Ses Kayıtları Davada Delil Olarak Kullanılabilir mi?

Ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusu, gelişen teknolojik imkanlar ve bu imkanların sosyal hayatta kullanım sıklığının artması nedeniyle son dönemlerde merak edilen konular arasındadır.

Ses Kayıtları Davada Delil Olarak Kullanılabilir mi?

Ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir. Burada dava türü, ses kaydının niteliği ve elde ediliş biçimi de göz önünde bulundurulur.

Ses kayıtları, birçok farklı insan ilişkisinde kullanılabilen ve olası hukuki problemlerde yargılamaya konu olan bir delil türüdür.

Ses kayıtlarına bazen bir boşanma ve velayet ilişkisinde, bazen ise bir işçi-işveren ilişkisinde rastlanır. Bunların yanında, özellikle son dönemde yaygınlaşan sesli mesajlar ve kayıtlar da yargılamaya sıklıkla konu olan hususlardandır.

Ses kayıtları yoluyla bir kişiye karşı hakaret, tehdit, cinsel taciz, şantaj vb. çeşitli suçlar işlenebilir. Bazen ses kaydı doğrudan fail yahut mağdur tarafından gönderilmemiş olsa da suçun varlığını kanıtlayan başka ses kayıtları bulunabilir. Tüm bu hususlar, soruşturma ve yargılama aşamalarında ele alınır.

Ses Kayıtlarının Delil Niteliği Nedir?

Ses kayıtlarının delil niteliği, takdiri delil olmasıdır. Takdiri delilleri hakim inceler ve değerlendirir. Yapacağı muhakeme neticesinde konuyla ilgili bir  hükme varır. Dolayısıyla, yargılamada ileri sürülen ses kayıtlarına göre karar verme gibi bir zorunluluk söz konusu değildir.

Bu nedenle, ses kayıtlarının yanında başka deliller varsa bunlar da hukuki zeminde ileri sürülmeli ve mahkemeye sunulan talepler bu argümanlarla desteklenmelidir.

Örneğin bir kişi eşi tarafından sürekli hakarete uğruyorsa ve buna ilişkin ses kayıtlarına sahipse bu kayıtlara ek olarak varsa tanık beyanlarına da dayanmalı ve birden fazla delille iddiasını desteklemelidir.

Ses Kayıtlarını Delil Olarak Kullanma Şartları Nelerdir?

Ses kayıtlarını delil olarak kullanma şartları; delilin elde edilme yönteminin ve delilin kendisinin hukuka uygun olmasıdır.

Ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusunun cevabı, davaya konu olan delillerin niteliğinin ve elde edilme biçiminin hukuka uygun olup olmadığına bağlıdır. Aşağıda, bu iki kritere dair detaylara yer verilmiştir.

Delilin Elde Edilme Yöntemi

Ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusu bakımından, delilin elde edilme yöntemi belirleyici rol oynar.

Ses kayıtlarının davada delil olarak kullanılabilmesi ve bu kayıtlara dayanarak hüküm verilebilmesi için söz konusu kayıtlar hukuka uygun yöntemlerle elde edilmiş olmalıdır. Hukuka aykırı şekilde elde edilmiş olan ses kayıtları, davada delil olarak kullanılamaz.

Örneğin bir kişi eşinin kendisine hakaret ettiğine dair gizli ses kayıtları tutmuşsa bu kayıtların içeriğinde hakaret teşkil eden sözler bulunuyorsa dahi söz konusu kayıtlar mahkemede delil olarak kullanılamaz. Çünkü karşıdaki kişinin rızası veya onayı olmaksızın sesi kaydedilmiştir ve bu durum hukuka aykırıdır.

Kişinin rızası olmadan sesinin kaydedilmesi halinde, ilgili ses kayıtlarının davada delil olarak kullanılamaması yanında bu davranış ayrıca suç teşkil edecektir. Bu nedenle, herhangi bir cezai süreçle karşı karşıya kalmamak adına süreç doğru hukuki zeminde yürütülmelidir.

Delilin Hukuka Uygun veya Aykırı Olma Durumu

Delilin hukuka uygun veya aykırı olma durumu, ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusu bakımından büyük önem arz eder.

Hukuka aykırı deliller, yargılama ispat faaliyetinde kullanılamaz. Bu delillere dayanarak hüküm verilmesi de mümkün değildir.

Ceza yargılaması bakımından bu konu, 5271 sayılı CMK 217/2 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Yüklenen suç, hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir.”

Diğer davalar bakımından uygulanan usul kanunu olan 6100 sayılı HMK 189/2 hükmü ise şöyledir:

“Hukuka aykırı olarak elde edilmiş olan deliller, mahkeme tarafından bir vakıanın ispatında dikkate alınamaz.”

Verilen hükümlerde de görüleceği üzere, bir delilin elde ediliş yönteminin hukuka aykırı olması durumunda delilin kendisi de hukuka aykırı nitelik taşıyacak ve yargılama kullanılamayacaktır.

Örneğin bir kişinin belli bir ortamda yaptığı konuşmalarının rızası veya onayı olmadan kaydedilmesi halinde, yargılama sürecinde mahkeme delil olarak bu kayıtlara dayanamaz. Söz konusu kayıtlar hukuka aykırı delil niteliği taşır.

Görüldüğü üzere ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusunun cevabını, bu delillerin hukuka ne ölçüde uygun olduğu belirler. Hukuka aykırı nitelikteki bir delil davada kullanılamayacağı için mağduriyet yaşamamak adına konuyla ilgili uzman avukattan destek alınmalı ve bu doğrultuda süreç yürütülmelidir.

Ses Kayıtlarının Delil Niteliği Görmesi için Hangi Yöntem Kullanılmalıdır?

Ses kayıtlarının delil niteliği görmesi için başlıca şu yöntemler kullanılmalıdır:

• Cezai konularda mesaj tespit tutanağı edinmek,
• Hukuki yargılamalarda bilirkişi ile tespit talep etmek,
• Noter kanalıyla tespit ettirmek,
• Uzman görüşü yoluna başvurmak,
• Ses kayıtlarının içerdiği iddiayı tanıklarla desteklemek gibi yöntemler, ilgili kayıtların delil niteliği görmesi için kullanılmalıdır.

Cezai yargılamalara ilişkin konularda, mesaj tespit tutanağı edinmenin faydası büyüktür. Sesli bir mesaj yargılamada delil olarak kullanılacaksa bu ses kaydı üzerinden herhangi bir oynama olmadığına ilişkin tespit tutanağının mahkemeden yahut savcılıktan talep edilmesi sayesinde delillere duyulan güven artacaktır.

Ses kayıtları ceza yargılamaları dışındaki alanlarda da delil olarak kullanılabilir. Hukuk davaları olarak da ifade edilen bu davalarda, kayıtların doğruluğunun ve gerçekliğinin tespit edilmesi için mahkemeden bilirkişi görevlendirmesi talep edilebilir.

Ses kayıtlarının delil olarak kullanılabilmesi için noter kanalıyla e-tespit sistemi de kullanılabilir. Bu sistem sayesinde, ses kaydı bir web sayfasında açılıp çözümlenerek kayıtların delil olarak belirlenmesi sağlanabilir.

Ses kayıtlarının delil olarak kullanılabilmesi için uzman görüşünden de istifade edilebilir. Uzman görüşü, dava açmadan önce ses kayıtlarının teknik bir uzmana inceletilmesi ve kayıtların gerçekliğine dair rapor alınması sonucu bu belgenin mahkemeye sunulması şeklinde uygulanır.

Ses kayıtlarının delil olarak kullanılmasında gündeme gelebilecek bir başka yöntem de tanık beyanlarından yararlanmaktır. Ses kaydı içeriğinde değinilen hususları destekleyen bir veya birden fazla tanık varsa bu tanıkların beyanları da mutlaka davaya yansıtılmalıdır.

Bu kısma kadar izah edilen hususlarda da görülebileceği üzere, ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusu ile birlikte bu delillerin hangi yöntemlerle ileri sürüleceği de sonuç bakımından belirleyici rol oynar. Doğru yöntem etkili şekilde kullanıldığı takdirde, davadan istenen neticeyi elde etme ihtimali de artacaktır.

Ses Kayıtları Hangi Davalarda Delil Olarak Kullanılabilir?

Ses kayıtları başlıca şu davalarda delil olarak kullanılabilir:

• Ceza davaları,
• Boşanma davaları,
• Alacak davaları,
• İş davalarında kullanılabilir.

Unutulmamalıdır ki yukarıda belirtilen davalar dışında kalan diğer dava türlerinde de ses kayıtları delil olarak kullanılabilir. Hukuka aykırı şekilde elde edilmediği müddetçe söz konusu kayıtların kullanılması mümkündür.

Ses Kayıtlarının Ceza Davalarında Kullanılması

Ses kayıtları ceza davalarında delil olarak kullanılabilir. Teknolojik imkanların yaygınlaşması ile birlikte, çeşitli suçların sesli mesajlar üzerinden işlenmesi veya alınan ses kayıtları yoluyla ispatlanması da mümkün hale gelmiştir.

Örneğin bir kişi sesli bir mesaj aracılığıyla bir başkasına karşı tehdit, hakaret, şantaj, cinsel taciz gibi çeşitli suçları işleyebilir. Bunların yanında, sesli mesaj üzerinden işlenmeyip doğrudan yüz yüze işlenmiş bir suç da ses kaydı yoluyla kaydedilerek ispatlanabilir hale gelebilir.

Ses kaydı veya sesli mesaj hukuka uygun yollarla elde edilmiş olduktan sonra, yukarıda sayılan suçlara ve bu şekilde işlenebilecek diğer bütün suçlara ilişkin cezai yargılama süreçlerinde ses kayıtları delil olarak kullanılabilir.

Ses Kayıtlarının Boşanma Davalarında Kullanılması

Ses kayıtları boşanma davalarında delil olarak kullanılabilir. Özellikle eşler arasında gelişen ve ispatı zor olan hakaret, küçük düşürücü ve onur kırıcı sözler, zina, tehdit gibi çeşitli davranışların ses kayıtları yoluyla ispat edilmesi mümkündür.

Boşanma davalarında genellikle gündeme gelen problem ise delillerin hukuka aykırı bir şekilde elde edilmiş olma durumudur.

Örneğin bir eş diğerine hakaret ederken buna maruz kalan eş gizlice ses kaydında bulunmuş olabilir. Aynı şekilde aldatılma şüphesi taşıyan bir eş de gizli ses kayıtları ile bunu ispat etmeye çalışabilir.

Fakat bu tür yollarla elde edilen deliller, hukuka aykırı delil niteliği taşır ve bu kayıtların davada delil olarak kullanılması mümkün değildir. Buna ek olarak söz konusu davranışlar suç teşkil edecektir. Çünkü bir başkasının rızası veya onayı olmadan sesinin kaydedilmesi suçtur. Bu kayıtların davada kullanılması da söz konusu değildir.

Yargıtay, ancak eşler arasında gelişebilecek ve başka türlü kanıtlanamayacak bazı davranışların ispatı için başka bir çare kalmamış olması halinde bu tür delilleri kabul edebilmektedir. Fakat bunun için somut olayın koşulları incelenir ve bu konuda verilecek karar tamamen durumun şartlarına göre ortaya çıkar.

Mahkeme önüne gelen davada bu tür hukuka aykırı yollarla elde edilmiş deliller varsa fakat başka türlü ispat imkanı da bulunmuyorsa mahkemenin bu delilleri kabul etmesini sağlayabilmek için aynı veya benzer konularda verilmiş Yargıtay içtihatları da dava dilekçesi ile birlikte mahkemeye sunulmalıdır.

Ses Kayıtlarının Alacak Davalarında Kullanılması

Ses kayıtlarının alacak davalarında kullanılması mümkündür. Fakat alacak davalarında ispat bakımından özel düzenlemeler gündeme gelir.

Alacak davasına konu olan hukuki işlemlerin ispatlanması bakımından, senetle ispat zorunluluğu söz konusudur. Buna göre, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca 2025 yılı için 33.000 TL ve üzerindeki tutara ilişkin hukuki işlemlerin ispatı, ancak senet ile mümkündür.

Dolayısıyla, 33.000 TL ve daha fazla tutardaki bir hukuki işleme dair alacak hakkı dava edilmişse bu davada delil olarak ses kayıtları kullanılamaz. Delil olarak ancak senet kullanılabilir. Burada senet kelimesinden kasıt, karşı tarafça verilmiş veya imzalanmış yazılı belgelerdir.

Alacak davalarında ses kayıtlarının kullanılması, delil başlangıcı ile mümkün hale gelebilir. Delil başlangıcının tanımı, 6100 sayılı HMK 202/2 hükmünde şöyle yapılmıştır:

“Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatına yeterli olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir.”

Burada belirtilen belge ifadesi, mutlaka yazılı belge anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla her türlü belge, bilgi, fotoğraf, ses kaydı vb. unsur delil başlangıcı olarak kabul edilir. Bu noktada, ses kayıtları da delil başlangıcı olarak kabul edilebilir. 

Ses kayıtlarının delil başlangıcı olarak kabul edilmesi sonucunda ne olacağı ise HMK 202/1 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Senetle ispat zorunluluğu bulunan hâllerde delil başlangıcı bulunursa tanık dinlenebilir.”

Hükümde geçen “tanık dinlenebilir” ibaresinden anlaşılması gereken, senet dışındaki delillere de başvurma imkanının olmasıdır. Dolayısıyla, delil başlangıcı olarak ses kayıtları bulunuyorsa artık bu kayıtların davada delil başlangıcı olarak ileri sürülmesi de tanık dinletilmesi de mümkün hale gelir.

Ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusunun cevabı, görüldüğü üzere alacak davaları bakımından belirli istisnalar ve özel durumlar içermektedir.

Ses Kayıtlarının İş Davalarında Kullanılması

Ses kayıtları iş davalarında delil olarak kullanılabilir. İşçi-işveren ilişkisi içinde; izin, ücret, sosyal yardımlar, tazminatlar, çeşitli fesih halleri vb. birçok uyuşmazlığın çözümünde ses kayıtları ve sesli mesajlar delil olarak kullanılabilir.

Örneğin bir iş ilişkisinde taraflardan biri diğerine karşı tehdit veya hakaret suçu işliyorsa ve buna ilişkin sesli mesajlar veya ses kayıtları mevcutsa iş ilişkisinin haklı nedenle feshini sağlamak için ispat amacıyla bu kayıtlar kullanılabilir.

İş hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda da dikkat edilmesi gereken temel nokta, ses kayıtlarının hukuka aykırı yollarla elde edilmemiş olmasıdır. Aksi takdirde, hukuka aykırı deliller davada kullanılamayacağı gibi suç teşkil eden davranışlara da yol açabilir.

Sonuç

Ses kayıtları davada delil olarak kullanılabilir mi sorusu, birçok farklı ihtimal değerlendirilerek yanıtlandırılmıştır. Delillerin hukuka aykırı bir zeminde ileri sürülerek etkisini kaybetmesinin önüne geçebilmek için, uzman avukata danışarak hareket etmekte yarar vardır.