Turkuaz Kart Nedir?

Turkuaz kart, yabancılara süresiz çalışma ve ikamet izni imkanı vererek önemli fırsatlar tanıyan bir karttır. Bu kart, yabancılara ve yakınlarına sağladığı geniş imkanlardan ötürü özellikle son dönemlerde rağbet görmektedir. 

Turkuaz Kart Nedir?

Turkuaz kart; sahibine Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı, eşine ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise oturum izni sağlayan karttır. Bunun yanında; belli şartların taşınması ve gerekli prosedürün tamamlanması halinde, Türk vatandaşlığını kazanma imkanı da vermektedir. 

Turkuaz Kart Kimlere Verilir, Şartları Nelerdir?

Turkuaz kart, mevzuatta öngörülen nitelikleri sağlayan kişilere verilir. Kartın kimlere verilebileceği hususu ve başvuru şartları, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 11. maddesi ile Yönetmeliğin 5. maddesinde düzenlenmektedir.

Söz konusu hükümler uyarınca bu kart, aşağıda liste halinde sıralanan kişilere verilebilir.

• Yatırım, ihracat, istihdam açısından veya bilimsel ve teknolojik gelişmelere katkısı itibarıyla yüksek nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen kişilere,

• Bilim veya teknolojinin gelişmesini sağlayan veya bu alanlarda ülke menfaatleri açısından stratejik önemi olan çalışma ya da araştırmalar yapan bilim insanı veya araştırmacı olan kişilere,

• Eğitim düzeyi, mesleki bilgi ve tecrübesi, bilime ve teknolojiye katkısı itibarıyla yüksek nitelikli işgücü olarak değerlendirilen kişilere,

• Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından uluslararası başarısı olan kişilere,

• Türkiye’nin veya Türk kültürünün uluslararası tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan, Türkiye’nin milli menfaatlerine ilişkin hususlarda uluslararası düzeyde faaliyette bulunan kişilere turkuaz kart verilebilir.

Bu belgeye başvurabilmek için yukarıda sayılan kişiler arasına girmek gerekir. Bunun yanında, vize verilmeyecek ve Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek kişilerden olmamak şarttır.

Kimler Turkuaz Kart Başvurusu Yapamaz?

Öncelikle belirtmek gerekir ki Yönetmeliğin 5. maddesinde sayılan kişilerden olmayan yabancılar, bu kart için başvuru yapamayacaktır. İlgili kişiler, yukarıda sayılmıştır. Bunun dışında kartın verilmeyeceği kişiler, vize verilmeyecek yabancılar ve Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılardır.

Belirtilen hükümler uyarınca kart başvurusu yapamayacak kişiler, şöyle sıralanabilir:

• YUKK 9 hükmü kapsamında Türkiye’ye girişi yasaklanmış olanlar,
• Resmi anlamda geçerli olan bir pasaporta, pasaport yerine geçen belgeye, vizeye, ikamet veya çalışma iznine sahip olmayanlar ile bunları hileli veya sahte biçimde elde edenler,
• Vizenin, vize muafiyetinin veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren, en az 60 gün geçerlilik süresi bulunan pasaportu yahut pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar,
• Talep ettiği vize süresinden en az 60 gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar,
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği bakımından tehlikeli olarak değerlendirilenler,
• Kamu sağlığını tehdit eden hastalıklardan birini taşıyanlar,
• Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu milletlerarası anlaşmalar uyarınca iade edilecek suçlular bakımından sanık veya hükümlü olanlar,
• Türkiye’de kalacağı süre boyunca geçerli olan sağlık sigortası mevcut olmayanlar,
• Türkiye’de bulunma amacını haklı nedenlere dayandıramayanlar,
• Kalacağı sürede, yeterli ve düzenli maddi gelire ve imkana sahip olmayanlar,
• Vize ihlalinden veya önceki ikamet izninden kaynaklanan alacakları; takip edilen borç ve cezalarını ödemeyi kabul etmeyenler,
• Hakkında sınır dışı etme kararı olanlar, turkuaz kart için başvuruda bulunamayacaktır.

Dolayısıyla, başvuru yapan kimsenin yukarıda sayılan kişilerden olmaması gerekir. Belirtilen niteliklerdeki birisinin karta başvurması halinde, ilgili başvuru idari makamlarca reddedilecektir. 

Turkuaz Kart Nasıl Alınır? 

Turkuaz kart, Kanun’da öngörülen nitelikleri taşıyan yabancıların başvuruda bulunması ve yetkili makamların incelemede bulunarak bu başvuruya olumlu dönüş yapması sonucu alınır. Uygunluk denetimi ve puanlama sistemi gibi kriterler çerçevesinde yapılacak değerlendirme sonucunda, başvuru kabul veya reddedilir. 

Turkuaz Kart Başvurusu Nereye ve Nasıl Yapılır?

Turkuaz kart başvurusu, Türkiye’de bulunan yabancılar tarafından doğrudan sistem üzerinden (Bakanlık Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi) elektronik olarak yapılabilir. Yurt dışında ise yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliği aracılığıyla yapılır. Yurt dışında yapılan başvurularda, gerekli bilgi ve belgeler dış temsilciliğe sunulur. Sonrasında bunlar, elektronik ortamda Bakanlığa iletilir.

Türkiye’de yasal olarak bulunan ve yabancı kimlik numarasına sahip olan kişiler, doğrudan sistem üzerinden kart başvurusu yapabilir. Bu noktada, başvuruların yetkili kurum aracılığıyla yapılabileceğini de ifade etmekte fayda vardır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca bu konuda yetkilendirilmiş olan kurum ve kuruluşlar, sürece aracılık yapabilmektedir.

DİKKAT: Turkuaz kart sistemine ilişkin altyapı süreci devam etmektedir. Bu nedenle, özellikle başvurular bakımından Yönetmelik’teki Geçici Madde 1 hükmü dikkate alınmalıdır. Söz konusu hüküm, şu şekildedir:

“Bakanlık tarafından gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar, bu Yönetmelik kapsamında başvurular e-Devlet kapısı üzerinden erişilebilen Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyonu aracılığıyla yapılır. Genel Müdürlükçe gerek görülmesi halinde sisteme yüklenen belgelerin kağıt ortamında Bakanlığa gönderilmesine devam edilir.”

Turkuaz kart başvurularında, gerekli koşulları taşımanın yanında başvurunun doğru usulde yerine getirilmesi de son derece önemlidir. Bu süreçte herhangi bir adımın atlanması durumunda, olumsuz neticeler söz konusu olabilir. Bu nedenle, başvuru sürecinin yabancılar avukatıyla yürütülmesinde büyük fayda vardır.

Başvurunun Değerlendirilmesi ve Kabulü

Başvuru için gerekli belgelerin yurt içinde sisteme yüklenmesi, yurt dışında ise dış temsilciliğe teslimi ve temsilcilik tarafından Bakanlığa elektronik ortamda iletilmesiyle başvuru tamamlanmış olacaktır. Sonrasında, yetkili idari makam tarafından değerlendirme süreci başlamaktadır.

Başvurunun değerlendirilmesinde, uluslararası işgücü politikası doğrultusunda Genel Müdürlükçe belirlenen kıstaslar kapsamında oluşturulan puanlama sistemi kullanılır. Bu puanlama sisteminden yeterli puanı alan yabancıların başvurusu olumlu kabul edilir.

Turkuaz Kart Uygunluk Belgesi Nedir, Nasıl Alınır? 

Uygunluk belgesi; yüksek nitelikli yatırımcı, bilim insanı, araştırmacı olan veya kültür, sanat ve spor bakımından başarılı olup turkuaz kart edinmek isteyen yabancıların, bu nitelikleri taşıdığına dair ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen belgedir. Bu belgenin alınabilmesi için Genel Müdürlükçe belirlenen kamu kurum ve kuruluşlarından bu yönde talepte bulunulmalıdır.

Dikkat edilmelidir ki uygunluk belgesi, turkuaz kartın kendisi değildir. Ayrıca uygunluk belgesinin verilmiş olması, kartın kesin olarak verileceği anlamına da gelmemektedir. Fakat bu yönde başvurucunun şansını artıran bir etmen olduğu söylenebilir.

İlgili durum, Yönetmelik m.10/4 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Uygunluk belgesi, Turkuaz Kart başvurusunun olumlu değerlendirilmesine yönelik herhangi bir kazanılmış hak sağlamaz.“

Turkuaz Kart Puanlama Sistemi Nedir?

Turkuaz kart puanlama sistemi, başvurunun değerlendirilme sürecinde sağlanması gereken kıstasların tespiti için kullanılan bir puanlama sistemidir. Başvuruda bulunabilecek her bir yabancı grubuna göre ayrı kıstaslar öngörülmüştür. Puanlama sistemine ilişkin kıstaslar da Yönetmelik kapsamında düzenlenmiştir.

Bu kıstaslar, aşağıda, her bir grup açısından ayrı ayrı listelenmiştir.

• Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı için: Öğrenim durumu, öğrenim gördüğü üniversitenin saygınlığı, ücret seviyesi, uzmanlık isteyen yüksek nitelikli işlerdeki veya Ar-Ge çalışmalarındaki deneyimi ile yapılmak istenen iş ya da mesleğin uyumu gibi kıstaslar göz önünde bulundurulur.

• Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı için: Yatırım, ihracat ve ithalat düzeyi, yatırım yapılacak sektör, bölge ve işin niteliği, Türkiye’deki taşınır ve taşınmaz malları ile fikri ve sınai hakları gibi kıstaslar göz önünde bulundurulur.

• Bilim insanı veya araştırmacı için: Akademik ünvan ve kariyer, tescillenmiş patent, ticari marka veya lisans, inovasyon faaliyetleri, Ar-Ge alanında ya da ülke ekonomisi açısından stratejik sektörlerde (maden, enerji, savunma vs.) önemli görevlerde çalışma ya da mesleki faaliyet gösterme gibi kıstaslar göz önünde bulundurulur.

• Yabancı sporcular için: Faaliyette bulunulan spor dalındaki lisansı, bireysel veya takım sporlarındaki müsabakalarda alınan dereceler ya da ödüller, sporcunun mensubu olduğu kulübün başarıları, vatandaşı olduğu ülkede milli sporcu statüsünde olması ve diğer niteliklerini gösteren çeşitli kıstaslar göz önünde bulundurulur.

• Fikir ve sanat eseri sahibi yabancılar için: Eserlerinin bilinirliği, ulusal veya uluslararası alanda alınan ödülleri ve yetkinliği gösteren çeşitli kıstaslar göz önünde bulundurulur.

• Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan yabancılar için: Söz konusu tanıtımın süresi, sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanının yaygınlığı gibi kıstaslar göz önünde bulundurulur.

Genel Müdürlük, başvuran yabancıyı öncelikle bu gruplara göre tasnif eder, sonra da ilgili grubun kriterlerine göre bir değerlendirmede bulunur. Bu kriterler ne ölçüde karşılanıyorsa başvurucunun puanı o denli yüksek olur. Yeteri kadar puan alınırsa Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, başvuruyu olumlu değerlendirir.

DİKKAT: Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen puanlama sistemindeki kıstaslar, 6 aylık dönemsel periyotlarla Genel Müdürlükçe yayımlanmaktadır. Bu noktada; kıstaslara yenilerinin eklenmesi, mevcut olanın değiştirilmesi ya da kaldırılması söz konusu olabilir.

Dolayısıyla, başvuru yapmadan önce Genel Müdürlüğün resmi sitesinden güncel kıstasları kontrol etmekte ve buna göre hareket etmekte yarar vardır.

Turkuaz Kart Geçiş Süresi

Başvurunun kabul edilmesi halinde, turkuaz kart yabancıya süresiz olarak verilmeyecektir. Yabancı, kartın sağladığı haklardan yararlansa da 3 yıllık bir geçiş süresine tâbi tutulur. Bu sürede; başvurucunun gerekli şartları karşılayıp karşılamadığı ve taahhütlerini yerine getirip getirmediği, Genel Müdürlükçe görevlendirilen bir uzman tarafından düzenli olarak incelenir. 

Kart sahibini izlemekle görevlendirilen uzman; 3 yıllık geçiş süresi içinde 12 aylık dönemlerle, yabancının taahhütlerini yerine getirip getirmediğine dair rapor hazırlayarak Genel Müdürlüğe sunacaktır.

Raporun hazırlanabilmesi için herhangi bir bilgi veya belgeye ihtiyaç duyulacak olursa yabancının bunları 15 gün içerisinde Bakanlığa sunması gerekmektedir. Aksi takdirde, kartın iptali gündeme gelebilir. Gerekli bilgi ve belgelerin sistem üzerinden aktarılması esas olmakla birlikte, Genel Müdürlük her türlü iletişim aracıyla bunların sunulmasına imkan tanıyabilir.

Hazırlanan rapor doğrultusunda herhangi bir eksiklik tespit edilmesi halinde, yabancıya bu eksiklikleri gidermesi için 3 aylık süre verilir. Bu zaman zarfında eksiklik giderilirse geçiş süreci devam edecektir. Eğer verilen sürede eksiklik giderilmezse geçiş süresi sonlandırılır ve kart iptal edilir.

Geçiş Süresi Kaydının Kaldırılması

Geçiş sürecinde hiçbir olumsuzluk olmaması ve başvuruda belirtilen taahhütlerin yerine getirilmesi halinde yabancı uyruklu kişi, geçiş süresi kaydının kaldırılmasını talep edebilir. Talebin kabulü halinde, yabancıya süresiz turkuaz kart verilecektir.

Bu husus, Yönetmeliğin m.18/1 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Geçiş süresi içinde iptal edilmeyen ve geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin talebi uygun bulunan yabancının Turkuaz Kart’taki geçiş süresi kaydı kaldırılır ve Turkuaz Kart süresiz hale gelir.“

Geçiş süresi kaydının nasıl kaldırılabileceği, Yönetmeliğin m.17 hükmünde düzenlenmiştir. Buna göre; 3 yıl olan geçiş süresinin kaldırılması ve turkuaz kartın süresiz hale dönüştürülmesine yönelik talep, geçiş süresinin son 180 günü içerisinde yapılmalıdır.

DİKKAT: Geçiş süresi, bütün taahhütler yerine getirilse bile 3 yılın ardından kendiliğinden sona ermez. Bunun kaldırılması ve turkuaz kartın süresiz hale gelmesi için talepte bulunulması gerekir. Eğer kaldırma talebinde bulunulmazsa geçiş süresinin sonunda kart geçersiz hale gelecektir. Bu nedenle, geçiş süresinin son 180 günü içinde mutlaka kaldırma talebinde bulunulmalıdır. 

Kart sahibi yabancı geçiş süresi kaydının kaldırılması yönünde talepte bulunduğunda, ilgili uzman 30 gün içerisinde bir rapor hazırlayacaktır. Bu raporun olumlu yönde olması halinde, Genel Müdürlük tarafından geçiş süresi kaydı kaldırılacak ve yabancının süresiz turkuaz kartı olacaktır. Raporun olumsuz olması halinde ise kartın iptaline veya geçiş süresinin uzatılmasına karar verilebilir.

Turkuaz Kart İçin Gerekli Belgeler

Turkuaz kart için gerekli belgeler, Yönetmeliğin 8. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, başvurucunun sisteme yüklemesi veya başvurunun yurt dışından yapılması halinde Türk dış temsilciliğine teslim etmesi gereken belgeler şunlardır: 

Her Başvurucunun Yüklemesi Gereken Genel Belgeler:

• Başvuru dilekçesi,
• Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sureti,
• Varsa ilgili kamu kurum ve kuruluşundan alınacak uygunluk belgesi.

Nitelikli Yabancıların Yüklemesi Gereken Özel Belgeler: 

• Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı için; diploma, iş sözleşmesi, CV, atama veya görevlendirme yazısı, mesleki deneyim ve bilinen yabancı dilleri gösteren, uluslararası düzeyde kabul edilen belgeler.
• Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı için; yatırım miktarı, mali durum, ihracat tutarı, istihdam oranı ve çalışılan sektör, bölge gibi bilgileri gösteren belgeler.
• Bilim insanı veya araştırmacı için; diploma, akademik ünvanı gösteren belge, akademik çalışmaları ve lisans, patent, ticari marka gibi hususları gösteren belgeler.
• Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından ulusal veya uluslararası düzeyde başarılı olmuş yabancı için; başarılı olduğunu gösterir belgeler ve ödüller.
• Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan yabancılar için; Turkuaz gönüllüsü olarak uluslararası düzeyde yürütülen faaliyetlere ilişkin belgeler, fikir ve sanat eserleri ile bunların süresi, sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren belgeler.

DİKKAT: Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü; bu belgeler dışında, kart verilecek her bir grup yabancıdan ayrı özel belgeler talep edebilir, mevcut olanlara ekleme ve çıkarma yapabilir. Dolayısıyla, başvuru yapmadan önce Müdürlüğün web sitesi üzerinden güncel belgeleri kontrol etmek gerekmektedir.

Önemle belirtmek gerekir ki yurt dışından temin edilecek belgelerin, apostilli ve noter onaylı Türkçe tercümesi ile yetkili makama sunulması gerekir. Aksi takdirde, sürecin uzaması veya başvurunun olumsuz neticelenmesi söz konusu olabilir. Bu noktada, uzman yabancılar avukatından destek almakta yarar vardır.

Turkuaz Kart Sahiplerinin Türk Vatandaşlığına Geçiş Süreci

Turkuaz karta dayanarak hem kart sahibinin kendisi hem de eşi ve ergin olmayan veya özel bakıma muhtaç olan çocukları, Türk vatandaşlığını kazanabilir. Vatandaşlık alabilmek için 3 yıllık geçiş sürecinin sorunsuz olarak tamamlanmış olması, kart sahibi ve yakınlarının Türk vatandaşı olmasında milli güvenlik ve kamu düzeni açısından bir sakınca olmaması gerekir.

Bu şartların varlığı halinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının teklifi ve Cumhurbaşkanı kararı ile kart sahibi ve belirtilen yakınları Türk vatandaşı olabilir.

Turkuaz Kart Başvuru Masrafları

Turkuaz kart başvuru masrafları, 2023 yılı için 356 TL olarak belirlenmiştir.

492 sayılı Harçlar Kanunu m. 88 uyarınca başvurucu, ikamet ve çalışma izninden muaf olacaktır. Ayrıca, kart sahibinin yakınları da ikamet izni için aranan harçlardan muaftır. Yukarıda belirtilen masraf ise değerli kağıt bedelidir. Bunun yanı sıra, noter masrafları ve yabancı ülkeden alınan belgelerde tercüme masrafları gibi çeşitli masraflar da gündeme gelebilir.

Turkuaz Kart Başvurusu Ne Kadar Sürede Sonuçlanır? 

Turkuaz kart başvurusu, ortalama 1 ay içerisinde sonuçlanır.

Ancak idarenin yoğunluğu veya başvuru belgelerinin eksikliği halinde, süreç uzayabilmektedir. Dolayısıyla, başvuru aşamasında herhangi bir eksikliğe yol açmayacak şekilde hareket edilmeli ve süreç dikkatli yürütülmelidir.

Turkuaz Kart Başvurusunun Reddi

Turkuaz kart başvurusu, belirli durumların varlığı halinde reddedilebilmektedir. Ret sebepleri, ilgili Yönetmeliğin 12. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca, aşağıdaki özellikleri taşıyan kart başvuruları reddedilecektir.

• Bakanlıkça belirlenen kıstaslara uygun olmayan,
• Uluslararası işgücü politikasına aykırı olan,
• Sahte veya yanıltıcı belgelerle yapılmış olan,
• Yabancı istihdamı için gerekçesi yetersiz görülen,
• Türkiye’ye girişine izin verilmeyen yabancıların yaptığı,
• Hakkında sınır dışı etme kararı olan yabancıların yaptığı,
• Hakimlik, savcılık, noterlik gibi, yalnızca Türk vatandaşlarının yapabileceği meslekler için yapılan,
• Kamu sağlığı, kamu güvenliği veya kamu düzeni açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancıların yaptığı başvurular, reddedilecektir.

Bunların dışında, süresi içinde yapılmayan başvurular veya belgelerde eksiklik görülmesi halinde idarece verilen sürede eksikliğin giderilmediği başvurular da reddedilir. Bu durumda, yabancı kişinin ret kararına karşı itiraz ve iptal davası yollarını yürütme imkanı doğacaktır.

Turkuaz Kart Başvurusunun Reddine Karşı İtiraz ve İptal Davası

Kart başvurusunun reddedilmesi durumunda, idarenin ret kararına karşı yabancının Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğüne itiraz etme ve idare mahkemesinde iptal davası açma imkanı bulunmaktadır.

Kart başvurusunun reddine karşı idareye itiraz süresi, kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür. İdare mahkemesinde iptal davası açma süresi ise kararın tebliğini izleyen günden itibaren 60 gündür. İlk 30 gün içerisinde idareye itirazda bulunulması halinde, dava açma süresi olan 60 günlük süre duracaktır. İtiraz reddedilecek olursa reddin tebliğini izleyen günden itibaren 60 günden kalan süre boyunca iptal davası açılabilir.

Bir örnekle konuyu netleştirmekte fayda vardır. 30 günlük itiraz süresinin 10. gününde kişi itirazda bulunursa 60 günlük dava açma süresi duracaktır. İtiraz incelenerek reddedilirse ret kararının tebliğini izleyen 50 gün içerisinde idare mahkemesinde iptal davası açma imkanı mevcut olacaktır.

Bu noktada, gerek dava süreleri gerekse usul işlemleri bakımından dikkatle hareket etmekte fayda vardır. Sürecin işleyişine ilişkin detaylar ve prosedürler, “çalışma izni reddi” yazımızda yer almaktadır.  

Turkuaz Kartın İptali

Turkuaz kartın iptal edilmesine neden olabilecek durumlar, Yönetmeliğin 22. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddedeki sebeplerin birinin gerçekleşmesi halinde, kart iptal edilecektir. Söz konusu sebepler, aşağıda listelenmiştir.

• Kart sahibi yabancının, kartın iptalini istemesi,
• Yabancının, kart geçerlilik tarihinden itibaren 6 ay içinde Türkiye’ye gelmemesi,
• Yabancının, mücbir sebep olmadığı halde 2 yıldan uzun bir süre boyunca aralıksız şekilde yurt dışında kalması,
• Yabancının pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin, geçerlilik süresinin uzatılmaması,
• Yabancının, kanuna aykırı ya da kayıt dışı biçimde çalıştığının tespit edilmesi,
• Yabancının, aralıksız olarak en az 1 yıl boyunca çalışmaması,
• Kart başvurusunun, sahte ya da yanıltıcı bilgi ve belgelere dayandırıldığının tespit edilmesi,
• Geçiş süresinde idarenin talep ettiği belgelerin, süresi içinde sunulmaması,
• İzleme raporları çerçevesinde, kart sahibi yabancının zorunlu niteliklerini kaybetmiş olduğunun anlaşılması,
• Yabancının; Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek veya vize verilmeyecek kişilerden olması ya da kişi hakkında sınır dışı kararı olması,
• Yabancının Türkiye’de çalışmasının kamu düzeni, kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehlikeli olduğunun tespit edilmesi durumlarında; turkuaz kartın iptali söz konusu olacaktır.

Yukarıda listelenen hallerin ortaya çıkması durumunda, kartın iptali gündeme gelecektir. İptal halinde, kartın geçerliliği ortadan kalkacak ve buna bağlı olarak kazanılan ikamet ve çalışma izinleri sona erecektir.

Turkuaz Kartın İptaline Karşı İtiraz ve İptal Davası

Kartın iptaline karşı itiraz ve iptal davası; kart başvurusunun reddine karşı itiraz ve iptal davası ile aynı usul ve hükümlere tabidir. Bu noktada, itiraz ve dava süreçleri bakımından 30 ve 60 günlük süreler de göz önünde bulundurulmalıdır. Sürecin detaylı işleyişi ise yukarıda değinilen başvuru reddi kısmında izah edilmiştir.

Turkuaz Kart Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri

Turkuaz kart sahibi yabancının hak ve yükümlülükleri, ilgili Yönetmeliğin 19. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili hüküm uyarınca kart sahibi, süresiz çalışma izninin sağladığı bütün haklardan yararlanacaktır.

Bu çerçevede kart sahibi; askerlik görevinden muaf olacak, Türkiye’de kamu görevlisi olamayacak, seçme ve seçilme hakkına sahip olmayacaktır. Bunların yanında, sosyal güvenlik bakımından hem kazanılmış hakları saklı olacak hem bu alandaki yükümlülüklere tâbi olacaktır.

Kart sahipleri Türk vatandaşı olmasa da bazı istisnalar dışında Türk vatandaşları ile aynı haklardan yararlanabilecektir. Kart sahipleri; Türk vatandaşları gibi ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır ve taşınmaz iktisabı gibi konulara ilişkin işlemlerde bulunabilecektir. Fakat bunlardan herhangi birinin kullanımı yalnızca Türk vatandaşlarına sağlanmış ise kart sahibi ilgili haktan yararlanamayacaktır.

Önemli bir diğer hak da kart sahibi ile eşine ve ergin olmayan veya özel bakıma muhtaç olan çocuklarına, Türk vatandaşlığına geçme imkanı tanınmasıdır. Bu imkana ilişkin detaylar, yukarıda izah edilmiştir.

Turkuaz kart sahibi yabancı, süresiz çalışma iznine sahip olacaktır. Bu nedenle, çalışma izninin kapsamının ve içerdiği hakların izah edildiği “çalışma izni” yazımızı inceleyebilirsiniz.

Turkuaz Kart Sahibi Yakını Kartı Nasıl Alınır?

Turkuaz kart sahibi yakını kartı, Genel Müdürlük tarafından istenen bilgi ve belgelerin sisteme girilmesi suretiyle alınabilmektedir. Yönetmeliğin 20. maddesi kapsamında düzenlenen bu kart, turkuaz kart sahibinin yabancı eşine ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına verilir. Fakat bu kart çalışma izni yerine geçmeyecek, sadece ikamet izni olarak kullanılabilecektir.

Turkuaz kart geçerli olduğu müddetçe, kart sahibi yakını kartı da geçerliliğini sürdürecek ve bu çerçevede kart sahibi yakınlarına Türkiye’de ikamet imkanı sağlayacaktır. Turkuaz kartın iptal edilmesi veya geçerliliğini yitirmesi durumunda ise kart sahibi yakını kartı Genel Müdürlükçe iptal edilecektir.

Turkuaz Kart Sahibinin Eş ve Çocukları İçin İkamet İzni

Turkuaz kart sahibinin eş ve çocukları için ikamet izni, Yönetmeliğin 7. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca kart sahibinin eşi ve bağımlı çocukları, ikamet izni başvurusunu kart başvurusu ile aynı anda yaparak ikamet imkanı kazanabilir. Söz konusu başvuru, sistem (Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyonu) üzerinden yapılacaktır.

Yurt dışından yapılan kart başvurularında; kart sahibi yakınının başvuru için gerekli bilgilerinin bulunmaması halinde, vize sürelerini aşmamak şartıyla Türkiye’ye geldikten sonraki 90 gün içinde ikamet izni başvurusu yapılabilecektir.

Kart sahibinin eşi ve bağımlı çocukları için yapılan ikamet izni başvurusunda gerekli belgeler; kart sahibinin eşi için ikamet iznine başvuruluyorsa evlilik cüzdanı veya evliliği gösteren belge, çocuğu için başvuruluyorsa velayet bağını gösteren belgedir.

DİKKAT: Bu ikamet izni ile turkuaz kart sahibi yakını kartı yoluyla elde edilen ikamet imkanı birbiriyle karıştırılmamalıdır. Kart sahibi yakını kartı ile elde edilen ve üst başlıkta izah edilen ikamet imkanı, turkuaz kartın geçersiz hale gelmesiyle birlikte son bulacaktır. Kart başvurusuyla birlikte ikamet iznine başvurarak ikamet izninin elde edilmesi halinde ise turkuaz karttan bağımsız olarak kart sahibinin yakınlarının ikamet izni olacaktır.

Bu noktada, başvuru usulü bakımından Yönetmelik Geçici Madde 1/2 hükmüne değinmekte fayda vardır. İlgili hüküm şöyledir:

Bakanlık tarafından gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar Turkuaz Kart yakınına ikamet izni verilmesi işlemleri il göç idaresi müdürlükleri tarafından gerçekleştirilir.

Turkuaz Kart Sahibi Yabancılar Türkiye’de Emekli Olabilir Mi?

Turkuaz kart sahibi yabancılar, Türkiye’de emekli olabilir. Kart sahibi yabancılar, Yönetmeliğin 19. maddesinde öngörülen istisnalar hariç olmak üzere sosyal güvenlik bakımından Türk vatandaşları ile aynı haklara sahiptir. İlgili maddede, bu kişilerin sosyal güvenliğe dair kazanılmış haklarının saklı olduğu öngörülmüştür. Ancak sair mevzuatta, bu kişilerin isteğe bağlı sigortalı olması ve yurt dışı borçlanması yapması engellenmiştir.

Suriyeliler Turkuaz Kart Alabilir Mi?

Suriyeliler, geçici koruma kapsamında olmaları halinde turkuaz kart alamaz. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu m. 11/6 düzenlemesi uyarınca, geçici koruma kapsamındaki kişiler için bu karta dair hükümler uygulanmayacaktır. Fakat bu statüde olmayan Suriyeliler ve diğer yabancılar bakımından, şartların varlığı halinde bu karta başvuru imkanı doğacaktır.

Sonuç

Turkuaz kart, sadece belirli nitelikteki kişilere verilebilir. Bu kartın verilme şartları ve aranan nitelikler de özellik arz etmektedir. Üstelik kart başvurusu kabul edildikten sonra, 3 yıllık bir geçiş süreci vardır. Başvuru kabul edilmediği takdirde itiraz ve iptal davası, hem süreler hem de usul açısından titizlikle takip edilmesi gereken evrelerdir. Bu süreçlerde mağduriyet yaşanmaması için yabancılar avukatına danışmakta yarar vardır.