Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçu (TCK 165)

TCK 165 kapsamında düzenlenen suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçu, toplumda işlenen suçlardan bir kazanç sağlama imkanının önünü kapatmak maksadıyla getirilmiştir. Dolayısıyla yargısal açıdan ciddi bir öneme sahip olan bu suç tipinin iyi bilinmesi gerekir.

Yazımızda TCK 165 suçunun unsurlarına, cezasına, bu cezanın miktarını etkileyen etmenlere ve pek çok hukuki detaya, uygulamaya dönük olarak yer verdik. Yargıtay kararları çerçevesinde sık sorulan soruları yanıtladık.

TCK 165 Suçu Nedir? Cezası Ne Kadardır?

Kişinin, bizzat iştirak etmediği bir suçun işlenmesiyle elde edilen bir eşyayı yahut malı satması, satın alması, devretmesi veya kabul etmesi gibi durumlarda gerçekleşen suça suç eşyasını satın alma veya kabul etme (TCK 165) suçu denir.

TCK 165 Cezası: TCK 165 kapsamında düzenlenen bu suçun temel hali için öngörülen ceza, 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve bunun yanında on bin güne kadar da adli para cezasıdır. Fakat belirtmek gerekir ki, yazının devamında açıklanan, cezayı etkileyen durumların varlığı halinde bu miktarlar uzayıp kısalabileceği gibi kişi hakkında bir cezaya hükmedilmemesi de söz konusu olabilir.

Suç Eşyası Kavramı: Suç eşyası ibaresinden anlaşılması gereken, herhangi bir suçun işlenmesi neticesinde elde edilmiş olan eşya yahut maldır.

Suç eşyasının satın alınması ve kabul edilmesi suçunun mevzuatta düzenlendiği yer, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m. 165 hükmüdür. Fakat belirtmek gerekir ki ceza mevzuatında, TCK 165 suçunun yargılama sürecini ve davanın neticesini etkileyebilecek çok sayıda ve dağınık hükümler mevcuttur. Ayrıca TCK 165’ten ötürü yapılan yargılamada, emsal Yargıtay kararları öne çıkar. Dolayısıyla, sürecin sağlıklı yürütülebilmesi için bunların bilinmesi önem arz eder.

ÖNEMLİ: Suç eşyasını satın alma suçunun ciddi bir hukuki arkaplanı olması nedeniyle sürecin hassasiyetle takip edilmesi gerekir. Kişinin yanlış bir savunma stratejisi yaparak haklı iken haksız konuma düşmesi ve gereksiz cezai yaptırımlarla yüzleşmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle İstanbul ve çevresinde İstanbul ceza avukatı, Ankara ve çevresinden Ankara ceza avukatı yardımı almak gerekir.

TCK 165 Suçunun Unsurları

Bu suç fail bakımından özellik arz eden bir suç tipi değildir. Bu da demektir ki TCK 165 suçu, herkes tarafından işlenebilir. Bunun yanında, bu suçun tek bir işleniş biçimi yoktur. Kanunda birden fazla hal sayılmıştır ve bu eylemlerden herhangi biri ile suç işlenebilir.

TCK 165 Suçunu Oluşturan Eylemler

TCK 165/1 hükmünde, bu suçu teşkil eden eylemler belirtilmiştir. Aşağıda listeleme yöntemi ile ifade edilen bu fiillerden herhangi birini işleyen kimse, suç eşyasını satın alma suçunu işlemiş sayılır. Bu suçu teşkil eden ve Kanunda zikredilen eylemler şunlardır:

• Bir suçun işlenmesi suretiyle elde edilen eşyayı ya da malı satmak,
• Suç işlenmesi vesilesiyle edinilen eşya yahut malı satın almak,
• Suç işlenmesi suretiyle elden edilen eşyayı/malı devretmek,
• Bir suçun işlenmesi sayesinde elde edilen eşyayı veya malı kabul etmek,
• Yukarıda belirtilen eylemlerden herhangi birini gerçekleştiren kimse, eşyanın elde edilmesini sağlayan suça iştirak etmemiş olmalıdır.

Eşyanın/Malın Suç Eşyası Olduğu Bilinmiyorsa Ne Olur?

TCK 165 hükmü kasıtla işlenebilen bir suç tipi olduğu için kişinin Kanunda belirtilen eylemleri gerçekleştirirken söz konusu eşyanın suç eşyası olduğunu bilmesi veya bilecek durumda olması gerekir. Bir kimse aslında suç eşyası olan bir eşyayı yahut malı; bilmeden satmış, satın almış, kabul etmiş veya devretmişse kişinin gerçekleştirdiği bu davranış yüzünden TCK 165 suçu oluşmaz. 

Yukarıda zikredilen hususlara rağmen ilgili malın suç eşyası olduğunu bilmeden TCK 165’deki eylemlerden birini gerçekleştiren kişi hakkında soruşturma başlatıldığı takdirde bu durumun, ceza yargılama süreci içerisinde doğru ve etkin hukuki savunmalarla ileri sürülmesi gerekir. Bu noktada uzman bir ceza avukatının fonksiyonu ön plana çıkar ve herhangi bir mağduriyet yaşanmaması adına ciddi önem arz eder.

TCK 165 Suçunun Cezasını Artıran ve Azaltan Haller

TCK 165 suçunun temel halinin cezası, yukarı da ifade edildiği üzere 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ve on bin güne kadar da para cezasıdır. Fakat belirtmek gerekir ki cezayı artıran ve azaltan haller de değerlendirildiğinde kişi hakkında hükmedilecek netice son derece değişkenlik arz edebilmektedir. TCK 165 suçu için cezayı artıran ve azaltan genel haller dışında ayrıca TCK 167 kapsamında düzenlenen şahsi cezasızlık ve cezada indirim yapılmasını gerektirecek şahsi sebebe ilişkin hükümler de son derece önem arz etmektedir. Belirtilen bu hususlara detaylarıyla değinmekte fayda vardır.

Cezayı Artıran Haller

TCK 165 suçu için öngörülen cezanın artırılması adına Kanunda özel bir nitelikli hal düzenlenmemiştir. Bu durumda genel hükümler kapsamında failin daha çok ceza alması muhtemel olabilir. Örneğin suçun birçok kez işlenmesi yahut sistematik halde sürekli hale getirilmesi gibi durumlarda bu suçun bir defa işlenmesi karşısında hükmedilecek cezadan daha fazla cezaya hükmedilebilir.

Şahsi Cezasızlık Nedenleri ve Cezada İndirimi Gerektirecek Şahsi Nedenler (TCK 167)

Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu için genel indirim nedenleri kapsamında cezada indirim yapılması mümkündür. Fakat bunun yanında TCK 167 kapsamında bu suç için şahsi cezasızlık ve cezada indirimi gerekli kılan şahsi sebepler gibi haller düzenlenmiştir ki bunlara değinmekte fayda vardır. 

TCK 167 hükmüne göre bu suçu işlemesine rağmen kişinin ceza almayacağı durumlar mevcuttur. Bu hükümler, niteliğine uygun düştüğü müddetçe TCK 165 suçunu işleyen fail hakkında uygulanacaktır. Şahsi cezasızlık sebebi olarak ifade edilen ve kişinin ceza almamasını sağlayacak olan haller şunlardır: 

• Suçun, haklarında ayrılık kararı verilmemiş olan eşlerden birinin zararına işlenmesi.
• Suçun, üstsoy yahut altsoy veya aynı derecede kayın hısımlarından birinin yahut evlat edinen veya evlatlığın zararına işlenmesi.
• Suçun, aynı konut içerisinde hayatlarını sürdüren kardeşlerden birinin zararına işlenmesi.

TCK 167 hükmünde, yalnızca ceza alınmayacak haller değil, cezada indirim uygulanacak haller de belirtilmiştir. Aşağıda listeleme yönteminde belirlenen kişiler zararına TCK 165 suçu işlendiği takdirde faile verilecek ceza, yarı oranında indirilir. Ceza miktarında belirli indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebep olarak ifade edilebilecek bu haller şunlardır:

• Suçun, haklarında ayrılık kararı verilmiş eşlerden birinin zararına işlenmiş olması.
• Söz konusu suçun, aynı konutta birlikte hayat yaşamayan kardeşlerden birinin zararına işlenmiş olması.
• Suçun, failin aynı konutta yaşadığı halası, dayısı, amcası, teyzesi, yeğeni yahut ikinci dereceden kayın hısımlarının zararına işlenmiş olması.

Suç eşyasının satın alınması ve kabul edilmesi suçunun cezasını artıran, azaltan yahut ortadan kaldıran halleri yukarıda belirttikten sonra tümünü özetler mahiyette bir tablonun, konuyu daha anlaşılır kılacağı aşikardır. 

TCK 165 Suçu İçin Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaşma 

TCK 165 düzenlemesinde yer alan suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu ile ilgili yargılamada; şikayet, zamanaşımı ve uzlaşma meseleleri büyük önem taşır.

Şikayet: TCK 165 suçu, şikayet şartı gereken bir suç tipi değildir. Fakat belirtmek gerekir ki TCK 167/2 hükmündeki cezada indirim gerektiren şahsi sebeplerin varlığı halinde ilgili akrabaların şikayette bulunmaları şartı mevcuttur. Eğer suç, bu hükümde sayılan kişilere karşı işlenmişse ve bu kimseler de 6 aylık şikayet süresi içerisinde şikayette bulunmamışsa artık ilgili eylemden ötürü fail hakkında soruşturma başlatılamaz.

Zamanaşımı: Bu suç için Kanunda belirlenen zamanaşımı süresi, 8 yıldır. Eğer bu süre zarfında soruşturma başlatılamazsa veya muhakeme bitirilemezse artık zamanaşımı süresi dolmuş olacak ve bu suçla ilgili cezai yargılama süreci yapılamayacaktır.

Uzlaşma: TCK 165 suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlar arasında yer almaktadır. Dolayısıyla bu suçla ilgili soruşturma evresinde uzlaşma prosedürü işletilmeksizin kişi hakkında kamu davası açılamayacaktır. 

TCK 165 Suçunda Tutuklama ve Adli Kontrol

Tutuklama tedbiri, ciddi mahiyeti olan bir tedir olduğu için her türlü suç tipi için her cezai yargılama sürecinde söz konusu olmaz. CMK 100 kapsamında kişinin tutuklanamayacağı haller belirtilmiştir. Buna göre, hapis cezasının üst sınırı 2 yılı aşmayan suçlar için tutuklama tedbiri uygulanamaz. Yazımıza konu suçun ceza üst sınırının 3 yıl olduğu düşünüldüğünde bu suç için tutuklama yasağının bulunmadığı söylenebilir. Yani diğer şartların da varlığı halinde yargılama sürecinde kişinin tutuklanması mümkündür.

Tutuklama, yargılama sürecinde alınacak tedbirler bakımından son çare mahiyetinde olduğu için kişi hakkında mutlaka tutukluluk kararı verilecekmiş gibi düşünmek doğru değildir. Yargılama süreci boyunca tutukluluk yerine adli kontrol tedbirlerine hükmedilmesi yahut buna da gerek duymaksızın cezai yargı sürecinin yürütülmesi mümkündür. Kişinin içinde bulunduğu durumu doğru hukuki zeminde ve stratejiyle yansıtması, süreç içerisinde hakkında daha hafif tedbirlere hükmedilmesine olanak tanıyabilir.

TCK 165 Suçunda Mahkemenin Verebileceği Kararlar

Bu suç kapsamında gerçekleştirilen yargılama neticesinde verilecek kararlar çeşitli ihtimallere dağılmaktadır. Mahkeme adli para cezası yanında, suçun temel hali kapsamında 6 ay ila 3 yıl arasında bir hapis cezası verebileceği gibi cezayı artıran, azaltan ve kaldıran hallerin varlığı neticesinde daha uzun süreli cezalara hükmedebilir yahut kişinin beraatine de karar verebilir. Bu noktada hem somut durumun özellikleri hem de etkin ve usulüne uygun olarak gerçekleştirilmiş bir hukuki savunmanın varlığı önem arz etmektedir.

Burada hapis cezasına alternatif yaptırımlar da gündeme gelebilir. Örneğin adli para cezasına dönüştürme yahut hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya cezanın ertelenmesi uygulaması söz konusu olabilir.

TCK 165 Suçu İçin Verilen Cezaya İtiraz

Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu için yürütülecek yargılama neticesinde mahkemece verilecek karara karşı istinaf kanun yolunu yürütmek mümkündür. Bunun için, kararı veren mahkemeye kararın tefhim (kararın duruşmada hazır bulunan kişiye karşı orada okunması) veya tebliğinden (duruşmada hazır olmayan kişiye kararın tebliğ edilmesi) itibaren 7 gün içerisinde istinaf talebinde bulunulmalıdır. Söz konusu dosyayı inceleyecek olan hukuki merci ise Bölge Adliye Mahkemesidir.

TCK 165 Suçuna İlişkin Sık Sorulan Sorular

Yukarıda TCK 165 suç eşyasını satın alma ile ilgili temel kanuni düzenlemelerden ve uygulamadaki işleyişten bahsettik. Bunun yanında sık sorulan bazı soruları emsal Yargıtay kararları çerçevesinde cevaplamakta yarar görüyoruz.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda TCK 165 suçunun unsurlarının yanında ne şekillerde işlenebileceği, cezasının miktarı ile bu cezayı artıran, azaltan ve kaldıran hallerin neler olduğu, yargılama süreci gibi temel hususlara uygulamadaki işleyişe ve Yargıtay kararlarına göre değindik. 

Sürecin ceza yargılama usulü çerçevesinde ilerlediği ve kişiler hakkında hükmedilebilecek tedbirler ile verilebilecek kararların ciddi mahiyeti göz önünde bulundurulduğunda, yapılacak herhangi bir ihmal veya hatanın neticeleri ciddi mağduriyetler doğurabilir. Yargılama süreci içerisinde hukuki bir aksaklıktan ötürü problem yaşamamak adına önce avukata sormak gerekir.