İntihara Yönlendirme Suçu (TCK 84)

İntihara yönlendirme suçu, temel anlamda kişiyi söylemler ile intihara yönlendirmektir. TCK 84 kapsamında yer alan, uygulamada sıklıkla karşılaşılan ve ciddi cezai yaptırımlar öngören bir suç tipidir.

Yazımızda intihara yönlendirme suçunu oluşturan hareketleri, suçun cezasını ve yaptırımları detaylı bir şekilde ele aldık. Konuyu, güncel mevzuat hükümlerini göz önünde bulundurarak yazdık. Yazımızı dikkatli bir şekilde okumanızı öneririz.

İntihara Yönlendirme Suçu ve Cezası (TCK 84)

Birini intihara azmettirmek; intihar için teşvik etmek; intihar kararını kuvvetlendirmek ve intihara yardım etmek, intihara yönlendirme suçunu oluşturur. Bu fiillerden birini gerçekleştiren kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

İntihara yönlendirme suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m. 84 kapsamında düzenlenmiştir. Fakat ilgili Kanun maddesi dışında da ceza mevzuatında intihara yönlendirme suçunun yargılama sürecine etki eden çeşitli hükümler dağınık biçimde bulunmaktadır. Bunların yanında, Yargıtay kararları da içtihadî bakımdan önem arz eder niteliktedir.

İntihara yönlendirme suçu, seçimlik hareketli ve kasten işlenebilen bir suçtur. Suçun işlenebileceği seçimlik hareketler şöyledir:

• İntihara azmettirme: Failin intiharı düşünmeyen mağdura intihar etmesini telkin ederek bu düşünceyi mağdurda oluşturmasıdır. Örneğin, “kurtul bu hayattan, kendini öldür gitsin” gibi bir cümle intihara azmettirme örneğidir.

• İntihara teşvik etme: İntihar düşüncesi olan kişinin kararını netleştirmemiş olmasına rağmen failin onu bu karar için teşvik etmesidir. Örneğin, mağdurun, “çok kötüyüm ölmek istiyorum” sözlerine karşı failin, “aynen, öldür kendini ne olacak” gibi cümleler sarf etmesi intihara teşviktir.

• İntihar kararını kuvvetlendirme: Mağdur intihar kararı vermiştir ancak fiili gerçekleştirmenin son aşamasında kalmıştır; failin bu durumda mağdurun kararını güçlendirmesi ile bu suç oluşur. Örneğin, binanın çatısında atlayacak atlamak üzere olan kişiye “atlayacaksan atla, seni mi bekleyeceğiz” gibi sözler intihar kararını kuvvetlendirmedir.

• İntihara yardım etme: İntihar edecek kişiye intihar araç ve gereçlerinin sağlanması ya da intihar ortamının oluşturulması intihara yardım etmedir. Örneğin, bileklerini kesmek isteyene bıçak temin etmek, intihara yardım etmedir.

Yukarıda genel olarak intihara yönlendirme suçunu açıkladık. Bu seçimlik hareketlerden herhangi biri ile suç işlenir ve mağdur intihar sonucu ölür ise failin cezası iki kat artarak 4 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası uygulanır. TCK 84’ün fıkralarında intihara yönlendirme suçunun farklı hâlleri de mevcuttur. 

• TCK 84/3 gereği fail, başkalarını alenen intihara teşvik eder ise 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Fail burada kişiyi intihara herkesin algılayabileceği şekilde aleni olarak teşvik etmektedir. Örneğin, failin kalabalık yerde “ölmemiz lazım mutlaka erişmek için” gibi cümleleri sesli olarak birine ya da herkese karşı söylemesi alenen teşviktir. 
• TCK 84/4 gereği aşağıdaki üç hâli gerçekleştirenler intihara yönlendirme suçundan değil, kasten öldürme suçundan sorumlu olur:
  • İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan ya da ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk edenler,
  • Cebir ya da tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler.

Yukarıda bahsi geçen suçları genel itibari ile tablo kullanarak özetlemek gerekirse:

ÖNEMLİ: Görüldüğü üzere intihara yönlendirme suçu, ciddi yaptırımlar öngören bir suçtur. Dolayısıyla, sürece ilişkin olarak alanında uzman ceza avukatına danışılması ciddi önem arz eder. İstanbul ve çevresinde İstanbul ceza avukatı, Ankara ve çevresinde ise Ankara ceza avukatı, ilgili hususlarda müvekkillerine hizmet sağlamaktadır.

İntihara Yönlendirme Suçunun Unsurları

İntihara yönlendirme suçunun maddi ve manevi unsurları vardır. Bu unsurların varlığı hâlinde suçun oluştuğunu kabul ederiz. İntihara yönlendirme suçunun unsurları:

Fail: İntihara yönlendirme suçunun faili herkes olabilir. TCK 84 hükmünde buna ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktadır. 

Mağdur: Suçun mağduru herkes olabilir. TCK 84/1 bazında değerlendirme yapılacak olursa mağdur belirli bir kişi olmalıdır. Şayet intihara alenen teşvik biçiminde suç işlenmiş ise TCK 84/3 gündeme gelir. Mağdur, işlediği fiilin anlam ve sonuçlarını anlama yetkinliğine sahip değilse yahut cebir veya tehdit söz konusu ise TCK 84/4 gereği, fail kasten öldürme suçundan ceza alır. 

Manevi Unsur: Kasten işlenebilen bir suçtur. Taksirle (yanlışlıkla) işlenmesi mümkün değildir.

Hukuka Aykırılık Unsuru: Hukuka uygunluk sebebi yoktur. Örneğin, ilgilinin (mağdurun) rızası burada uygunluk sebebi değil suçun unsurudur. Dolayısıyla, intihara teşvik edilen ve beraberinde intihar eden kişinin durumdan razı olması, suçun oluşmasına engel teşkil etmeyecektir.

İntihara Yönlendirme Suçuna Teşebbüs

İntihara yönlendirme suçuna teşebbüs mümkündür. Örneğin intihara teşvik içerikli bir mesajın, mektubun veya mailin muhatabına ulaşamadan durumun ortaya çıkması halinde TCK 84 suçuna teşebbüsten sorumluluk gündeme gelir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur ki intihara teşvik edilen kişinin intihar edip ölmemesi durumunda suça teşebbüs söz konusu olmaz. Artık suç tamamlanmış kabul edilecek ve tam halinden ceza verilecektir. Çünkü suçun işlenmesi için mağdurun ölmesi aranmamaktadır. Şayet intihara yönlendirme neticesinde ölüm meydana gelirse bu durum, cezanın ağırlaştırılmasına neden teşkil eder.

İntihara Yönlendirme Suçunda Yargılama

TCK 84 intihara yönlendirme suçu re’sen soruşturulan bir suçtur. Bu da demektir ki failin cezalandırılması için mağdurun şikayette bulunması gibi bir şart aranmayacaktır. Kanun koyucu bu suç için özel bir soruşturma ve kovuşturma öngörmemiştir. Genel soruşturma ve kovuşturma hükümleri uygulanır. İntihara yönlendirme suçu re’sen soruşturulduğu için uzlaşmaya tabi olmayacaktır. 

TCK 84 Suçunda Zamanaşımı

Zamanaşımı bakımından özel bir hüküm bulunmamaktır. Temel intihara yönlendirme suçu işlendiğinde zamanaşımı 8 yıldır. İntihara yönlendirme suçu neticesinde mağdur ölür ise bu durumda zamanaşımı 15 yıldır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

TCK 84 kapsamında intihara yönlendirme suçuna ilişkin yürütülecek dava, Asliye Ceza Mahkemesinde görülür. Ancak istisnai olarak TCK 84/4 kapsamına giren durumlarda dava Ağır Ceza Mahkemesinde görülür. 

Yukarıda bahsettiğimiz durumların kolay anlaşılabilmesi için bir tablo ile açıklamak gerekirse:

ÖNEMLİ: Yukarıda görüldüğü gibi intihara yönlendirme suçu neredeyse her fıkrası için farklı bir durum öngörülmüştür. Yani somut olay verilecek cezanın boyutunu değiştirebilir. Bu yüzden ceza avukatına danışarak sürecinin yürütülmesinde fayda vardır.

İntihara Yönlendirme Suçunda Tutuklama ve Adli Kontrol

Ceza yargılamasında tutuklama tedbiri her suç tipi için mümkün olmamaktadır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m.100 hükmü kapsamında tutuklama yasağına tâbi suçlar düzenlenmektedir. TCK 84 intihara yönlendirme suçu bakımından böyle bir tutuklama yasağının varlığı söz konusu değildir. Dolayısıyla, söz konusu suça ilişkin yürütülecek yargılama sürecinde tutuklama tedbirine hükmedilmesi mümkündür.

TCK 84 kapsamında düzenlenen intihara yönlendirme suçu için adli kontrol tedbirlerine hükmedilmesinin önünde herhangi bir engel yoktur. Dolayısıyla, soruşturma aşamasında savcının talebi üzerine sulh ceza hakimliğince; yargılama aşamasında talep üzerine veya re’sen mahkemece bir veya birden fazla adli kontrol tedbirine hükmedilebilecektir.

DİİKKAT: 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren sulh ceza hakimliğince verilecek tutuklama ve adli kontrol kararlarına karşı itiraz mercii asliye ceza mahkemesidir. İtiraz merciinin kararı kesindir. Şayet tutuklama kararını ilk defa asliye ceza mahkemesi vermişse bu durumda ise ağır ceza mahkemesine itiraz edilebilecektir.

İntihara Yönlendirme Suçunda Mahkemenin Verebileceği Kararlar

İntihara yönlendirme suçu ile ilgili çeşitli hükümlerin verilmesi mümkündür. Somut olay ve duruma göre verilecek hüküm de değişiklik gösterebilecektir. Öncelikle ifade etmek gerekir ki bu suça ilişkin yürütülecek yargılama süreci neticesinde fail hakkında beraata da mahkumiyete de hükmedilmesi mümkündür.

• Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması: Fail daha önce kasten bir suç işlememişse ve verilecek ceza 2 yılın altında ise diğer şartların da varlığı halinde hükmün açıklanması geriye bırakılabilir. HAGB ile ilgili “Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması” yazımızı inceleyebilirsiniz. Söz konusu durumda ceza infaz edilmez ve 5 yıllık denetim süresi boyunca gereğine uygun biçimde davranıldığı takdirde kişi bu suçu hiç işlememiş gibi hayatına devam edebilir.

• Cezanın Ertelenmesi: Cezanın ertelenmesi kurumu HAGB gibi 2 yıl ve altında kalan cezalarda ortaya çıkabilir. İntihara yönlendirme suçunda hükmedilecek ceza 2 yılın altında ise bu karar verilebilir. Bu durumda ceza infaz edilmez ve denetim süresi boyunca kişi kendisinden beklenen yükümlülükleri yerine getirmişse ilgili sürenin sonunda söz konusu ceza infaz edilmiş sayılır.

TCK 84 Suçunda Mahkemenin Kararına İtiraz

İntihar yönlendirme suçu kapsamında ceza mahkemelerince verilecek mahkumiyet ve diğer hükümler karşısında istinaf kanun yoluna gidilmesi mümkündür. Bu durumda hükmün tefhim (duruşmada kişiye okunması) veya tebliğden itibaren 7 gün içerisinde kararı veren mahkemeye istinaf dilekçesi verilmelidir. Başvuruyu değerlendirecek olan istinaf mercii ise Bölge Adliye Mahkemesidir.

TCK 84 Suçuna İlişkin Sıkça Sorulan Sorular

Yukarıda TCK 84 intihara yönlendirme suçuna ilişkin tüm durum ve olgulara değinilmiştir. Merak edilen birtakım hususlar ise aşağıda yanıtlandırılmıştır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda TCK 84 kapsamında yer alan intihara yönlendirme suçunu tüm yönleri ile açıkladık. Görüldüğü üzere bu suç kasten işlenebilen sırf hareket suçudur. Suçun mağdurunun ölümü üzerine cezai yaptırım artmaktadır.

TCK 84’de yer alan intihara yönlendirme suçunun varlığı hâlinde ceza soruşturması re’sen açılacaktır. Bu süreçte farklı usul ve ceza hükümleri mevcuttur. Bu konu ile ilgili teknik bilginin mevcut olmaması hâlinde yapılacak işlemler geri dönüşü olmayan sonuçlar doğuracaktır. Bu bağlamda, alanında uzman ceza avukatına sorarak mutlaka alınmalıdır.