Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Arabuluculuk

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk, 2023 yılında ilgili kanunda yapılan düzenlemeler sonucunda zorunlu dava şartı haline getirilmiştir. Bu itibarla, 01.09.2023 tarihinden sonra açılan ortaklığın giderilmesi diğer bir ifadeyle izale-i şuyu davalarında arabulucuya başvurmadan dava açılması mümkün olmamaktadır. Arabuluculuk sürecinde tarafların uzlaşı sağladığı konular hakkında yeniden dava açılamaması sebebiyle sürecin özenle takip edilmesi oldukça önemlidir.

Ortaklığın Giderilmesinde Dava Şartı Olarak Zorunlu Arabuluculuk

Ortaklığın giderilmesine dava şartı olarak zorunlu arabuluculuk konu hakkında dava açılabilmesi için getirilmiş bir alternatif çözüm yoludur. İzale-i şuyu davalarında uyuşmazlığın tüm taraflarının arabuluculuk süreçlerine katılması gerekmektedir.

1 Eylül 2023 tarihinden önce açılan izale-i şuyu davaları zorunlu arabuluculuk dava şartına tabi değildir. Tarafların bu konuda ortak bir iradesinin bulunması halinde dava açıldıktan sonra ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurulabilmektedir. İhtiyari arabuluculuk alternatif çözüm yoluna ilişkin detaylı bilgi “ihtiyari arabuluculuk nedir?” başlıklı makalede detaylıca açıklanmaktadır.

Ortaklığın Giderilmesi Davalarında Arabuluculuk Süreci

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk süreci, taraflarca arabuluculuğa başvuru yapılması ile başlamaktadır. 

Yapılan başvurunun ardından süreç; arabulucunun belirlenmesi, ilk oturumun yapılması ve son tutanağın düzenlenmesi şeklinde devam etmektedir. Tüm bu aşamalardan sonra, taraflarca icra edilebilirlik şerhinin fırka hukuk mahkemelerinden alınmasıyla gram oluştuğu süreci tamamlanmaktadır.

Arabuluculuğa Başvuru 

İzale-i şuyu davalarında zorunlu arabuluculuk yoluna başvuru yetkili mahkemenin bulunduğu adliyelerde yer alan arabuluculuk bürolarına yapılmaktadır. Bununla birlikte yetkili ve bağımsız arabuluculuk kurallarına başvuru yapılması da mümkündür. 

Yetkisiz arabuluculuk bürosuna başvuru yapılmış olması halinde taraflar yetkisizlik itirazını en geç ilk toplantıya kadar ileri sürmelidir.

Arabuluculuğa başvuru, arabuluculuk bürolarında bulunan formların doldurulması ve büroya sunulmasıyla yapılmaktadır. Başvuru formlarında yer alan bilgiler her arabuluculuk bürosuna göre değişmekle birlikte, genel olarak taraflara ilişkin iletişim ve kiimlik bilgileri ile uyuşmazlığın türüne ilişkin sorular yer almaktadır. Başvuruda sunulan taraflara ilişkin iletişim ve kimlik bilgileri, arabuluculuk bürosu tarafından, atanan arabulucuya sunulmaktadır

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk başvurularının yapılabileceği bir diğer yol, online başvurudur. Taraflar UYAP Vatandaş Portal uygulaması üzerinde yer alan başvuru formunu doldurmak suretiyle arabuluculuk başvurusu yapabilmektedir. 

Arabulucunun Belirlenmesi

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabulucunun belirlenmesi çeşitli şekillerde mümkün olabilmektedir. Bu itibarla, uyuşmazlığın tarafları aralarına verdikleri ortak bir kararla arabuluculuk siciline kayıtlı bir arabulucunun uyuşmazlığa atanmasını talep edebilirler. Bu husus sözleşmesinde kararlaştırılabilmektedir. 

Tarafların arabulucunun belirlenmesi konusunda ortak bir kararlığın bulunmaması halinde, başvurulan arabuluculuk bürosu tarafından rastgele atama yapılmaktadır. Bu noktada, uyuşmazlığın türüne ilişki uzmanlığı olan arabulucular tercih edilebilmektedir.

Belirlemeden Sonra Arabulucunun Yapacakları

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk yönteminde yapılan atamanın ardından arabulucu tarafından yapılan bazı işlemler bulunmaktadır. Bu işlemler şunlardır:

• Arabuluculuk sürecine ilişkin işleyişi ve detayları içeren bilgilendirme metni hazırlanarak arabulucu tarafından uyuşmazlığın taraflarına iletilir. Bu noktada arabulucu, başvuruda bulunurken taraflarca arabuluculuk bürosuna sunulan iletişim kanalları üzerinden bilgilendirme yapmaktadır. Sunulan iletişim bilgilerinden herhangi biri kullanılabileceği gibi uygulamada çoğunlukla e-posta adresleri kullanılmaktadır. 
• Taraflarca sunulan bilgi ve belgeler incelenerek uyuşmazlığa ilişkin araştırmalar yapılır. Bu noktada arabulucu taraflar ile ön görüşmeler yaparak uyuşmazlığa ilişkin bilgiler edinebilmektedir.
• Arabulucu taraflarla iletişime geçerek ilk toplantının yapılacağı gün ve tarihin belirlenmesine aracılık etmektedir. Tarafların bu noktada fikir birliği sağlayamaması halinde, ilk oturumun yapılacağı yer ve zaman arabulucu tarafından belirlenerek taraflara bildirilmektedir.
• Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk görüşmesine başlamadan evvel, taraflar ve arabulucu arasında arabulucu sözleşmesi imzalanmaktadır. Bu sözleşmede, arabuluculuk bedeli ve bedelin kim tarafından ödeneceği gibi hususlara yer verilir.

İlk Oturum

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk sürecinde ilk oturum, taraflarca belirlenen ve arabulucu tarafından iletilen gün ve saatte yapılmaktadır. Tarafların ilk oturuma katılması zorunludur. Tarafların eksikliği halinde, arabulucu tarafından son tutanak düzenlenerek ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk süreci sona erdirilmektedir.

İlk toplantıda taraflar öncelikle uyuşmazlık konusuna ilişkin görüşlerini ve taleplerini sırayla belirtmektedir. Bu noktada, tarafların elinde bulunan ve uyuşmazlık konusuna ilişkin olan bilgi ve belgeler de değerlendirmeye sunulmaktadır.

Tarafların uyuşmazlığa ilişkin görüş ve beklentilerini dile getirmesinin ardından müzakere aşamasına geçilmektedir. Müzakere aşamasında taraflar arabulucunun da yönlendirmesiyle ortak paydada buluşup uzlaşı sağlamaya çalışmaktadır. İlk toplantıda tarafların uzlaşı sağlayamaması halinde yeni bir toplantı için gün ve mekan belirlenmektedir.

Son Tutanağın Düzenlenmesi

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk sürecinin herhangi bir sebeple sona ermesi halinde, arabulucu, arabuluculuk sürecine ilişkin detayların yer aldığı son tutanağı düzenlemektedir. Arabulucu tarafından düzenlenen son tutanak taraflarca imzalanmaktadır. Arabulucu, taraflar ve varsa taraf vekilleri tarafından imzalanan son tutanak yine arabulucu tarafından arabuluculuk bürosuna iletilmektedir.

İcra Edilebilirlik Şerhinin Alınması

İcra edilebilirlik şerhinin alınması, anlaşma belgesi olarak da bilinen son tutanağın icraya konu olabilmesi için gerekli olan bir prosedürdür. İcra edilebilirlik şerhi, uyuşmazlığa atanan arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemelerinden alınmaktadır.

Tarafların uzlaşı sağlanan hususlardaki yükümlülüklerini iradi olarak yerine getirmeleri için icra edilebilirlik şerhinin bulunması zorunlu değildir.

Noter onaylı şekilde oluşturulan arabuluculuk anlaşmaları (son tutanak) resmi belge sayıldığından, icra edilebilirlik şerhi alınmadan da icraya konulmaları mümkündür. 

Arabuluculuk Sürecinin Sona Ermesi

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk alternatif çözüm yolu çeşitli durumlarda sona ermektedir. Dava şartı olarak arabuluculuk sürecinin sona erme halleri şunlardır:

• Anlaşmanın sağlanması,
• Arabuluculuk süresi sonunda tarafların uzlaşı sağlayamaması,
• İlk toplantıdan önce arabulucunun taraflara ulaşamaması,
• Taraflardan herhangi birinin ilk toplantıda eksik olması,

Yukarıda sayılan hallerden herhangi birinin ortaya çıkması halinde arabulucu tarafından son tutanak düzenlenmektedir. Son tutanağın düzenlenmesi ile Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk sürecinin sona erdiği kabul edilmektedir.

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk sürecinin uzlaşı haricinde bir sebeple sona ermesi halinde, taraflar yetkili ve görevli mahkemede dava açma hakkına sahiptir. Son tutanakta yer verilen ve tarafların uzlaştığı hususlar açısından ise dava açılması söz konusu değildir. 

Arabuluculuk Toplantısında Avukatla Temsil

Ortaklığın giderilmesi davalarında dava şartı olarak getirilen arabuluculuk süreçlerinde avukatla temsil zorunlu bir uygulama değildir. Taraflar, ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk sürecinde yapılan toplantılara bizzat katılma imkanına sahiptir. 

Yapılan toplantılarda taraf menfaatlerinin en iyi şekilde korunabilmesi ve hak kayıtlarının ortaya çıkmaması adına süreci uzman bir avukat danışmanlığında yürütülmesi fayda sağlamaktadır. Aynı şekilde, arabuluculuk görüşmelerinde uzlaşı sağlanan konular hakkında yeniden dava açılamaması sürecin bir uzmanla yürütülmesi konusundaki önemi arttırmaktadır.

Arabuluculukta Hak ve Yükümlülükler

Arabuluculuk süreçlerinin hakkaniyete uygun şekilde yürütülebilmesi için arabulucu ve taraflara işte Kanuni haklar ve yükümlülükler getirilmiştir. Bu hak ve yükümlülükler arabuluculuk kanunu olarak da bilinen 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu hükümlerinde sayılmaktadır.

İlgili kanun hükümlerine göre, ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk sürecinde uyulması gereken yükümlülükler ve taraflara sahip olduğu haklar şunlardır:

• Arabuluculuk yolunun zorunlu dava şartı olarak düzenlendiği uyuşmazlıklarda  taraflar dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorundadır. Ancak, ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk sürecinin devam ettirilmesi ve uzlaşı sağlanması tarafların iradesine bırakılmıştır. 
• Taraflar uyuşmazlığı atanacak arabulucunun belirlenmesinde serbesttir. Bu hususta tarafların ortak bir kararının bulunması halinde, belirlenen arabulucu dosyaya arabuluculuk bürosu tarafından atanmaktadır.
• Taraflar süreç boyunca eşit hakka sahiptir. Bu bağlamda, arabuluculuk görüşmelerinde taraflardan birinin sözünün kesilmesi yahut daha az süre verilmesi gibi durumlar hukuka aykırılık meydana getirmektedir.
• Taraflar aksi kararlaştırılmadığı müddetçe arabuluculuk görüşmelerinde sunulan her türlü bilgi, belge, teklif ve sair tüm kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür.
• Arabuluculuk görüşmelerinin olumsuz sonuçlanması halinde açılacak davalarda; arabuluculuk davetini yapan tarafın kimliği, uyuşmazlığın giderilmesi için taraflarca sunulan teklifler, iddialar ve arabuluculuk faaliyeti için hazırlanmış belgeler delil olarak kullanılamamaktadır. Bu hususta da taraflar, arabulucu, vekiller ve arabuluculuk görüşmelerine katılmış tüm kişiler gizlilik yükümlülüğü altındadır.

Yukarıda sayılan sınırlamalar haricinde, tarafların ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk süreçlerinde de ileri sürdükleri davaya ilişkin deliller gizlilik yükümlülüğünün dışında tutulmaktadır.

Arabuluculukta Süreler

İzale-i şuyu davalarında dava şartı olarak zorunlu arabuluculuk süreçleri en fazla 3 hafta içerisinde sonuçlanmaktadır. Bu 3 haftalık süreç arabuluculuk başvurusu niye kıldığı tarihte başlamaktadır ve son tutanağın düzenlendiği tarihte son bulmaktadır. Zorunluluk hallerinin varlığında 3 haftalık süreç arabulucu tarafından bir hafta daha uzatılabilmektedir. 

Arabuluculuk süreçlerinde, uyuşmazlık konusu hakkında açılacak davaya ilişkin zaman aşımı ve hak düşürücü süreleri durmaktadır. Bu süreler arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarihte yeniden işlemeye başlamaktadır.

Ortaklığın Giderilmesinde Arabuluculuk Ücreti

Ortaklığın giderilmesinde arabuluculuk ücreti, sürecin olumlu sonuçlanması halinde asgari 12.000 liradır. Bu bedel, taraftar arasında yapılan arabuluculuk sözleşmesinde aksi belirtilmediği üzere taraflarca eşit şekilde ödenmektedir.

Arabuluculuk sürecinin; 2 saatten az süren görüşme sonucunda olumsuz sonuçlanması halinde, taraflardan herhangi bir ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sürecin sonlanması halinde ve taraflara ulaşılamaması sebebiyle arabuluculuk görüşmelerin yapılamaması halinde arabuluculuk bedeli Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenmektedir.

2 saatten fazla süren görüşmeler sonucunda tarafların uzlaşı sağlayamaması halinde ise saatlik taraf başına asgari 600 lira arabuluculuk bedeli ödenmektedir. Uyuşmazlığa 3-5 kişinin taraf olması durumunda, taraf sayısı gözetilmeksizin saatlik 1400 lira ödenmektedir.

Uyuşmazlığa 6-10 kişinin taraf olması durumunda taraf sayısı gözetilmeksizin saatlik 1500 lira ödenmektedir 11 ve daha fazla kişinin uyuşmazlığa taraf olması halinde ise yine taraf sayısı gözetilmeksizin saatlik 1600 lira arabuluculuk bedeli ödenmektedir.

Arabuluculuk Sonrası Ortaklığın Giderilmesi Davası Açılması

Arabuluculuk sonrası ortaklığın giderilmesi davası açılması uzlaşı sağlanamaması halinde mümkündür. Aynı şekilde, son tutanakta uzlaşı sağlanamadığı belirtilen hususlar hakkında da ayrıca dava açılması söz konusudur. 

Arıcılık sürecinden sonra açılacak ortaklığın giderilmesi davasında dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, dava dilekçesine son tutanağın eklenmesi zorunluluğudur. Dava dilekçesine son tutanak eklenmeden açılan ortaklığın giderilmesi davalarında, mahkeme, eksikliğin giderilmesi için taraflara bir haftalık kesin süre vermektedir. Verilen süre içerisinde eksikliğin giderilmemesi halinde ise davanın usulden reddi söz konusu olmaktadır.

Sonuç

Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk, ilgili kanunlarda yapılan düzenlemeler doğrultusunda, 1 Eylül 2023 tarihinden itibaren zorunlu hale getirilmiştir. Bu itibarla, ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk yoluna başvurmadan açılan ortaklığın giderilmesi davalarının reddi söz konusu olmaktadır. Arabuluculuk süreçlerinde taraf menfaatlerinin hakkaniyete uygun şekilde korunabilmesi adına sürecin alanında uzman bir avukatla yürütülmesi oldukça önemlidir.