Devlet Memuru Aylıktan Kesme Cezası ve İptali

Aylıktan kesme cezası, memurların brüt maaşlarından 1/30 oranı ile 1/8 oranı arasında kesinti yapılması sonucunu doğurur. Bu cezanın iptali mümkündür. Hakkında aylıktan kesilme cezası verilen memur, itiraz ve iptal davası yollarına başvurarak cezanın iptalini talep edebilir.

Devlet Memuru Aylıktan Kesme Cezası Nedir?

Devlet memuru aylıktan kesme cezası, belirli hallerde devlet memurunun aylığının otuzda biri ila sekizde biri arasında bir oranının kesilmesi sonucunu doğuran bir disiplin cezasıdır. Kararı vermeye yetkili makam ise disiplin amiridir. 

Devlet memuruna aylıktan kesme şeklinde verilen ceza hususunda 1/30 oranından az yahut 1/8 oranından çok kesinti yapılması veya brüt değil net maaş üzerinden kesinti yapılması hukuka aykırıdır. Bu durumda, cezaya karşı itiraz ve iptal davası süreci işletilebilir.

Aylıktan Kesme Cezası Verilmesini Gerektiren Disiplin Suçları

Aylıktan kesme cezası verilmesini gerektiren disiplin suçları, Devlet Memurları Kanunu m. 125 hükmünde sıralanmıştır. Mevzubahis durumların ortaya çıkması halinde, direkt ceza verilemez. Ancak memur hakkında, konuya ilişkin disiplin soruşturması başlatılır.

Aylıktan kesme cezası verilmesine ilişkin disiplin soruşturmasına konu olacak haller şunlardır:

• Kasıtlı olarak verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak, 
• Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek, 
• Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak, 
• Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak, 
• Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek, 
• Görev yeri sınırları içerisinde herhangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak, 
• Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak gibi hallerde, aylıktan kesme disiplin cezası uygulanır.

Belirtilen durumların varlığı halinde, memur bakımından aylıktan kesme disiplin cezası için soruşturma süreci başlatılır. Fakat memur disiplin suçları, bunlardan ibaret değildir. DMK kapsamında düzenlenen diğer disiplin cezalarını gerektiren eylemler ve bunlarla ilgili yürütülecek süreçlere ilişkin detaylı bilgi, “memur disiplin cezaları” yazımızda bulunmaktadır.

Devlet Memuru Aylıktan Kesme Cezası Soruşturma Aşamaları

Devlet memuru aylıktan kesme cezası soruşturma aşamaları; disiplin soruşturmasının başlatılması, soruşturma raporunun hazırlanması ve uygun disiplin cezasının verilmesidir. Soruşturma aşamaları, disiplin amirinin disiplin suçunu öğrenmesi ile başlar. Disiplin amiri, ihbar yahut şikayet gibi çeşitli yollarla durumdan haberdar olabilir.

Disiplin amiri, disiplin suçunu öğrenmesinden itibaren 1 ay içinde, disiplin soruşturmasını yazılı olarak başlatmalıdır. Soruşturmanın başlatılması ile birlikte süreci yönetmekle görevli bir soruşturmacı atanır. Soruşturmacının memur ile husumeti bulunmayan kişilerden seçilmesi ve kıdeminin memurdan düşük olmamasına dikkat edilmelidir. 

Soruşturmacı, konu hakkındaki belgeleri inceleme, memurun ifadesini alma, tanık dinleme gibi çeşitli yöntemlerle olay hakkında araştırma yapar. Yapılan değerlendirmenin sonunda, disiplin raporu oluşturulur ve disiplin amirine sunulur. Disiplin amiri, savunmasını yapması için memura en az 7 gün süre tanır.

Memur, kendisine verilen süre içinde savunmasını yazıp idareye sunmalıdır. Aksi takdirde, bu hakkından vazgeçmiş sayılır. Memura savunma imkanı verilmemesi veya bu sürenin 7 günden az olması halinde, ceza hukuka aykırı olacak ve iptal edilebilecektir.

Disiplin amiri; düzenlenen raporu, bilgi ve belgeler ile memurun savunmasını göz önünde bulundurarak 15 gün içinde cezayı belirler. Nihayetinde karar, gerekçesi ile birlikte yazılı olarak memura tebliğ edilir.

Disiplin Soruşturmasının Yapılamayacağı Haller

Disiplin soruşturmasının yapılamayacağı haller, Adalet Bakanlığı tarafından yayımlanan Disiplin Yönetmeliğinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar konulu genelge hükümlerinde sayılmıştır. Mevzubahis genelge hükümlerinde yer alan hallerde, soruşturma başlatılması ve ceza verilmesi mümkün değildir. Bu haller şunlardır:

• Disiplin suçu işlendiği iddiasının belli bir konuyu içermemesi yahut somut delile dayanmaması,
• Yapılan ihbar yahut şikayette, başvuru sahibinin adı, soyadı, imzası ve adresinin bulunmaması,
• Daha önceden, söz konusu fiile dair bir soruşturmanın tamamlanmış olması ve konuya ilişkin yeni delilin bulunmaması,
• Olayın, kanun yollarına başvurulmasını gerektiren unsurlar içermesi,
• İhbar yahut şikayetin, akıl hastalığı sebebiyle vesayet altına alınmış kişiler hakkında olması hallerinde disiplin soruşturması yapılamayacaktır.

Belirtilen durumlarda disiplin cezası verilemeyeceği gibi bu şartlar altında verilmiş olan disiplin cezasının iptali talep edilebilir.

Disiplin Soruşturmasının Sonucu

Disiplin soruşturmasının sonucunda verilen karar, memura yazılı olarak gerekçesiyle birlikte bildirilir. Söz konusu ceza, memurun özlük dosyasına kaydedilir. Cezaya karşı kanunda düzenlenen itiraz ve iptal davası süreleri de tebliğle birlikte başlar.

Memur Aylıktan Kesme Cezasının Özlük Dosyasından Silinmesi

Aylıktan kesme cezasının özlük dosyasından silinmesi, 10 yıl sonra mümkün olur. Devlet memuru, bu cezanın özlük dosyasına işlenmesinden 10 yıl sonra yapacağı başvuru ile silinmesini talep edebilir.

Dilekçenin sunulacağı makam, atamaya yetkili amirdir. Atamaya yetkili amir ise her bir derecedeki memur açısından farklıdır. Başvuru sonucu yapılan değerlendirmenin olumlu olması halinde, disiplin cezası özlük dosyasından silinir.

Memur Aylıktan Kesme Cezasının İptali

Memur aylıktan kesme cezasının iptali; usuli prosedürlerin uygulanmaması, ilgili zamanaşımı sürelerine uyulmaması vb. durumlarda söz konusu olur. Bu disiplin cezası, Devlet Memurları Kanunu ve Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerinde yer alan bazı durumlarda verildiği takdirde hukuka aykırı kabul edilir. Aylıktan kesme cezasının iptali sonucunu doğuran haller şunlardır:

• Memura, savunmasını yapması için süre verilmemesi yahut 7 günden kısa bir süre verilmesi,
• Disiplin soruşturması yapılmadan ceza verilmesi,
• Disiplin amiri ile soruşturma sürecini yöneten soruşturmacının aynı kişi olması,
• Soruşturma ve karar alma için belirlenen sürelere uyulmaması,
• Disiplin cezası verilmesine gerekçe oluşturan fiil ve haller ile verilen cezanın uyumlu olmaması hallerinde, aylıktan kesme disiplin cezasının iptali gerekir.

Yukarıda yer alan durumların söz konusu olması, verilen cezanın direkt olarak iptali sonucunu doğurmaz. Cezanın iptal edilebilmesi için idareye itirazda bulunulması veya idare mahkemesinde dava açılması gerekir.

Memur Aylıktan Kesme Cezasına Karşı İtiraz ve İptal Davası

Memur aylıktan kesme cezasına karşı itiraz ve iptal davası yollarına başvurmak mümkündür. Aylıktan kesme cezası alan memur, kararın kendisine tebliğini izleyen günden itibaren 7 gün içinde disiplin kuruluna itirazda bulunabilir. Yapılan itiraz sonucunda, ceza kaldırabilir yahut hafifletilebilir.

Disiplin kurulunun, yapılan itirazı reddetmesi yahut 30 gün herhangi bir cevap vermemesi halinde idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Fakat başta itiraz başvurusunda bulunmadan direkt olarak da ilgili idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.

İptal davasının açılabileceği süre, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 60 gündür. Bu süre zarfında önce idareye itirazda bulunulmuşsa bu itiraz, dava açma süresini durdurur. İtirazın reddedilmesi veya idarenin 30 gün yanıtsız kalması halinde, 60 günden kalan süre devam eder.

Örneğin, aylıktan kesme cezasının tebliğinden itibaren 6. gün idareye itirazda bulunulmuşsa dava süresi durur. İtiraz reddedilirse veya idare 30 gün sessiz kalırsa bunu takip eden 54 gün boyunca iptal davası açılabilir.

Dava neticesinde, memura verilen cezanın haksız nitelikte olduğu kanısına varılırsa ceza iptal edilebilir. Bu durumda, ceza ve cezaya bağlı olarak ortaya çıkan bütün sonuçlar ortadan kalkar. Bu nedenle, sürecin doğru yürütülmesi ve usul işlemlerinde hata yapılamaması son derece önemlidir. Bunu sağlamak bakımından, uzman idare hukuku avukatına danışmakta yarar vardır.

Memur Aylıktan Kesme Cezası Zamanaşımı Süresi

Memur aylıktan kesme cezası soruşturma aşaması için zamanaşımı süresi, eylemin öğrenilmesinden itibaren 1 aydır. Ceza verilebilecek süre ise fiilin işlendiği tarihten itibaren 2 yıldır.

Disiplin amiri, ceza verilmesine gerekçe oluşturan sebepleri öğrenmesinden itibaren 1 ay içinde soruşturma başlatmak zorundadır. Bu sürenin geçmesinden sonra soruşturma başlatılamaz. Aylıktan kesme cezası verilecek fiillerin işlenmesinden 2 yıl sonra, bu ceza verme yetkisi zaman aşımına uğrar. Disiplin amiri, bu süreden sonra fiilden haberdar olsa dahi soruşturma başlatamaz.

Memur Aylıktan Kesme Cezasına Karşı İptal Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Memur aylıktan kesme cezasına karşı açılan iptal davasında görevli ve yetkili mahkeme, memurun görevini icra ettiği yerdeki idare mahkemesidir.

Memur Aylıktan Kesme Cezasının İptali Davası İstinaf ve Danıştay Aşaması

Memur aylıktan kesme cezasının iptali davasında, idare mahkemesinin kararına karşı istinaf yoluna başvurulabilir. İstinafa başvuru süresi, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gündür. Bu süre zarfında, kararı veren mahkemeye dilekçe sunulur. Dosyayı inceleyecek olan istinaf mercii ise bölge idare mahkemesidir.

Bölge idare mahkemesinin yapacağı inceleme neticesinde vereceği karar kesindir. Bu da demektir ki ilgili karara karşı Danıştayda temyiz yoluna başvurulamaz.

Sonuç

Devlet memuru aylıktan kesme cezası, itiraz ve iptal davası yollarına başvurmak suretiyle iptal edilebilir. Ayrıca, iptal edilen cezalar özlük dosyasından da silinir. Bu noktada, başvurulacak yollara ilişkin sürelere ve usuli prosedüre dikkat edilmelidir. Aksi halde, bu disiplin cezası 5 yıl süre ile memurun özlük dosyasında kayıtlı olacaktır. Bu noktada, alanında uzman idare hukuku avukatına danışarak süreci yürütmekte yarar vardır.