Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Feshi (Süresinden Önce Fesih)

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshi, belirli süreli olan iş sözleşmesine haklı veya haksız bir nedene dayanarak son verilmesidir. Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde işçinin talep edebileceği pek çok hak bulunur. Buna karşın eğer fesih haklı bir gerekçeyle yapılmışsa, işçinin hak kazanacağı alacaklar sınırlıdır.

Belirli Süreli İş Sözleşmesi Nasıl Feshedilir?

Belirli süreli iş sözleşmesi, ihbar süresine uyulmasına gerek duyulmadan haklı bir neden gösterilerek feshedilir. 

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinden kastedilen, belirli süreli iş sözleşmesinin süresinden önce feshedilmesidir. Yani işçi ve işveren arasında imzalanan iş sözleşmesinde belirlenen sürenin henüz dolmamışken iş akdine son verilir. 

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshi, işçi tarafından yapılabileceği gibi işveren tarafından da yapılabilir. 

Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Feshinde Haklı Neden

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde haklı nedenler şunlardır:

• İşçinin sağlık sebepleri nedeniyle haklı fesih,
• İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri nedeniyle haklı fesih,
• İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması nedeniyle haklı fesih,
• Zorlayıcı sebepler nedeniyle haklı fesih.

Yukarıda yer alan hususlar ve bu hususların alt başlıklarına giren durumlarda, belirli süreli iş sözleşmesinin feshi için işveren tarafından haklı neden sayılır. Bu anlamda işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerlerinden olan davranışları şunlardır:

• İşçinin işe girerken yanıltıcı bilgiler vermesi,
• İşçinin işverene ya da aile üyelerne hakaret etmesi,
• İşçinin başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması,
• İşçinin işyerinde kavga etmesi,
• İşçinin işyerine alkol veya uyuşturucu madde alarak gelmesi,
• İşçinin hırsızlık yapması,
• İşçinin işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi,
• İşçinin suç işlemesi,
• İşe devamsızlık nedeniyle işçinin çıkarılması,
• İşçinin görevini yapmamakta ısrar etmesi,
• İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi,
• İşçinin işvereni zarara uğratması.

Belirli Süreli İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Haksız Feshi

Belirli süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından haksız feshi, iş akdinin sonlandırılması için uygun bir neden bulunmamasına rağmen işçi tarafından sözleşmenin feshedilmesidir. 

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde işçi haksız bir fesih yapmışsa, tazminat ödemesi gerekir. Bu durum TBK m.439’da şu şekilde düzenlenmiştir:

“İşçi, haklı sebep olmaksızın işe başlamadığı veya aniden işi bıraktığı takdirde işveren, aylık ücretin dörtte birine eşit bir tazminat isteme hakkına sahiptir. İşverenin, ayrıca ek zararlarının giderilmesini isteme hakkı da vardır. İşveren zarara uğramamışsa veya uğradığı zarar işçinin aylık ücretinin dörtte birinden az ise, hâkim tazminatı indirebilir.”

İlgili hükme göre  işçinin haksız feshinde,  işçinin aylık ücretinin 1/4’üne eşit bir tazminat istenebileceği düzenlenmiştir.. Ayrıca eğer işveren bu haksız fesih nedeniyle başka bir zarara uğramışsa, bu zararın tazminin de talep etme hakkına sahiptir.Ancak, ek zararın varlığını ve miktarını ispat yükü işverene aittir.

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde işçi haksız bir fesih yapmışsa, kıdem tazminatı alamaz. Belirli süreli bir sözleşmesi bulunduğu ve kendisi bir fesih yaptığı için de ihbar tazminatına da hak kazanamayacaktır. 

Son olarak belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde işçi haksız bir fesih yapmışsa, işçinin haksız feshi sonucunda zarar gören eski işveren bazı koşulların varlığı halinde yeni işverenin sorumlu tutabilecektir. Ancak bunun için işin sürekli iş niteliğinde olması ve işçinin İş Kanunu’na tabi bir işçi olması gerekir.

Eğer yeni işveren işçinin aklına girmiş ve iş sözleşmesini feshetmesini sağlayarak kendisi için çalışmasını sağlamışsa, sorumlu olacaktır. Ancak uygulamada bu durumun ispat edilmesi son derece zor olduğundan bu kanunun uygulanmasına çok rastlanılmaz.

Belirli Süreli İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Haksız Feshi

Belirli süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız feshi, kanunda sayılan haklı sebeplerden birisi bulunmadan iş akdinin işveren tarafından sona erdirilmesidir.

Belirli süreli iş sözleşmesinin süresinden önce işveren tarafından feshedilmesi halinde işçiye bakiye süre ücreti, haksız fesih tazminatı, kıdem tazminatı hakkının ödenmesi gerekir.

Bakiye süre ücreti, işçinin işine devam etseydi kalan sürede yani bakiye sürede kazanabileceği tazminat miktarıdır. Yani aslında bu tazminat, ücret kaybı tazminatıdır ve işverenden talep edilebilir.

Haksız fesih tazminatı, yapılan feshin haksız olması sebebiyle işçiye ödenmesi gereken tazminat miktarıdır. Belirlenecek tazminat, işçinin 6 aylık ücretinden fazla olamaz.

Haksız fesih tazminatı, bakiye ücret tazminatından ayrı bir tazminat türüdür ve bu tazminata ek olarak verilir. Ancak kanunlarımız gereğince bu tazminatın verilip verilmeyeceği hakimin takdirindedir.

Haksız fesih nedeniyle işçi kıdem tazminatı talep edebilir. Ancak ihbar tazminatı belirsiz süreli iş sözleşmelerine özgü olduğundan, ihbar tazminatı talep edilemez.

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde, işçinin alacak haklarını tazmin edebilmesi çin mutlaka kanunda bulunan usuli işlemleri doğru şekilde yerine getirmesi gerekir. Bu anlamda sürecin başından itibaren alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması önerilir.

Fesihte Bakiye Süre Ücreti Tazminatı

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde bakiye süre ücreti tazminatı istenmesi mümkündür. 

Bakiye süre ücreti, işçinin işine devam etseydi kalan sürede yani bakiye sürede kazanabileceği tazminat miktarıdır. Yani aslında bu tazminat, ücret kaybı tazminatıdır ve işverenden talep edilebilir.

Fesihte Kıdem ve İhbar Tazminatı

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde, ihbar tazminatı alınması mümkün değildir. Ancak kıdem tazminatınn çeşitli olasılıklara göre alınması mümkündür.

Belirli süreli iş sözleşmesinde, eğer sözleşme işveren tarafından haksız olarak feshedildiyse işçi kıdem tazminatı talep edebilir. Ancak işçi ihbar tazminatı talep edemez.

Eğer sözleşmeyi işçi haklı nedenle feshetmişse yine kıdem tazminatı talep edebilir. Ancak işverence yapılacak haklı fesihlerde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.

Fesihte Cezai Şart

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde, süresinden önce sözleşmeyi fesheden tarafın ödeyeceği bir cezai şartın konulması mümkündür. Dolayısıyla cezai şart, sözleşmenin haksız feshi halinde ödenmesi gereken bir yaptırımdır.

Bu noktada cezai şart, hem işvereni hem de işçiyi haksız bir feshin yapılmasını engellemek maksadıyla konulur ve onları korur.

Fesihte İşsizlik Maaşı

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde işsizlik maaşı alınması mümkündür. Bunun için sözleşmede belirlenen sürenin tamamlanması ile iş sözleşmesi sona eren işçi, Kanun’da yer alan diğer koşulları da sağlamak şartıyla işsizlik maaşı alabilir.

Bu durum  İşsizlik Sigortası Kanunu’nun m. 51/1-a hükmünde şu şekilde ifade edilmiştir:

“Hizmet akdinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalmak, 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 7. maddesinin II numaralı bendinde belirtilen hizmet akdinin belirli bir sefer için yapılmış olması nedeniyle sefer sonunda işsiz kalmak” 

Fesihte İşe İade Davası

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde işçinin işe iade davası açması mümkün değildir. Çünkü belirli süreli sözleşmeler işçiyi tam anlamıyla koruma altına alan ve çalışmasının yalnızca belirli süreyle güvence altına alan sözleşmelerdir.

Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Diğer Sona Erme Şekilleri

Belirli süreli iş sözleşmesinin fesih dışında diğer sona erme şekilleri şunlardır:

• Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Ölümle Sona Ermesi
• Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Karşılıklı Anlaşma (İkale/Bozma Sözleşmesi)
• Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Belirlenen Sürenin Tamamlanmasıyla Sona
• Ermesi

Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Ölümle Sona Ermesi

Belirli süreli iş sözleşmesi ölüm ile sona erebilir. Bu noktada işçinin ölümü sonrasında iş sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir.

İşçinin ölümü sonrasında, işveren tarafından işçinin yerine getirmesi gereken işler için işçinin mirasçılarına herhangi bir başvuru yapılamaz. 

Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Karşılıklı Anlaşma (İkale/Bozma Sözleşmesi)

Belirli süreli iş sözleşmesi işçi ve işveren arasında yapılacak bir ikale anlaşması ile sona erebilir. 

İkale sözleşmesi, işçi ve işverenin ortak iradeleriyle iş sözleşmesini sona erdirmeye yönelik kurulan bir sözleşmedir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki ikale sözleşmesi yapılırsa, işçi iş güvecesi hükümlerinden yararlanamaz. Dolayısıyla işe iade davası açamaz, kıdem ve ihbar tazminatı alamaz ve işsizlik sigortası alamaz.

Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Belirlenen Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi

Belirli süreli iş sözleşmesi işçi ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesinde belirlenen sürenin sona ermesi ile sona erebilir. 

Bu sürenin sona ermesi ile tarafların herhangi bir işlem yapmasına gerek kalmadan iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermiş sayılacaktır. 

Sonuç

Belirli süreli iş sözleşmesinin feshinde, işçinin alacak haklarını tazmin edebilmesi çin mutlaka kanunda bulunan usuli işlemleri doğru şekilde yerine getirmesi gerekir. Bu anlamda sürecin başından itibaren alanında uzman bir iş hukuku avukatına danışılması önerilir.