kismi-sureli-part-time-is-sozlesmesi

Kısmi Süreli (Part Time) İş Sözleşmesi Nedir?

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesi, tam süreli iş sözleşmesinde belirlenen çalışma süresinin 3’te 2’si oranına kadar çalışma yapılmasının kararlaştırıldığı iş sözleşmesidir. Kısmi süreli çalışan işçi fazla mesai yapmışsa, bu mesaiye ilişkin ücretini talep edebilir. Ayrıca işçinin işten ayrılması halinde şartları karşılıyorsa kıdem ve ihbar tazminatı alması da mümkündür.

Kısmi Süreli (Part Time) İş Sözleşmesi Nedir?

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesi, haftanın her günü belirli bir süre veya haftada bir ya da birkaç gün içinde belirli veya tam gün süreli olarak çalışmaya dayanan iş sözleşmesidir.

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesi, İş Kanunu m.13’te şu şekilde tanımlanmıştır:

“İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir.”

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesi, İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m.6’da şu şekilde tanımlanmıştır:

“İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.”

Uygulamada Yargıtay da ilgili mevzuatı takip ederek kısmi süreli (part time) iş sözleşmesini şu şekilde tanımlamıştır:

Gerekçede üçte ikisinden az olan çalışma ifadesi kullanılmışken, yönetmelikte üçte iki oranına kadar yapılan çalışmalar kısmi çalışma sayılmıştır. Bu durumda emsal işçiye göre 45 saat olarak belirlenen normal çalışmanın taraflarca 30 saat ve daha altında kararlaştırılması halinde, kısmi süreli iş sözleşmesinin varlığından söz edilir”. (Yargıtay 9. HD., 30.01.2012, E. 2009/37019 K. 2012/2239)

DİKKAT: Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesi, yazılı şekil şartına tabi değildir. Ancak ispat kolaylığı sağlaması açısından sözleşmenin yazılı olarak yapılması önerilir.

kismi-sureli-part-time-is-sozlesmesi-nedir

Kısmi Süreli (Part Time) İş Sözleşmesinin Unsurları

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesinin unsurları şunlardır:

  • Emsal işçiye göre daha kısa çalışma süresi,
  • Düzenli ve sürekli çalışma,
  • Serbest iradeye dayalı çalışma ilişkisi.

Emsal İşçiye Göre Daha Kısa Çalışma Süresi

Emsal işçiye göre daha kısa çalışma süresi, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde az olmasını ifade etmektedir.

Emsal işçiye göre daha kısa çalışma süresi Yargıtay tarafından şu şekilde açıklanmaktadır:

(…) Gerekçede “üçte ikisinden az” olan çalışma ifadesi kullanılmışken, yönetmelikte üçte iki oranına kadar yapılan çalışmalar kısmi çalışma sayılmıştır. Bu durumda emsal işçiye göre 45 saat olarak belirlenen normal çalışmanın taraflarca 30 saat ve daha altında kararlaştırılması halinde, kısmi süreli iş sözleşmesinin varlığından söz edilir.” (YHGK, 02.05.2019, E. 2015/3943 K. 2019/509)

İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir. Bu sürenin altında bir çalışma süresi kararlaştırılması ise mümkündür. Eğer bu şekilde bir işyerinde haftalık çalışma saati 45 saatin altında olarak belirlenmişse, o sürenin 3’te 2’sine kadar olan çalışmalar kısmi süreli iş sözleşmesi sayılacaktır.

Örneğin normal haftalık çalışma saati 33 saat olan bir işyerinde 22 saate kadar olan çalışmalar kısmi süreli çalışma sayılır.

Düzenli ve Sürekli Çalışma

Düzenli ve sürekli çalışma, iş ilişkisinin geçici olmamasını ifade etmektedir. Yani Bir hizmeti kısmi süreli olarak düzenli biçimde yapılmasıdır. Zira kanunun ifadesinde açıkça, bir işçinin işverene bir hizmeti kısmi süreli olarak düzenli biçimde yerine getirmeyi üstlendiği sözleşmeler de hizmet sözleşmesi olarak tanımlanmıştır.

Serbest İradeye Dayalı Çalışma İlişkisi

Serbest iradeye dayalı çalışma ilişkisi, kısmi süreli çalışmanın işçi ve işveren arasındaki anlaşmayla sağlanabileceğini ifade etmektedir. Dolayısıyla kısmi süreli iş sözleşmesi için çalışma sürelerinin kısaltılması ancak işçi ve işverenin ortak iradeleriyle mümkündür.

Ancak istisnai olarak doğum/evlat edinme nedeniyle kısmi süreli çalışmada işçinin talebine yönelik olarak işveren bu talebi kabul etmek durumundadır.

Kısmi Süreli (Part Time) İş Sözleşmesinde Ücret

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesinde ücret, kısmi süreli işçiye en az günlük çalışma süresinin oranlanması sonucu bulunacak tutarı kadar olan asgari ücreti ifade etmektedir.

Ayrıca işveren tarafından işçinin fazla çalışma ücretinin, işçinin aldığı asgari ücretin içinde olduğu iddasında bulunulamaz. Eğer böyle bir iddiada bulunulmak istenirse yani böyle bir hüküm sözlşemeye konulacaksa, ancak ücretin asgari ücretten en az %20 fazla olması ve buna ilave olarak haftalık 45 saate kadar olan fazla sürelerle çalışma ücretini de kapsaması gerekir.

Kısmi Süreli İş Sözleşmesinde Fazla Mesai Ücreti

Kısmi süreli iş sözleşmesinde fazla mesai ücreti alınması mümkündür. Yani kısmi süreli olarak çalışmasına rağmen fazla çalışma yapmışsa, fazla mesai ücretine hak kazanır.

Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, kısmi süreli olarak çalışan işçilerin normalde fazla mesai yapmalarının yasak olmasıdır. Ancak bu yasağa rağmen fazla çalışma varsa, işçi bunun karşılığını talep edebilir.

Kısmi süreli olarak çalışan işçilerin alacak haklarını elde etmesi için İş Kanunu’nda birçok düzenleme mevcuttur. Özellikle İş Kanunu kısmi süreli çalışan işçileri korumak için düzenlenmiştir. Ancak işçilerin haklarını elde etmeleri açısından süreç içinde kanunen belirlenen usuli işlemleri doğru yapması gerekir. Bu bağlamda alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması önerilir.

Kısmi Süreli İş Sözleşmesinde Yıllık İzin

Kısmi süreli iş sözleşmesinde yıllık izinler, tam süreli çalışan işçilerin tabi olduğu şekliyle aynen uygulanır. Yani yıllık izin hususunda bir işçinin kısmi süreli çalışması veya tam süreli çalışması arasında bir fark yoktur.

Dolayısıyla kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan bir işçi için yıllık izne hak kazanmak ancak işçinin işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olmaktır.

Uygulamada Yargıtay’ın görüşü de bu şekildedir:

Kısmi süreli çalışmalarda, yıllık ücretli izin uygulamasında bir yıllık kıdem süresinin hesabında, işçinin hizmet sözleşmesine göre çalışması gereken günlerde hizmetini sürdürmesi yeterlidir.” (YHGK, 12.03.2003, E. 2003/21-143 K. 2003/159)

DİKKAT: Kısmi süreli çalışan işçi eğer hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin süresi varsa, sözleşme sona erdiğinde hak sahibi işçi alacak hakkına sahip olur. Bu durumda kısmi süreli işçinin son aylık ücret miktarı, otuz sayısına bölünerek bir günlük ücret tespit edilmeli ve bu bir günlük ücret üzerinden hak edip de kullan(a)madığı izin günleri karşılığı yıllık izin ücreti alacağı hesaplanmalıdır.

Kısmi Süreli (Part Time) İş Sözleşmesinde Kıdem ve İhbar Tazminatı

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesinde kıdem tazminatı alınması mümkündür. Yani kısmi süreli (part time) iş sözleşmesi ile çalışan bir işçi 1 yıllık kıdem süresini tamamlamışsa, kıdem tazminatına hak kazanır.

Ancak kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin 30 günlük süre boyunca çalıştığı günlere karşılık hak edebileceği ücret üzerinden hesaplama yapılır.

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesinde işçi ihbar tazminatına hak kazanabilir. Zira  işçinin, tam süreli çalışması ile kısmi süreli olarak ya da çağrı üzerine çalışması arasında bildirim öneli tanınması gerekliliği yönünden bir fark yoktur.

Sonuç

Kısmi süreli (part time) iş sözleşmesi ile çalışan işçinin tüm alacak hakları ve hakediş ücretlerini talep etmesi mümkündür. Bu kapsamda İş Kanunu gereğince kısmi süreli çalışan işçinin hakları koruma altındadır. Ancak süreç içinde alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması sürecin etkin ve hızlı yürütülmesi açısından önemlidir.