İş Arama İzni Nedir? Ne Kadardır?

İş arama izni, iş sözleşmesinin ihbar önellerine uygun olarak feshedilmesi halinde işçiye yeni bir iş bulması için verilen izin türüdür. İş arama izni süresi işçinin çalıştığı süreye bağlı olarak değişir. İşçinin usulüne ve ihbar önellerine uygun olarak kullanmak için talepte bulunduğu iş arama iznini işveren vermek zorundadır. Aksi halde işçinin alacak haklarını talep etmesi veya bu sürelerde çalıştırılmaya devam edilirse, ücretin yüzde yüzünü almak dahil pek çok hakkı bulunur.

İhbar Süresinde İş Arama İzni Nedir?

İhbar süresinde iş arama izni, belirsiz süreli iş sözleşmelerinde iş sözleşmesinin bildirim süresi tanımak yoluyla feshedilmesi halinde, işçiye yeni iş araması için verilmesi gereken izin türüdür.

İş arama izni, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 27. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde 2 saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak, iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.”

DİKKAT: Yukarıda yer alan kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere yeni iş arama izni, bildirim süresi tanınarak yapılan fesihlerde mümkündür. Yani işveren tarafından İş Kanunu m.25 gereğince yapılan fesihlerde iş arama izni verilmez. Aynı şekilde belirsiz süreli iş sözleşmesinin bildirim süresi tanınmaksızın derhal fesihte ya da bildirim sürelerine ait ücretin veya ihbar tazminatının peşin ödendiği hallerde de iş arama izni verilmez.

İş Kanunu m.59/2 2 uyarınca: “İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde 17. maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27. madde gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.” Dolayısıyla bu tür bir durumda iş arama izni süresiyle yıllık ücretli izin süresinin de içi içe geçmesi mümkün değildir.

İş Arama İzni Kaç Saat?

İş arama izni:

• İşçi 6 ay çalışmışsa 28 saat, 
• İşçi 6-18 ay çalışmışsa 56 saat, 
• İşçi 18-36 ay çalışmışsa 84 saat,
• İşçi 36 aydan fazla çalışmışsa 112 saattir.

İş Arama İzni Kaç Gün?

İş arama izni:

• İşçi 6 ay çalışmışsa 2 haftalık bildirim öneli içinde günde 2 saat,
• İşçi 6-18 ay çalışmışsa 4 haftalık bildirim öneli içinde günde 2 saat,
• İşçi 18-36 ay çalışmışsa 6 haftalık bildirim öneli içinde günde 2 saat,
• İşçi 36 aydan fazla çalışmışsa 8 haftalık bildirim öneli içinde günde 2 saatdir.

DİKKAT: Belirlenen sürede günlük 2 saat verilen izin asgaridir. Yani işverence daha fazla iş arama izni verilmesi de mümkündür. Ancak iş arama izninin kullanılma zamanını işveren belirleyecektir.

İş Arama İzninin Şartları Nelerdir?

İş arama izninin şartları şunlardır:

• Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde iş sözleşmesinin bildirim süresi tanımak yoluyla feshedilmesi,
• İşçinin çalışma gününe uygun bildirim süresi içinde günlük 2 saatten az olmamak kaydıyla izin verilmesi,
• İş sözleşmesi feshinin, işveren tarafından İş Kanunu m.25 gereğince yapılmış olmaması,
• Belirsiz süreli iş sözleşmesinin bildirim süresi tanınmadan derhal fesih olmaması,
• Bildirim sürelerine ait ücretin veya ihbar tazminatının peşin ödenmemesi.

İş Arama İzni Nasıl Kullanılır?

İş arama izni, işçinin bildirim öneline uymak koşuluyla işverenden talepte bulunmasıyla kullanılır. İş arama izninin toplu olarak kullanılması da mümkündür. Ancak bunun için işçinin talebi gereklidir.

İş arama izninin toplu olarak kullanılabilmesi için işçinin talebini işverene önceden bildirmesi gerekir. Bununla birlikte, toplam iş arama iznini işten ayrılacağı günden önceki günlere denk gelmesi de gerekmektedir. Bu şekilde usulüne uygun olarak iş arama izninin toplu olarak kullanılması talebini işveren kabul etmek zorundadır. 

İş arama izninin toplu kullanılması söz konusu olduğunda, toplam saat sayısı bir iş günündeki çalışılan saate bölünür. Eğer işçinin çalışmadığı, bayram tatili, genel tatiller, hafta tatili günlerinde iş arama izni ücreti hesaba katılmaz.

İstifa Eden İşçinin İş Arama İzni Var Mıdır?

İstifa eden işçinin iş arama izni vardır. Ancak istifa eden işçinin iş arama iznine hak kazanabilmesi için ihbar sürelerine uyarak istifa etmiş olması gerekir.

İşçi İş Arama İzni Yerine Ücret Talep Edebilir Mi?

İşçi iş arama izni yerine ücret talep edemez. 

Buna karşın işçinin bir üst başlıkta ayrıntılı açıklandığı üzere bu izinleri toplu olarak kullanma hakkı bulunur. 

İş Arama İzni Kullandırılmazsa İşçi Ne Yapabilir?

İş arama izni kullandırılmazsa işçi, iş arama izni vermeyen veya eksik kullandıran işverenden ilgili sürelere ait ücreti talep edebilir.

Eğer izin verilmemesinin yanında işçi çalıştırılırsa, işçinin çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, işçinin çalışmasına dayanarak alacağı ücretinin %100 zamlı olarak ödenmesi gerekir.

Eğer işçi ihbar önel sürelerini beklemeden işyerinden ayrılı ve ertesi gün başka bir işe başlarsa, iş arama izninden vazgeçmiş olduğu kabul edilir. Ancak işçiye yeni iş arama izni verilmezse, tanınan ihbar öneli geçersiz olmaz. (Yargıtay, 9. H.D. T. 01.12.2009, E: 2008/11880, K: 2009/32502)

Sonuç

İş arama izni, işçinin yeni bir iş bulmak için talep ettiği izin türüdür. Bu talep doğrultusunda işçiye bu hakkın verilmesi gerekir. Ancak işçinin talepte bulunurken mutlaka bildirim önellerine uyması ve usuli işlemleri doğru yapması gerekir. Aksi halde başvurusu olumsuz sonuçlanabilir. Bu anlamda hak kaybına uğramamak ve alacak haklarını elde etmek için alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması önerilir.