Israrlı Takip Suçu ve Cezası (TCK 123/A)

TCK 123/A hükmü kapsamında düzenlenen ısrarlı takip suçu, günlük hayatta sıkça karşılaşılan bir özelliğe sahiptir. 2022 yılında düzenlenerek Türk Ceza Kanununa girmiş bulunan bu suç tipinin güncellik arz ettiği de düşünüldüğünde yazımızın dikkatle okunmasında fayda vardır.

Yazımızda ısrarlı takip suçu kavramı ve bu suçun hangi hallerde söz konusu olacağının yanı sıra suçun cezası ve bu cezayı etkileyen hallerin neler olduğuna değindik. Uygulamaya dönük ve güncel bir suç tipi olması nedeniyle ayrıca üzerinde durarak konuyu daha anlaşılır biçimde kaleme aldık.

TCK 123/A Israrlı Takip Suçu Nedir? Cezası Ne Kadardır?

Israrlı takip suçu, esasında ısrar arz eden bir biçimde; bir kimseyi fiziken takip etmek yahut farklı araç ve aracıları kullanarak temas kurmaya çalışmak neticesinde bu kimsenin huzursuzluğuna, kendisi veya yakınlarının güveninden endişe duymasına neden olunması durumunda meydana gelen suç tipidir.

TCK 123/A Cezası: Bu suç için Kanunda öngörülen temel ceza ise 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Fakat aşağıda da detaylı olarak açıklanacağı üzere, bu cezanın miktarını azaltan veya artıran haller de mevcuttur.

Bu suç tipi, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 123/A hükmünde düzenlenmiştir. Fakat söz konusu suça ilişkin yürütülecek olan cezai yargılama süreci içerisinde elbette ki gerek aynı Kanunun farklı maddelerinde gerekse diğer Kanunlarda yer alan birtakım hükümlerin de etkisi söz konusu olacaktır.

ÖNEMLİ: Israrlı takip suçu, yeni düzenlenmiş ve cezai yargılama usullerine tâbi olan bir suç tipidir. Dolayısıyla bu alanda gösterilecek bir yanlış hukuki strateji yahut hata veya ihmal, kişiler için ciddi mağduriyetler doğurabilecektir. Aynı şekilde, bir kimseyi haklı iken haksız noktaya da sürükelyebiecektir. Bu tür mağduriyetler ve hak kayıpları yaşamama adına uzman bir ceza avukatından hukuki yardım almakta fayda vardır.

Israrlı Takip Suçunun Unsurları

Bu suçun birden fazla işleniş biçimi mevcuttur. Kanun, hangi tür eylemlerin bu suçu teşkil ettiğini belirtmiştir. Maddede zikredilen eylemlerden birinin gerçekleştirilmesi bu suçun oluşması için yeterlidir. Söz konusu fiillerin birlikte gerçekleştirilmesi aranmaz. TCK 123/A suçunun hangi tür eylemler ile işlenmiş sayılacağını listeleme yöntemiyle ifade etmekte fayda vardır.

• Israrlı bir biçimde bir kimseyi fiziken takip etmek,
• Bilişim sistemlerini, haberleşme yahut iletişim araçlarını veya üçüncü kimseleri kullanarak ısrarlı bir şekilde temas kurmaya çalışmak,

şeklinde belirtilen fiillerden herhangi birinin söz konusu olması, bu suçun gerçekleşmesi için yeterlidir.

Israrlı takip suçunu teşkil eden bu eylemlerden bir veya birkaçının gerçekleştirilmesi neticesinde ilgili kişi üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmalı yahut bu kimsenin kendisi veya yakınlarının güvenliğinden endişe etmesi söz konusu olmalıdır. 

ÖNEMLİ: Bu suç herkes tarafından herkese karşı işlenebilir. Ancak bazı kişilerin bu suçu işlemesi durumunda cezanın artması veya azaltılması söz konusu olacaktır. Şimdi bunlara değineceğiz.

TCK 123/A Suçunda Cezayı Artıran ve Azaltan Özel Haller

Her suç tipi için yürütülen yargılama sürecinde kişiye verilecek cezanın miktarını etkileyen somut faktörler bulunur ve bunlar değişkenlik arz eder. Israrlı takip suçu için de durum böyledir.

Bu suç için, TCK kapsamındaki genel nedenlerden ötürü kişiye verilecek cezanın artması, azalması hatta herhangi bir cezanın söz konusu olmaması gündeme gelebilir. Fakat Kanun, bazı durumlarda cezayı artıran, kaldıran ve azaltan halleri özel olarak düzenler. Israrlı takip için geçerli olan genel nedenlerin yanında bir de Kanunun düzenlediği ve cezayı etkileyen özel haller mevcuttur. Bunlara değinecek olursak:

Israrlı Takip Cezasını Artıran Özel Haller: TCK 123/A suçunun aşağıda listeleme yöntemiyle ifade ettiğimiz kişi gruplarına karşı işlenmesi halinde, hükmedilecek ceza aralığı 1 yıl ila 3 yıl arası olacaktır.

• Çocuğa yahut hakkında ayrılık kararı verilmiş veya boşanmış eşe karşı işlenmesi,
• Suçun işlenmesi neticesinde mağdurun iş yerini, konutunu, okulunu değiştirmesine yahut okulunu veya işini bırakmasına neden olunması,
• Suçun, hakkında uzaklaştırma veya konuta, okula yahut işyerine yaklaşmama tedbirine hükmedilmiş olan bir kimse tarafından işlenmesi. (Uzaklaştırma tedbiri ile kastedilen 6284 sayılı yasa uyarınca verilen tedbir hükümleridir. Bununla ilgili olarak “evden uzaklaştırma kararı” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

TABLO: TCK 123/A SUÇUNUN CEZASINI ETKİLEYEN ÖZEL HALLER

Israrlı Takip İçin Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaşma

Şikayet: TCK 123/A hükmünün son fıkrasında, bu suçun şikayete tâbi suçlar arasında olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla, bu suç kapsamında belirtilen eylemlerin soruşturma ve kovuşturmaya konu olabilmesi için mağdurun şikayette bulunması gerekir.

Şikayet Süresi: Şikayette bulunma süresi ise 6 ay olarak ifade edilebilir. Israrlı takip eyleminin gerçekleştirilmesinden itibaren söz konusu süre sona erdikten sonra artık şikayette bulunulamaz.

Zamanaşımı: Bu suç tipi için öngörülen zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre zarfında kişi hakkında soruşturma başlatılmamışsa yahut mevcut yargılama süreci tamamlanmamışsa artık kişinin bu suç kapsamında yargılanması söz konusu olamaz.

Uzlaşma: TCK 123/A suçu, her ne kadar takibi şikayete tabi olsa da uzlaşma kapsamına alınan suçlardan değildir. Ceza Muhakemesi Kanunu madde 253/3 düzenlemesinde bu durum açıkça belirtilmiştir. Dolayısıyla bu suç tipi için yürütülecek yargılama sürecinde uzlaşma kurumu işletilmez.

Israrlı Takip Suçunda Tutuklama ve Adli Kontrol

Israrlı takip suçunda tutuklama tedbirinin yerine de değinmekte fayda vardır. Çünkü tutuklamanın uygulanması, her suç tipi için söz konusu olmaz. Buna göre, üst sınırı 2 yıldan fazla olmayan suçlar için tutuklama tedbirine başvurulamayacaktır. 

Bu noktada ısrarlı takip suçu için iki yönlü bir değerlendirme yapmakta fayda vardır. Suçun temel halini düzenleyen TCK 123/A-1 hükmü için Kanunda öngörülen cezanın üst sınırı 2 yıldır. Dolayısıyla bu suç tipi için tutuklama tedbirine başvurulamayacaktır. İlgili düzenleme kapsamında değerlendirilecek suçlar için tutuklama yasağı söz konusudur.

Bunun yanında, TCK 123/A-2 hükmünde, ısrarlı takip suçunun nitelikli halleri belirtilmiştir. Bu nitelikli haller neticesinde uygulanacak ceza için ise 3 yıllık bir üst limit belirlenmiştir. Bu durum, ısrarlı takip suçunun nitelikli halini tutuklama yasağı kapsamından çıkarmıştır. Dolayısıyla, böyle bir hal söz konusu olursa, artık ilgili kişi hakkında tutuklama tedbiri uygulanabilecektir.

Adli kontrol tedbirleri bakımından ise suçun işleniş biçimleri açısından böyle bir farklılık söz konusu değildir. Tutuklama yasağı kapsamında bulunan suçlar için de adli kontrol tedbirine başvurulabilecektir. Burada somut olayın ve durumun gerekleri, belirleyici rol oynar. Eğer ilgili kişi hakkında bir veya daha fazla adli kontrol tedbirine hükmedilmesinde fayda görülecek olursa böyle bir karar verilebilir. Bu noktada hem mevcut olayın şartları hem de süreç içerisinde ileri sürülen iddia ve savunmaların doğru hukuki zeminde yürütülüp yürütülmediği, neticeyi belirleyecek olan etmenlerdir.

TCK 123/A SUÇUNDA TUTUKLAMA VE ADLİ KONTROL

ÖNEMLİ: Tutuklama yasağının olmaması demek her zaman tutuklama kararı verileceği anlamına gelmez. Somut olayın kapsamına göre süreç doğru bir şekilde takip edilirse ve gerekli savunma yapılırsa kişi tutuklanmayabilir. Kişi eğer haksız olarak tutuklanmışsa süreç sonunda buna ilişkin tazminat alabilir. Konu ile ilgili olarak “tutuklama ve tutukluluğa itiraz” ve “haksız tutuklama tazminatı” başlıklı yazılarımızı okuyabilir.

Israrlı Takip Suçunda Mahkemenin Verebileceği Kararlar

Mahkeme, bu suç kapsamında yapacağı değerlendirme ile kişi hakkında Kanunda belirtilen sınırlar ve somut olayın şartları çerçevesinde mahkumiyete de beraate de hükmedebilir. Burada etkin bir hukuki stratejinin varlığı son derece belirleyicidir. 

Israrlı Takip Suçunda Hapis Cezası Adli Para Cezasına Çevrilebilir mi?

Mahkemenin hükmedeceği ceza 1 yıl ve daha kısa süreli nitelikte olursa bu cezanın adli para cezasına dönüştürülerek bu şekilde infaz edilmesi mümkündür. Böyle bir kararın verilmesinde herhangi bir hukuki engel söz konusu değildir.

Cezanın Ertelenmesi ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Kişi daha önce kasıtlı bir suç işlememişse ve hakkında hükmedilen ceza da 2 yıl ve daha kısa süreli bir ceza ise, Kanunda aranan diğer genel şartların da somut olayda var olması halinde hakim, cezanın ertelenmesine hükmedebilir. Bu durumda kişinin cezası infaz edilmez. 1 ila 3 yıl arasında belirlenecek denetim süresi içerisinde gereken yükümlülüklere uygun davranırsa sürenin sonunda söz konusu ceza infaz edilmiş gibi sonuç doğurur.

Yukarıda zikredilen daha önce kasıtlı suç işlememiş olma, hükmedilen cezanın 2 yıl ve daha kısa süreli olması ve aranan genel diğer şartların varlığının yanında eğer sanık da isterse hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Böyle bir ihtimalde cezanın infazı başlamaz ve 5 yıllık denetim süresi söz konusu olur. Bu süre zarfında kasıtlı bir suç işlenirse hem önceki suçun infazı gerçekleştirilir hem yeni suçun hükümleri devreye girer. Eğer bu 5 yıllık sürede herhangi bir kasıtlı suç işlenmezse 5 yılın sonunda artık o suç adli sicil kaydına işlenmez ve ceza verilmemiş gibi sonuç doğar.

DİKKAT: Gerek HAGB gerekse cezanın ertelenmesi kararlarında mahkemenin kanaati öne çıkar. Yani HAGB veya cezanın ertelenmesi kararları verilmek zorunda değildir. Bu nedenle etkin bir savunma yapılmalıdır.

TCK 123/A Israrlı Takip Suçu İçin Verilen Cezaya İtiraz

Israrlı takip suçu için yapılan yargılama neticesinde kişinin mahkumiyetine hükmedilebilir. Bu durumda mahkemenin verdiği karara karşı kanun yoluna başvurmak mümkündür.

Böyle bir durumun varlığı halinde kararı veren mahkemeye 7 gün içerisinde istinaf dilekçesi sunulur. Bu 7 günlük süre, eğer hüküm yüze karşı okunmuşsa bu tarihten, eğer gıyapta verilmişse tebliğden itibaren başlar.

İlgili dosyayı inceleyecek olan istinaf mercii ise Bölge Adliye Mahkemesidir. Bu mahkeme istinaf mahkemesi statüsündedir.

Israrlı Takip Suçu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Yukarıda konu ile ilgili temel kanuni düzenlemeleri ve uygulamadaki işleyişi izah ettik. Ayrıca bu konuda sıkça sorulan bazı sorular mevcuttur ki bu soruları burada cevaplandıracağız.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda TCK kapsamında düzenlenen ısrarlı takip suçunun temel unsurları ile cezasını, bu cezayı etkileyen özel halleri, yargılama sürecini ve bu süreçte kişi hakkında uygulanabilecek koruma tedbirlerini uygulamaya dönük bir biçimde belirttik.

Günlük hayatta karşılaşılması gayet muhtemel olan bu suç için kişinin kendini doğru hukuki araçlarla ifade etmesi ve etkin hukuki stratejilerle süreci yürütmesi son derece önem arz eder.

Bu alanda yapılacak bir hata yahut ihmalin de neticeleri ciddi mağduriyetler doğurabilecektir. Dolayısıyla, sürecin sağlıklı ve doğru bir biçimde yürütülebilmesi için ilk olarak avukata sormakta yarar vardır.