Boşanmada Mal Kaçırma

Boşanmada mal kaçırma, özellikle çetrefilli boşanma süreçlerinin ardından gündeme gelen ve çeşitli mağduriyetlere neden olabilen bir husustur. Mal kaçırma durumunda eşin atması gereken adımlar ve izlemesi gereken hukuki strateji, ciddi önem arz eder.

Boşanmada Mal Kaçırma Nasıl Yapılır?

Boşanmada mal kaçırma, TMK 229 hükmünde belirtilen şekillerde yapılır. İlgili hüküm kapsamında boşanmada mal kaçırma olarak kabul edilebilecek durumlar şunlardır:

• Boşanmadan önceki 1 yıl içinde, diğer eşin rızası alınmadan yapılan ve olağan hediyeleri aşan bağışlar,
• Diğer eşin katılma alacağını azaltmak amacıyla yapılan devirler,
• Muvazaalı (anlaşmalı) biçimde bedelinin çok altında bir fiyata yapılan devirler,
• Muvazaalı (anlaşmalı) biçimde bağış adı altında yapılan devirler, boşanmadan mal kaçırma halleri olarak kabul edilir.

Belirtilen durumlarda, mal hiç elden çıkmamış gibi tasfiye hesabına dahil olur ve eşlerin payları bu şekilde belirlenir. Buna göre boşanmadan mal kaçıran eş, diğer eşin hakkı olan değeri ödemekle yükümlü olur.

Boşanmada Mal Kaçırma Nasıl Engellenir?

Boşanmada mal kaçırma; tapuya aile konutu şerhi vererek, mahkemeden ihtiyati tedbir isteyerek, muvazaalı (anlaşmalı) satışları ispat ederek ve bunların iptali hakkında dava açarak engellenir.

Boşanmada mal kaçırmayı engelleme imkanları, mal kaçırmanın hangi aşamada yapıldığına göre gündeme gelir. Boşanma öncesi, sırası ve sonrası için farklı usullere başvurmak gerekebilir.

Boşanma Davasından Önce Mal Kaçırmayı Engelleme

Boşanma davasından önce mal kaçırmayı engellemenin çeşitli yöntemleri vardır. Bunlardan en pratik olan ve ilk akla gelen, beraber yaşanılan ev hakkında tapu kütüğüne aile konutu şerhi verdirmektir.

Bunun dışında, boşanmadan önceki 1 yıl içinde bağış adı altında kaçırılan mallara ve yine mal kaçırma amacı taşıyan satış işlemlerine karşı atılacak adımlar mevcuttur.

Aile Konutunun Eşten Kaçırılmasını Engelleme

Eşlerin birlikte ikamet ederek hayatlarını sürdürdüğü ev, hukuken aile konutu niteliğindedir. Bu niteliği taşıyan konut, eşlerden birinin rızası olmadan diğeri tarafından satılamaz, rehnedilemez, başkasına konut üzerinde herhangi bir hak tesis edilemez.

Birlikte yaşanan evin resmen aile konutu niteliği kazanabilmesi için tapu kütüğüne aile konutu şerhi verilmesi gerekir. Bunu tapuda malik olarak gözükmeyen eş de talep edebilir. Şerhin verilmesi için diğer eşin rızası aranmaz. Aile konutu şerhi sayesinde, ikamet edilen konut mal kaçırmaya karşı güvence altına alınmış olur. 

Tapuda malik olarak gözükmeyen ve aile konutu şerhi talep eden eş, konutun bulunduğu yerdeki tapu dairesine gitmelidir. Buraya evlilik cüzdanını, kimliğini, muhtardan edinebileceği aile konutu belgesini ve vukuatlı nüfus kayıt örneğini ibraz ederek ev hakkında aile konutu şerhi verilmesini talep edebilir.

Tapuda aile konutu şerhi verilmiş olmasına rağmen sahte imza/vekaletname yoluyla boşanmada mal kaçırma gündeme gelirse ve ev bir başkasına satılırsa bu satış, dava açarak iptal edilebilir. Bu davayla ilgili tüm detaylar, “tapu iptali ve tescil davası” yazımızda yer almaktadır.

DİKKAT: Aile konutu şerhi bulunmasa dahi eşlerin birlikte yaşadığı evin satılması halinde sonradan diğer eş bu işleme itiraz ederek satışın iptalini sağlayabilir. Fakat durumun mahkemede ispat edilmesi gerekir.

Boşanmadan Önceki 1 Yıl İçinde Başkasına Bağışlanan Mallar

Boşanma ile birlikte eşlerin sahip olduğu malların değeri hesaplanır ve mallar, bu değerler uyarınca eşler arasında paylaştırılır. TMK 229 hükmü uyarınca, boşanmadan önceki 1 yıl içinde bağışlama adı altında kaçırılan mallar da bu hesaba değer olarak dahil edilir.

İlgili hükme göre, eşlerden birinin boşanmadan önceki 1 yıl içinde diğer eşin rızası olmadan yaptığı karşılıksız kazandırmalar, boşanmadaki ortak mal hesabına dahil edilir. Eğer söz konusu kazandırmalar basit ve olağan hediye niteliğindeyse bunlar istisnadır.

Yargıtay da bir kararında, eşin  taşınmaz mallarını boşanmadan 5-6 ay önce kardeşine devretmesini boşanmadan mal kaçırma olarak değerlendirmiştir. (Yargıtay 8. H.D. T. 24.10.2018, E. 2016/14281 K. 2018/17838)  

Boşanmadan Mal Kaçırma Amacıyla Yapılan Satış ve Devirler

Boşanmadan mal kaçırmak için yapılan satış ve devirler, hiç yapılmamış gibi mal rejimi tasfiyesine dahil edilir ve buna göre hesap yapılır. Mal kaçıran eş, bu hesap çerçevesinde fazlalık olarak aldığı yahut elinden çıkardığı tutarı tazmin eder.

Boşanmada mal kaçırma amacıyla yapılan sözde satış işlemi, hukuken muvazaalı kabul edilir ve bunun ispatlanması halinde ilgili satış işlemi iptal edilebilir. Bunun için, yukarıda da atıfta bulunulan tapu iptali ve tescil davası açılmalıdır.

Fakat bu sürecin işletilmesine genellikle gerek kalmaz. Çünkü satışın boşanmadan mal kaçırma amacıyla yapıldığı ispat edilebilirse zaten ilgili mal hiç elden çıkmamış gibi tasfiye sürecine dahil edilir.

Görüldüğü üzere, gerek satış gerekse bağış adı altında boşanmadan mal kaçırma halinde, ilgili mallar tasfiye sırasında mevcut kabul edilerek hesaplama yapılır. Buna ilişkin sürecin etkin şekilde yürütülebilmesi ve zaman bakımından mağduriyet yaşanmaması için uzman boşanma avukatına danışmakta yarar vardır. 

Boşanma Davası Sırasında Mal Kaçırmayı Engelleme

Boşanma davası sırasında mal kaçırmayı engellemenin başlıca yolu, mahkemeden ihtiyati tedbir istemektir. İhtiyati tedbir kararı sayesinde, eşlerin sahip olduğu malları dava süresince elinden çıkarma imkanı ortadan kalkar.

İhtiyati tedbir sonucu eşler malları başkasına satamayacağı için boşanmadan mal kaçırmanın da önüne geçilmiş olur. Fakat ihtiyati tedbirin dava dilekçesinde talep edilmesi ve durumun aciliyetinin ileri sürülmesi gerekir.

Boşanma Kararından Sonra Mal Kaçırmayı Engelleme

Boşanma kararından sonra mal kaçırmayı engellemek, dava öncesi sürece göre daha kolaydır. Bu aşamada, mal paylaşım davası açarak mal kaçırmanın önüne geçilmelidir. Bu dava ile birlikte, mevcut mallarla ilgili ihtiyati tedbir de talep edilmelidir.

Boşanma kararından sonra mal kaçırmayı engellemenin en etkili yolu, süreci yavaşlatmadan mal paylaşım davası ve icra prosedürlerini işletmektir.

Boşanmada Eşin Arabayı Kaçırması

Eşlerin sahip olduğu araba, evlilik birliğinde ortak mal kabul edilir ve boşanma durumunda eşlerin arabada yarı yarıya alacak hakkı bulunur.

Eşlerden biri diğerinden mal kaçırmak için arabayı elinden çıkarırsa ve bu durum ispatlanırsa araba hiç satılmamış gibi tasfiye hesabına dahil edilir ve diğer eş, kendi payına düşen değeri mal kaçıran eşten talep edebilir.

Boşanma Davasında Mal Kaçırma Suçu ve Cezası Nedir?

Boşanma davasında mal kaçırmak, direkt TCK kapsamında suç olarak düzenlenmediği için bu eylemin cezası yoktur. Fakat mal kaçırma, TCK kapsamındaki herhangi bir suç işlenerek sağlanmışsa kişi cezalandırılır.

Örneğin boşanmada mal kaçırmak için kişi belgede sahtecilik yapmışsa veya tehditte bulunmuşsa yahut eşini dolandırmışsa TCK uyarınca suç oluşur ve bu yolla mal kaçırmış olan kişi hakkında cezaya hükmolunur. 

Boşanmada Mal Kaçırma Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Boşanmada mal kaçırma davasında yetkili ve görevli mahkeme, boşanma davası için yetkili olan aile mahkemesidir. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemesi bu sıfatla davaya bakar. 

Mal Kaçırma Davası Masrafları ve Avukatlık Ücreti

–

Boşanmada Mal Kaçırma Davası Zamanaşımı

Boşanmada mal kaçırma davası zamanaşımı, boşanmadan sonra 10 yıldır. Bu süre zarfında dava açılmazsa artık dava açma imkanı olmaz.

Sonuç

Boşanmada mal kaçırma davası ve mal kaçırmaya karşı yürütülmesi gereken süreçler, birçok teknik ayrıntı içerir. Bunların doğru hukuki zeminde yürütülmemesi halinde, özellikle maddi bakımdan çeşitli mağduriyetler yaşanabilir. Süreci doğru şekilde yürütebilmek ve mal kaçırma işlemleriyle mücadele edebilmek için uzman boşanma avukatından destek almakta yarar vardır.