Nafaka Artırım Davası

Nafaka artırım davası, mevcut nafaka miktarının günün koşullarında düşük kalması sebebiyle nafaka miktarında artırım talep edilen dava türüdür. Bu davada, tarafların ekonomik durumundaki değişimler, ülkenin günün koşullarında içerisinde bulunduğu temel ekonomik koşullar ve ÜFE oranı dikkate alınarak değerlendirme yapılır. Ayrıca bu davanın açılması herhangi bir süre sınırlamasına da tabi tutulmamıştır. 

Nafaka Artırım Davası Nedir?

Nafaka artırım davası, mahkeme tarafından belirlenen nafaka miktarının zaman içinde değişen ekonomik koşullar nedeniyle düşük kalması sonucu açılan dava türüdür.

Nafaka artırım davası TMK m.176/4’te şu şekilde düzenlenmiştir:

“Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.”

Nafaka artırım davasına dayanak teşkil edecek diğer bir kanun maddesi ise TMK m.331’dir:

“Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır.”

Nafaka artırım davası yoksulluk, iştirak, yardım nafakası için açılabilir. Tedbir nafakasının artırılması veya azaltılması talebi ise halihazırda devam eden davaya bakan mahkemeye sunulur.Çünkü tedbir nafakası, boşanma davası sonucu kesinleşinceye kadar ödenen ve boşanma davası kesinleştiğinde sona eren bir nafaka türüdür.

Nafaka artırım davasının açılabilmesi için herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Yani nafaka yükümlülüğü devam ettiği sürece her zaman bu dava açılabilir. 

DİKKAT: Hakim kendiliğinden nafaka artırımında bulunmaz. Yani nafaka artırımı için mutlaka taraflardan birinin dava açması ve nafaka artışı talep etmesi gerekir.

Nafaka artırım davası nafaka alacağı hakkına sahip olan tarafından bizzat açılabilir veya kendisine vekalet eden avukatı tarafından açılabilir.

Bununla beraber hukuki işlem olarak dava açma işlemini tek başına yapamayacak olan küçüklerin de bu ihtiyacı doğabilir. Bu nafaka türü iştirak nafakasıdır. Bu durumda davayı velayet hakkını elinde bulunduran kişi, çocuk adına açabilecektir. Avukat vekaletnamesi de “çocuğa velayeten” şeklinde verilir.

Nafaka artırımı için açılacak olan davada kullanılacak olan dava dilekçesi örneğine yer verilen ve dilekçenin nasıl hazırlanacağının açıklandığı “nafaka artırım dava dilekçe örneği” yazımızı inceleyerek daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

Nafaka Artırım Davası Şartları

Nafaka artırım davası şartları şunlardır:

• Tarafların ekonomik durumlarda kayda değer bir değişiklik olması,
• Tarafların ekonomik durumlarında meydana gelen değişikliğin sürekli olması,
• Nafaka yükümlülüğünün devam ediyor olması.

Yukarıda sayılan şartların yeni talep edilen nafaka miktarının belirlenmesinde kilit rol oynamaktadır. Zira, mahkemece tarafların mali durumunu zora sokacak yeni bir bedel belirlenmeyecek ya da günün koşullarında temel ihtiyaçlar için gereken miktarın çok üzerinde bir talep kabul görmeyecektir.

Tüm bunlarla birlikte, nafaka artırımı için tarafların ekonomik durumundaki değişikliğin bir süreliğine etki doğurması da talepleri olumsuz etkileyecektir. Zira yeni belirlenecek bedel, dava sonucu kesinleştikten sonraki tüm nafaka miktarını etkileyeceğinden nafaka yükümlüsünün de ödeme gücü dikkate alınacaktır. Dolayısıyla nafaka yükümlüsünün maddi durumu iyileşmişse bunun en azından süreklilik arz etmesi gerekir.

Nafaka Artışı Neye Göre Belirlenir?

Nafaka artışı şu durumlar araştırılarak belirlenir:

• Tarafların sosyal ve ekonomik durumları,
• Tarafların yaşamsal ihtiyaçları,
• İştirak nafakası için artış talep ediliyorsa çocuğun ihtiyaçları,
• TUİK tarafından belirlenen üretici fiyat endeksi (ÜFE),
• Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum.

Üretici fiyat endeksi yani ÜFE, Türkiye ekonomisi içinde üretimi yapılan mal ve hizmetlerin üretici düzeyindeki fiyatlarını baz alır. Bu fiyatların belirli zaman aralıkları içerisinde karşılaştırılarak ortaya çıkan değişim farkı ölçülür. Neticede ise ÜFE oranı belirlenir. 

Uygulamada tarafların ekonomik ve sosyal yaşantısında meydana gelen değişikliklerin tespitinin yapılabilmesi adına, 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yargilama Usullerine Dair Kanun uyarınca mahkemece uzman kişiler görevlendirilir.

Yine aynı kanunun 5.maddesine göre, mahkemece davanın esasına girilmeden önce veya davanın görülmesi sırasında, uzmanlardan uyuşmazlık hakkında bilgi alınabilir. Bu uzmanlar Adalet Bakanlığınca adliyelerde görevlendirilen psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacılardır. Ayrıca gerekli görülürse diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar veya serbest meslek icra eden kişilerden de yararlanılabilir.

Ayrıca aynı kanunun 7.maddesine göre de, Aile mahkemeleri dava içerinde esası incelemeden önce, aile içindeki durumu inceleyerek ve gerekirse uzmanlardan faydalanarak öncelikle tarafları sulha davet edecektir. Sonrasında ise eğer taraflar sulh olmazsa, TÜİK tarafından belirlenen ÜFE oranı ve talepler incelenerek nafaka artırımı hakkında karar verilecektir. (Yargıtay 3.H.D, E.2012/11324, K. 2012/16635, T. 02.07.2012)

Özellikle nafaka alacaklısının elde ettiği mevcut nafaka miktarı, günün şartlarında enflasyon vb. gibi durumlardan ötürü çok az kalmışsa nafaka artırımı talep edilebilir. Kaldı ki boşanma sonrasında ekonomik yaşamın sürekli zorlaşmasına karşın nafaka miktarının uzun süreler aynı miktarda kalması da hakkaniyetli bir durum değildir.

Nafaka artırım davalarında, istenecek yeni nafaka bedelinin yaklaşık olarak tespit edilmesi son derece önemlidir. Zira davada talep edilecek tutar, günün koşullarına ve tarafların mali durumlarına uygun olmalıdır. Aksi halde yapılan başvurular reddedilebilir. Bunlarla birlikte dava sürecinde kanunen belirlenen usuli işlemlerin de hukuka uygun yapılması gerekir. Zira davanın doğrudan usulden reddedilmesi sonucu ile karşılaşılabilir. Dolayısıyla süreç içinde alanında uzman bir boşanma avukatına danışılması önerilir.

Çocuğun Nafaka Artırım Davası

Çocuğun nafaka artırım davası ile çocuk için alınan nafaka miktarı artırılabilir. Zira mevcut nafaka miktarı, günün koşullarında çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanması için gereken miktarın altında kalmış olabilir. Böyle bir durum mevcutsa, çocuğun nafaka artırım davası açılması gerekir.

Çocuğun nafaka artırım davasında, değerlendirmeye alınacak olan çocuğun temel ihtiyaçları şunlardır:

• Yiyecek giderleri, 
• Giyecek giderleri, 
• Barınma giderleri, 
• Sağlık giderleri, 
• Dinlenme giderleri, 
• Eğitim giderleri, 
• Harçlık giderleri, 
• Ulaşım giderleri. 

Çocuk için belirlenen iştirak nafakasının miktarının artırılması talebi, tarafların ekonomisi, çocuğun temel ihtiyaçları ve nafakanın günün koşullarında yeterli olup olmadığı gibi kriterlere göre değerlendirilir.

Eğer nafaka yükümlüsünün mali gücü yeterliyse ve mevcut nafaka miktarı günün koşullarında düşük kalmışsa, nafaka artırımı kabul edilecektir. Örneğin çocuğun bir sağlık sorunu nedeniyle bakım masraflarının artması, enflasyonun çok ilerlemesi veya çocuğun büyüyerek okul çağına ulaşması gibi sebepler nafaka artırımı için uygun sebepler olabilir. 

Nafaka artırımı istenmesi sonucunda yeni miktar belirlenirken, bu miktarın nafaka yükümlüsünü maddi açıdan zora düşürmemesi gerekir. Ancak aynı zamanda yeni miktarın çocuğun ihtiyaçlarını da karşılaması gerekir. Hakim, bu iki durum arasında hakkaniyete göre denge kuracaktır. 

Çocuk için ödenen nafaka yani iştirak nafakasının ne olduğu, nasıl talep edildiği ve diğer tüm merak edilen hususların yer aldığı “iştirak nafakası (çocuğa nafaka) nedir?” başlıklı yazımızı inceleyerek konu hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

Nafaka Artırım Davası Kaç Yılda Bir Açılır?

Nafaka artırım davası her yıl açılabilir. Zira nafaka artırım davası açılması için herhangi bir süre sınırı bulunmadığı gibi her yıl açılmasının önünde de herhangi bir hukuki engel bulunmamaktadır.

Yukarıda belirtildiği üzere nafaka artırımı talep edebilmek için herhangi bir süre sınırı bulunmasa da taraflar TMK m.2 gereğince, herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Dolayısıyla nafaka artırım davalarında esas alnan husus ÜFE oranı olacağından, ne zaman nafaka yetersiz kalmış ve bu ÜFE oranlarına da yansımışsa o zaman davayı açmak mantıklıdır. Dolayısıyla duruma göre her sene dava açılması bir tercih olabilir. 

DİKKAT: Ülkemizin değişen ekonomik koşulları nedeniyle her yıl nafaka artırım davası açılması hem tarafları hem de mahkemeleri yoran ayrıca maddi açıdan külfetli bir yol olacaktır. Dolayısıyla bunun yerine mahkemeden nafakanın her yıl TÜİK tarafından belirlenen oran üzerinden kendiliğinden artması için talepte bulunmak faydalı olacaktır.

Nafaka Artırım Davası Reddi

Nafaka artırım davası reddi, nafaka artırım talep edilen davada önceden belirlenen nafaka miktarının artırım talebinin kabul görmemesidir. Nafaka artırım davası reddi şu hallerde gündeme gelebilir:

• Nafaka yükümlüsünün mali durumunun iyileştiği iddiası ile nafaka artırım talep edilmiş ancak mali durumun iyileştiği ispat edilememişse,
• Talep edilen nafaka miktarı çok yüksek veya haksız bulunmuşsa,
• Mevcut nafaka miktarı günün koşullarında yeterli bulunmuşsa,
• Çocuk için istenen nafaka miktarı, çocuğun ihtiyacı için fazla bulunmuşsa.

Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Nafaka Artırım Davası

Anlaşmalı boşanmadan sonra nafaka artırım davası açılması mümkündür. Zira anlaşmalı boşanmada taraflar, boşanma protokolü ile bir nafaka miktarı üzerinde uzlaşmışlardır. Ancak söz konusu nafaka miktarı günün koşullarına göre belirlenmiştir. Bu anlamda, her ne kadar taraflar nafaka miktarı üzerinde anlaşmış olsalar da ilerde tarafların sosyal ve ekonomik açıdan hayatlarında meydana gelen değişiklikler nafaka artırımına konu edilebilecektir.

Eğer boşanma protokolünde nafaka miktarının değiştirilemeyeceği ifade edilmişse, Yargıtay’a göre tarafların anlaşmasıyla öngörülen bu hükümleri ihtiva eden sözleşme için işlem temelinin çökmesi nedeniyle uyarlama istenebilecektir. (Yargıtay 3. HD, E.2012/12908, K. 2012/18875, T. 17.09.2012)

Nafaka Artırım Davası Avukatlık Ücreti ve Dava Masrafı

Nafaka artırım davası avukatlık ücreti 2024 yılı için en az 17.900 TL’dir. Bu ücret, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde 2024 yılı için belirlenen asgari miktardır. Dolayısıyla avukatın harcayacağı emek ve hizmet kalitesi nedeniyle bu ücretin üzerinde bir meblağın belirlenmesi de mümkündür.

Nafaka artırım davası dava masrafı, talep edilen yeni nafakanın bir yıllık miktarı üzerinden nispi olarak belirlenecek harç masrafı ve diğer dava giderleridir. 

Nafaka Artırım Davası Ne Kadar Sürer?

Nafaka artırım davası 2024 yılı için yaklaşık 4-10 ay arasında sürer. Bu çerçevede nafaka artırım davasının 2 celse sürdüğü görülür. Celseler arası da geçen süre en fazla bir ay olacaktır.

Sonuç

Nafaka artırım davası, mevcut nafaka miktarının artırılması için açılan davadır. Bu davada öncelikle tarafların nafaka artırımı için kanunen aranan şartları taşıyıp taşımadığı incelenmelidir. Sonrasında ise dava süreci için usuli işlemlerin hukuka uygun yapılması gerekir. Aksi halde başvuru reddedilecektir. Bu noktada sürecin başından itibaren alanında uzman bir boşanma avukatına danışılması faydalı olacaktır.