Nişan Bozma Nedeniyle Tazminat

Nişan bozma nedeniyle tazminat davası, nişanlılığın sona ermesinde taraflar arasında meydana gelen uyuşmazlıklarda en çok karşılaşılan sorundur. Nişan haklı bir neden olmaksızın bozulabileceği gibi taraflardan birine yüklenebilecek bir nedenle de bozulabilir. Bu durumlarda kusurlu olmayan taraf, katlandığı maddi fedakarlıklar nedeniyle veya kişilik haklarının saldırıya uğraması nedeniyle diğer tarafa nişan bozma nedeniyle tazminat davası açabilir.

Yazımızda nişan bozma nedeniyle tazminat davası açabilmek için gerekli şartlar nelerdir, dava nerede görülür, nişan bozulması sonrasında hediyelerin geri verilmesi nasıl gerçekleşir sorularını ayrıntılı olarak yanıtlayacağız. Tazminat davalarının önemli sonuçları olması sebebiyle süreci bir avukat yardımıyla sürdürmenizi ve yazımızı dikkatle okumanızı öneririz.

Nişan Bozma Nedeniyle Tazminat Davası Nedir?

Nişan bozma nedeniyle tazminat davası, nişanın taraflardan birinin kusuruyla veya haksız yere bozulması durumunda zarar gören tarafın açtığı davadır. Kişinin nişan bozma nedeniyle uğradığı zarar maddi veya manevi olabilir. Uğradığı zarara göre maddi veya manevi ya da her iki şekilde de zarara uğradıysa hem maddi hem manevi tazminat talebinde bulunabilir. Buna ilişkin düzenlemeler 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu madde 118 ve devamında bulunmaktadır.

Nişan Bozma Nedeniyle Manevi Tazminat Davası

Türk Medeni Kanunu madde 121’de nişanın bozulması nedeniyle istenebilecek manevi tazminat düzenlemesi mevcuttur. Buna göre nişanın bozulması nedeniyle kişilik hakları zedelenen taraf, kusuruyla buna sebep olan taraftan manevi tazminat talebinde bulunabilir. Talepte bulunabilmek için gerekli şartlar şu şekilde sıralanabilir:

• Taraflar arasında nişanlılık ilişkisi bulunmalıdır.
• Nişan tek taraflı irade açıklamasıyla sona erdirilmelidir.
• Nişanı bozan tarafın fiili, karşı tarafın kişilik haklarını zedelemiş olmalıdır.
• Nişanın bozulmasında, karşı tarafın kusuru olmalıdır.
• Kusurlu fiil ile ortaya çıkan zarar arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
• Tazminat talep edecek taraf, nişanın bozulmasına kusuruyla sebep olmamalı ya da karşı taraftan daha az kusurlu durumda bulunmalıdır.

Manevi tazminat talebinde bulunma, yasal ve iradi temsilin mümkün olmadığı, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Kişi bizzat istemde bulunmalıdır. Kişinin anne veya babasının o kişi adına tazminat talebinde bulunması mümkün değildir. Küçük ve kısıtlılar da yasal temsilcilerinin iznine bağlı olmadan manevi tazminat isteminde bulunabileceklerdir. Ayrıca talepte bulunacak nişanlının ölmesi durumunda, manevi tazminat davası açma hakkı mirasçılarına geçmez.

Tazminat talebi ile mahkeme gerekli incelemeleri yapar. Yapılan inceleme sonucunda hakim, nişanın bozulmasında kusurlu olan kişi dolayısıyla zararın ortaya çıktığı kanaatine varırsa tazminat olarak genellikle uygun bir miktar para takdir eder. Manevi tazminat miktarı, hakim tarafından tarafların ekonomik, sosyal durumu gözetilerek belirlenir. Nişan bozma nedeniyle tazminat davası açma süresi 1 yıldır. 1 yıllık süre nişanın sona ermesiyle başlar.

Nişan Bozma Nedeniyle Maddi Tazminat Davası

Nişan, nişanlılardan biri tarafından haklı bir neden olmaksızın bozulduysa veya tarafın kusurlu davranışı nişanın sonlanmasında etkili olduysa maddi tazminat talep edilebilecektir. Maddi tazminat davası açmak için birtakım şartların varlığı gereklidir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Taraflar arasında geçerli bir nişanlılık mevcut olmalıdır.
• Nişanı bozan tarafın nişanın bozulması için haklı bir sebebinin olmaması gerekir.
• Tazminat talep edecek taraf nişanın bozulmasına kusuruyla sebep olmamalı ya da karşı taraftan daha az kusurlu durumda bulunmalıdır.
• Nişanın bozulması sonucunda karşı taraf maddi zarara uğramalıdır.
• Nişanı bozan tarafın kusurlu fiili ile ortaya çıkan zarar arasında illiyet bağı bulunmalıdır.

Tazmin Edilecek Zararlar

• Nişan giderleri (Örneğin salon kiralandı ise bunun ücreti)
• Evlenmenin gerçekleşeceği düşüncesiyle yapılan masraflar (Ev kiralanması, mobilya masrafları)
• Katlanılan maddi fedakarlıklar (Örneğin evleneceği düşüncesiyle başka bir şehir veya semtteki daha düşük ücretli işte çalışma halinde uğranılan zarar)

Talep edilen zararların dürüstlük kuralına uygun olması gerekir. Tarafların mevcut ekonomik ve sosyal durumları değerlendirildiğinde fahiş duran masrafların tazmini istenemez.

Nişanın bozulmasında haklı neden sayılacak davranışlara örnek olarak; karşı tarafa sadakatsizlik, karşı tarafın ailesine akrabalarına hakaret içerikli sözler söylemek, kötü alışkanlıklara sahip olmak gösterilebilir.

Ayrıca belirtmemiz gerekir ki tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler.

Anne baba gibi davranan kişilerden kasıt, nişanlanan kişilerin normalde anne babasının üstlenmesi gereken sorumlulukları herhangi bir nedenle üstlenen kişilerdir. Örneğin kişinin nişanını dedesi yapmıştır, masrafları dede üstlenmiştir. Bu durumda dede maddi tazminat talebinde bulunabilecektir.

Talep üzerine inceleme sonucunda hakim karşı tarafın maddi bir zararının oluştuğuna kanaat getirirse, yapılan harcamalar ve tüm giderler değerlendirilerek uygun bir bedel tazminat olarak belirlenir.

Nişan Bozma Nedeniyle Açılan Tazminat Davalarında İspat Yükü

Nişanın bozulması durumunda açılan tazminat davalarında, zarara uğradığı iddiasında olan taraf (davacı)  şunları ispat etmekle yükümlüdür:

• İlk olarak aralarındaki nişanlılığın geçerli olduğunu
• Nişanlanmanın haksız yere bozulduğunu ya da karşı tarafın kusuru nedeniyle bozulduğunu,
• Nişanın bozulması sonucu maddi veya manevi olarak zarara uğradığını

Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Taraflar arasında kurulan nişanlılık ilişkisi aile hukukuna ilişkin olduğu için, nişanın bozulması durumunda açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme aile mahkemesidir. Aile mahkemelerinin olmadığı yerlerde bu tazminat davalarında asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi sıfatıyla görevli olacaktır.

Kanunda tazminat davaları için özel yetkili bir mahkeme belirlenmemiştir, genel yetki kuralları uygulanır. Buna göre yetkili mahkeme davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.

Nişan Bozma Sebebiyle Hediyelerin Geri Verilmesi

Nişanlılık durumu evlenme dışında bir nedenle sona erdiğinde taraflar nişanlılık evresinde birbirlerine hediye etmiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeleri isteme hakkına sahiplerdir. Hediyelerin iadesi nişanlılığın evlilik harici sona erme hallerinden hepsinde mümkündür. Örneğin evlenmenin imkansızlaşması, kesin bir evlenme engelinin ortaya çıkması, nişanın bozulması.

Nişan bozulduğu zaman hediyelerin iadesinde dikkat edilmesi gereken en önemli unsur burada kusur araştırması yapılmadığıdır. Yani kimin kusurlu kimin kusursuz olduğuna bakılmaksızın iki taraf da  nişan dolayısıyla almış oldukları hediyeleri iade eder. Hediyelerin iadesinin şartları şu şekilde sıralanabilir:

• Nişanlılık evlenme dışı bir nedenle son bulmuş olmalıdır.
• Geri verilecek hediye alışılmışın dışında olmalıdır. Örneğin nişanlıya alınan ayakkabı, elbise, peluş oyuncak bu kapsamda değerlendirilmez. Altın ve benzeri gibi belirli bir meblağda olan hediyeler geri istenebilir.
• Hediye nişanlılık evresinde verilmiş olmalıdır.

Hediyelerin geri verilmesini nişanlı taraflar talep edebileceği gibi anne ve babalar ve onun gibi davrananlar da talep edebilir. Eğer mümkünse hediyeler aynen verilmelidir ancak bunun mümkün olmaması durumunda örneğin altınlar satılmışsa hediyenin karşılık değerinin verilmesi de mümkündür.

Sözün Bozulması Durumunda Ne Olur?

Türk hukukunda nişanın hukuki zemini olsa da sözlenme diye bir hukuki kurum söz konusu değildir. Aslında nişanlanma karşılıklı evlenme vaadinde bulunma ile kurulmuş sayılır. Yani halk arasında sözlenme olarak bilinen merasim aslında hukuken nişanlanmadır. Sonradan yapılan nişan merasimi ise öncesinde söz adı altında aslında nişanlanıldığı için hukuken bir değişiklik oluşturmayacaktır. Dolayısıyla yukarıda maddi ve manevi tazminat, hediyelerin iadesi vesair anlattığımız tüm haklar söz bozulması halinde de geçerli olur.

Nişan Bozma Nedeniyle Açılacak Davalarda Zamanaşımı

Nişanlanan tarafların ve dava açabilecek kişilerin nişanın bozulması nedeniyle açacağı maddi manevi tazminat davaları ve hediyelerin geri verilmesi için açılacak davalarda zamanaşımı süresi 1 yıldır. 1 yıllık süre nişanın bozulmasından itibaren başlar. Bu süre içinde dava açılmaması durumunda kişiler dava açma hakkını kaybedeceklerdir.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda nişan bozma nedeniyle zarar görenin hangi davaları açabileceği, açılacak maddi manevi tazminat davaları için gerekli şartları, davalarda hangi mahkemelerin görevli yetkili olduğunu, hediye vermeye ilişkin düzenlemeleri tüm ayrıntılarıyla açıkladık.

Maddi ve manevi tazminat davaları, sonucunda  büyük hak kayıpları oluşabilecek davalardandır. Bu nedenle tazminat davası açma veya tarafınıza karşı bir tazminat davası açılması durumunda işlemlerin mutlaka bir boşanma avukatı yardımı alarak yürütülmesi gerekir.