İşçiye Zorla Fazla Mesai Yaptırılması

İşçiye zorla fazla mesai yaptırılması, iş sözleşmesinde, toplu iş sözleşmesinde veya haricen bir onay formu olmaksızın işçinin fazladan çalışmaya zorlanmasıdır. Bu şekilde işçinin yazılı onayı olmadan, işçi fazla mesai yapmak zorunda değildir. Aynı şekilde yazılı bir onay bulunsa bile 1 yıl içinde 270 saati aşan fazla mesailer için işçinin çalışma zorunluluğu yoktur. Aksi halde işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı dahil olmak üzere diğer tüm alacak haklarını talep imkanı bulunur.

İşçiye Zorla Fazla Mesai Yaptırılması Mümkün Müdür?

İşçiye zorla fazla mesai yaptırılması mümkün değildir. Zira işçinin haftalık olarak çalışması gereken azami süreler kanunen belirlenmiştir. Bu sürelerin üzerinde çalışılması fazla mesai olarak adlandırılacak ve işçinin yazılı onayoı dahilinde yapılabilecektir.

İşçiye zorla fazla mesai yaptırılması ve işçinin fazla mesai yapması hususu, “İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği” 9.maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz.

(…)Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.”

Eğer işçinin fazla mesai yapması hususu iş sözleşmesinde yer alıyorsa işçinin yazılı olarak fazla çalışmaya onay verdiği kabul edilir. Ancak yukarıda yer verilen yönetmelikte açıkça belirtildiği üzere işçi, fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemezse verdiği onayı 30 gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.

Ayrıca belirtilmelidir ki işçinin fazla çalışmasına ilşişkin bir onayı olsa bile fazla mesai süreleri ise bir yıl içinde 270 saati aşamaz. Bu süreleri aşan her durumda işçinin iş fazla mesaiden kaçınma hakkı bulunur. Yani işçiye zorla fazla mesai yaptırılması da mümkün değildir. Bu durum  “İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği” 5.maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır.”

İşçiye Zorla Dini Milli Bayramlarda Mesai Yaptırılması Mümkün Müdür?

İşçiye zorla dini milli bayramlarda mesai yaptırılması mümkün değildir. Zira İş Kanunu uyarınca bir işçinin bayram ve genel tatil günleride çalışıp çalışmayacağı zaten iş sözleşmesinde belirlenmiş olmalıdır. Eğer bu belirlemede işçinin çalışmayacağı ifade edilmişse, zorla dini ve milli bayramlarda işçi çalıştırılamaz. Eğer sözleşmede herhangi bir ibare bulunmuyorsa da bu durumda işçiden yazılı onay alınması gerekir.

İşçiye zorla dini milli bayramlarda mesai yaptırılması hususu İş Kanunu 44.maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.

Bu günlere ait ücretler 47 nci maddeye göre ödenir.”

İşçiye Zorla Fazla Mesai Yaptırılması Nedeniyle Haklı Fesih

İşçiye zorla fazla mesai yaptırılması nedeniyle işçinin sözleşmeyi haklı nedenle feshetme imkanı bulunur. Zira işçinin haftalık olarak çalışması gereken süreler kanunen belirlenmiş ve bu süreleri aşan her çalışma saati fazla mesai olarak adlandırılacaktır. Fazla mesailer ise ancak işçinin yazılı onayıyla mümkündür. Yazılı onay ise iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi veya sonradan ayrı bir yazılı beyan ile verilebilir. Ancak bu halde de işçinin 1 yıl içinde 270 saati aşacak şekilde fazla mesai yapması veya buna zorlanması mümkün değildir.

Zorla Fazla Mesai Yaptırılan İşçi Neler Talep Edebilir?

Zorla fazla mesai yaptırılan işçi şunları talep edebilir:

• İş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı alacağı,
• İş sözleşmesini feshederek yıllık izin alacakları,
• İş sözleşmesini feshederek fazla mesai alacağı,
• İş sözleşmesini feshederek ücret alacakları,
• İş sözleşmesini feshederek hafta tatili ücretleri,
• İş sözleşmesini feshederek genel tatil süreleri için doğan alacaklar, talep edilebilir.

Zorla Fazla Mesai Yaptırılan İşçinin Yapması Gerekenler Nelerdir?

Zorla fazla mesai yaptırılan işçinin yapması gerekenler şunlardır:

• Kendisine zorla fazla mesai yaptırıldığına dair delilleri toplamak,
• Zorla fazla mesaiye ilişkin iş sözleşmesi hükümlerini incelemek,
• İş sözleşmesini feshederek, işverenden kıdem tazminatı talep etmek,
• İş sözleşmesini feshetme iradesini ispat kolaylığı açısından yazılı olarak sunmak,
• İş sözleşmesini feshederek, kıdem tazminatı, yıllık izin alacakları, fazla mesai alacakları, hafta tatili ücretleri, genel tatil ücretleri gibi alacak haklarını talep etmek.

Davada İspat ve İspat Yükü

İşçiye zorla fazla mesai yaptırılması hususunda ispat yükü işçidedir. Zira Yargıtay kararlarında, fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil, hafta tatili konularında, fazla mesai yapıldığının ya da hafta tatilinde, ulusal bayram genel tatil günlerinde çalışıldığının ispat yükünün işçiye yüklenmiştir. Ancak bunlara ilişkin ücretlerin ödendiğinin ispatı işveren aittir. (Yargıtay 9. HD., 20.11.2018, E. 2016/12979 K. 2018/21010)

İş Davası Avukatlık Ücreti ve Masrafları

İş davası avukatlık ücreti, genellikle dava sonucunda elde edilecek parasal miktarın %15’i ila %25’i arasında olacak şekilde belirlenir. Belirtilen yüzdelik içinde kalmak koşuluyla belirlenecek oran, müvekkil ve avukat arasındaki anlaşmaya ve alacağın miktarına göre değişkenlik gösterecektir.

İş davası masrafları ise yaklaşık olarak 4.000 TL’dir.

İş Davası Ne Kadar Sürer?

İş davası ortalama 1 sene sürer. 

Sonuç

İşçiye zorla fazla mesai yaptırılması nedeniyle işçinin iş sözleşmesini feshetme imkanı bulunur. Bu şekilde işçi kıdem tazminatı dahil olmak üzere doğmuş olan tüm işçilik alacaklarını talep etme imkanına kavuşur. Ancak tüm bu hususların mutlaka kanunen belirlenen usule uygun şekilde yerine getirilmesi gerekir. Aksi halde söz konusu başvurulardan olumsuz sonuçlar alınabilir veya alacak haklarına geç ulaşılabilir. Bu anlamda sürecin başından itibaren alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması önerilir.