Anonim Şirketlerde Bölünme Süreci

Anonim şirketlerde bölünme, ticari hayatta çeşitli nedenlerle şirketlerin sıkça başvurduğu bir yoldur. Şirketlerin bölünmesi yalnızca şirketin başarısızlığı anlamına gelmez. Bölünmenin, şirketin yeniden yapılandırılması için yapılan bir stratejik hamle olarak da yorumlanması da mümkündür.

Yazımızda anonim şirketlerde bölünme nedir, bölünmenin türleri nelerdir, bölünmenin gerçekleşmesi için takip edilecek usuli aşamalar nelerdir, bölünme halinde şirket alacaklıları nasıl korunur gibi konu ile ilgili merak edilenleri açıklayacağız. Şirketler açısından önemli bir konu olması sebebiyle yazımızı dikkatle okumanızı tavsiye ederiz.

Anonim şirketlerde bölünme birçok usuli ayrıntı içerir. Bu usuli işlemler yapılırken herhangi bir aşamada hata yapılması şirket, pay sahipleri ve diğer ilgililer açısından büyük zararlara neden olabilir. Herhangi bir zarar oluşmadan sürecin istenilen şekilde sonuçlanması için avukata sormak önemlidir.

Anonim Şirketlerde Bölünme Nedir?

Bir anonim şirket ortaklığına ait mal varlığının tümünün veya bir kısmının anonim ortaklıktan ayrılarak mevcut  başka bir ortaklığa veya yeni kurulacak ortaklığa devredilmesi sonucunda bölünen şirketin ortaklarının, mal varlığının aktarıldığı şirkette ortaklık elde etmesi işlemine anonim şirketlerde bölünme denir.

Anonim şirketlerin faaliyet alanlarını ayırmak istemesi, karlılığı artırmak, ulusal bir düzeyde rekabet ortamına katılmak, çeşitli teşviklerden yararlanma gibi sebepler bölünmenin sebepleri ve amaçları olarak sayılabilir. Görüldüğü üzere anonim şirketlerde bölünme nedenleri mali, teknik ve iktisadi nitelikte olabilir.

Anonim şirketlerde bölünmeye ilişkin düzenlemeler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 159 ve devamında bulunur.

Anonim Şirketlerde Bölünme Türleri

TTK madde 159’a göre anonim şirketlerin bölünmesi tam veya kısmi olabilir.

Tam Bölünme: Tam bölünme söz konusu ise bölünen şirkete ait tüm mal varlığı devralan konumundaki anonim şirkete geçer. Bu işlemle birlikte bölünen yani malvarlığını başka bir şirkete tümüyle aktaran şirket sona erer. Sona ermenin ardından şirkete ait ticaret unvanı ticaret sicilinden silinir.

Bölünen şirket aktarım yaparken yalnızca mal varlığını değil, şirketin tüm borçları, kayıtlı tüm değerlerini de aktarır. Aktif ve pasif tüm değerler devralan şirkete geçer.

Kısmi Bölünme: Kısmi bölünme halinde anonim şirketin mal varlığının tümü değil bir kısmı başka şirketlere devredilir. Bu durumda şirketin mal varlığının bir kısmının devredildiği şirket açısından da bir birleşme durumu söz konusu olur.

Tam bölünmenin aksine mal varlığının bir kısmını devrederek bölünen anonim şirket sona ermez. Şirket bölünme dışında kalan mal varlığı ile faaliyetlerini aktif olarak sürdürür.

Şirketin bölünerek mal varlığını aktarması ile yeni bir şirket ortaya çıkıyorsa bu durum yeni kuruluş şeklinde bölünme olarak adlandırılır. Bölünen mal varlığının başka bir anonim şirket tarafından devralınması durumunda ise devralma şeklinde bölünme anlaşılmalıdır.

Anonim Şirketlerde Bölünme İşlemleri

Anonim şirketlerde bölünmenin gerçekleşmesi için birtakım prosedürler ve usuli işlemler yapılır. Bu işlemler çoğunlukla şirketi ve pay sahiplerini koruma amacına hizmet eder.

Bölünme Sözleşmesi ve Bölünme Planı: Bir anonim şirketin bölünme yoluyla mal varlığının belirli bölümlerini mevcut başka şirketlere devretmesi halinde bir sözleşme hazırlanması gerekir. Bu sözleşmeyi hazırlama işlemi bölünme işlemine katılan şirketlerin yönetim organları tarafından gerçekleştirilir.

Anonim şirketin bölünme yoluyla mal varlığının belirli bölümlerini yeni kurulacak bir şirkete devretmesi durumunda ise sözleşme değil bölünme planı düzenlenir. Bu plan yine yönetim organları tarafından hazırlanır. Bölünme sözleşmeleri ve bölünme planlarının içeriğine ilişkin düzenleme TTK madde 167’de bulunur.

Yönetim organları tarafından hazırlanan bölünme sözleşmesi ve planının yazılı şekilde yapılması zorunludur. Aksi halde hazırlanan sözleşme ve düzenlenen plan geçersiz olur. Usule uygun olarak yazılı bir şekilde hazırlanan sözleşme ve plan yönetim organları tarafından genel kurula sunulur.

Bölünme Raporu: Bölünme işlemine ilişkin tüm işlemler hakkında ortaklara ve diğer tüm ilgili organlara bilgi vermesi amacıyla yönetim organı tarafından hazırlanan rapora bölünme raporu denir. Bölünme raporunda bulunması gereken hususlara ilişkin düzenleme TTK madde 169’da bulunur.

Bölünmenin neden yapıldığı ve sonuçları, yönetim organları tarafından hazırlanan bölünme sözleşmesi veya planı, bölünmenin ve bölünmeye dahil olan şirketlerin alacaklılarının bu durumdan nasıl etkilendiğine ilişkin bilgiler raporda yer alacak hususlara örnek verilebilir.

İnceleme: Bölünmeye dahil olan her şirket, bölünme sözleşmesini yönetim kurulunun imzalamasının ardından genel kurul onayı almak için toplantı yapılmasından önceki 2  aylık sürede bölünme sözleşmesi, raporu, bölünme planı gibi ilgili tüm diğer hususları bölünme işlemine katılan şirket ortaklarına sunmakla yükümlüdür. Bölünmeye katılacak şirketler tüm bu hususları şirketin internet sitelerinde de yayınlar.

Bölünme Kararı: Bölünme işlemine dahil olan şirketlerin yönetim organları, hazırladıkları ve ilgililere inceleme imkanı sundukları bölünme sözleşmesi ve planını genel kurula sunar. Genel kurulda bölünme kararı alınması için aranan toplantı nisabı esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğudur. Bu şekilde toplanan genel kurulda karar alınabilmesi için toplantıda bulunanların dörtte üçünün onayı gerekir. Diğer özel nisaplar TTK madde 151’de bulunur.

Tescil ve İlan: Genel kurulun bölünme kararı alması ile bölünme işlemleri sona ermez. Bölünme işlemlerinin tamamen sonlanması ve bölünmenin hukuki anlamda geçerlilik kazanması genel kurulun aldığı bölünme kararının yönetim organları tarafından tescili ile olur. Ayrıca bölünme kararı TTGS’de ilan edilir.

Kısmi bölünme durumu söz konusu olduğunda mal varlığının bir kısmını devreden şirket sermaye azaltımı yoluna gitmek istiyorsa bunun gerçekleştirilmesi için yapılacak esas sözleşme değişikliği de tescil edilmelidir. Tam bölünme durumunda ise genel kurul kararının tescil edilmesi ile tüm mal varlığını devreden anonim şirket sona erer.

Alacaklıların Korunması

Bölünme işlemleri sırasında alacaklıların zarara uğramaması için kanunda birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Yapılan düzenlemeye göre bölünmeye dahil olan şirketlerin alacaklılarının, alacağını bildirmesi ve teminat verilmesine yönelik istemde bulunmaları için üç defa 7 gün aralıklarla TTSG’de ilan yapılır.

Bölünme işlemine dahil olan anonim şirketler bu ilanların yapılmasının ardından üç aylık sürede teminat için istemde bulunmuş olan alacaklıların alacaklarını teminat altına almakla yükümlüdür. Bu yükümlülük alacaklıların alacağına kavuşmasının herhangi bir tehlike altında olmadığının ispatlanması ile ortadan kalkar. Ayrıca başka alacaklıları zarara uğratmama koşulu ile teminat gösterme yerine borcun ödenmesi söz konusu olabilir.

Anonim Şirketlerde Avukat Zorunluluğu

Esasen kanuni düzenlemeler, anonim şirketlerin hukuki işlemlerinin zorluğuna ve önemine binaen anonim şirketlere bir takım zorunluluklar getirmiştir. Buna bağlı olarak anonim şirketlerin şirketler hukuku avukatı ile çalışma zorunluluğu söz konusudur. Konu ile ilgili olarak “anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda anonim şirketlerde bölünme ile ilgili olarak genel hatlarıyla bilgi verdik. Konu ile ilgili olarak şirketlerin bölünme yolunu tercih etme sebeplerini, bölünmenin usuli aşamalarını, bölünme halinde şirket alacaklılarının bu durumdan nasıl korunduğunu açıkladık.

Görüldüğü üzere anonim şirketlerde bölünme, şirketlere birçok fayda sağlayan ve önemli teknik ayrıntılar içeren bir konudur. Bölünmenin gerçekleşmesi için yapılacak işlemlerin usule uygun, herhangi bir hata yapılmadan tamamlanması şirketlerin devamlılığı açısından oldukça önemlidir.

Bu nedenle anonim şirketlerde bölünmeye ilişkin yapılacak usuli işlemlerin hukuki danışmanlık alarak yürütülmesi muhtemel hataları önleyecektir.