KVKK Açık Rıza Beyanı Nedir?

KVKK açık rıza beyanı, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümlerinde yer alan ve uygulamada en sık karşılaşılan veri işleme şartlarından biridir. Açık rızanın hem özel nitelikli kişisel veriler hem de özel nitelikli olmayan kişisel veriler açısından uygulanabilir olması bu hususa olan önemi de arttırmaktadır. Veri sorumlusu tarafından alınan açık rıza onay metninin kanuni şartları taşımaması halinde ise hukuka aykırılık gündeme gelmektedir.

KVKK Açık Rıza Beyanı Nedir?

KVKK açık rıza beyanı, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümlerinde yer alan, veri işleme faaliyetlerini legal hale getiren veri işleme şartlarından biridir. Açık rıza, hem özel nitelikli kişisel veriler hem de özel nitelikli olmayan kişisel verilerin işlenmesini hukuka uygun hale getirmektedir.

Bu itibarla açık rıza; kişilerin, kendilerine ait kişisel verilerinin veri sorumlusu tarafından işlenmesine onay verdiklerini gösteren, özgürce verilmiş kabul beyanlarıdır.

Açık rızanın hukuka uygun nitelik taşıması ve veri işleme faaliyetlerinde herhangi bir hak ihlali yaratmaması adına, kanuni şartlara uyum sağlanarak verilmiş olması gerekmektedir. Kanuni şartları taşımayan bir açık rıza alınarak kişisel veri işlenmesi sonucunda veri sorumlusu hakkında idari para cezasına hükmedilmesi gündeme gelecektir.

DİKKAT: Açık rıza beyanı; veri sorumlusunun kanuni yükümlülüklerinden olan aydınlatma yükümlülüğü ile sıklıkla birbirine karıştırılmaktadır. Bu iki belge birbirinden farklı yükümlülüklere ilişkin olup, ilgili kişiye ayrı ayrı sunulmalıdır. Aydınlatma metni içinde sunulan bir açık rıza beyanı hukuka aykırı nitelik taşıyacaktır. 

Açık Rıza Şartları Nelerdir?

Geçerli bir açık rıza beyanında bulunması gereken şartlar şunlardır:

• Açık rıza beyanının belirli bir konuya ilişkin, spesifik olarak düzenlenmiş olması,
• Bilgilendirmeye dayalı olması,
• Özgür iradeyle açıklanması.

Belirli bir konuya işaret etmeyen, “kişisel verilerin işlendiğine rıza gösteriyorum” gibi ifadeler spesifik olma şartını sağlamamaktadır. Hangi verinin, hangi amaçla ne kadar süre işleneceği gibi tüm faaliyetlere ilişkin detaylı açıklama yapılması gerekmektedir.

Bilgilendirmeye dayanma şartı yalnızca işlenen verileri kapsamamaktadır. Açık rızanın, gösterilen rıza sonucu ortaya çıkabilecek tüm durumlara ilişkin muhtemel detayları da içermesi gerekmektedir. Bilgilendirme, kişisel veri işleme faaliyetlerine başlamadan önce yapılmalıdır. Bilgilendirmenin yazılı olması halinde puntoya ve kullanılan ifadelerin açıklığına dikkat edilmelidir.

Açık rıza beyanının özgür iradeye dayanması geniş yorumlanması gereken bir kavramdır. Kişilerin bir hizmetten yararlanması açık rıza beyanının verilmesine tabi tutulamaz. Örneğin bir e-ticaret sitesindeki ürünleri görüntülemek suretiyle hizmet almak isteyen kişilerin, kişisel bilgilerin işlenmesine ilişkin açık rıza vermesi zorunluluğuna tabi tutulması hukuka aykırı nitelik taşımaktadır.

Açık Rıza Şekil Şartları Nelerdir?

Açık Rıza beyanına ilişkin herhangi bir şekil şartı bulunmamaktadır. Diğer bir ifadeyle, açık rıza, yukarıda yer alan geçerlilik şartlarını taşıdığı sürece her türlü yolla alınabilir. 

Sözlü, yazılı yahut elektronik ortamda alınan açık rızalar hukuka uygundur. Dikkat edilmesi gereken husus, açık rıza metninin anlaşılabilir ifadelerle hazırlanmış olmasıdır. 

İlgili kişilerden açık rıza alındığına ilişkin ispat yükü veri sorumlusunda olduğundan, sözlü açık rıza usulünü belirlenmesi halinde ispatlanabilirliğe dikkat edilmesi gerekmektedir.

İşlenen Kişisel Verilerin Değişmesi Halinde Açık Rıza Beyanının Geçerliliği

İşlenen kişisel verilerin değişmesi halinde açık rıza beyanı geçersiz hale gelir. Açık rıza beyanı; işlenen her tür kişisel veriye özel olarak hazırlandığından, verilerin değişmesi halinde de yeni veriler için ayrıca açık rızanın alınması gerekmektedir. 

Bunun yanında, açık rıza alındıktan sonra yapılacak ikincil işlemlerde de ayrıca bir açık rıza beyanı alınması gerekmektedir. Örneğin, kişilerin kimlik bilgilerinin işlenmesi için alınan açık rıza bu verilerin yurt dışına aktarımında kullanılamaz. Yurt dışına aktarım için ilgili kişiden ayrıca açık rıza alınması gerekmektedir.

Genel Nitelikli Battaniye Rızaların Geçerliliği

Battaniye rızalar spesifik bir işleme amacına işaret etmediği için geçerli değildir. Açık rızanın, yukarıda sayılan belirli bir konuya ilişkin olma şartını taşımaması hukuka aykırılık meydana getirmektedir. 

“Kişisel verilerimin işlenmesini kabul ediyorum” , ” kişisel verilerin üzerinde her türlü işlemin yapılmasına rıza gösteriyorum” gibi genel ifadeler battaniye rıza olarak kabul edilmektedir ve hukuka aykırıdır.

Açık Rızanın Geri Alınması

Açık rızanın kişisel veri sahibi ilgili kişi tarafından geri alınması mümkündür. Açık rıza kural olarak özgür iradeye dayandığından, rıza geri alındıktan sonraki tüm kişisel veri işleme faaliyetleri hukuka aykırı nitelik taşır. 

İlgili kişi tarafından veri sorumlusuna sunulan geri alma beyanı, veri sorumlusuna tebliğ edildiği andan itibaren sonuç doğurur. Geri alma beyanından önceki veri işleme faaliyetleri açısından herhangi bir hukuka aykırılık söz konusu olmamaktadır.

Sonuç

KVKK açık rıza beyanı, kişisel veri işleme süreçlerinde oldukça önemli yere sahip hususların başında gelmektedir. Açık rıza metinlerinin oluşturulmasında hukuka aykırılık bulunması halinde idari para cezasıyla karşı karşıya kalınması söz konusudur. Bu itibarla, açık rıza beyanları oluştururken alanda uzman bir KVKK avukatından danışmanlık almak oldukça önemlidir.