Ayıplı Hizmet Nedir? Sonuçları Nelerdir?

Ayıplı hizmet, günümüzde internet ortamında yapılan ilan ve reklamların artmasıyla birlikte çok daha sık karşılaşılır hale gelmiştir. Bu nedenle ayıplı hizmet sağlayıcısına göre zayıf konumda bulunan tüketicinin korunması önem kazanmıştır.

Yazımızda ayıplı hizmet nedir, çeşitleri nelerdir, hizmetin ayıplı sunulmasından dolayı sorumluluk kime aittir, tüketicinin hakları nasıl korunur sorularını yanıtlayacağız. Zayıf taraf olan tüketicinin ayıplı hizmet nedeniyle sahip olduğu hakları bilmesi ve doğru bir şekilde kullanması önemlidir. Bu nedenle yazımızı dikkatle okumanızı ve süreci avukat yardımıyla sürdürmenizi öneririz.

Ayıplı Hizmet Nedir?

Hizmetin tarafların oluşturduğu sözleşmede gösterilen süre içinde başlamaması veya sağlayıcı tarafından vadedilmiş ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması sebebiyle doğan haksızlığa ayıplı hizmet denir.

Konuya ilişkin düzenlemeler 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda yer alır. Madde düzenlemesindeki hizmet kavramı ile bir ücret getirisi olması veya yarar sağlaması amacıyla yapılan veya yapılacak olan, bedeni veya fikri emeğe dayanan her türlü tüketici işlemi kastedilmektedir.

Elektronik bir eşyanın onarılması, inşaat yapılması, mimari proje çizilmesi birer hizmet örneğidir. Ancak hastanede tedavi, konaklama, taşıma gibi hizmetler kişiyi doğrudan konu edinmesi sebebiyle ayıplı hizmete ilişkin hükümler uygulama alanı bulamayacaktır.

Hizmet sağlayıcıları tarafından internet ortamında yapılan reklam ve ilanlara ilişkin olarak da ayıplı hizmet hükümleri uygulama alanı bulur. Örneğin ilan veya reklamda gösterilen özellikleri taşımayan hizmetler ayıplı kabul edilecektir.

Ayıplı Hizmet Çeşitleri

Tüketicin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ayıplı hizmetler maddi, hukuki, ekonomik olarak karşımıza çıkabilir.

Maddi Ayıp: Hizmetin görülmesi sonucu hizmetin konusu olan somut nesne üzerinde meydana gelen eksiklikler maddi ayıp olarak nitelendirilebilir. Örneğin terzinin paça kısaltma için verdiği hizmette, pantolon terzinin yanlış dikmesi sonucu çok kısalmışsa burada maddi ayıp söz konusudur.

Ekonomik Ayıp: Hizmetin konusu olan maldan istenilen şekilde bir menfaatin, kazancın sağlanaması ekonomik ayıbı oluşturur. Örnek olarak elektrik tüketiminin azalması vadedilerek yapılan aracın daha fazla elektrik tüketmesi verilebilir.

Hukuki Ayıp: Hizmetin konusu olan maldan faydalanma ve mal üzerinde tasarrufta bulunmanın imkansızlaşması hukuki ayıp ile olur. Örneğin trafikte kullanılabilmesi için belirli bir ağırlıkta üretilmesi gereken motorların bu ağırlığı geçerek üretilmesi hizmeti hukuki olarak ayıplıdır.

ÖNEMLİ: Bu saydığımız hallerin her birisi, hizmet sağlayıcısı bakımından sorumluluk doğuracaktır. Yani bir hizmet için bir usta veya işyeri ile anlaşıldığı zaman kişi eğer ayıplı – eksik hizmet alırsa bu durumda hizmeti veren kişilere karşı bir çok hakka sahip olur. Ancak bu hakların etkin bir şekilde kullanılabilmesi için avukat yardımı almak önemlidir.

Ayıplı Hizmetten Doğan Sorumluluk

Hizmette meydana gelen ayıptan dolayı üretici veya sağlayıcı sorumlu tutulabilir. Ancak sorumluluğun doğması için birtakım şartların gerçekleşmesi gerekmektedir.

Ayıplı hizmetin sağlayıcılarının sorumlu tutulabilmesi için gerekli şartlar şu şekilde sıralanabilir.

• Sağlayıcının sunduğu hizmet ayıplı olmalıdır (Hizmette söylenen ve olacağı belirtilen vasıfların olmaması ve o hizmete ilişkin objektif olarak bulunması gereken niteliklerin bulunmaması durumunda hizmet ayıplı sunulmuş kabul edilir).
• Sunulan hizmetteki ayıp önemli olmalıdır (Burada hizmetten beklenen verimi hiç sağlayamayan veya azaltacak ölçüde bir ayıp olması beklenir).
• Hizmet yoluyla sağlanan mallarda ayıp yarar ve hasarın tüketiciye geçtiği anda mevcut olmalıdır.
• Hizmetin sunulmasından önce ayıplı olduğunun bilinmemesi gerekir.
• Hizmetin ayıplı olduğu, hizmetin sunulmasından başlayarak 30 gün içinde sağlayıcıya bildirilmelidir.
• Satıcının sorumluluğuna kısıtlama getiren bir anlaşma yapılmamış olmalıdır (Bu kayıtların geçerli olabilmesi için tarafların arasında gerçekleşen müzakere sonrasında konulmuş olması gerekir. Tek taraflı olarak sağlayıcı tarafından konulan sorumsuzluk kayıtları geçersiz olacaktır).

Tüketicinin Seçimlik Hakları

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun madde 15 uyarınca hizmetin ayıplı ifa edilmesi sonucu tüketici için 4 hak düzenlenmiştir. Tüketicinin sahip olduğu haklar şu şekilde sıralanabilir:

Sözleşmeden Dönme Hakkı: Hizmetin ayıplı olması durumunda tüketici sözleşmeden dönme şeklindeki irade açıklamasını yaparak konusu hizmetin görülmesi olan sözleşmeyi ortadan kaldırabilir. Sözleşmeden dönme bozucu yenilik doğuran bir haktır. Dönme hakkını kullanan tüketicinin hizmet nedeniyle elde ettiği yararları iade etmelidir. Bununla birlikte sağlayıcı da tüketicinin hizmet için ödediği miktarları faizi ile birlikte ödemelidir. Sağlayıcı ayrıca tüketicinin hizmetteki ayıp nedeniyle yaptığı diğer masrafları da ödemelidir.

Hizmetin Yeniden Görülmesini İsteme Hakkı: Tüketici bu yönde çıkarlarının mevcut olması sebebiyle hizmetin yeniden görülmesi talebinde bulunabilir. Ancak bu hakkın kullanılması sağlayıcı için aşırı bir güçlük oluşturmaması şartına bağlanmıştır.

Ayıp Oranında Bedel İndirimi Talep Etme Hakkı: Sağlayıcıdan hizmetin ayıplı olması nedeniyle hizmet için ödenen bedelde indirim yapması istenebilir. Hizmetteki ayıbın neden olduğu değer kaybı dikkate alınarak bir indirim yapılır. Bu hakkın kullanılmasıyla birlikte tespit edilen tutar sağlayıcı tarafından derhal tüketiciye verilir.

Hizmet Sonucu Ortaya Çıkan Eserin Ücretsiz Onarım Hakkı: Hizmet yoluyla sağlanan malların ayıplı olması durumunda tüketici bu hakkı kullanabilecektir. Hakkın kullanılmasıyla sağlayıcı ayıplı hizmeti nedeniyle oluşan eserde gerekli düzeltmeleri yaparak tüketiciye teslim eder. Onarımın sağlayıcı için aşırı bir güçlük oluşturmaması gerekir.

Yukarıda açıklandığı üzere hizmetin ayıplı gerçekleşmesi durumunda tüketiciye dört seçimlik hak tanınmıştır. Tüketici bu haklardan belirli şartlar dahilinde istediğini seçebilir. Sağlayıcı tüketicinin seçtiği, tercih ettiği hakkın içeriğini yerine getirmekle yükümlüdür. Ayrıca bu yükümlülüğün yerine getirilmesi sırasında ortaya çıkan masraflardan da ayıplı hizmeti veren kişi sorumlu olacaktır.

Önemle belirtmek gerekir ki tüketici, yukarıda sayılan haklardan seçtiği birine ek olarak  hizmetin ayıplı olması nedeniyle uğramış olduğu zararların giderilmesi için veya sağlayıcının sözleşmeye aykırı davranması nedeniyle sağlayıcıdan  tazminat talep edebilir.

Seçimlik haklar tüketicinin talebi doğrultusunda yerine getirilmediği taktirde buna ilişkin dava açılmalıdır. Gene aynı şekilde tazminat talebi de dava yolu ile öne sürülecektir. Tüm bu süreçte hatalı yahut ihmali işlemlerden kaçınmak adına avukat yardımı almak gerekecektir.

 Ayıplı Hizmete İlişkin Sorumlulukta Zamanaşımı

Ayıplı hizmete ilişkin sağlayıcının sorumluluğunda zamanaşımı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun madde 16’da düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre ayıbın sonra ortaya çıkması durumu dahil hizmetin yerine getirilme tarihinden sonraki 2 yıl boyunca sağlayıcı hizmetteki ayıptan sorumlu tutulacaktır.

Ancak kanunlarda veya tüketici ile hizmet sağlayıcısı arasında düzenlenen sözleşmede daha uzun bir süre belirlenebilir. Hizmet sağlayıcısının hile veya ağır kusuru, ayıbın gizlenmesinde etkili olduysa 2 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaz.

Ayıplı Hizmet ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda ayıplı hizmete ilişkin temel mevzuattan ve uygulamada sürecin nasıl ilerlediğinden bahsettik. Ayrıca bu konuda sık sorulan bazı sorulara da burada yer vermekte yarar görüyoruz.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazımızda tüketicilerin günlük hayatta sıklıkla karşılaştığı ayıplı hizmet nedir, sağlayıcının sorumluluğu hangi hallerde ortaya çıkar, tüketicinin sahip olduğu haklar nelerdir sorularını ayrıntılı olarak yanıtladık. Ancak belirtmek gerekir ki yukarıdaki bilgiler genel niteliklidir.

Somut olayda farklı ihtimalleri gözeterek harekete geçmek gerekebilir. Bu nedenle ayıplı hizmet nedeniyle seçilen hakkın kullanılmasında ve eğer hizmetin ayıplı olması nedeniyle bir zarar meydana geldiyse açılacak tazminat davalarında önce avukata sormak faydalı olacaktır.