Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Uyulmazsa Ne Olur?

Anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmazsa, dava açılarak veya icra takibi başlatılarak protokolde yer alan hususlar zorla yerine getirilir. Zira, mahkemece usulüne uygun şekilde kesinleştirilen anlaşmalı boşanma hükümleri ve protokolü her iki taraf için bağlayıcıdır. Söz konusu hususlar için hangi dava türünün açılacağı ise somut durumun şartları gözetilerek belirlenecektir.

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Uyulmaması

Anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmaması halinde taraflar dava açabilir veya icraya başvurabilirler. Anlaşmalı boşanma protokolüne aykırılık oluşturan haller ise şunlardır:

• Boşanma protokolünde belirtilen ve tarafların mali durumu üzerinde anlaştıkları hususların yerine getirilmemesi,
• Boşanma protokolünde, çocukların durumu üzerine kararlaştırılan hususlara aykırı hareket edilmesi,
• Boşanma protokolünde belirtilen tazminat ödemelerinin yerine getirilmemesi,
• Boşanma protokolünde belirtilen nafaka alacaklarının ödenmemesi, protokole aykırılık oluşturan hallerdendir.

Anlaşmalı Boşanma Protokolünün Bağlayıcılığı

Anlaşmalı boşanma protokolü imzalandığı andan itibaren eşler arasında bağlayıcıdır. Ancak, anlaşmalı boşanma davasında mahkeme hükmü kesinleşinceye kadar taraflardan herhangi biri protokolden vazgeçebilir. 

Uygulamada Yargıtay da, mahkemece boşanma hükmü kesinleşinceye kadar eşlerin protokolden dönmesini engelleyici herhangi bir kanun hükmünün bulunmadığı ifade etmiştir. Yani, hüküm kesinleşmeden önce örneğin dava sırasında da taraflardan biri protokolden dönebilecektir. Ayrıca kararda, anlaşmanın bozulması ile anlaşmalı boşanma davasının çekişmeli boşanma olarak görülmesi gerektiği ifade edilmiştir. (Yargıtay 2.H.D., 2021/8338 E., 2021/7386 K., 19.10.21 T.)

Anlaşmalı boşanma davasında herhangi bir vazgeçme durumu yoksa ve mahkemece hüküm kesinleştirilmişse protokol her iki tarafı bağlayıcıdır. Bu sebeple tarafların hakim önünde anlaştığı hususları yerine getirmesi gerekir. 

Anlaşmalı boşanma protokolü, mahkeme içi ikrar niteliğindedir. Mahkeme içi ikrarlar ise kesin delil niteliğinde olduğundan, tarafları bağlayıcı niteliktedir.. (HMK.m.188), (Yargıtay, H.G.K, 22.03.2006 T., E: 2006/12-92, K: 2006/85)

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Geçersizlik Sebebiyle Uyulmaması

Anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmaması için geçersizlik iddiasında bulunmak mümkündür. Protokolün geçersizliği iddiası, muvazaa, yanılma, aldatma veya hile sebeplerine dayanabilecektir. 

Muvazaalı protokol iddiasında, eşler boşanma işlemi ile esasen başkaca insanları kandırmak veya aldatmak niyetindedir. Uygulamada da özellikle hakkında icra takibi bulunan kişilerin, icradan mal kaçırmak amacıyla önce malvarlığını eşine devrettiği ardından, eşiyle anlaşmalı şekilde boşandığı görülür. 

Muvazaalı işleme başka bir örnek, vefat etmiş babası adına devletten maaş almak için kadınların eşinden anlaşmalı olarak boşanması ancak evliliği fiilen sürdürmesidir.  İşte bu hallerde muvazaalı işlem söz konusudur.

Uygulamada görülen bir başka örnek ise, eşlerden birinin boşanma protokolünü kabul etmemesine rağmen diğer tarafın korkutması sebebiyle kabul beyanı açıklamasıdır. İşte bu durumda, kişi boşanma protokolünü imzalamak zorunda kalmış olabilir ve bu işlem için de geçersizlik iddiasında bulunulabilir.

Tüm bunlarla birlikte, anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmaması, hukuken geçerli olmayan bir sebebe de dayanabilir. Bu durumda, mahkemece kesinleştirilmiş bir protokol bulunuyorsa, açılacak dava veya icra takibi ile protokolde belirlenen hususlar zorla yerine getirilebilir.

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Uymama Halinde Açılacak Davalar

Anlaşmalı boşanma protokolüne uymama halinde şu davalar açılabilir:

• Eda davası (kişinin bir şeyi vermeye, yapmaya veya yapmamaya mahkum edilmesi),
• Menfi tespit davası,
• Alacağın tespiti davası,
• Tazminat davası,
• Tapu iptal ve tescil davası, açılabilir.

Örneğin uygulamada sıkça görüldüğü üzere, boşanma protokolünde evin hangi taraf üzerine kalacağı anlaşılmış olabilir. Ancak üzerinde anlaşılan evin, diğer eşin haberi olmadan 3.kişiye satılması ile karşı karşıya kalınabilir. Bu durumda, tapu iptal ve tescil davası açarak veya dairenin bedelinin tazminini için tazminat davası açılması gerekir.

Anlaşmalı boşanma protokolünde yer alan ve taraflar arasında mali yükümlülük doğuran hususlar mahkemece tasdik edildiğinde ve hüküm kesinleştiğinde yukarıdaki davalar açılabilir. Bu sayede, protokolde belirtilen hususların yerine getirilmesi sağlanır. Bu noktada hangi haklar için ne tür davanın açılacağının tespiti ve usuli işlemlerin doğru yapılması önemlidir. Dolayısıyla bu durumda alanında uzman bir boşanma avukatına danışılması faydalı olacaktır.

Anlaşmalı boşanma protokolüne dahil edilebilecek ve sonrasında yerine getirilmediğinde dava açılabilecek diğer hususlar şunlardır: 

• Çocukların velayeti,
• Yoksulluk nafakası,
• İştirak nafakası,
• Maddi tazminat,
• Manevi tazminat,
• Manevi tazminat,
• Tüm ortak taşınır ve taşınmaz malların paylaşımı.

Sonuç

Anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmazsa, protokole uymayan taraf aleyhine hukuki yollara başvurulabilir.  Bu kapsamda, protokolde yer alan hususların yerine getirilmesi için ilgili davanın açılması veya icra takibi başlatılır. Protokolde yer alan hususların geçerliliğin belirlenmesi, hangi tür dava açılacağı ve usuli işlemlerin nasıl yapılacağı hakkında alanında uzman bir boşanma avukatına danışılmasında fayda vardır.