Soyadı Değiştirme Davası

Soyadı, kişilerin hangi ailenin mensubu olduklarını belirten kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Türk Medeni Kanunu gereğince haklı sebep bulunması halinde kişiler soyadını değiştirebilir. Soyadı değiştirme davası, isim değiştirme davasıyla benzerlik göstermektedir.

Aşağıda konunun daha iyi anlaşılabilmesi için bir infografikle konuyu açalım.

Soyadı Değiştirmenin Şartları

Soyadı değiştirme davasının ana şartı olarak haklı bir sebep ileri sürülmelidir. Kanunda haklı sebepler sayılmamıştır. Bunlar daha çok Yargıtay kararları ile belirlenir. Bu nedenle mahkemenin haklı sebep olduğuna karar verdiği her sebeple değiştirilebilir. Haklı sebep olması halinde soyadı değiştirmenin şartları yerine getirilmiş olur. Bu davada sık karşılaşılan haklı sebepler şunlardır:

• Soyadı kanununa aykırı olması
• Gülünç olması
• Genel ahlaka aykırı olması
• Kişinin dini değerleriyle çelişmesi
• Kişinin sosyal hayatını ve iş hayatını olumsuz etkileyecek bir anlama sahip olması
• Kötü hatırlanan bir olay ya da kişiyi hatırlatması
• Kişinin çevresi tarafından başka bir soyadıyla tanınıyor olması
• Baba veya anneyle ailesel sorunlar yaşanması sebebiyle soyadının değiştirmek istenmesi

Örnek olarak aşağıdakiler bir gazete köşesinde yer almış ilginç soyisimler olarak yayınlanmıştır. Bu soyisimler değişebilir niteliktedir.

Davanın Dayandığı Kanuni Düzenleme

Soyadı değiştirme davası Türk Medeni Kanunu’nun 27. maddesinde düzenlenmiştir. Kanuna göre soyadın değiştirilmesi için haklı bir sebebin varlığı aranır. Haklı bir sebep olmaksızın soyadı değiştirilemez.

Dava Açmadan Nüfus Müdürlüğünde Soyadı Değişikliği (Yeni Yasa)

Soyadı değişikliği kural olarak mahkemede dava ile gerçekleştirilebilir. Fakat Nüfus Hizmetleri Kanunu ek geçici 8. maddesi bu duruma bir istisna getirmiştir. Maddeye göre Soyadı Kanunu’nun 3. maddesine aykırı olan soyadları ile basit yazım hatası veya düzeltme işareti kullanılmaması sebebiyle anlam değişikliğine uğramış olan soyadları dava açmadan, nüfus müdürlüğünde değiştirilebilir. Ancak bu uygulama belli bir süre için geçerlidir. 03.11.2019 tarihine kadar bu kapsamdaki soyadları soyadı değiştirme davası açılmadan nüfus müdürlüğünden değiştirilebilir.

Yeni düzenleme ile belirli bir süreye kadar Soyadı Kanunu’nun 3. maddesine aykırı olanlar nüfus müdürlüğünden değiştirebilecektir. Soyadı Kanunu’nun 3. maddesinde belirtilenler şunlardır;

• Rütbe bildiren soyadları
• Memuriyet unvanı bildiren soyadları
• Aşiret ismi içeren soyadları
• Yabancı ırk ve millet ismi içeren soyadları
• Genel ahlaka aykırı soyadları

Güncelleme: Bu kanun 24.12.2019’den itibaren 3 yıl daha uzatılmıştır.

Soyisim Değiştirme Davası ve Yapılması Gerekenler

Soyisim değişikliği için izlenmesi gereken belli bir prosedür vardır. Öncelikli haklı bir sebebe dayanarak soyadı değişikliği davası açılmalıdır. Soyadı değişikliği davasında mahkemenin olumlu karar vermesi sonucunda kesinleşmiş karar Basın İlan Kurumu’na gönderilerek ilan ettirilir.

Basın İlan Kurumu ilanın yayınlandığı gazeteyi mahkemeye gönderir. Mahkeme bunun ardından kesinleşmiş kararı bu kez nüfus idaresine bildirir. Bu işlemde tamamlanınca soyadı değiştirilen kişi nüfus idaresine giderek yeni soyadının yer aldığı kimliği alabilir.

Soyadı Değiştirme Davasının Tarafları

Tam ehliyetli ve sınırlı ehliyetli kişiler soyadını değiştirme davasını açabilir. Ayrıca bu kişilerin soyadı değişikliği davasını avukat aracılığı ile açması mümkündür. Sınırlı ehliyetsizler ise yasal temsilcileri olan veli veya vasilerinin onayı ile soyadı değişikliği davası açabilmektedir.

Tam ehliyetsiz kişilerin yasal temsilcileri onayıyla dahi soyadı değişikliği davası açması mümkün değildir. Ancak çok önemli bir sebebin varlığı halinde bu kişilere de soyadı değişikliği davası açma hakkı tanınır.

Bu davanın babaya karşı açıldığı gibi bir yanlış söz konusudur. Dava kural olarak nüfus idaresine karşı açılmaktadır. Soyisim değiştirme davalarında sık sık yanlış kişiye karşı dava açıldığı görülmektedir. Bu durumda hem maliyet artacak hem de zaman kaybı ortaya çıkacaktır. Böyle bir sonuçla karşı karşıya kalmamak adına soyadı değiştirme davasının avukat aracılığı ile açılması doğru olacaktır.

Soyadı Değiştirme Davasında Gerekli Belgeler, İspat ve Tanık

Soyadı değiştirme davası açmak için gerekli belgelerden birincisi dava dilekçesidir. Dava dilekçesinin bir avukat tarafından hazırlanması tavsiye edilir. Aksi takdirde hatalar yapılabilmekte ve dava olumsuz sonuçlanabilmektedir.

Soyisim değiştirme talebinin dayandığı haklı sebep bir belge ile gösterilebiliyorsa bu belgenin mahkemeye sunulması gerekmektedir. Bunun haricinde soyisim değiştirme davasında gerekli belgeler bulunmamaktadır.

Talebin dayandığı haklı sebebe göre ispat yöntemi de değişebilmektedir. Bazı sebeplerde belge sunulması, bazı sebeplerde tanık gösterilmesi gerekmektedir. Soyisim değişikliği sebeplerinden bazılarında da ispat için herhangi bir işleme gerek yoktur. Davanın hangi sebeple açılacağı ve bunun nasıl ispatlanacağı konusunda bir hukuk bürosundan danışmanlık hizmeti alınması önerilir. Zira bu davada ispat en önemli olgulardan biridir.

Kişinin farklı bir soyadıyla tanınması sebebiyle soyadı değiştirme talebi başta olmak üzere tanık göstermek mümkündür. Duruma göre gösterilmesi gereken tanık sayısı da değişiklik gösterebilmektedir. Bunun bir avukat ile belirlenmesi yerinde olacaktır.

Soyadı Değiştirme Davası Ne Kadar Sürer?

Soyadı değiştirme süresi mahkemelerin yoğunluğuna göre değişkenlik gösterebilir. Ortalama olarak ilk duruşma 2 ile 5 ay arasında verilmektedir. Genelde tek celsede karar verilmektedir. Tek celsede karar verilebilmesi için tüm usuli işlemlerin doğru yerine getirilmesi ve emniyet müzekkeresinin de takibi şarttır.

Davanın daha hızlı sonuçlanması için dava sürecinde teknik konularda hata yapılmaması önemlidir. Bu nedenle soyadı değiştirme davalarında deneyimli bir avukatla çalışmak davanın daha hızlı sonuçlanmasını sağlayabilir.

Soyadı Değişikliği Davası Kaç Kere Açılabilir?

Bu davanın sadece bir kez açılabileceğine ilişkin kanun hükmü Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Bu sebeple artık birden fazla soyadı değiştirme davası açılabilmektedir. Yani soyadı değişikliği davası açmak için bir sayı sınırlaması konulmamıştır.

İkinci kez soyadı değiştirme davasında talebin haklı bir sebebe dayandığının kanıtlanması daha zordur. Çünkü daha önce değişiklik yapılırken yeni soyadını kişi belirlemiştir. İkinci kez soyadı davası açmak isteyen kişilerin ispat konusunda bir avukata danışması tavsiye edilir.

Soyadı Değişikliği Kararına İtiraz

Soyadının değişmesi başka bir kişiye zarar verebilir. Soyadı değişikliği nedeniyle menfaati zedelenen, zarar gören kişiler soyadı değişikliği kararına itiraz edebilir. Karar verildiğinden itibaren 1 yıl içerisinde soyadı değişikliği kararına itiraz edilmelidir. Bu süre geçtikten sonra itiraz etmek mümkün değildir.

Soyadının değişmesi kararına itiraz edildiğinde değişikliğin zarara neden olduğu ispatlanmalıdır. Bu karara itirazın bir avukat aracılığıyla yapılması hem ispat açısından hem sürelerin kaçırılmaması açısından önemlidir.

Soyadı Değiştirme Maliyeti ve Yargılama Masrafları

Soyisim değiştirme davası açarken belli bir miktar harç ücreti ve gider avansı yatırılmalıdır. Ayrıca kararın gazetede ilan edilmesi içinde bir ücret alınır. Gider avansı gazete ilanına da yetiyorsa ilan ücreti oradan karşılanır. Soyadı değiştirme davasının maliyeti bu ücretlerden ibarettir.

Soyadı değiştirme davasının avukat aracılığı ile takip edilmesi durumunda vekalet ücreti de ödenmelidir. Vekalet ücreti, baronun belirlediği asgari ücretin altında olmamalıdır. Avukatlar soyadı değiştirme davası için farklı ücretler belirleyebilmektedir. Avukat tutulması halinde soyadı değiştirmenin maliyetine vekalet ücreti de eklenmektedir.

Soyadı Değiştirme Davasında Gazete İlanı

Soyad değiştirme davasında karar kesinleştikten sonra mahkeme kararı Basın İlan Kurumu’na göndererek ilan edilmesini ister. Bunun sonucunda soyisim değiştirme kararı gazetede yayımlanır. İlanın amacı soyadının değiştiğini herkesin görebilmesidir. Böylece kişilerin bu karar dolayısıyla zarar görmesinin engellenmesi hedeflenir.

Soyadı değiştirme kararının gazetede ilan edilmesinin ardından ilanın yayınlandığı gazete mahkemeye gönderilir.

Dava Sonucunda Miras ve Soybağı Durumu

Soyadı değişikliği evli erkek tarafından yapıldıysa eşinin ve reşit olmayan çocuklarının soyadı da değişir. Reşit olan çocuk varsa onun soyadı babasının soyadının değişmesiyle kendiliğinden değişmez. Reşit olan çocuğun babasıyla birlikte ya da ondan ayrı olarak soyisim değiştirme davası açması gerekir.

Dava açarak kaydı değiştiren kişinin miras ilişkileri bundan etkilenmez. Miras ilişkileri biyolojik bağlar üzerinden kurulmuştur. Bu nedenle kişinin miras ilişkisi içerisinde olduğu kişilerden farklı bir soyadı taşıması onun mirasçı ya da muris olma durumunu değiştirmez.

Dava Sonrasında Kimlik ve Ehliyet Yenileme

Soyadı değişikliği kararının gazetede ilanı ve mahkemenin kararı nüfus idaresine bildirmesinin ardından kişi yeni kimlik ve ehliyetini alabilir. Nüfus idaresine soyadı değişikliği kararı bildirildikten sonra kişi nüfus müdürlüğüne yeni soyadının yer aldığı kimlik ve ehliyet için başvuruda bulunabilir.

Esasen burada değişiklik MERNİS sistemi üzerinden yapıldığından tüm devlet birimleri değişikliği görmektedir. Dolayısı ile devlet birimlerinde bir sıkıntı yaşamamaktadır.

Boşanma Davası Sonrasında Çocuğun Soyadını Değiştirme

Boşanma davasının ardından çocuk babasının soyadını kullanmaya devam eder. 18 yaşından küçük çocukların kendisinin veya velisinin, reşit olan çocukların ise kendilerinin dava açmasıyla değişiklik yapması mümkündür. Çocuk soyadı değişikliği talebi kabul gördüğü takdirde isteğine göre annesinin kızlık soyadını ya da başka bir soyadını alabilir.

Boşanma sonrası küçük yaştaki çocuğun velayetinin annesinde kalması sebebiyle annesinin kızlık soyadını alması talebi genelde haklı bir sebep olarak görülmemektedir. Böyle durumlarda durumun doğru ve eksiksiz şekilde anlatılması, çocuğun babayla ilişkisinin iyi tarif edilmesi gerekmektedir. Boşanma sonrasında çocuğunun kendi kızlık soyadını almasını isteyen kişilerin bir avukata danışarak dava açması önerilir.

Soyisim Değiştirme Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme, Zamanaşımı

Soyisim değiştirme davasında yetkili mahkeme kişinin nüfusunun kayıtlı olduğu yer veya yerleşim yeri mahkemesidir. Kişiler iki yerden istediğini seçebilir. Soyadı değiştirme davasında görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Yani soyadı değiştirmek için nereye başvurulur sorusunun cevabı kişinin yerleşim yeri ya da nüfusa kayıtlı olduğu yerin Asliye Hukuk Mahkemesi’dir.

Soyadı değiştirme davası için zamanaşımı süresi söz konusu değildir. Soyadını değiştirmek isteyen kişi dilediği zaman bu davayı açabilmektedir. Zamanaşımı soyadı değişikliği kararına itirazda gündeme gelmektedir. Soyadı değişikliği nedeniyle zarara uğradığını iddia eden kişi kararın açıklanmasından itibaren 1 yıl içerisinde itirazda bulunmalıdır.

Soyadı Değişikliği Davasında Avukatın Önemi ve Vekaletname

Soyisim değiştirme davasında, değişiklik talebinin haklı bir sebebe dayanması önemlidir. Ayrıca dava açma işlemleri ve davadan sonra yapılması gereken işlemler de hatasız ve eksiksiz yapılmalıdır. Bu konular teknik bilgi gerektirdiğinden dolayı bu alanda daha önce dava açmış bir avukat ile çalışılması önemlidir. Aksi takdirde davanın uzaması ya da olumsuz sonuçlanması gibi durumlarla karşılaşılabilir.

Soyadı değiştirme davası avukat aracılığı ile takip edilecekse vekaletname düzenlenmesi gerekir. Bu dava için verilen vekaletnamede bu dava için özel yetki yer almalıdır. Soyadı değiştirme davası açmak için düzenlenen vekaletnamede “soyadı değiştirme davası açmaya ya da nüfus davaları açmaya” yetkisi verildiğine dair bir ifade yazılmalıdır.