten alacağı olanların korunması amacıyla bildirim yaparak anonim şirket ortaklığının sona erdiğini ve alacaklarının neler olduğunun bildirilmesi ister.
• Alacaklıların bildirdiği borçlar şirketin malvarlığı ile karşılanabilir bir meblağ ise tasfiye memuru alacaklıların borçlarını öder.
• Şirkete ait tüm borçların ödenmesinin ardından hala bir malvarlığı kalmış olması halinde ortaklara sermayeleri oranında payları iade edilir.
• Tasfiyenin sonlanmasının ardından tasfiye memurları yine bir bilanço hazırlar ve genel kurula sunar. Genel kurulun onayı ardından bilançoda yazılı malvarlığı ortaklar arasında paylaştırır.
• Tasfiye işlemlerinin sona ermesinin ardından tasfiye memuru son olarak ticaret sicilindeki kaydı terkin ettirir.
• Tasfiye memurlarının en önemli yükümlülüğü şirketin mal ve haklarını korumak için gerekli tüm önlemleri almak ve tasfiyeyi mümkün olan en kısa sürede bitirmek için gerekli tüm çalışmayı yapmaktır.

Ek Tasfiye

Tasfiye işlemleri tamamlandıktan sonra başka tasfiye önlemlerinin alınmasının gerekmesi halinde bu yola başvurulur. TTK madde 547 düzenlemesine göre tasfiyenin sonuçlanmasının ardından ek tasfiye işlemlerinin yapılması zorunlu olursa ek işlemlerin sonuçlanmasına kadar şirketin yeniden tescil edilmesi için mahkemeden istemde bulunulabilir.

Mahkemeden istemde bulunabilecekler tasfiye memurları, pay sahipleri, yönetim kurulu üyeleri ve alacaklılar olabilir. Mahkeme ilgililerin yaptığı istemi haklı bulursa ek işlemlerin yapılması için şirketin tesciline karar verir. Bu karar ile birlikte tasfiye memurları atanır ve ilan edilir.

Mahkemenin verdiği bu tescil kararı geçici bir tedbir kararıdır. Yalnızca yapılması zorunlu ek işlemler için bu karar verilebilir. Şirkete ait aktiflerden bazılarının dikkate alınmadan dağıtımın yapılmış olması ek tasfiye yapılması için zorunlu bir hale örnek olarak verilebilir.

Tasfiyeden Dönme

Tasfiye sürecine başlamış olan bir şirketin tasfiye amacında olan şirket durumundan çıkarak yeniden kar elde etme ve elde edilen karı bölüşme amacına hizmet eden şirket durumuna gelmesine tasfiyeden dönme denir. Tasfiyeden dönme yalnızca bazı hallerde mümkün olur.

Şirket sürenin dolması veya genel kurul nedeniyle sonlanmış ise tasfiyeden dönme için pay sahipleri arasında mal varlığının paylaşılmasına başlanılmamış olması gerekir. Ayrıca tasfiyeden dönme için bir genel kurul kararı alınmalıdır. Bu karar şirkette sermayenin en az yüzde altmışının oyu ile alınmalıdır. Bu nisap sağlanarak alınan genel kurul kararı tasfiye memurları tarafından tescil ve ilan edilir.

Şirket mahkemenin aldığı iflasın açılması kararı ile sona ermiş olmasına karşın eğer iflas kaldırılmışsa şirket faaliyetlerine devam edecektir. Şirketin faaliyetlerine devam etmesi iflasın konkordatonun uygulanması ile sona ermesi durumunda da söz konusudur. Bu durumlarda da iflasın kaldırıldığı tasfiye memuru tarafından ticaret siciline tescil ve ilan edilir.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda konu ile ilgili olarak anonim şirketlerde tasfiye işlemlerinin nasıl işlediğini genel hatlarıyla açıkladık. Önemle belirtmek gerekir ki  anonim şirketlerde tasfiye süreci şirketin mal varlığı durumuna göre farklılık gösterecektir.

Somut olayda şirketin durumunu gözeterek işlem yapılmasına yardımcı olacak bir avukat ile işlemlerin yürütülmesi ve hukuki danışmanlık alınması sürecin hatasız bir şekilde sonuçlanması için önemlidir.