Vatandaşlık Başvurusunun Reddine İtiraz ve İptal Davası

Vatandaşlık başvurusu reddi davası ve idarenin kararına itiraz imkanı, Türk vatandaşlığına geçmek isteyen kişilerin uygulamada sıklıkla karşılaştığı problemler arasında yer almaktadır. Dolayısıyla bu yöndeki bir karar karşısında kişilerin nasıl hareket etmesi gerektiği de merak konusudur.

Yazımızda vatandaşlık başvurusu reddi davası ile idareye itiraz imkanının ne şekilde ileri sürülmesi gerektiğinden ve hukuki sürecin nasıl işleyeceğinden, uygulamaya dönük problemleri de göz önünde bulundurarak bahsettik. Sıklıkla karşılaşılan problemlerden olmasından ve hatalı işlemlerin hak kayıplarına neden olabileceğinden ötürü yazının dikkatle okunmasında fayda vardır. 

Vatandaşlık Başvurusu Reddi ve İptal Davası Nedir?

Vatandaşlık reddi olarak da kısa biçimde ifade edilebilen vatandaşlık başvurusu reddi durumu, Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların idari makamlara bu yönde bulundukları taleplerin yetkili mercilerce olumsuz neticelenmesi karşısında, idareye karşı itirazda bulunma ve söz konusu işlem için iptal davası açma imkanlarını ifade eder.

Vatandaşlık reddi hakkında mevzuatımızda yer alan çeşitli kanunlardaki farklı hükümler uygulama alanı bulmaktadır. Bunlar arasında 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu, ilgili konuya uygulanacak temel hükümleri teşkil eder. Fakat bunların yanında mevzuatımızda yer alan farklı hükümlerin de somut olay çerçevesinde uygulama alanı bulması mümkündür.

ÖNEMLİ: Vatandaşlık başvurusu reddi davası ve idareye karşı itirazda bulunma imkanı, kişi ile idare arasındaki uyuşmazlıklar arasında yer aldığı için özellikle usul bakımından hata yapılmaması ciddi önem arz eder. Yapılacak hukuki ihmal ve hatalar, sürecin uzamasına neden olabileceği gibi kişileri hak kaybına da uğratabilir. Bu nedenle, İstanbul ve çevresinde İstanbul idare hukuku avukatına, Ankara ve çevresinde ise Ankara idare hukuku avukatına danışarak hukuki yardım almak ciddi önem arz eder.

Vatandaşlık Başvurusu Hangi Hallerde Reddedilebilir?

Vatandaşlık reddi olarak da ifade edilen başvurunun olumsuz sonuçlanma hali, çeşitli nedenlerden ileri gelebilmektedir. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu kapsamında Türk vatandaşlığını kazanabilmek için ne gibi şartların ve özelliklerin arandığı açıkça belirtilmiştir. Eğer yetkili idari makamlar,  Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen kişinin bu özelliklerden herhangi birini taşımadığı noktasında bir kanıya varacak olursa söz konusu talebi reddedeceklerdir.

Bu kapsamda, öncelikle kısa bir şekilde Türk vatandaşlığının kazanılmasında hangi şartların arandığını yüzeysel biçimde de olsa ifade etmekte fayda vardır. Çünkü kişinin talebinin reddedilmesinin altında yatan neden, idarenin başvurucuda bu şartlardan bir veya daha fazlasının mevcut olmadığı yönündeki kanısıdır. Ayrıca belirtmek gerekir ki, aşağıda belirtilen vatandaşlığı kazanma şartları, “Türk Vatandaşlığı Nasıl Alınır 2022” başlıklı yazımızda güncel bir biçimde detaylı olarak izah edilmiştir. Konuyla ilgili merak edilen bir husus varsa bu yazı da incelenebilir.

Türk vatandaşlığının kazanılmasında TVK m.9 uyarınca üç temel kriter söz konusudur ki bunlar; evlat edinilme, seçme hakkının kullanılması ve yetkili makam kararıdır. Öncelikle belirtmek gerekir ki kişinin Kanunda aranan şartların tümünü taşıyor olması, kişiye mutlak anlamda Türk vatandaşlığını kazanma hakkı tanımayacaktır. Yetkili Türk makamları, başvurucu hakkında yapılan araştırmalar neticesinde takdir yetkisini kullanarak kararını verecektir.

Vatandaşlık Başvurusu Reddi Karşısında İdareye İtiraz

Türk vatandaşlığı başvurusu reddi kararı çerçevesinde başvurusu reddedilen kişinin bu karara karşı ilgili idari mercilere karşı itirazda bulunma imkanı vardır. Söz konusu itiraz, idari makamlara yapılan itiraz olarak nitelendirilir. İçişleri Bakanlığı bünyesinde yer alan Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlükleri, vatandaşlık başvurularının yapıldığı ve değerlendirilerek karara bağlandığı idari makamdır.

Bu noktada, Türk vatandaşlığı başvurusu yapmış ve bu başvurusu İçişleri Bakanlığının ilgili birimlerince reddedilmiş olan yabancı kişinin farklı seçenekleri bulunmaktadır. Dilerse ilk etapta mahkemede iptal davası açma süresi olan 60 günlük dava süresi içerisinde bu kararı veren idari makama itirazda bulunabilir, dilerse aşağıda da anlatıldığı üzere doğrudan söz konusu karara karşı tebliğden itibaren 60 gün içerisinde idari yargıda iptal davası açabilir.

Şayet kişi ilk etapta idareye itirazda bulunmayı tercih edecek olursa bu itiraz, iptal davası açmak için kendisine verilen 60 günlük süreyi durdurur ve söz konusu itiraz karşısında idari makamın dönüşü beklenir. Eğer idare 30 gün içerisinde dönüş yapmazsa itiraz talebi reddedilmiş sayılır ve kişinin idari mahkemede iptal davası açması için kendisine verilen 60 günlük süre kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Vatandaşlık başvurusu karşısında idareden ret kararı alan kişinin, idari makama sırf itirazda bulunarak dava açmasına gerek olmadan süreci işletebilmesi için, söz konusu itirazının doğru hukuki dayanaklara ve gerekçelere sahip olmasının yanında uygun bir hukuki zeminde ileri sürülmesi elzemdir. Bu noktada, alanında tecrübeli olan avukatın hukuki yardımı, sürecin uzamaması adına son derece önem arz eder.

Vatandaşlık Başvurusu Reddi Karşısında İptal Davası

Türk vatandaşlığı başvurusu  reddedilmiş olan kişi, ilgili idari makama itiraz etmesinin ardından ret kararı yiyecek olursa veya idare bu itiraza 30 gün boyunca cevap vermeyecek olursa geriye kalan hukuki yol, idari yargıya başvurmak olacaktır. Belirtmek gerekir ki, kişi idareye itiraz süreçlerini yürütmeksizin ret kararının ardından doğrudan idari yargıya başvurma hakkına ve imkanına da sahiptir.

Türk vatandaşlığı için başvurmuş olan ve bu başvurusu reddedilen kişinin ret kararı kendisine tebliğ edildikten sonra idari yargıda dava açması için 60 günlük süresi bulunmaktadır. Şayet idareye itiraz yapılacaksa bu süreç boyunca dava süresi işlemeyecek ve sürecin nihayete ermesiyle birlikte kaldığı yerden işlemeye devam edecektir.

Vatandaşlık başvurusu reddi kararına karşı idari yargıda açılacak iptal davası, idari işlemin iptali davası niteliğindedir. Dolayısıyla dava usul ve süreçlerine ilişkin de bu kapsamdaki hükümler uygulama alanı bulacaktır. Bu noktada 2577 sayılı İYUK hükümleri önem arz etmektedir.

Vatandaşlık Başvurusu Reddi Karşısında İptal Davası İçin Yetkili ve Görevli Mahkeme

Türk vatandaşlığını kazanabilmek için idareye yapılan başvurunun reddedilmesi neticesinde açılacak iptal davasında davanın yöneltileceği merci İçişleri Bakanlığı olmalıdır. Dolayısıyla bu kapsamda açılan davalarda yetkili ve görevli olan mahkeme, Ankara İdare Mahkemeleridir. 

Vatandaşlık Başvurusu Reddinin İptali Davasına İtiraz

Bu kurum, Türk vatandaşlığı başvurusu reddedilen kişinin idareye itiraz imkanı ile karıştırılmamalıdır. Burada bahsedilen durum, başvurunun reddi karşısında idare mahkemelerinde açılan iptal davası neticesinde verilen karara karşı kanun yoluna başvurma imkanıdır. Buna göre, başvurusu reddedilmiş olan kişi idare mahkemesinde dava açtıktan sonra bu dava kendisinin aleyhine neticelenecek olursa İYUK m.15 uyarınca kişi bu kararın kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde istinaf merciine başvurabilir. Bu başvuru neticesinde dosyayı inceleyecek olan istinaf mercii Bölge İdare Mahkemesidir.

Vatandaşlık Başvurusu Reddi Karşısında İtiraz ve İptal Davası Konusunda Sık Sorulan Sorular

Vatandaşlık başvurusunun reddi karşısında gündeme gelecek itiraz ve iptal davası süreçlerine ilişkin uygulamada merak konusu olan hususları avukatımız, Yargıtay emsal kararları ışığında aşağıda aydınlığa kavuşturmuştur.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda Türk vatandaşlığı başvurusu reddedilen kişilerin bu karar neticesinde idareye karşı itirazda bulunma ve iptal davası açma imkanlarını hangi usul ve esaslar çerçevesinde ileri sürmeleri gerektiğinden bahsettik. Uygulamaya dönük problemleri de göz önüne alarak akla gelebilecek soruları cevaplandırdık.

Vatandaşlık başvurusu reddi kararına karşı itirazda ve iptal davasında ileri sürülmesi gereken gerekçe ve taleplerin yerinde dayanaklarla ve uygun bir hukuki zeminde ileri sürülmesi elzemdir. Aksi takdirde hem süreç daha da uzayacak hem de aleyhe karar alma olasılığı artacaktır. Bu tür durumların yol açacağı mağduriyetlerle yüzleşmeme adına sürecin her aşamasında alanında uzman avukata sormakta büyük fayda vardır.