Doğum İzni Ne Kadardır?

Doğum izni ne kadardır sorusunun cevabı doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftadır. Benzer şekilde memur babalar için 10 gün, işçi babalar içinse 5 günlük doğum izni alınabilir. Ancak bu izinlerin kullanılabilmesi için çalışan kişilerin bir dilekçe ile ilgili merciden izin talebinde bulunması gerekir. 

Özel Sektör Doğum İzni Ne Kadar?

Özel sektör doğum izni, doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftadır.

Özel sektör doğum izni İş Kanunu m.74’te şu şekilde düzenlenmiştir:

“Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır(…)”

657 s.k. Memur Doğum İzni Ne Kadar?

657 s.k. memur doğum izni, doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftadır.

Memur doğum izni 657 sayılı DMK m.104’te şu şekilde düzenlenmiştir:

“Kadın memura; doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı hafta süreyle analık izni verilir (…)” 

Babaya Doğum İzni Kaç Gündür?

Babaya doğum izni, memur babalar için 10 gün, işçi babalar içinse 5 gündür.

Doğum İzni Nedir?

Doğum izni, kadın çalışana gebeliği ve doğum sonrası için belirli sürelerle verilen izin türüdür. Kadının İş Kanunu kapsamında çalışması veya İş Kanunu kapsamında olmadan çalışması farketmeksizin her kadın bu hakka sahiptir.

Çoğul Gebelikte Doğum İzni → Eğer kaldın işçi; ikiz, üçüz gibi çoğul gebelik geçiriyorsa, doğumdan önceki 8 haftalık izin süresine +2 hafta eklenir. Dolayısıyla çoğul gebelikte doğumdan önce 10 hafta, doğumdan sonra 8 hafta toplam 18 hafta doğum izni söz konusudur.

Doğum İzni Ne Zaman Başlar?

Doğum izni, doğumdan önceki 8 haftalık zaman diliminde başlar. Ayrıca çalışan kadın doğumdan önce rutin kontrolleri için doktora gideceği zamanlarda yine izinli olacaktır. 

Doğumdan sonraki 8 haftalık süre sona erdiğinde kadın işçinin istemesine bağlı olarak 8 haftalık süre sonunda izin 360 güne kadar uzatılabilir.

Doğum İzni 32 Hafta Bitince Mi Başlar?

Doğum izni 32.haftanın dolmasıyla başlayacaktır. Yani çalışan gebe kadın gebeliğinin 32. haftasında doktora giderek bunu belgelendiren raporunu alır. Bu şekilde ilgili doğum öncesi sahip olduğu sekiz hafta izin kullanma hakkına sahip olur.

Doğum İzni Nasıl Kullanılır?

Doğum izni, çalışan kadının gebe olduğunu veya doğum yaptığını bildiren ve bu sebeple doğum izni talep ettiği dilekçesinin ilgili merciye sunulmasıyla kullanılır. Bu dilekçe ile gebeliğe veya doğuma dair sağlık kuruluşu raporları sunulmalı ve izin talebi açıkça belirtilmelidir. Sonrasında talep dilekçesi sunulduğuna dair tebliğ evrakı/alındı belgesi alınmalıdır.

Görüldüğü üzere bu tarz mazeret izinlerinin dilekçeleri özenle ve hukuki zeminde hazırlanmalıdır. Aksi halde işçi veya memur için talep edilen izinler verilmeyebilir. Bu anlamda sürecin başından itibaren alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması faydalı olacaktır.

İznin Doğumdan Sonra Kullanılması → Sağlık durumu iyi olan kaldın işçi, doktor onayı alarak doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışmaya devam edebilir. Bu şekilde izin yapabilecekken çalıştığı süreleri, doğumdan sonraki iznine ekleyebilir. Yani normal şartlarda doğumdan önce 8 hafta izin hakkı varken bunun 5 haftası işyerinde çalışıp, doğumdan sonraki 8 haftalık izin hakkını 13 haftaya dönüştürmek mümkündür.

Erken Doğum Yapan Kadın İşçinin Gebelik İzni → Yukarıda doğumdan öncesi ve sonrası için izin olduğundan bahsettik. Burada doğum tarihi kadın doğum doktorunun tahmini olarak verdiği tarihtir. Kesin bir tarih olmaz. Bu nedenle erken doğum yapan kadın işçinin, doğum öncesinde sahip olduğu 8 haftalık izinden kullanamadığı kısım, doğum sonrasına eklenir. Yani 2 hafta erken doğuran kadın işçi doğumdan sonra +2 hafta ile 10 hafta izin yapmış olur. Ancak geç doğum yapan kadın işçinin doğum sonrasındaki 8 haftalık izninde eksiltme yapılamaz.

Çocuk Engelli Olursa → Çocuğun engelli olması durumunda doğumdan önceki ve sonraki 8’er haftalık izin süreleri ve diğer kurallar geçerlidir. Ancak 8 haftadan sonraki ücretsiz izin hakkı, engelli çocuğun annesi için 360 gün olarak uygulanır. Yani doğumdan sonraki 8 haftadan sonra 360 gün boyunca haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin kullanılabilir.

Daha Fazla İzin Gerekiyorsa → İş Kanunu madde 74 düzenlemesi açıkça, bu sürelerin kadın işçinin sağlık durumu ve işin özelliğine göre artırılabileceğini söylüyor. Yani gebeliğin, çocuğun veya annenin durumuna göre gerekli görülürse hem doğum öncesi izin süreleri hem de doğum sonrası izin süreleri artırılabilir. Bunun için bu işe özel hekim raporu alınmalı ve hukuki zemini iyi oluşturulmalıdır.

Doğum İzni Sonrası Kısmi Zamanlı Çalışılabilir Mi?

Doğum izni sonrası kısmi zamanlı çalışılabilir. Yani kadın çalışan doğumdan sonraki 8 haftanın bitmesinden sonra belirli sürelerle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar çalışabilecektir. 

Bu sürelerde kadın izinlidir ama belirlenen süreler için ücret almayacaktır. Buradaki doğum izni süreleri tabii ki daha farklıdır. İlk doğumda 60 gün, ikincisinde 120 gün ve sonraki her doğumda 180’er gün süre ile haftalık çalışma süresinin yarısı kadar izin hakkına sahiptir. Eğer çoğul doğum olmuşsa burada söylediğimiz sürelere 30’ar gün eklenerek izin hakkına sahip olunur.

Kadın çalışan bu şekilde yarım çalıştığı zaman doğal olarak işverenden yarı ücret alır. Kalan yarı çalışmadığı kısım içinse Sosyal Güvenlik Kurumundan yarım çalışma ödeneği alır. Kadın işçinin yarı çalışmadığı kısım için SGK’dan ödenek alması için şu şartları yerine getirmesi gerekir:

• Öncelikle kadın işçinin doğumdan önceki son 3 yılda en az 600 günlük süre ile işsizlik sigortası primi bildirilmiş olmalıdır.
• Ardından haftalık çalışma süresinin yarısı kadar çalışılmış olunmalıdır.
• Çocuk hayatta olmalıdır.
• İŞKUR’a gereği gibi bir başvuru yapılmalıdır.

DİKKAT: Bu başvurunun 8 haftalık süreden sonra başlayan 30 günlük hak düşürücü süresi vardır. Dolayısıyla mutlaka bu süre içinde başvuru yapılması gerekir. Aksi halde başvuru kabul edilmez.

Bu ödenekten yararlanan kişiler, ödeme almakta ve asgari ücret üzerinden sigorta primleri yatmaktadır. Yarım çalışma ödeneğinin miktarı, işçinin normalde aldığı ücret önemli olmaksızın, asgari ücret üzerinden hesaplanır. Ancak bu ödenekten herhangi bir vergi kesintisi yapılmaz.

Doğum İzni Sonrası Ücretsiz İzin Kaç Aydır?

Doğum izni sonrası ücretsiz izin kadın işçiler için en fazla 6 aydır. Doğum izni sonrası ücretsiz izin kadın memur içinse en fazla 24 aydır.

İşçi kadının doğum izni sonrası ücretsiz izne ayrılması hususu, İş Kanunu m.74’te şu şekilde düzenlenmiştir:

“İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir.”

Memur kadının doğum izni sonrası ücretsiz izne ayrılması hususu, 657 sayılı Kanunun 108. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Doğum yapan memura, 104 üncü madde uyarınca verilen doğum sonrası analık izni süresinin veya aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca verilen izin süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmidört aya kadar aylıksız izin verilir.”

Hamilelik Boyunca Periyodik Kontroller İçin Ücretli İzin Hakkı Nedir?

Hamilelik boyunca periyodik kontroller için ücretli izin hakkı, hamile olarak çalışan kadının gebelik süresince bebeğinin sağlığı için periyodik olarak yaptırması gereken kontrolleri yaptırması adına kendisine tanınan ayrıcalıktır. Bu izin ücretli izin olacağından hamile kadının kontrole gittiği zamanlar için maaşında herhangi bir eksilme olmaz.

Hamilelik boyunca periyodik kontroller için kadına ücretli izin verilmesi hususu, İş Kanunu m.74’te şu şekilde düzenlenmiştir:

“(…)Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. (…)”

İşçinin Doğum İzni Kullanmak İstemesi Halinde İşveren İşten Çıkartabilir mi?

İşçinin doğum izni kullanmak istemesi halinde işveren işten çıkartamaz. Çünkü işçinin işten çıkarılabileceği haller ​​İş Kanunu m.17 ve m.25’te düzenlenmiştir. Bu maddelerde doğum izni kullanılması işçinin işten çıkarılması için bir sebep olarak gösterilmememiştir. Hatta kanun açıkça kadın işçinin doğum izni ya da süt izni gibi haklarını kullanmasının fesih için geçerli olmayacağını söylemektedir.

Eğer işveren doğum nedeniyle işçisini işten çıkartırsa bu durumda işçinin haksız fesih nedeniyle doğacak tüm alacaklarını talep etme imkanı olacaktır. Ayrıca işe iade davası açılması da mümkündür. Bu şekilde alacak hakları ve tazminat haklarını talep edebilecektir. 

Uygulamada genellikle işçinin gebe olması nedeniyle işten çıkarılması için başka sebepler bahane edilerek işten çıkarmalarla karşılaşılmaktadır. Örneğin gebe olması dolayısıyla işçisini işten çıkarmak isteyen işverenlerce, işçinin performansının düşük olduğu, çalışma arkadaşları ile geçimsiz olduğu, diğer işçileri kendisine karşı kışkırttığı, işe geç geldiği gibi sebeplerle sözleşmeyi feshettiği görülmektedir. 

Bu tür durumlarda işveren karşı dava açılması gerekir. Zira işverenin asıl amacı gebe olan işçiyi işten çıkartmaktır. Bu sebepler genellikle asıl fesih sebebinin üstünü örtmek için kullanılır. Bu kapsamda sürecin başından itibaren alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması hakların elde edilmesi ve sürecin hukuki olarak yönetilmesi için son derece önemlidir.

Doğum İzni Kullandırılmazsa İşçi Ne Yapabilir?

Doğum izni kullandırılmazsa işçi, haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Haklı nedenle sözleşmesini feshettiği için bir yıldan uzun süre çalışması varsa kıdem tazminatı alabileceği gibi varsa diğer hakları olan ücret alacağı, fazla mesai, yıllık izin, AGİ gibi haklarını da aynı davada talep edebilir. 

Ancak izin vermeyen işverenden bu izni mutlaka yazılı talep etmek işçinin mahkeme aşamasında lehine olacaktır. İşverene “… tarihinde doğum yapılması üzerine kanunen hakkım olan … gün doğum izni hakkımın tarafıma verilmesini talep ediyorum” şeklinde bir yazı ile başvurması, bu başvuruya dair işverenden tebliğ/alındı evrakı benzeri bir evrak alması bunu alamıyorsa noterden ihtarname çekmesi uygun olacaktır.

Erken Doğum Halinde Doğum İzni Ne Kadar?

Erken doğum halinde doğum izni, doğum izni öncesinde sahip olunan 8 haftalık iznin kullanılmayan kısmının, doğum sonrası izin süresine ekleneceği kadardır. Yani erken doğum yapan kadın işçinin, doğum öncesinde sahip olduğu 8 haftalık izinden kullanamadığı kısım, doğum sonrasına eklenir. Örneğin, 2 hafta erken doğuran kadın işçi doğumdan sonra +2 hafta ile 10 hafta izin yapmış olur. 

DİKKAT: Geç doğum yapan kadın işçinin doğum sonrasındaki 8 haftalık izninde eksiltme yapılamaz.

İkiz Gebelikte Doğum İzni Ne Kadar?

İkiz gebelikte doğum izni, doğumdan önce 10 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 18 haftadır.

Doktor Raporu İle Doğum İzni Değiştirilir mi?

Doktor raporu ile doğum izni değiştirilebilir. Ancak bunun için kadın işçinin sağlık durumunun, doktor onaylı olarak doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışabileceği yönünde olmalıdır. Yani kadın bu şekilde gebe durumdayken 37.haftaya kadar çalışabilir ve sonrasında çalıştığı süreler doğum sonrası izin sürelerine eklenir.

Sonuç

Doğum izni kaç gündür sorusunun cevabı, 16 hafta şeklindedir. Aynı şekilde babalar için de belirli sürelerle izin alınması mümkündür. Ancak Bu izinler için mutlaka usulüne uygun olarak ilgili merciye bir dilekçe sunulmalıdır. Dolayısıyla dilekçe hazırlanmadan önce hakların tam olarak kullanılabilmesi için alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması faydalı olacaktır.