Sınav Notuna Karşı Not Tespit Davası

Not tespit davası (asıl adıyla iptal davası) sınav notuna karşı açılan bir davadır.  Sınav notunu herkesin aynı değerlendirme kriterlerine göre vermesi mümkün değildir. Bu nedenle bazı sınavlara hakettiğinden daha düşük not verilerek öğrencilerin mağdur olması söz konusu olmaktadır.

Bu tür durumlarda not tespit davası açarak notun değiştirilmesi mümkün hale gelir. Yazımızda sınav notuna karşı açılan iptal davaları ile ilgili bilinmesi gereken önemli ayrıntılara ve merak edilen soruların cevaplarına yer verdik. Önemli bir konu olduğu için dikkatli okumanızı tavsiye ederiz.

Not Tespit Davası Nedir?

İlköğretim, lise veya üniversite olması farketmeksizin hoca notunun haksız ve hukuka aykırı olduğu iddiasını ile açılan iptal davası türüne not tespit davası denir. Yani sınav notu tespit davası veya sınav notu iptal davası olarak bilinen dava aslında idari işleme karşı iptal davasıdır.

Esasen bu konuda iptal davalarının işleyişi, sebepleri ve sonuçlarını incelediğimiz ‘idari işlemin iptali davası’ başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. Yazımızda iptal davasının not tespit davası görünümündeki halini inceleyeceğiz. Özellikle fakültelerde yapılan vize, final, bütünleme ve tek/üç ders sınavları üzerlerinde duracağız

Sınavların yazılı, uygulamalı veya sözlü olması, hakkında iptal davası açmaya engel değildir. Sözlü sınavlara ilişkin açılan iptal davalarının yargı kararlarında ne şekilde yer aldığına aşağıda değineceğiz.

Not tespit davası ile ilgili önemli ayrıntılara geçmeden önce süreci bir tablo ile özetleyebiliriz:

Davanın Tarafları

Not tespit davasında davalı ve davacı tarafın doğru tespit edilmesi önemlidir. Buna ilişkin kuralları şu şekilde tablolaştırabiliriz:

18 yaşından küçükler için ana ve babanın birlikte dava açması gerektiği, uygulamada tartışmalıdır. Çünkü bazen çocuğun sınav kağıdı babadan veya anneden gizlenmekte, tek veli tarafından açılmaktadır. Bazı yargı kararlarında diğer velinin icazeti olmadan davaya devam edilmediği görülmektedir. Ancak genel olarak tek velinin bu davayı açabileceği kabul edilir.

Not Tespit Davası Açma Süresi

Not tespit davası adında açılan iptal davalarında dava açma süresi idari işlemin öğrenilmesinden itibaren 60 gündür. Ancak not tespit davaları alelade iptal davaları gibi değildir.

Uygulamada da çok hızlı bir şekilde bu davaların açıldığını yani 60 günün beklenmediği görülür. Çünkü bu dava erken de açılsa geç de açılsa eğitim – öğretim yılı devam etmektedir.

Not Tespit Davası Nasıl Açılır?

Sınav notuna karşı açılan iptal davasından önce idareye başvuru zorunluluğu yoktur. Yani direkt olarak bu davanın açılması mümkündür ki çok hızlı bir şekilde davanın açılması gerekir.

Bu şart iptal davasında değil tam yargı davasında söz konusu olur. Buna aşağıda tazminat başlığı altında değineceğiz. Burada davanın açılabilmesi için yapılacak olan husus görevli ve yetkili idari yargı merciine not tespit davası dilekçesi verilmelidir.

Not Tespit Davası Dilekçe Örneği

Not tespit davası dilekçe örneği adı altında bir takım taslak metinlerin internette veya arzuhalcilerde bulunduğuna şahit oluyoruz. Belirtmemiz gerekir ki not tespit davası dilekçe örneği olarak adlandırılan bu taslak metinler somut olayın özelliklerinden uzak, güncel mevzuatın kurallarına aykırı ve davayı başarıya ulaştırma ihtimalleri olmayan metinlerdir.

Not tespit davası dilekçesi somut olayın özellikleri ve güncel mevzuat gözönünde buludurularak, sınava, hocaya, okulun durumuna, öğrenciye vs. ilişkin gerekli ve özel bilgileri içeren, örnek yargı kararlarının bulunduğu dilekçeler olmalıdır. Bu nedenle not tespit davası dilekçe örneği adı taşıyan bu taslak metinlerden uzak durulmalı ve bu konuda avukat yardımı alınmalıdır.

Not Tespit Davası Masrafları

Bu davayı açacak öğrencinin dava açarken bazı masraf kalemlerini ödemiş olması gerekir. Bu davanın maktu başvuru harcı ve tebligat giderleri vardır. Karar harcı, yürütmeyi durdurma harcı ve delil tespit harcı da masraf kalemleri arasında yer alır. Ayrıca önemli bir masraf kalemi de bilirkişi ücretidir. Bilirkişinin bu davada önemli bir yeri vardır.

Maddi olarak imkanı elvermeyen kişilerin adli yardıma başvurarak bu giderlerden başlangıçta muaf tutulması mümkündür. Ayrıca yargılama giderleri davayı kaybeden taraf üzerinde bırakılır. Yani kişi davayı kazandığı zaman kişi yaptığı giderleri geri alacaktır.

Bu davanın avukatla takip edilmesi hukuken zorunlu değildir. Ancak avukatla takip edilmesi demek hatalı yahut ihmali işlem yapma ihtimalinin sıfıra indirilmesi ve sürecin hukuki zeminde takip edilmesi anlamına gelir.

Eğer avukatla takip edilecek olursa bu davada bir de avukat gideri doğacaktır. Avukat ücreti, genel olarak baronun belirlediği tarife etrafında somut olayın kapsamı ve yapılacak işlerin çeşitliliğine göre avukat ile müvekkil arasında serbestçe kararlaştırılır.

Not Tespit Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Sınav notuna karşı not tespit davası idareye karşı açılabilen bir davadır. Bu davada görev ve yetki kuralını şu şekilde izah edebiliriz:

Yani sonuç olarak ilgili okulun bulunduğu yerin adli olarak bağlı olduğu yer idare mahkemesinde sınav notunun tespiti (iptali) talepli iptal davası açılır.

Not Tespit Davasında Yürütmenin Durdurulması

Yürütmenin durdurulması, iptal davalarında söz konusu olabilir. Esasen bir idari işlem mahkeme tarafından iptal edilmediği sürece hukuka uygunluk karinesinden yararlanır. Yani mahkeme o işlem hakkında hukuka aykırıdır demediği sürece o işlem hukuka uygundur.

Ancak bazı durumlarda idari işlem hakkında henüz karar verilmemiş olsa da o işlemin açıkça hukuka aykırı olduğu görülüyor olabilir. Bununla birlikte mahkeme karar verene kadar hukuka uygun kabul edilen işlem bu süre zarfında telafisi güç zararlara neden olabilir.

İşte bunlardan ötürü yürütmenin durdurulması imkanı getirilmiştir. Buna göre idari yargıda dava sürerken işlemin yürütmesi durdurulur. Yani kişi sanki o sınavı geçmiş gibi işlem görür ve yargılama sonuna kadar öyle devam eder.

Mahkeme iptal kararı verirse işlemin hukuka aykırılığı tespit edilmiş olur. Mahkeme hukuka aykırı olmadığı kararı verirse yürütme devam eder ve kişi sınavdan kalmış gibi sonuç doğar. Yürütmenin durdurulması kişi tarafından mahkemeden talep edilir.

Not tespit davalarında YD kararı oldukça önemlidir. Özellikle mezuniyet aşamasında veya sınıfı geçme sınırında olan kişilerin bu kararı alabilmeleri için ciddi bir YD talebi oluşturmaları gerekir.

Eğer kişinin yürütmenin durdurulması talebi reddedilirse bu red kararına karşı kararın kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde bölge idare mahkemesine itirazda bulunulabilir. Bölge idare mahkemesinin bu konuda verdiği karar kesindir.

Bu noktada yapılması gereken en sağlıklı iş tecrübeli avukatlarla çalışmak olacaktır. Bu konunun önemli ayrıntıları için ‘yürütmenin durdurulması’ başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Not Tespit Davasında Bilirkişi Aşaması

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere bilirkişi incelemesi, not tespit davasında çok önemli bir aşamadır. Ayrıca not tespit davası acele sonuçlanması gereken davalar arasında yer alır. Bu nedenle dava açıldıktan sonra mahkemenin ilk yapacağı iş ilgili okuldan sınav kağıdını isteyip bunu derhal bilirkişiye göndermek olacaktır.

Bu işlemler için mahkeme heyetinden de bir naip üye belirlenir. Bilirkişiyi bu naip üye belirler. Bilirkişi belirlendikten sonra bilirkişiye ilişkin bilgiler taraflara tebliğ edilir. Bu tebliğden sonra 3 gün içerisinde taraflar bilirkişiye ilişkin itirazını öne sürebilir. Bu itiraz bilirkişinin kim olduğuna ve niteliğine ilişkindir. Hazırlayacağı rapora itiraz hakkı ayrıdır, onu aşağıda değerlendirdik.

Bilirkişi çoğu zaman ilgili sınav konusu ile ilgili başka bir hoca olacaktır. Üniversite sınavlarında başka bir üniversite aynı ders kürsüsünde bulunan hocalar arasından bilirkişi seçilebilir.

Eğer mahkemenin bulunduğu bölgede o alanda bilirkişi olarak görev yapan hoca mevcut değilse başka bir ilde bulunan idare mahkemesine o ildeki bilirkişiyi görevlendirmesi için gerekli işlemler yapılıp sınav kağıdı oraya gönderilebilir.

Genellikle tek üniversite olan illerde bu şekilde başka bir ile gönderme uygulanır. Bu durum ilköğretim ve lise seviyesindeki sınavlarda söz konusu olmaz.

Bilirkişi; cevap anahtarını inceler, benzer kağıtlara verilen notları inceler, o dersten en düşük notla geçen kişinin kağıdını inceler veya o öğrenci ile aynı notu alan kişilerin kağıtlarını inceler.

Burada bilirkişinin nasıl bir yol izleyeceği somut olayın özelliklerine göre değişir. Uygulamada genel olarak bu saydığımız yollardan birisi denenir. Bilirkişi incelemesini yaptıktan sonra bir rapor hazırlar.

Bilirkişi raporu gerekçeli olmak durumundadır. Bu raporda bilirkişinin o sınav kağıdı için takdir ettiği not yer alır. Belirtmemiz gerekir ki bilirkişinin daha düşük bir not belirlemesinin önünde bir engel yoktur. Ancak uygulamada bilirkişilerin notu düşürdüğü görülmez.

Bilirkişi Raporuna İtiraz

Bilirkişi raporu dört nüshadan oluşur. İkisi taraflara tebliğ edilir, biri bilirkişi heyetinde kalır sonuncusu ise dava dosyasına konur. Bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilince tarafların buna itiraz etme hakları vardır. Bu itiraz, raporun tebliğinden itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır.

Belirtmemiz gerekir ki hem davalı idare hem de davacı öğrenci bu rapora itiraz edebilir. Bu rapor kesinlikle uyuşmazlığa ilişkin bir hüküm içermez. Yahut tarafların hukuki durumunda değişiklik yapacak bir etkiye sahip değildir. Raporda yalnızca ilgili sınav kağıdına bilirkişinin verdiği not yer alır.

Bu rapora itirazın kabul edilebilmesi için yeterli gerekçelerin varlığına ihtiyaç vardır. Aksi halde itiraz reddedilir ve mahkeme hükmünü ilgili rapora göre verir. Örneğin uygulamada sıklıkla kabul edilen itiraz nedenlerinden birisi bilirkişinin, ilgili üniversite ve hocaları ile ilişkisinin bulunmasıdır. Burada somut olaya göre bir değerlendirme yapmak gerekir.

Not Tespit Davasında Tazminat

Yukarıda bahsettiğimiz prosedür idari işlemin iptalinden ibarettir. İdarenin eylemlerinden zarar da doğabilir. Bu zarar pek tabii öğretmenin sınava eksik not vermesinden de kaynaklanabilir. Hocanın eksik not vermesinin doğrudan neden olduğu zararların tazmini talep edilebilir.

Ancak bu iptal davası niteliğindeki not tespit davalarında mümkün olmaz. Bunun için ayrı bir tam yargı davası açmak gerekir. Kişi isterse hem iptal davası hem de tam yargı davasını ayrı ayrı açabilir.

Yahut iptal davasının sonuçlanmasını bekledikten sonra tam yargı davası açarak tazminat talep edebilir. Somut olaya göre izlenmesi gereken en doğru yolun tespiti için avukat yardımı almak gerekir. Bu konunun önemli ayrıntıları için ‘tam yargı davası’ başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

ÖNEMLİ: Hocanın sadece eksik not vermiş olması bir hizmet kusuru olarak görülmemekte ve tazminata neden olmamaktadır.

Not Tespit Davasında Verilecek Kararlar

İdari işlemin iptali için işlemin belirli unsurlar bakımından (yetki, şekil, sebep, konu, amaç) sakat olması gerekir. Sınav notunun hatalı verilmesinin çoğu zaman yetki, amaç ve sebep bakımından sakatlığı görülmez. Bazen şekil kurallarına uymaması söz konusu olsa da çoğu zaman konu bakımından hatalı işlem söz konusu olur.

Bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilip de dosyaya konduktan ve itiraz süresi geçtikten sonra mahkeme hükmünü bu raporu esas alarak kurar. Bilirkişi, söz konusu sınav kağıdına hocanın verdiği notun üzerinde bir not takdir etmişse mahkeme hocanın verdiği notu (idari işlemi) iptal eder. Yani iptal kararı verilir.

Eğer bilirkişi aynı veya daha düşük bir not takdir ederse bu sefer öğrencinin davası reddedilir. Yani iptal kararı verilmez.

Öğrenci birden çok sınavdan ötürü iptal davası açmış olabilir. Bu durumda bilirkişinin daha yüksek not takdir ettiği sınavlar bakımından iptal kararı verilecek, diğer sınavlar bakımdan dava reddedilecektir. Yani kısmi kabul, kısmi red durumu söz konusu olur.

Danıştayın vermiş olduğu bir karar doğrultusunda çoktan seçmeli sınavlarda yanlışın doğruyu götürmesi uygulaması hukuka aykırı bulunmamıştır. Yani iptal davasında bu durumun konu edilmesi durumunda mahkemenin iptal kararı vermemesi muhtemeldir.

Sınav notuna karşı açılan not tespit davasının sonuçlarını şu şekilde özetleyebiliriz:

Mahkeme Kararına İtiraz

Eğer mahkeme kişinin aleyhine karar vermişse bu durumda mahkeme kararı istinaf edilebilir. Yani bir üst dereceye taşınabilir. İstinaf incelemesini bölge idare mahkemeleri yapar. Kararı veren mahkemenin bağlı olduğu yargı çevresindeki bölge adliye mahkemesine kararın tebliğini takip eden 30 gün içinde istinaf başvurusunda bulunulabilir.

İstinaf mahkemesi kendi yargılamasını yapar. Yani olayı esastan inceler. İlk derece mahkemesinin verdiği kararı hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar verir. Kararda maddi bir takım hata görürse bunları düzeltmekle yetinerek aynı kararı verir.

Eğer ilk derece mahkemesinin kararını hukuka aykırı bulursa bu sefer kararı bozar ve yeni baştan karar verir. İstinaf sürecinde de yukarıda bahsettiğiniz bilirkişi süreci aynı şekilde işler.

Belirtmemiz gerekir ki not tespit davasında verilen istinaf kararlarının temyizi mümkün değildir. İdari Yargılama Usulü madde 46 hükmünde sayılan temyiz edilebilecek işlemler arasında not tespit davasını kapsayan bir madde bulunmaz. Dolayısıyla istinaf, yargılama yapacak son merciidir.

Sınav notuna karşı not tespit davasında genel olarak itiraz imkanı ve süreleri hakkında şu şekilde özet bir tablo çıkarabiliriz:

Not Tespit Davası Ne Kadar Sürer?

Uygulamada not tespit davası ne kadar sürer sorusu sıkça sorulur. Ancak bunun için verilecek net bir cevap söz konusu olamaz. Burada tamamen somut olayın özelliklerine göre not tespit davası süresi doğar.

Esasen sınav kağıdının, eğitim kurumunun, hoca ve öğrencinin, mahkemenin, adli takvim yılının vs. bir çok unsurun bu süreye olumlu veya olumsuz etkisi olabilir. Ancak genel olarak 6 ay ile 1 yıl arasında bu davaların sonuçlandığını söyleyebiliriz.

Belirtmemiz gerekir ki bu sürecin avukat yardımı alınarak takip edilmesi halinde zamansal olarak olumlu sonuç doğacağı muhakkaktır.

Sözlü ve Uygulamalı Sınavlarda Süreç Nasıl İşler?

Sözlü ve uygulamalı sınavların iptali talebi yargıya sıklıkla konu olmaktadır. Doktora – yüksek lisans mülakatında verilen puanlar, bale, tiyatro gibi gösterilerin sınav olarak yapıldığı durumlarda verilen puanlar, yabancı dil speaking sınavları, spor müsabakaları, hakim – savcı veya icra müdürlüğü mülakatları, mühendislik ve tıp fakültelerindeki uygulamalı sınavlar veya okullardaki sözlü sınavlar sıkça iptal davalarına konu edilir.

Ancak geçmişte Danıştayın bu konuda sıklıkla verdiği kararlar çerçevesinde söyleyebiliriz ki bu sınavların kaydı yapılmadığından herhangi bir bilirkişi incelemesine tabi tutulması mümkün görünmez. Dolayısıyla hocanın veya jürinin o sınava verdiği notun hukuka uygunluğunun değerlendirilmesi mümkün görülmez.

Bu nedenle sözlü sınavlara ilişkin açılan iptal davalarının sıklıkla reddedildiğini görürüz. Ancak bu sınavlara ilişkin şekli unsurlarda hukuka aykırılık mevcutsa veya hocanın taraflı not verdiği başka şekilde anlaşılıyorsa o zaman iptal kararı verilebilir ki nitekim böyle kararlar da mevcuttur.

ÖSYM Sınavlarında Süreç Nasıl İşler?

Milli Eğitim Bakanlığı ve ÖSYM sınavlarına karşı da iptal davası açılabilecektir. Bunlara karşı dava açma süresi 10 gündür. Bu davalarda yürütmenin durdurulmasına ilişkin verilen kararlara itiraz edilemez. Ancak bu sınavlar hakkında yukarıda bahsettiklerimizden farklı olarak temyiz imkanı vardır.

Esasen ÖSYM ve Milli Eğitim Bakanlığının yurt genelinde yaptıkları sınavlara karşı açılan davalar burada bahsettiğimiz not tespit davası ile birçok noktada ayrılır. Bu nedenle aynı süreç olarak görülmemelidir.

Not Tespit Davası ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda sınav notuna karşı iptal davası ile ilgili olarak temel meselelerden ve uygulamadaki işleyişten bahsettik. Ayrıca bu konuda cevaplanmayı bekleyen ve sık sorulan sorular mevcuttur. Bunlara cevapları ile birlikte yer vereceğiz.

Sonuç Olarak Nelere Dikkat Edilmeli?

Yazımızda not tespit davası ile ilgili olarak bilinmesi gereken hususları ve en çok merak edilen soruları cevaplandırmaya çalıştık. Görüldüğü üzere her aşaması ciddiyetle takip edilmesi gereken bir süreçten bahsediyoruz.

Ayrıca süreç her zaman burada anlattığımız kadar yalın olmayabiliyor. Meselenin temas ettiği başkaca hukuki sorunlar olabiliyor. Bu nedenle tecrübeli avukatlarla birlikte çalışarak hatalı yahut ihmali işlemlerin önüne önceden geçmek en sağlıklısı olacaktır. Aksi halde telafisi güç zarar doğabilir. Dolayısıyla hukuki yardım bu davada büyük önem taşır.