Boşanma Sonrası Eski Eşin Soyadını Kullanma Davası

Boşanma sonrası eski eşin soyadını kullanma davası, boşanma süreciyle birlikte gündeme gelir ve bu talebi mahkeme ayrıca değerlendirir.

Boşanma Sonrası Eski Eşin Soyadını Kullanma Nedir?

Boşanma sonrası eski eşin soyadını kullanma, evlilik birliği içinde kullanılan soyadının evlilik sona erdikten sonra da kullanılmaya devam edilebilmesi talebiyle açılan davadır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m. 173 hükmünde bu husus şöyle düzenlenmiştir:

“Boşanma hâlinde kadın, …  evlenmeden önceki soyadını yeniden alır.” 

Hükümden de anlaşılabileceği üzere esas olan, boşanan kadının evlilik öncesinde taşıdığı soyadını tekrar almasıdır. Bu değişiklik, boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte kendiliğinden gerçekleşir.

Boşandıktan sonra eski eşin soyadını kullanma imkanını öngören kısım ise TMK 173 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Kadının, boşandığı kocasının soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunun kocaya bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa, istemi üzerine hâkim, kocasının soyadını taşımasına izin verir.”

Boşanan kadın, eski eşin soyadını kullanmaya devam etmek istiyorsa bunu mahkemeden özellikle talep etmelidir. Mahkemenin bu konuda izin vermesi ile birlikte eski eşin soyadı kullanılmaya devam edilebilir. Kanunda aranan ve yukarıdaki hükümde belirtilen şartlara ilişkin detaylara yazının devamında değinilmiştir.

Bir başka ihtimal ise kadının iki yahut daha çok kez evlenmiş ve sonradan boşanmış olma ihtimalidir. Bu durumda kadın, sona eren evliliğinden önce dul iken kullandığı soyadına dönebileceği gibi bekarlık soyadına da dönebilir.

Bu husus, TMK 173 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Eğer kadın evlenmeden önce dul idiyse hâkimden bekârlık soyadını taşımasına izin verilmesini isteyebilir.”

Bu haktan faydalanmak isteyen kadın, dul soyadına değil de bekarlık soyadına dönmek istediğini mahkemeden talep etmelidir.

Kadının Boşandığı Eski Eşinin Soyadını Kullanma Şartları

Kadının boşandığı eski eşinin soyadını kullanma şartları, TMK 173 uyarınca şunlardır:

• Kadının, boşandığı kocasının soyadını kullanmakta menfaati olması,
• Kadının eski eşinin soyadını kullanmasının eski eşine zarar vermeyeceğinin ispatlanması halinde, kadının boşandığı eski eşinin soyadını kullanması mümkün hale gelir.

Görüldüğü üzere, eski eşin soyadını kullanabilmek için belirli şartlar gerekir. Aşağıda, ayrı başlıklar halinde bu şartlara ilişkin detaylara yer verilmiştir.

Menfaat Şartı

Eski eşin soyadını kullanabilmek için aranan ilk şart, kadının bu hususta bir menfaatinin olmasıdır. Bu menfaat ekonomik, sosyal veya başka alanlarda söz konusu olabilir.

Burada örnek verilebilecek başlıca durumlar şunlardır:

• Kadının, evlilik birliğinde kullandığı soyadı ile ünlenen bir ressam, şarkıcı, fenomen, aktör gibi sanatçı olması,
• Kadının, evlilik birliğinde kullandığı soyadı ile ünlenen ve bu ismi taşıyan bir işletme yahut şirket sahibi olması,
• Kadının çocukları ile aynı soy ismini taşımaya devam etmek istemesi,
• Kadının, evlilik birliğinde kullandığı soyadı ile ünlenen bir doktor, hekim, pratisyen, psikolog, eczacı olması gibi örnekler verilebilir.

Unutulmamalıdır ki menfaat şartını karşılayan örnekler, yukarıda sayılanlarla sınırlı değildir. Fakat genelde, evlilik birliğinde kullanılan soyadı ile tanınan ve bu ismi ile mesleki faaliyetlerini yahut sosyal çalışmalarını yürüten kadınların durumu bu konuya örnek teşkil etmektedir.

Zarar Vermeme Şartı

Eski eşin soyadını kullanabilmek için aranan ikinci şart, söz konusu kullanımın kocaya bir zarar vermeyeceğinin ispatlanmasıdır.

Mahkeme, yapacağı değerlendirmede kadının kocasının soyadını kullanmaya devam etmesinde koca bakımından bir zararın söz konusu olup olmadığını inceler. Böyle bir problem olmadığına kanaat getirdiği takdirde, talebi olumlu karşılayabilir.

Eski Eşin Soyadını Kullanma Davası

Eski eşin soyadını kullanma talebi, boşanma davası kapsamında ileri sürülebileceği gibi boşanma davası kesinleştikten sonra ayrı bir dava açarak da ileri sürülebilir.

Boşanma davası ile birlikte bu talebin ileri sürülecek olması durumunda, dava dilekçesine boşanmaya ilişkin taleplerle birlikte kocanın soyadını kullanmaya devam etme talebi de eklenmelidir.

Boşanma davasında boşanmaya, velayet, tazminat ve nafaka taleplerine ilişkin karar verecek olan mahkeme, kadının eski kocasının soyadını kullanma talebini de değerlendirir ve bu konuda da kararını verir.

Eski eşin soyadını kullanma talebi, boşanma davasından sonra gündeme gelmiş de olabilir. Bu durumda, boşanma davasını gören aile mahkemesinden eski eşin soyadının kullanılmasına dair onay vermesi talep edilir. Bu talep, ilgili aile mahkemesinde dava açarak ileri sürülür.

Mahkeme, yapacağı değerlendirmede kadının talebinin kanuna ve hakkaniyete uygunluğunu değerlendirir, neticede kararını verir.

DİKKAT: Eski eşin soyadını kullanma davası boşanma davasından sonra ayrı bir dava olarak açılacaksa bu durumda 1 yıllık zamanaşımı süresi mevcuttur. Eski kocasının soyadını kullanmak isteyen kadın, buna ilişkin davayı boşanma kararı kesinleştikten sonraki 1 yıl içinde açmalıdır. 1 yıllık süre dolduktan sonra artık bu dava açılamaz.

Anlaşmalı Boşanmada Eski Eşin Soyadı Kullanılabilir mi?

Anlaşmalı boşanmada, kadın eski eşin soyadı kullanılabilir. Anlaşmalı boşanmalarda, taraflar bir boşanma protokolü oluşturur ve bunu mahkemeye sunar. Hakim, protokolü genel itibariyle inceler ve kanunda belirtilen hususları inceler.

Boşanma protokolünde; velayet, mal taksimi, nafaka gibi temel bazı konular yer alır. Eğer kadın, kocasının soyadını kullanmaya devam etmek istiyorsa ve anlaşma protokolü kapsamında buna ilişkin hükümler yer almaktaysa mahkemenin de onayıyla birlikte kadın eski kocasının soyadını kullanabilir.

Dolayısıyla, kadın kocasının soyadını kullanmaya devam etmek istiyorsa ve kocası ile anlaşmalı şekilde boşanıyorsa bu husus mutlaka boşanma protokolünde yer almalıdır.

Eski Eşin Kendi Soyadının Kullanılmasını İstememesi

Eski eşin kendi soyadının kullanılmasını istememesi mümkündür. Kocasının soyadını kullanmaya devam etmek isteyen kadın, bunu boşanma davası ile birlikte ya da ayrı bir dava açarak mahkemede ileri sürmelidir. Mahkeme, kocaya da kendisini ifade etme ve görüş bildirme imkanı tanır.

Soyadının kullanılmasını istemeyen koca, bunun kendi ismine, ailesine, onur ve şerefine, ekonomik ve sosyal durumuna zarar verdiğini ve bu nedenle rızası olmadığını mahkemede ileri sürebilir. Mahkeme kocanın iddialarını yerinde görürse, kadının soyadı kullanma talebini reddedebilir.

Şartların Değişmesi Halinde Kocanın İzni Kaldırma Talebi

Şartların değişmesi halinde, kocanın izni kaldırma talebi gündeme gelebilir. Bu ihtimal, 4721 sayılı TMK 173/3 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Koca, koşulların değişmesi hâlinde bu iznin kaldırılmasını isteyebilir.”

Hükümden anlaşılabileceği üzere, burada düzenlenen durum kocanın başta izin verdiği ve razı olduğu fakat sonradan koşulların değiştiği durumdur.

Kadının soyadı kullanımını koca kabul etmişse fakat sonradan koşullar değişmişse koca bu iznin kaldırılmasını mahkemeden talep edebilir.

Örneğin kocasının soyadını kullanmaya devam eden kadın bu ismi taşıyarak yasa dışı, ahlak dışı, hukuka aykırı çeşitli eylemlerde bulunmuşsa veya soy ismini kötü anılacak durumlara sokmuşsa bu durumda koca, koşulların değiştiğini ileri sürebilir.

Bu tür bir durumla karşılaşan koca, kadının soyadı kullanımına onay veren mahkemede dava açarak güncel durumu ve problemleri gösteren her türlü belgeyi mahkemeye sunmalıdır. Mahkeme, değerlendirmesi neticesinde koşulların değiştiğine ve iznin kaldırılması talebinin haklı olduğuna kanaat getirirse kadın artık kocasının soyadını kullanamaz.

Eski Eşin Soyadını Kullanma Davası Ne Kadar Sürer?

Eski eşin soyadını kullanma davası, ortalama 6 ay sürer.

Fakat bu talep boşanma davası ile birlikte ileri sürülmüşse dava süresi daha uzun olabilir. Aynı şekilde, ayrı bir dava olarak açılmasına rağmen 6 aydan daha kısa da sürebilir.

Eski Eşin Soyadını Kullanma Davası Masrafları ve Avukatlık Ücreti Ne Kadardır?

Eski eşin soyadını kullanma davası masrafları, 2025 yılı için ortalama 8.000 TL’dir.

Fakat bu talebin boşanma davası kapsamında ileri sürülecek olması durumunda, boşanma davası masrafları ile birlikte değerlendirilir.

Eski eşin soyadını kullanma davası avukatlık ücreti ise resmi tarifeler ve somut olayın koşulları baz alınarak taraflar arasında belirlenir.

Sonuç

Görüldüğü üzere, boşanma sonrası eski eşin soyadını kullanma davası birçok detay barındırmaktadır. Talebin boşanma davası kapsamında mı ayrı bir dava mı olarak ileri sürüleceği, talebin haklılığını gösteren delillerin toplanması vs. gibi birçok önem arz eden husus mevcuttur. Bu nedenle, uzman boşanma avukatından destek alarak adım atmakta yarar vardır.