Kazai Rüşt Nedir?

Kazai rüşt, kişinin mahkeme kararıyla ergin kılınması yoludur. Bu yöntem için 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu kapsamında aranan belli şartlar ve işletilmesi gereken hukuki süreçler mevcuttur.

Kazai Rüşt Nedir?

Kazai rüşt, mahkeme kararıyla ergin kılınma halidir. Ergin olmak, fiil ehliyetine sahip olmak bakımından gerekli bir şarttır. Kişinin kendi başına satış sözleşmesi, bağışlama sözleşmesi, taşınmaz alım satımı, çek ve kıymetli evrakları düzenleyebilmesi ve daha birçok önemli işlemi yapabilmesi için fiil ehliyetine sahip olması gerekir.

Fiil ehliyeti için gerekli bir şart olan erginlik, şu hallerde sağlanır:

• 18 yaşın doldurulması,
• Evlenme,
• Kazai rüşt (mahkeme kararı) ile ergin kılınma hallerinde sağlanır.

18 yaşını doldurmayan ve evli de olmayan kişi ergin kılınmak istiyorsa bu durumda tek hukuki çare kazai rüşt davası açmak ve mahkeme kararıyla ergin kılınmaktır.

Kazai Rüşt Kararı Alma Şartları

Kazai rüşt kararı alabilmek için gereken şartları belirten hüküm, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m. 12 kapsamında şöyle düzenlenmiştir:

“Onbeş yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir.”

Hükümden anlaşılacağı üzere, kazai rüşt kararı alma şartları şunlardır:

• Başvurucunun 15 yaşını doldurmuş olması,
• Küçüğün kendi isteğinin olması,
• Velinin rızasının olması,
• Mahkemenin olumlu yönde karar vermesi halinde, şartlar sağlanmış ve kişi mahkeme kararı ile ergin kılınmış olur.

Sıralanan şartlara dair detaylara aşağıda ayrı başlıklar halinde yer verilmişir.

15 Yaşın Doldurulması

Kişinin mahkeme kararı ile ergin kılınabilmesi için 15 yaşını doldurmuş olması gerekir. Dolayısıyla, diğer şartlar mevcut olsa dahi 15 yaşını doldurmuş olmadığı müddetçe başvurucunun mahkeme tarafından ergin kılınması mümkün değildir.

Küçüğün İsteğinin Olması

Mahkeme kararı ile ergin kılınabilmek için gereken bir diğer şart, küçüğün kendisinin bunu istemesidir. Buna göre, bizzat küçüğün isteği ve talebi olmadığı takdirde sırf velisinin istemi göz önünde bulundurularak bu yönde karar verilmez.

Velinin Rızasının Olması

Mahkeme kararı ile ergin kılınabilmek için başvurucu olan küçüğün isteği yanında velisinin de rızası gerekir. Burada veli kelimesinden kastedilen, kural olarak çocuğun anne babasıdır.

Anne baba boşanmış ise velayeti elinde bulunduran taraf çocuğun velisi sayılır ve kendisinin rızası yeterlidir. Anne baba velayeti birlikte taşıyor fakat işleme rıza verme konusunda anlaşamıyorsa bu uyuşmazlığın çözülmesi de aile mahkemesi hakiminden istenebilir.

Mahkemenin Kararı

Kazai rüşt için gereken kanuni şartlar sağlandığı takdirde, mahkemenin buna rağmen ergin kılınma talebini reddetme imkanı mevcuttur. Kanunda bu husus düzenlenirken hakime bir takdir yetkisi bırakılmıştır. Dolayısıyla, ergin kılınabilmek için mahkemenin yapacağı değerlendirme neticesinde olumlu yönde karar vermiş olması da gerekir.

Mahkeme bu değerlendirmeyi yaparken ergin kılınma talebinin hangi gerekçeyle ileri sürüldüğünü inceler. Bu nedenle, talebin haklılığını gösteren belgelerin ve benzer durumlar için verilmiş yargı kararları ile içtihatların dava dilekçesi ile birlikte mahkemeye sunulmasında fayda vardır.

Kazai Rüşt Davası

Kazai rüşt davası, esasında bir çekişmesiz yargı işidir. Daha açık bir ifadeyle ortada bir davalı yoktur. Başvurucunun talebi değerlendirilir. Bu davanın açılacağı mahkeme, başvurucunun yerleşim yerinde bulunan sulh hukuk mahkemesidir.

Mahkemeye başvurmadan önce, ergin kılınma talebinin gerekçesini haklı gösteren belgeler toplanmalı ve dava dilekçesi ile birlikte mahkemeye sunulmalıdır. Mahkeme, yapacağı değerlendirmede kanunda aranan şartların mevcut olup olmadığını inceler ve talebin yerinde olup olmadığını takdir eder.

Sulh hukuk mahkemesi, yapacağı değerlendirme neticesinde talebi kabul edecek olursa artık başvurucu ergin olmuş sayılır.

Kazai Rüşt Davasının Hukuki Sonuçları Nelerdir?

Kazai rüşt davasının hukuki sonuçları, başlıca şunlardır:

• Taşınır ve taşınmaz alım satım işlemleri gerçekleştirilebilir.
• Bağışlama sözleşmesi yapılabilir.
• Dernek ve şirket kurulabilir. Bunlara üye yahut ortak olunabilir.
• Meslek veya sanat okulunu bitirenler Devlet memuru olabilir.
• Erginliğin koşul olarak arandığı her türlü işlem, faaliyet ve başvuru yapılabilir.

DİKKAT: Kişinin mahkeme kararı ile ergin kılınması, yaşının 18 olarak değişmesi sonucunu doğurmaz. Bu dava kapsamında değişen husus, kişinin yapmaya ehil olduğu işlemlerdir. Yaşı ise aynı kalacaktır. Dolayısıyla erginliğe değil de yaşa bağlı olan işlemler, sırf ergin kılınma ile yapılabilir hale gelmez. Bunun için yaş şartı doldurulmalıdır.

Örneğin ülkemizde seçme ve seçilme yaşı 18’dir. Bu şart, Anayasada ergin olma şeklinde ifade edilmemiş, doğrudan yaş belirtilmiştir. Dolayısıyla 16 yaşını doldurmuş bir kimse hakkında mahkeme tarafından ergin kılınma kararı verilmesi, bu kişiye seçimlerde aday olma yahut oy kullanma imkanı vermez.

Kazai Rüşt Davası Ne Kadar Sürer?

Kazai rüşt davası, ortalama 6 ay sürer.

Fakat dava süresinin, mahkemenin yapacağı incelemelere ve yoğunluğuna göre daha kısa yahut uzun sürmesi de mümkündür.

Kazai Rüşt Davası Masrafları ve Avukatlık Ücreti Ne Kadardır?

Kazai rüşt davası masrafları, 2025 yılı için ortalama 8.000 TL’dir.

Fakat dava masrafları, mahkeme sürecinde yeni işlemleri yapma gerekliliği doğup doğmayacağına göre değişebilir. 

Kazai rüşt davası avukatlık ücreti ise İstanbul Barosu ve Türkiye Barolar Birliği tarifeleri ile birlikte somut olayın şartları ve yapılacak işlemlerin yoğunluğuna göre taraflar arasında belirlenir.

Sonuç

Görüldüğü üzere kazai rüşt davasının başvurucu üzerinde özellikle işlem yapabilme ehliyeti bakımından ciddi etkileri bulunmaktadır. Dolayısıyla, dava süreci dikkatle yürütülmeli ve mahkemeden ret kararı almamak için davaya ciddi hazırlık yapılmalıdır. Bu noktada, uzman nüfus avukatından destek alarak adım atmakta yarar vardır.