Evlilik Dışı Doğan Çocuğun Velayeti

Evlilik dışı doğan çocuğun velayeti doğrudan anneye verilecektir. Zira anne ile çocuk arasındaki soybağının doğumla birlikte kurulacağı kabul edilir. Bu noktada evlilik dışı doğan çocuğun velayetinin baba ile ortak kullanılması için baba ile çocuk arasında soybağı ilişkisinin kurulması gerekir. Baba ile çocuk arasında soybağı ise ancak ana ile evlilik, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulur.

Evlilik Dışı Doğan Çocuğun Velayeti Kime Aittir?

Evlilik dışı doğan çocuğun velayeti anneye aittir. Çünkü anne ve çocuk arasındaki soybağı babalıktan farklı olarak doğumla kurulur. 

Evlilik dışı doğan çocuğun velayeti TMK m.337’de şu şekilde düzenlenmiştir:

“Ana ve baba evli değilse velâyet anaya aittir. Ana küçük, kısıtlı veya ölmüş ya da velâyet kendisinden alınmışsa hâkim, çocuğun menfaatine göre, vasi atar veya velâyeti babaya verir.”

İlgili kanun maddesinden anlaşılacağı üzere, evlilik dışı doğan çocuğun velayeti konusunda annenin küçük, kısıtlı veya ölmüş olması durumları istisna kabul edilmiştir. Bu durumda çocuğun menfaati gözetilerek velayet hakim tarafından babaya verilir. Ancak babanın kim olduğu belli olmayabilir. Bu durumda da çocuğa vasi atanır.

Çocuk ile babanın soybağının kurulması ve evlilik dışı doğan çocuğun velayetinin babaya verilmesi daha farklı şekillerle olur. Çocuğun babası ile annesinin çocuk doğduktan sonra evlenmesi, babanın çocuğu tanıması, hakimin bu konuda karar vermesi ile birlikte çocuk ile baba arasında soybağı kurulacaktır. Bu durumlardan farklı olarak evlat edinme ile de baba ile çocuk arasında soybağı kurulması mümkündür.

ÖNEMLİ: Çocuğun nesebinin gayri sahih olması eski kanun döneminde kalmıştır. Çocuk ile baba arasında soybağı kurulmamış olsa bile nüfus kaydından baba adı olarak beyan edilen isim yer alacaktır.

Evlilik Dışı Doğan Çocuğun Nüfus İşlemleri

Evlilik dışı doğan çocuğun nüfus işlemleri anne tarafından nüfus cüzdanı ve hastane doğum belgesi ile nüfus müdürlüğüne başvurularak yapılır. Bu başvuru ile evlilik dışı doğan çocuk annenin nüfusuna ve annenin soyadıyla yapılır. Çünkü TMK m.282 gereğince çocuk ile annenin soybağı doğumla kurulur ve TMK m.337 gereği evlilik dışı doğan çocuğun velayeti de annededir. 

Evlilik dışı doğan çocuğun babanın soyadını alabilmesi için biyolojik babanın tanıma veya babalık davası işlemlerini tamamlaması gerekir. Babanın çocuğu tanıma işlemi noterde yapılabilir ancak tanıma işleminin yapılabilmesi için çocuğun evvelden başka bir erkek ile soybağının bulunmamış olması gerekir.

Eğer baba tarafından çocuk tanınmışsa, bu durumda tanıma beyanının yer aldığı resmi evrak ile nüfus müdürlüğüne başvurulabilir. Ayrıca, eğer ki anne ve babanın boşanma davalarının kesinleştiği tarihten itibaren 300 gün içinde çocuk doğmuşsa bu durumda da çocuk babadan sayılacaktır. Zira 300 günlük süre iddet süresi adı verilen ve bu sürede doğacak çocuğun evlilik birliğinden olduğu kabul edilen hukuki bir uygulamadır. 

İddet süresi hususuna ilişkin “iddet süresi nedir? iddet müddetinin kaldırılması” başlıklı yazımızı inceleyerek daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

Evlilik Dışı Doğan Çocuğun Baba Tarafından Tanınması

Evlilik dışı doğan çocuğun baba tarafından tanınması, evlilik dışı doğan çocuğun baba ile soybağının kurulmasını sağlayan hukuki bir imkandır. Tanıma işlemi baba olduğunu iddia eden kişinin yapacağı beyan ile tamamlanır. Dolayısıyla kişi, babalık davasında olduğu gibi DNA testi vb. gibi herhangi bir teste tabi tutulmaz. Tanıma beyanı şu şekillerde yapılabilir:

• Nüfus müdürlüğüne yazılı başvuru,
• Mahkemeye yazılı başvuru,
• Resmi senet veya vasiyetname ile tanıma beyanında bulunulması.

Tanıma beyanı resmi senet ile de yapılabileceğinden, notere başvuru yoluyla işlemin tamamlanması mümkündür. Bu başvuru yapıldığında noterlik tarafından 10 gün içinde ilgili yazı nüfus müdürlüğüne gönderilecektir.  Vasiyetname ile yapılan tanıma ise, hakim tarafından vasiyetnamenin açılması üzerine bildirim işlemi gerçekleşmiş sayılır.

DİKKAT: Eğer çocuk nüfusta başka bir baba üzerine kayıtlıysa bu durumda tanıma yapılamaz. Tanıma yalnızca herhangi bir erkekle soybağı kurulmamış olan çocuk için yapılabilir. Şayet böyle bir durum mevcutsa, bu halde öncelikle  mevcut soybağının kaldırılması gerekir.

Evlilik dışı doğan çocuğun baba tarafından nasıl tanınabileceğine ilişkin ayrıntılı bilgiye “evlilik dışı doğan çocuğun baba tarafından tanınması” isimli yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Babalık Davası

Babalık davası, evlilik dışı doğan çocuğun baba ile soybağının kurulmasını sağlayan hukuki bir diğer imkandır. Bu dava anne veya çocuk tarafından açılır.

Baba ile çocuk arasında soybağının nasıl kurulabileceği hususunun düzenlendiği TMK m.282/2 hükmünde babalık davası şu şekilde düzenlenmiştir:

“(…)Çocuk ile baba arasında soybağı, ana ile evlilik, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulur.”

Babalık davasının açılabilmesi için gerekli olan şartlar şunlardır:

• Çocuğu dünyaya getiren kadının belli olması, 
• Çocuğun başka bir erkekle arasında soy bağı ilişkisinin bulunmaması, 
• İhbar şartının yerine getirilmesi. 

Yukarıda yer alan şartlardan anlaşılacağı üzere eğer çocuk ile başka bir erkek arasında soybağı varsa öncelikle bu soybağının kaldırılması gerekir. Bununla birlikte ihbar zorunluluğunun da yerine getirilmesi gerekir. İhbar zorunluluğu TMK 301/3 hükmünde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Babalık davası, Cumhuriyet savcısına ve Hazineye; dava ana tarafından açılmışsa kayyıma; kayyım tarafından açılmışsa anaya ihbar edilir”

Babalık davası açma süresi 1 yıldır. Babalık davası açma süresi TMK m.303’te şu şekilde düzenlenmiştir:

“Babalık davası, çocuğun doğumundan önce veya sonra açılabilir. Ananın dava hakkı, doğumdan başlayarak 1 yıl geçmekle düşer. Çocuk ile başka bir erkek arasında soybağı ilişkisi varsa, bir yıllık süre bu ilişkinin ortadan kalktığı tarihte işlemeye başlar. Bir yıllık süre geçtikten sonra gecikmeyi haklı kılan sebepler varsa, sebebin ortadan kalkmasından başlayarak bir ay içinde dava açılabilir.”

Evlilik dışı doğan çocukla baba arasında soybağı ilişkinin kurulması için açılacak olan dava hakkında ayrıntılı bilgi için “babalık davası” isimli yazımızı inceleyebilirsiniz.

Evlilik Dışı Doğan Çocuğun Anne ve Babasının Sonradan Evlenmesi

Evlilik dışı doğan çocuğun anne ve babasının sonradan evlenmesi durumunda evlilik içi doğan çocuklara uygulanan velayet hükümleri uygulanır. Yani evlilik dışı doğan çocuğun velayeti anne ve baba tarafından artık ortak kullanılır. Çünkü evlenmeyle birlikte soybağı kurulmuş kabul edilir.

Çocuğun Soyadı Durumu

Evlilik dışı doğan çocuk annenin soyadını alır. Zira, evlilik dışı doğan çocuğun doğumla anne ile soybağı kurulmuş olacaktır. Çocuğun babanın soyadını alması ise ancak baba ile arasındaki soybağı ilişkisinin kurulmasıyla mümkündür. Baba ile çocuk arasında soybağı ise ana ile evlilik, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulur.

Sonuç

Evlilik dışı doğan çocuğun velayeti hususu uygulamada sıklıkla araştırılan konulardandır. Zira evlilik dışında doğan çocukların baba ile arasındaki ilişkinin hukuki şekilde kurulması çocuğun geleceği açısından önemlidir. Ayrıca, söz konusu velayet hususunun yanında miras ve nüfus kayıtları açısından da soybağı çok önemlidir. Bu noktada soybağının kurulması içerisinde usuli işlemler barındıran hukuki bir başvuru gerektirir. Dolayısıyla alanında uzman bir aile hukuku avukatına danışılması faydalı olacaktır.