Nafaka Artırım Davası

Nafaka artırım davası, uygulamada sıklıkla görülen ve mahkemenin hükmettiği nafakanın artırılmasını konu edinen önemli davalar arasında yer alır. Güncel Yargıtay kararları ışığında ciddi bir hukuki zemini vardır.

Yazımızda nafaka artırım davası nedir, nasıl açılır, süreç nasıl işler gibi temel sorulara yasal düzenlemeler ve emsal kararlara göre değindik. Sık sorulan soruları yanıtladık. Önemli bir konu olması nedeniyle dikkatli okumanızı öneririz.

Nafaka Artırım Davası Nedir?

Mahkemece hükmedilen nafakanın, değişen durumlar karşısında yeterli olmadığı hallerde nafaka miktarının yükseltilmesi için açılan davaya nafaka artırım davası denir.

Nafaka artırım davası TMK m. 331 ve çeşitli düzenlemelerde yer alır. Buna göre;

Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 331

ÖNEMLİ: Nafaka artırım davası çoğunlukla güncel Yargıtay kararlarında belirtilen hususlar doğrultusunda görülür. Bu davada haklılığın ortaya konabilmesi adına emsal kararların ileri sürülmesi gerekir. Bu nedenle ilk yapılması gereken şey avukata sormak olmalıdır.

Günümüz şartlarında değişken para piyasası ve enflasyon dikkate alındığı zaman sabit bir nafaka miktarının sürekli olarak aynı ihtiyaçları karşılamayacağı anlaşılacaktır. Buna bağlı olarak mahkeme nafaka hükmü ile birlikte değişen şartlara ve imkanlara göre ne şekilde artacağına hükmetmiş olabilir veya olmayabilir. İki durumda da nafakanın artırılmasına yönelik olarak dava açılabilir. Yazımızın konusunu işte bu nafaka artırım davası oluşturmaktadır.

Nafaka Artırım Davası Nasıl Açılır?

Nafaka artırım davası açabilmek için mevcut bir nafaka kararı lazımdır. Bununla beraber nafaka artırım dava dilekçesi hazırlanmalıdır.

Dilekçe 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu anlamında eksiksiz olmalıdır. HMK’nın aradığı şartları taşımayan dava dilekçesi usulden reddedilir. Dilekçede değişen şartlar, ihtiyaçlar, maddi imkanlardaki değişiklikler yani kısaca nafaka artırımını haklı kılacak ögeler delilleri ile yer almalıdır.

Nafaka artırım davası aşağıda ayrıntılarına değineceğimiz üzere görevli ve yetkili mahkemede açılmalıdır. Bütün bu sürecin etkin ve hızlı şekilde takibinin yapılabilmesi adına deneyimli bir boşanma avukatının hukuki yardımına başvurmak kişinin yararına olacaktır. Ayrıca nafaka artırım davası açabilmek için beklenmesi gereken bir süre de söz konusu değildir.

Hakim hükmünü verdiği yargılamada nafakanın ne şekilde artacağına ilişkin bir hüküm vermiş olabilir. Mesela her sene şu kadar artacak veya şuna endeksli olarak artacak gibi belirlemeler yapmış olabilir. Bu artışın belirlenmesi taraflardan birisinin talebine bağlıdır. Yahut taraflardan bu yönde bir talep gelmemiştir ve hakim herhangi bir artış miktarı belirlememiştir.

Nafaka artırımı ihtiyacı bu iki durumda da ortaya çıkabilir. Yani artış miktarı belirlenmiş olmasına rağmen değişen şartlar ve imkanlar nafaka artırımını zorunlu kılmış olabilir. Aşağıda nafaka artırım davasının işleyişi, şartları ve sonuçlarına değineceğiz.

Nafaka Artırım Davası Dilekçe Örneği

Nafaka artırım davası dilekçe örneği, internet ortamında bulunan taslak boşluk doldurmalı dilekçe metinleridir. Ancak bu metinler güncel mevzuattan ve sürekli değişen güncel Yargıtay kararlarından uzaktır. Somut olayı da gerektiği gibi yansıtmaz. Bu nedenle hak kaybı yaşatmaya müsaittir. Bunun yerine deneyimli avukat yardımı alınarak somut olaya özgü ve güncel emsal kararlar ışığında bir dilekçe hazırlanmalıdır.

Örnek olması açısından dilekçe şu şekilde olmalıdır:

… NÖBETÇİ AİLE MAHKEMESİNE

DAVA DİLEKÇESİ

DAVACI: Davacı nafaka alacaklısının adı, soyadı, TC Kimlik numarası ve adresi yer alır. Eğer çocuk adına açılıyorsa velisinin de aynı bilgileri buraya eklenir.

VEKİLİ: Davacı avukatının ad-soyad, adres ve baro bilgileri bu kısımda yer alır. Avukat aracılığı ile açılan davada zaten dilekçeyi avukat hazırlar.

DAVALI: Nafaka yükümlüsünün adı soyadı, TC Kimlik numarası ve adresi bu kısımda yer alır.

DAVA: Nafaka artırım davası olduğu bu kısımda belirtilir.

KONU: Nafaka artırımı talebi, miktar bilgisi ile birlikte burada dile getirilir.

AÇIKLAMALAR:

Açıklamalar kısmı çok önemlidir. Bu kısımda nafaka ile ilgili mahkeme kararından, nafaka miktarının yeterli olmadığından, değişen durumlardan ve artan ihtiyaçtan, tarafların maddi durumundan, yasal düzenlemelerden ve emsal yargıtay kararlarından bahsedilir. Kısacası davanın haklılığı anlatılır. Ancak tüm bunlar delillerle ortaya konmalıdır. Tanık dinletimi güçlü bir ispat aracıdır. Tanıkların anlatacakları hususlar da bu kısımda detaylandırılabilir. Özetle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun dilekçe ve aile mahkemesi davaları için aradığı unsurlar burada yer almalıdır.

YASAL DAYANAK: 4721 sayılı TMK, 6100 sayılı HMK ve diğer yasal mevzuat ile dayanılan yüksek mahkeme kararları burada belirtilir.

HUKUKİ DELİLLER VE EKLER: Ek olarak sunulacak yasal deliller belirtilir. Örneğin okul ve sağlık gider evrakları vs. Tanık delili çok önemlidir. Muhakkak tanık deliline dayanmak gerekir. Bilirkişi, keşif, isticvap vb. delil araçları da burada belirtilmelidir. Ayrıca başka yerlerden müzekkere ile celbi istenen delillere de burada yer verilmelidir.

NETİCE VE TALEP: Yukarıda arz ve izah olunan nedenler ile mahkemenin re’sen gözeteceği nedenlerden ötürü netice ve talep olarak nafaka miktarının ne şekilde ve ne kadar artırılacağına, artırımın ne zamandan itibaren olacağına dair talepler sıralanmalı ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı taraf üzerinde bırakılması istenmelidir. En son ad-soyad, tarih ve imza ile dilekçe tamamlanır.

Nafaka Artırım Davası Ne Zaman Açılır?

Nafaka artırım davasının açılma süreleri ve ne sıklıkla açılacağı ile ilgili olarak hatalı bazı algılar söz konusudur. Nafaka artırım davasının hükmün verilmesinden itibaren 1 yıl içerisinde açılamayacağı ve takip eden davalar için de 1’er yıllık süre şartının var olduğu zannedilmektedir. Ancak böyle bir süre şartı kanunda olmadığı gibi yargı uygulamasında da yoktur.

Ancak şöyle bir durum vardır. Çok sık aralıklarla açılan artırım davasının kabul görme imkanı da aynı oranda azalır. Nafaka artırım davası aşağıda belirteceğimiz hal ve şartlar altında açılmalıdır. Bu şartlara ve belirlemelere uyulduğu müddetçe ne sıklıkla açıldığının ve ne zaman açıldığının bir önemi kalmaz.

Nafaka Artırımı Nasıl Hesaplanır ve Neye Göre Belirlenir?

Nafaka artırımı nasıl hesaplanır sorusuna verilebilecek objektif kriterler söz konusu değildir. Burada hesaplama, nafaka artırımının neye göre belirleneceğine göre değişir. Nafaka artırımında taraflar mahkemeye taleplerini ve delillerini sunarlar.

Bunun yanında mahkeme dilerse kendi araştırmasını yapabilir. Keşif yapabilir, bilirkişi yardımına başvurabilir. Örneğin çocuğun okuluna müzekkere yazarak öğrenim ücretini sorabilir. Bütün araştırmalar sonucunda hakkaniyet kuralları çerçevesinde bir artırıma hükmedilir yahut nafaka artırım talebi reddedilir.

Nafaka artırımının hesaplanmasında birçok unsur bir arada değerlendirilir. Alacaklısının maddi durumundaki değişiklik, borçlusunun maddi durumundaki değişiklik, değişen şartlar, altın – döviz kurlarındaki değişiklikler, enflasyon oranı, eğitim – sağlık – yaşam standartları – yaş vb. her türlü unsur bu saydıklarımızla sınırlı olmayacak şekilde nafaka artırımına esas alınabilir.

ÖNEMLİ: Bu saydıklarımıza ek olarak Yargıtay tarafından genellikle esas alınan bir unsuru de belirtmemiz yerinde olacaktır. O da üretici fiyat endeksi (ÜFE) denilen orandır. Genellikle nafaka artırımı konusunda önemli bir etken olan ÜFE, kesin bir kural değildir. Mesela iştirak nafakasında çocuğun önemli bir ihtiyacını karşılamaya yönelik açılan davada ÜFE oranı yetersiz kalacaktır. Yani nafaka artırımı her somut olaya göre farklı kriterlere göre gerçekleştirilebilir. Ancak genellikle gördüğümüz kadarıyla ÜFE göz önünde bulundurulmaktadır.

Burada önemli bir husus, nafaka hükmü ve artırımının takdiri nitelikte olmasıdır. Yani hakim takdiri bir belirlemede veya artırımda bulunur. Kesin ve küsuratlı bir hesaplama söz konusu olmaz. Yuvarlanmış bir rakama hükmedilir.

Nafaka Artırım Davası Ne Kadar Sürer?

Bu dava çekişmeli olmasına karşılık çok karmaşık bir yapıya sahip değildir. Nafaka artırım davası ne kadar sürer sorusu uygulamada en çok karşılaştığımız sorulardandır. Bunun net bir cevabı olmamakla birlikte 6 ay ile 10 ay arasında değişebilen bir süreden bahsedebiliriz.

Bu süreleri; görevli ve yetkili mahkemenin yoğunluğu, davanın kapsamı, prosedürün doğru işletiliyor olması vb. unsurlar artırabileceği gibi azaltabilir de. Burada deneyim sahibi avukat yardımı süre bakımından azaltıcı etkiye sahip olacaktır.

Anlaşmalı Boşanma Sonrasında Nafaka Artırım Davası Açılabilir mi?

Anlaşmalı boşanma davasında, anlaşmalı boşanma protokolü ile boşanmanın maddi sonuçları taraflarca belirlenir. Nafaka da bunlardan biridir.

Ancak tarafların protokolde belirledikleri nafakanın boşanma kararı sonrasında asla değişemeyeceği ve herhangi bir nafaka artırım davasına konu edilemeyeceği şeklinde hatalı bir algı söz konusudur. Bu yanlıştır, ister çekişmeli boşanma davası ile olsun isterse de anlaşmalı boşanma davası ile olsun verilen nafaka hükmü daha sonrasında bir nafaka artırım davasına konu edilebilir.

Yani anlaşmalı boşanan kişiler de değişen maddi şartlar ve hakkaniyet doğrultusunda nafaka artırım talepli dava açabilirler. Ancak anlaşmalı boşanma protokolüne rağmen nafaka artırım davası açan kişinin, bu talebini haklı ve makul gerekçelere büründürmesi gerekir.

Nafaka Artırım Davasını Kimler Açabilir?

Nafaka artırım davası nafaka alacağı hakkına sahip olan tarafından bizzat açılabilir veya kendisine vekalet eden avukatı tarafından açılabilir.

Bununla beraber hukuki işlem olarak dava açma işlemini tek başına yapamayacak olan küçüklerin de bu ihtiyacı doğabilir. Bu nafaka yukarıda belirttiğimiz üzere iştirak nafakasıdır. Bu durumda davayı velayet hakkını elinde bulunduran kişi, çocuk adına açabilecektir. Avukat vekaletnamesi de “çocuğa velayeten” şeklinde verilir.

Nafaka Artırım Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Nafaka artırım davasında görevli mahkeme aile mahkemesidir. Aile mahkemeleri özel ihtisas mahkemelerindendir.

Genellikle nüfusu 100 bin ve altında bulunan şehirlerde aile mahkemesi bulunmaz. Bu yerlerde asliye hukuk mahkemesi aile mahkemesi sıfatı ile davaya bakar.

Bu davalarda yetkili mahkeme ise davalının yani ödemek zorunda olan kişinin yerleşim yeri mahkemesidir. Yani nafaka artırım davası, borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yargı çevresindeki aile mahkemesinde (yoksa asliye hukuk mahkemesinde) açılmalıdır.

Nafaka artırım davasının koruduğu değer gereği zamanaşımı süresi söz konusu değildir. Kişi herhangi bir zaman nafaka artırımına ihtiyaç duyabilir. Bu nedenle bu dava her zaman açılabilir. Sosyal şartlar, ihtiyaçlar, imkanlar vb. her zaman değişebilir. Buna bağlı olarak bir zamanaşımı süresi gerekli görülmemiştir. Ancak davanın kabul edilebilmesi için haklı gerekçeler ile değişen durumlar söz konusu olmalıdır.

Nafakanın Azaltılması veya Kaldırılması Davası

Nafaka artırımı ile ilgili yukarıda değindiğimiz özelliklerin tamamı nafakanın azaltılması veya kaldırılması davası için de geçerlidir. Esasen mahkemeye dilekçe sunulduğu zaman beklenen netice davanın adı belirtilerek değil, talepler kısmında bir takım hukuki sonuçlar belirtilerek mahkemeye yöneltilir.

Bu yazıda anlattığımız artırıma yönelik olan davanın aynısı nafakanın azaltılması veya kaldırılması talepli olarak da açılabilir. Bu davaya uygulamada nafaka uyarlama davası denildiği görülür.

Nafakanın azaltılması veya kaldırılması davasında da görevli ve yetkili mahkeme davalının yerleşim yeri aile mahkemesidir. Burada da herhangi bir hak düşürücü zamanaşımı süresi olmadığı gibi davanın açılabilmesi için belirli bir sürenin geçmesi de gerekmez.

Neye göre artırılacağında esas alınan kriterlerin aynısı nafakanın azaltılması veya kaldırılmasında da geçerlidir. Dava süresi bakımından da aşağı yukarı benzer bir süre olduğunu söyleyebiliriz. Gene nafaka azaltma veya kaldırma talebini de nafaka borçlusu alacaklısına karşı ileri sürecektir.

Sık Sorulan Sorular

Yukarıda konu ile ilgili olarak önemli yasal düzenlemelerden ve emsal Yargıtay kararlarından bahsettik. Bunun haricinde uygulamadaki işleyişle ilgili sık sorulan bazı soruları yanıtlamakta yarar görüyoru.

Nafaka Artırım Davasında Avukat Desteği

Nafaka kişiler için ne kadar önemliyse bunun miktarı ve yeterliliği de o kadar önemlidir. Bu, kişinin yaşadığı toplum içerisinde asgari geçim standartlarını yakalayabilmesi adına mahkemece hükmedilen ödemedir. Nafaka davası ve artırım davası bu bakımdan kişi lehine ve olabildiğince hak kaybı yaşanmadan sonuçlanmalıdır.

Boşanma avukatı, müvekkilini temsil eder ve gerekli hukuki prosedürü en etkin ve hızlı şekilde işletir. Bunun yanında hukuk bilgisine sahiptir ve değişen mevzuatı sürekli olarak takip eder. Ayrıca deneyimi dolayısıyla yargının hangi taleplere ne şekilde karşılık verdiğini bilir.

Buna bağlı olarak nafaka artırım davası ve nafaka ile ilgili diğer davalar için; İstanbul ve çevresinden “İstanbul boşanma avukatı“, Ankara ve çevresinden “Ankara boşanma avukatı” yardımı alınmalıdır.