Anonim Şirket Tasfiyesi

Anonim şirket tasfiyesi, anonim şirketlerin sona ermesinin en önemli aşamalarından biridir. Ticari hayatın akışı içerisinde sıklıkla görülen önemli bir prosedürdür. Aynı zamanda ciddi bir hukuki arkaplana sahiptir.

Yazımızda anonim şirket tasfiye sürecine ilişkin önemli ve bilinmesi gereken meseleleri inceledik. Bununla birlikte en çok sorulan soruları cevaplandırdık. Kanuni düzenlemelere ve uygulamadaki işleyişe göre hazırladığımız yazımızı dikkatli okumanızı öneririz.

Anonim Şirket Tasfiyesi Nedir?

Anonim şirket tasfiyesi, anonim şirketin herhangi bir nedenden ötürü kapatılacağı zaman; alacakların toplanması, borçların ödenmesi, malvarlığının dağıtılması vs. işlemlerin yapılması kısaca tüm hesaplarının kapatılması anlamına gelir.

Anonim şirket tasfiyesi ile ilgili gerek genel kurallar gerekse uygulamaya yönelik detaylar 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 28541 Resmi Gazete numaralı Ticaret Sicil Yönetmeliği düzenlemelerinde yer alır.

Anonim şirket tasfiyesi süreci çoğu zaman oldukça hassas geçer. Sürecin her aşaması büyük bir hassasiyetle takip edilmelidir. Aksi halde basit hatalar ciddi problemlere yol açabilir. Kısa vadede çözüldü sanılan problemler orta ve uzun vadede büyük hukuki problemlere yol açabilir. Tüm bunların önüne geçmek adına avukat yardımı almak önemlidir.

Şirketin Sona Ermesi ve Anonim Şirket Tasfiyesi

Anonim şirket tasfiyesi, yukarıda da belirttiğimiz üzere anonim şirketin sona ermesi halinde söz konusu olacaktır. Bu halleri şu şekilde sıralamamız mümkündür:

• Esas sözleşmede süre öngörülmüşse bu sürenin sona ermesi ile (sürenin sona ermesine rağmen işlere fiilen devam etmek suretiyle belirsiz süreli hâle gelmemiş olması gerekir)
• İşletme konusunun gerçekleşmesiyle yahut gerçekleşmesinin imkânsız hâle gelmesiyle
• Anonim şirket esas sözleşmesinde yazan sona erme sebeplerinden herhangi birinin gerçekleşmesi ile
• Gerekli usul kurallarına uygun olarak alınan genel kurul kararıyla
• Anonim şirketin iflasına karar verilmesiyle
• Kanunlarda anonim şirket için öngörülen diğer sona erme hallerinde
• Gerekli organların kurulmaması veya uzun süreden beri bulundurulmaması halinde mahkeme kararı ile (anonim şirketin feshi)
• Haklı nedenlerin varlığı halinde mahkemeye başvurularak mahkeme kararı ile (anonim şirketin feshi)

Burada sona erme hallerinin detayına girmeyeceğiz. Ancak belirtmemiz gerekir ki anonim şirket tasfiyesi ile sona erme nedeni arasında çok sıkı bağlantı vardır. Çünkü anonim şirket tasfiyesi ancak şirket sona erdiğinde yapılabilir ve tasfiyenin yapılış usulü, işlemler vs. sona ermeye göre şekillenecektir.

Anonim Şirket Tasfiyesi Nasıl Yapılır?

Anonim şirket tasfiyesi nasıl yapılır sorusuna verilecek olan cevap her somut olaya göre değişkenlik gösterecektir. Ancak burada temel asgari prosedüre genel hatları ile değinebiliriz.

Sürecin başlangıcı ticaret sicil müdürlüğüne yapılacak olan şirket sona erme bildirimidir. Bu bildirimle birlikte anonim şirket artık tasfiye sürecine girmiştir. Ancak belirtmemiz gerekir ki tasfiye öncesinde bazı hazırlıkların yapılması, çoğu zaman avantajlı bir durum olacaktır.

Anonim Şirket Tasfiyesi Öncesinde: Tasfiye öncesi hazırlık işlemleri aslında her somut olaya göre değişecektir. Kimi şirket için direk sürece başlamak daha iyi iken kimi şirket için belirli malların elden çıkarılması, tasfiye memurunun kim olacağı, sürecin planlanması vs. işlemlerin yapılması daha iyi olabilir. Esasen tüm bunların sağlıklı bir şekilde değerlendirilebilmesi için konunun uzmanı şirketler hukuku avukatları ile görüşmekte yarar vardır.

Anonim Şirket Tasfiye Başlangıcı: Yukarıda da değindiğimiz üzere anonim şirket tasfiye başlangıcı şirketin sona ermesidir. Tasfiye sürecinde en önemli öznelerden birisi tasfiye memurlarıdır. Anonim şirket tasfiyesinde tasfiye memurlarının sorumluluğu ile ilgili olarak aşağıda detaylı açıklamaya yer verdik.

Anonim şirket tasfiyesi başladığında ilk olarak tasfiye memuru veya memurları durumu inceler, borçlara, alacaklara ve malvarlığına bakar. Şirketin tüm hesaplarını toparlar. Şirketin malvarlığı ve ekonomik durumu ile ilgili olarak envanter ve bilanço hazırlar. Tüm bunları anonim şirket genel kurulunun onayına sunar.

Anonim şirket genel kurulu bunu onayladıktan sonra tasfiye memurlar bu konudaki evraklara – defterlere el koyar.

Anonim Şirket Alacaklıları: Tasfiye memurları bahsettiğimiz bu evraklardan şirket alacaklısı olduğu kişileri tespit eder. Bunlardan yerleşim yeri bilinen kişilere taahhütlü mektup ile alacaklarını bildirmek üzere davetiye çıkarır.

Defter ve belgelerden anlaşılmayan yahut adresi bilinmeyen diğer alacaklılar için ilan yoluyla çağrılması söz konusu olacaktır. Bu ilan Türkiye Sicil Gazetesine ve şirketin internet sitesine birer hafta aralıklarla toplamda 3 kez yapılan bir bildirimdir. Tabi anonim şirket esas sözleşmesinde alacaklıların davet edilmesi ile ilgili farklı bir yöntem öngörülmüşse o yöntem uygulanır.

Anonim şirket alacaklıları bu bildirime cevap vermez ise şirket tasfiye memurları kesin alacaklı olduğunu bildiği kişiler için bakanlıkça belirlenen bir banka hesabına ve o kişiler adına alacağı yatırır. O para alacaklılar adına orada depo edilir.

Kesin Olmayan Alacaklar: Anonim şirket borçları henüz muaccel olmamışsa yahut bu borçla ilgili çekişmeli bir durum varsa, yani bir yargılama süreci vs. devam ediyorsa, burada alacak miktarı noterde depo edilecektir. Tabi bu alacaklarla ilgili daha önceden teminat gösterilmiş veya anonim şirket pay sahipleri arasındaki paylaşım bu borçların ödenmesi şartına bağlanmışsa bu durumda alacağın notere depo edilmesine gerek yoktur.

Anonim Şirketin Olağan İşleri: Tasfiye memurları, anonim şirket tasfiyesi başladığı zaman, şirketin o zamana kadarki yarım kalan bazı işlerini tamamlayacaktır. Eğer pay bedellerinin henüz ödenmeyen kısımları varsa bunların tahsili de gene tasfiye memurlarınca sağlanır. Ayrıca sürecin en önemli aşamalarından olan, şirketin malvarlığındaki aktiflerin paraya çevrilmesi söz konusudur.

Anonim şirket borçlarının ilk tasfiye bilançosundan ve  alacaklılara gönderilen davetiye sonrasında oluşan şartlara göre, şirket toplam varlığından fazla olmadığı anlaşılıyorsa bu borçların da ödenmesi gerekir. Elbette ki bunların tamamının her durumda yapılması gerekmiyor. Bu işlemler somut olayın şartları gerektirdiği ölçüde yapılır.

Burada önemle belirtmemiz gerekir ki şirketin sona ermesini gerektiren olay gerçekleşmiş olsa da tasfiye sonlanana kadar tüzel kişilik devam  eder. Anonim şirket tasfiyesi sürecinde şirketin unvanına ‘tasfiye halinde” şeklinde bir ibare konur.

Anonim şirket tasfiyesi sürecinde şirketin organları tüm yetkilerini kaybeder. Yalnızca tasfiye için gerekli olan ve tasfiye memurlarının yapamayacakları işleri yapabilirler. Anonim şirket tasfiyesi sürecinde şirketin borç ve taahhütleri olabildiğince yerine getirilmeye çalışılır.

Anonim Şirketin Malları Borçlarından Az İse: Bu ihtimalde tasfiye memurları şirketin borçlarının malvarlığından fazla olduğunu mahkemeye bildirir. Anonim şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine durumun bildirilmesi ile birlikte mahkeme iflasın açılmasına karar verecektir.

Anonim Şirket Malları Borçlarından Fazla İse: Bu ihtimalde tasfiye işlemlerinden sonra kalan para bir banka hesabına şirket adına yatırılır. Anonim şirket tasfiyesinde diğer tüm işlemler gibi bu işlemden de tasfiye memurları sorumludur.

Muaccel Olmamış Borçlar: Anonim şirketin vadesi gelmemiş borçları, ödeme günü henüz gelmemiş olmasına rağmen derhal ödenir. Alacaklıların da bu ödemeyi kabul etmeme gibi bir imkanı yoktur. Tabi bu ödeme Merkez Bankasının kısa vadeli kredilere uyguladığı oran üzerinden iskonto edilerek yapılacaktır. Somut olayın şartlarına göre iskonto mümkün değilse borcun derhal ödenmesi gerekmez. Ayrıca alacaklılar da bunu kabul etmek durumunda değildir.

Anonim Şirket Mallarının Satılması: Anonim şirket mallarının tasfiye sürecinde satılacağından bahsettik. Bu satış tasfiye memurlarının gerekli görmesi halinde pazarlık usulüyle yapılabilir. O kadar ki miktarı çok fazla olan malların toptan şekilde satılabilmesi için genel kurul kararı alınabilir vce toptan satış gerçekleşebilir.

Anonim Şirket Tasfiye Sonu: Anonim şirket tasfiye işlemleri yapılıp bitirildikten sonra elde kalan malvarlığı var ise bunlar pay sahipleri arasında sermaye ve imtiyaz haklarına oranlanmak suretiyle paylaştırılır.

Hemen belirtmemiz  gerekir ki anonim şirket esas sözleşmesinde malların satılması veya tasfiye ile ilgili olarak farklı bir prosedür belirlenmiş olabilir. Bu durumda elbette ki esas sözleşmeye göre hareket edilir.

Ancak esas sözleşmede belirlenen prosedür pay sahipleri ve alacaklılar yahut diğer ilgililer arasında açık bir dengesizlik oluşturuyor yahut kanundaki mutlak kurallara aykırılık teşkil ediyorsa sözleşme hükümleri geçersiz kabul edilir. Tasfiye payında eğer imtiyaz söz konusu ise burada sözleşmeye göre hareket edilecektir.

Kalan Malvarlığının Dağıtılması: Önemle belirtmemiz gerekir ki anonim şirketin kalan malvarlığının pay sahipleri arasında paylaştırılabilmesi için alacaklılara üçüncü kez yapılan çağrının üzerinden en az 6 aylık sürenin geçmiş olması şarttır. Tabi mahkemeden alacaklılar için ekonomik bir tehlike bulunup bulunmadığının tespiti istenebilir. Eğer mahkeme anonim şirket alacaklıları için bir tehlike bulunmadığına kanaat getirirse malvarlığı 6 aylık süre beklenmeden dağıtılabilir.

Ayrıca şirket malvarlığının dağıtılması kural olarak parasal yapılmalıdır. Yan malvarlığının aynen dağıtılması şeklinde olmaz. Tabi anonim şirket sözleşmesinde bunun aksi yönünde bir düzenleme yer alıyor olabilir. Bu durumda sözleşmedeki kurallara uyulur. Ayrıca tasfiye bittikten sonra bir takım defter ve belgelerin TTK’da yer aldığı şekliyle saklanması gerekir.

Anonim şirket tasfiyesi sona erdikten sonra şirketin ticaret unvanı sicilden silinir. Ticaret sicilinden anonim şirket unvanının silinebilmesi için bu yönde bir talep gerekir. Tabi ek tasfiye gibi ihtiyaçlar doğarsa yeniden ticaret unvanı kazanılacaktır. Buna aşağıda değineceğiz.

DİKKAT!: Anonim şirket tasfiyesi sürecinde görülecek en temel meseleler bunlardır. Belirtmemiz gerekir ki her tasfiye aynı hukuk kurallarına tabi olsa da farklı özelliklere sahip olur. Her olay için o olaya özel hukuki çare üretilmelidir. Aksi halde sağlıklı sonuç alınamaz. Bu noktada şirketler hukuku avukatı yardımı alınmalıdır.

Anonim Şirket Tasfiyesi İçin Gerekli Evraklar

Esasen anonim şirket tasfiyesinin her aşamasında çok çeşitli evrakların toplanması gerekecektir. Ancak iki temel aşama vardır ki bu aşamalarda gerekli evrakları özel olarak belirtmemiz gerekir. Şöyle ki:

Tasfiye Sürecinde ve Sonrasında Tescil

Yukarıda da değindiğimiz üzere anonim şirket tasfiyesi ile ilgili bazı işlemler ticaret siciline tescil edilecektir. Bunları şu şekilde gösterebiliriz:

Anonim Şirket Tasfiyesinde Merak Edilen Sorular

Anonim şirket tasfiyesi süreci ile ilgili bazı sorular sıklıkla sorulur. Bunlardan en çok sorulanları şu şekilde cevaplandırabiliriz:

Anonim Şirket Tasfiyesi Ne Kadar Sürer?

Anonim şirket tasfiyesinin ne kadar süreceği her somut olayda farklılık gösterir. Aslında anonim şirket tasfiyesi için öngörülmüş olan süre 1 yıldır. Ancak çeşitli nedenlere bağlı olarak bu süre artabilir yahut azalabilir.

Bu süreye, tasfiye memurları, pay sahipleri, alacaklılar, borçlular, malların durumu, mahkemenin yoğunluğu, çekişmeli haklar vs. bir çok unsur olumlu veya olumsuz olarak etki edebilir. Tabi anonim şirket tasfiyesi sürecinin deneyimli avukatlardan yardım alarak takip edilmesi zamansal olarak istenilen sonucu doğurur.

Anonim Şirket Tasfiyesi Olması Gerekenden Uzun Sürerse: Tasfiyenin normalden uzun sürmesi halinde, olağan 1 yıllık süreyi aşan her yıl için tasfiyeye ilişkin finansal tablolar hazırlanmalı, tasfiye sonunda da kesin bilanço düzenlenmelidir. Bunlar son olarak Genel Kurula sunulur. Tüm bunların yanında TTK açık bir şekilde tasfiye memurlarına süreci mümkün olan en kısa sürede tamamlama yükümlülüğü yüklemiştir.

Ek Tasfiye Yapılabilir mi?

Anonim şirket tasfiyesi süreci tamamlandıktan ve sicile son tescilin de yapılmasının ardından tekrar bir tasfiyenin yapılması gerekebilir. Bu tür durumlar için ek tasfiye imkanı vardır.

Ek tasfiyeyi gerekli durumlarda belirli kişiler isteyebilir. Buna göre, normal anonim şirket tasfiyesi sürecindeki en son tasfiye memurları, TK üyeleri, pay sahipleri yahut anonim şirket alacaklıları şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinden tekrar tasfiye yapılması için talepte bulunabilir.

Ek tasfiyenin normal tasfiye sürecinden farklı özellik arzeden bir durumu yoktur. Gerektiği ölçüde tekrardan tasfiye işlemleri aynı kurallara göre yapılır.

İflas Halinde Anonim Şirket Tasfiyesi Nasıl Olur?

İflas etmiş bir anonim şirketin tasfiyesi iflas idaresi tarafından İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yapılır. Anonim şirket iflas ettiği zaman tasfiye ve iflasa ilişkin işlemleri yapması amacıyla iflas idaresi kurularak bu işlemler bu idareye devredilir.

İflas süreci en az tasfiye kadar detaylı bir konudur. Burada detaylarına girmiyoruz. Bu konunun detaylarını “anonim şirketin iflas etmesi” başlıklı yazımızda ele aldık.

Anonim Şirketlerde Tasfiyeden Dönülebilir mi?

Anonim şirket tasfiyesi işlemleri kural olarak kesindir ancak bazı hallerde tasfiyeden dönülebilir. Elbette ki bunun önemli bazı şartları vardır.

Anonim şirket, esas sözleşmede yer alan sürenin dolması ile sona ermişse yahut genel kurul sona erme kararı almış da şirket sona ermişse gene genel kurul kararı ile şirketin devamına karar verilebilir. Elbette ki bu kararın alınabilmesi için toplam sermayenin en az %60’lık kısmını temsil eden kişilerin bu yönde oy kullanmış olması gerekiyor. Bu %60’lık oranın esas sözleşme ile artırılması da mümkündür.

Bunun gibi iflas söz konusu ise ancak iflasın kaldırılması söz konusu olmuşsa yahut iflas konkordatonun uygulanması sonucunda sona ermişse şirket gene sona ermeyerek devam edecektir. Anonim şirket tasfiye memurları iflasın kaldırıldığını, daha doğru bir ifade ile buna ilişkin kararı ticaret siciline tescil ettirecektir.

Anonim şirket tasfiyesinden dönmek bu belirttiğimiz hallerde mümkün olur. Tasfiyeden dönüldükten sonra buna ilişkin GK kararı da sicile tescil ettirilir ve ardından ilan ettirilir.

Tasfiyeden Dönme Süresi: Bunun için belirli bir süre yoktur ancak anonim şirket mallarının dağıtımına başlanmamış olmalıdır. Yani anonim şirket tasfiyesinden dönmek, şirket mallarını dağıtmadan önce mümkün olur.

Tasfiyeden Dönmenin Mümkün Olmadığı Haller: Sürenin dolması yahut GK kararı dışındaki sona ermelerde anonim şirket tasfiyesinden dönmek mümkün değildir.

Anonim şirket tasfiyesinden dönmenin de bazı prosedürel işlemleri olacaktır. Bu süreçte gerekli evrak ve tescil işlemleri şu şekildedir:

Anonim Şirket Tasfiyesi Masrafları 2023

Anonim şirket tasfiyesinde şüphesiz çok çeşitli masraf kalemleri olacaktır. Bunlar aslında her somut olayda değişir. Ancak temel bazı giderleri şu şekilde tablolaştırabiliriz:

Bu sayılanlar haricinde işlemin türüne göre noter gideri olacaktır. Bunun haricinde tasfiye memurları kural olarak ücrete hak kazanır. Ufak tefek kırtasiye masrafları da bir diğer masraf kalemidir. Son olarak sürecin şirketler hukuku avukatı yardımı alınarak takip edilmesi halinde avukat ücreti söz konusu olur.

Burada avukat ücreti tamamen somut olayın kapsamına göre genellikle baroların belirlediği tarife etrafında şirket ile avukat arasında serbest şekilde kararlaştırılır. Aslında bazı anonim şirketlerin avukat bulundurması da zorunludur. Bu konunun detayları için ‘anonim şirketlerin avukatla çalışma zorunluluğu’ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Anonim Şirket Tasfiyesinde Memurlarının Sorumluluğu

Tasfiye memurlarının belirlenmesi önemli bir konudur. Eğer bu belirleme anonim şirket esas sözleşmesinde yapılmamışsa yahut genel kurul kararı ile tasfiye memurunu/memurlarını belirlememişse yönetim kurulu bu işi yapacaktır. Ayrıca yönetim kurulu bu kişilerin kim olduğunu ticaret siciline tescil ettirecektir.

Anonim şirketin feshi halinde tasfiye memurunu belirleme işi mahkemededir. Hemen belirtmemiz gerekir ki temsile yetkili tasfiye memurlarından en az bir tanesi Türk Vatandaşı olmak durumundadır. Ayrıca bu kişinin Türkiye’de yaşıyor olması da gerekir.

Anonim şirket tasfiyesi sürecinde tasfiye memurlarının herhangi bir haksız hareketleri olursa somut olayın özelliklerine göre genel kurul veya mahkeme bunları görevden alabilir, yerine yeni tasfiye memurları atayabilir.

Anonim şirket tasfiyesi sürecinde tasfiye memurları üçüncü kişilerle hukuki bir ilişki tesis ettiği zaman bu ilişki şirketi ilgilendirir. Ancak hukuki işlemin tarafı üçüncü kişiler, durumun hal ve şartlarına bakarak bunun şirketle ilgili olmadığını anlayabiliyorsa yahut anlaması gerekiyorsa bu durumda hukuki işlem yalnızca tasfiye memurlarını bağlar.

Tasfiye memurlarının en önemli sorumluluklarından birisi de anonim şirket tasfiyesinin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi adına sürece ilişkin tüm defter ve evrakların sistematik olarak tutulması ve muhafaza edilmesidir.

Bununla birlikte anonim şirket hissedarları tasfiye süreci ile ilgili bilgi alma hakkına sahiptir. Bu bilgi tasfiye memurlarından sorulduğu zaman tasfiye memurları buna cevap vermek durumundadır.

Anonim şirket hissedarları ile tasfiye memurları arasında uyuşmazlık çıkması durumunda bu uyuşmazlık yargı yolu ile çözülebilir. Burada hızlı çözümlenmesi gereken bir uyuşmazlık söz konusu olduğu için basit yargılama usuli ile görülen bir dava söz konusu olur. Mahkeme gerekli araştırmayı yapar ve en geç 30 gün içerisinde uyuşmazlığı çözer.

Konu ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda konu ile ilgili temel kanuni düzenlemelerden ve sürecin uygulamada nasıl ilerlediğinden bahsettik. Ayrıca belirtmek gerekir ki bu konuda bazı sorular sıklıkla sorulmaktadır. Bu soruları aşağıda cevaplandıracağız.

Sonuç Olarak Nelere Dikkat Etmeli?

Anonim şirket tasfiyesi ile ilgili bilinmesi gereken tüm önemli detaylara değinmeye çalıştık. Görüldüğü üzere uygulamaya dönük temel kurallar bu şekilde. Ancak bilinmesi gerekir ki süreç çoğu zaman bu anlattıklarımızı aşar.

Her tasfiye süreci kendine has özellikler taşır. Dolayısıyla her süreçte o sürecin ihtiyaçlarına yönelik hukuki çare üretilmelidir. Bu noktada yapılması gereken en sağlıklı şey deneyimli şirketler hukuku avukatlarının yardımına başvurmak olacaktır.