Suçu ve Suçluyu Övme Suçu ve Cezası

Suçu ve suçluyu övme suçu, işlenmiş bir suçu ya da işlediği suçtan dolayı bir kişinin alenen övülmesidir. Ayrıca bu suçun ortaya çıkabilmesi için suçu veya suçlunun övülmesi ile kamu düzeni bakımından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması gerekir. Suçu ve suçluyu öven kişilere 2 yıla kadar hapis cezası verilir. 

Suçu ve Suçluyu Övme Suçu Nedir?

Suçu ve suçluyu övme suçu, işlenmiş bir suçu ya da suç işlemiş bir kişiyi işlediği suç sebebiyle alenen övme sonucu oluşan suç türüdür. Suçu ve suçluyu övme suçu Türk Ceza Kanunu’nun 215. maddesinde düzenlenmiştir.

TCK 215: 

“İşlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde, 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Suçu ve Suçluyu Övme Suçu Nasıl Oluşur?

Suçu ve suçluyu övme suçu; işlenen bir suçun veya işlediği bir suçtan ötürü bir kimsenin açıkça yüceltilmesi, methedilmesi, tasvip edilmesi, değerli gösterilmesi gibi fillerle oluşur. Suçun oluşumu açısından ayrıca bu suç nedeniyle kamu düzeni bakımından açık veya yakın bir tehlike meydana gelmelidir.

Örneğin; katille fotoğraf çektirmek, katile çiçek vermek ya da başka birisine hakaret içeren bir sosyal medya paylaşımını beğenmek suretiyle suçu ve suçluyu övme suçu işlenebilir. 

Yargıtay kararlarında övmenin; sözlerle, alkış tutarak, yürüyüşe katılarak, slogan atarak veya suçluyla fotoğraf çektirerek mümkün olabileceğini belirtmiştir. Örneğin bir kararda terör örgütü lideri lehine slogan atılmasının suçu ve suçluyu övme suçunu oluşturduğu ifade etmiştir. (Yargıtay 3.CD, T. 25.05.2022, E. 2021/807, K. 2022/3003)

Yargıtay başka bir kararında ise kasten insan öldürme şüphelisi ile fotoğraf çekilmesinin, şüphelinin işlediği suçun doğru bir davranış olduğu yönünde topluma bir mesaj vermek olup olmadığının suçu ve suçluyu övme suçu bakımından tartışılmamasını hukuka aykırı bulmuştur. (Yargıtay 4.CD, T. 17.12.2012, E. 2010/27631, K. 2012/30616)

İşlenmiş olan bir suçun övülmesinden anlaşılması gereken, somut bir davranışın övülmesidir. Dolayısıyla soyut olarak bir suçun övülmesi durumunda bu suç oluşmayacaktır. İşlenmiş suç ise ancak kesinleşen bir mahkumiyet kararı ya da ceza verilmesine yer olmadığı kararı ile mümkündür.  

Hukuka aykırı davranış olmakla birlikte suç teşkil etmeyen fiillerin övülmesi halinde suçu ve suçluyu övme suçu oluşmayacaktır. Örneğin, dilencilik yahut çevrenin kirletilmesi gibi bir kabahatin övülmesi halinde bu suçun oluşması mümkün değildir. 

Suçu ve Suçluyu Övme Suçu Cezası

Suçu ve suçlu övme suçu cezası 2 yıla kadar hapis cezasıdır.

Suçu ve suçluyu övme cezasının alt sınırı TCK 215’te düzenlenmemiştir. Fakat alt sınırı belli olmayan suçlarda temel ceza, TCK 49’a göre 1 aydan az olamaz. Dolayısıyla suçu ve suçluyu övme suçu cezası en az 1 ay en fazla 2 yıl hapis cezasıdır. Hakim bu aralıkta hapis cezasını, somut olayın durumuna ve sanığın davranışına göre takdir yetkisi çerçevesinde belirler.

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunun Cezayı Artıran Nitelikli Halleri ve Cezaları

Suçu ve suçluyu övme suçunda cezayı artıran nitelikli haller, yapılan davranışın ağırlığına göre verilecek cezanın artırılmasına neden olan durumlardır. Suçu ve suçluyu övme suçunda tek nitelikli hal, suçun basın ve yayın yoluyla işlenmesidir. Bu husus TCK 218’de aşağıdaki gibi düzenlenmiştir.

TCK 218:

“Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçların basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına kadar artırılır. Ancak, haber verme sınırlarını aşmayan ve eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.”

Basın ve yayın yoluyla işlenmesi

Suçu ve suçluyu övme suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılmaktadır.

Basın ve yayın yolu, her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim araçları ile yapılan yayınlardır. Fakat haber verme sınırları dışına çıkmayan ve eleştiri amacıyla yapılan fikir açıklamaları suç oluşturmamaktadır.

Örneğin, bir gazete yazısında kasten insan öldürme suçunu işleyen kişinin övülmesi halinde, cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli hal söz konusu olmaktadır.

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunda Zamanaşımı

Suçu ve suçluyu övme suçunda dava zamanaşımı süresi, 8 yıldır. Suçu ve suçluyu övme suçunda ceza zamanaşımı ise TCK 68’e göre 10 yıldır. 

Dava zamanaşımı suçun işlendiği tarihten itibaren hesaplanır. Ceza zamanaşımı ise suçu ve suçluyu övme suçundan yargılanan kişi hakkında verilen hükmün kesinleştiği ya da infazının herhangi bir nedenle kesintiye uğradığı tarihten itibaren başlar. 

Dava zamanaşımı süresi geçtikten sonra ceza davası düşer. Ceza zamanaşımı süresi geçtikten sonra ise hükmedilen ceza infaz edilemez.

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunda Teşebbüs, İştirak ve İçtima

Teşebbüs, suçun icra hareketlerine başlanıp elde olmayan nedenlerden dolayı tamamlanamamasıdır. Suçu ve suçluyu övme suçunda fiilin tamamlanabilmesi için “açık ve yakın tehlike” aranmaktadır. Failin, somut tehlikeyi gerçekleştirme amacıyla hareket ederek övme fiilini gerçekleştirmesi fakat neticenin ortaya çıkmaması halinde suç teşebbüs aşamasında kalmaktadır. 

İştirak, suçun birden fazla kişi tarafından, işbirliği yapılarak işlenmesidir. Suçu ve suçluyu övme suçunda iştirakin her türlüsü mümkündür. Suçun işlenmesi hususunda etkisi olan herkes, etkisi oranında ayrı ayrı cezalandırılmaktadır.

Örneğin, iki kişinin kasten öldürme suçunu işleyen kişi ile birlikte fotoğraf çektirip ve fotoğrafı içinde övgü olan bir metinle paylaşmaları halinde, suçu ve suçluyu övme suçunun müşterek faili olarak sorumluluk söz konusu olacaktır. 

İçtima, birden fazla suçun bulunması durumunda tek bir suçtan cezai sorumluluğun belirlenmesidir. Suçu ve suçluyu övme suçunun bir suç işleme fikri çerçevesinde birden fazla kez işlenmesi halinde, suçu ve suçluyu övme suçuna ilişkin verilecek ceza belli oranlarda artırılır. 

Örneğin; A’nın B’yi öldürmesi halinde, bu öldürme fiilini bir suç işleme kararı çerçevesinde birden fazla kez öven veya bu davranışı nedeniyle A’yı birden fazla kez öven kişi zincirleme suç hükümlerine göre cezalandırılmaktadır.

Bir suç işleme kararı çerçevesinde olsa bile farklı faillerin işlediği aynı suç türünün övülmesi ya da aynı faili işlediği farklı suçlar nedeniyle övme halinde zincirleme suç hükümleri uygulanmamaktadır. Bu durumda her bir fiile ayrı ceza verilmektedir.    

DİKKAT: Kişinin kendi işlediği suçu övmesi ya da kendisini bir suç işlediği için övmesi durumunda, faile ayrıca suçu ve suçluyu övme suçundan ceza verilmez. 

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunun Soruşturma Aşaması

Suçu ve suçluyu övme suçunun soruşturma aşaması, Cumhuriyet savcısının suç şüphesini öğrenmesi ile başlayıp iddianame düzenlediği ya da iddianame düzenleyecek yeterli şüphenin bulunmaması durumunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verdiği aşamadır. Bu kapsamda suçu ve suçluyu övme suçunun soruşturma aşamaları şunlardır:

• Şikayet-İhbar
• Gözaltı
• Delillerin Toplanması
• İfade ve Sorgu
• Uzlaşma
• Adli Kontrol
• Tutukluluk

Şikayet-İhbar

Şikayet, suçun mağduru tarafından, yetkili makamlara yapılan suç bildirimidir. İhbar ise, suçtan haberdar olan herhangi bir kişinin, yetkili makamlara suçu bildirimde bulunması halidir.

Suçu ve suçluyu övme suçu şikayete bağlı bir suç değildir. Dolayısıyla suçu ve suçluyu övme suçunda soruşturma Cumhuriyet savcısı tarafından doğrudan başlatılabilir. Bu nedenle suçun mağduru olan kişilerin şikayette bulunması gerekmediği gibi şikayetten vazgeçilmesi de suçun soruşturulmasını engellemez.  

Suçu ve suçluyu övme suçu şikayete bağlı olmayan bir suç olduğundan dolayı bu suç türünde herhangi bir şikayet süresi bulunmamaktadır. Dolayısıyla dava zamanaşımı süresi içinde olması şartıyla her zaman ihbar edilebilir.

Gözaltı

Gözaltı, geçici olarak yakalanan kişinin mahkeme önüne çıkmasına ya da serbest bırakılmasına kadar Cumhuriyet savcısının kararıyla özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanmasıdır. Gözaltına alma sebepleri şunlardır:

• Gözaltı tedbirinin soruşturma bakımından zorunlu olması,
• Şüphelinin bir suç işlediğini gösteren somut kanıtların bulunması.

Suçu ve suçluyu övme suçunu işleyen kişiler, yukarıda belirtilen koşulları taşıması durumunda gözaltına alınabilir.

Gözaltı süresi yakalama anından itibaren en fazla 24 saattir. Toplu işlenen suçlarda ise delil toplarken güçlük çekilmesi ya da şüpheli sayısının çokluğu halinde, Cumhuriyet savcısı tarafından her defasında 1 günü geçmemek üzere 3 gün daha uzatılabilir.

Gözaltına ve gözaltının uzatılması kararına karşı; gözaltına alınan kişi, müdafi (avukatı), kanuni temsilcisi, eşi, 1. veya 2. derece kan hısımları itiraz edebilir.

Delillerin Toplanması

Delillerin toplanması, soruşturma konusu suçla ilgili olarak gerçeğin ortaya çıkartılması için kanıtların bulunup ortaya çıkartılmasıdır. Delillerin toplanması genel olarak soruşturma aşamasında söz konusu olmaktadır. Fakat ceza yargılaması aşamasında da delillerin toplanması mümkündür.

Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenen iddianamede toplanan deliller detaylıca gösterilir. İddianamede sadece şüphelinin aleyhine deliller değil lehine olan deliller de gösterilmelidir. Bununla birlikte, sanık soruşturmanın ve yargılamanın her aşamasında, lehine delillerin toplanmasını talep edebilir.

Hukuka aykırı delil, kanunlarda belirtilen usullere riayet edilmeden elde edilen delillerdir. Hukuka aykırı deliller, yargılamada hükme esas alınamaz ve olayı ispatlamak amacıyla kullanılamaz. Zorunlu haller dışında, gece vakti yapılan ev aramalarında elde edilen deliller, hukuka aykırı delile örnektir.

İfade ve Sorgu

İfade, şüphelinin kolluk veya Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma kapsamındaki suçla ilgili olarak dinlenmesidir. Sorgu ise şüpheli ya da sanığın hakim veya mahkeme huzurunda soruşturma ya da kovuşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesidir. İfade almada veya sorguya çekmede şüpheli veya sanıklar aşağıdaki usul izlenerek dinlenir.

• Şüpheli veya sanığın kimlik tespiti yapılır, kişisel ve ekonomik durumu sorulur,
• Şüpheli veya sanığa isnat edilen suç anlatılır,
• Şüpheli veya sanığın avukat tutma hakkının olduğu hatırlatılır,
• Şüpheli veya sanığın kendisine yöneltilen suçla ilgili açıklama yapmama (susma) hakkının olduğu hatırlatılır,
• Şüpheli veya sanığın delil gösterme ve bu delillerin toplanmasını isteme hakkının bulunduğunun hatırlatılır.

Şüpheli veya sanığın ifade ve sorguda yaptığı açıklamalar onun özgür iradesine dayanmalıdır. Şüpheli veya sanığın iradesine etki edebilecek şekilde kötü davranılması, fiziksel ya da psikolojik müdahalelerde bulunulması yasaklanmıştır. Aksi yollarla elde edilen açıklamalara sonra onay verilse bile delil olarak değerlendirilemez.

İfade verecek veya sorgulanacak kişilerin dikkat etmesi gereken birçok husus bulunur. İfade ve sorguda yapılan açıklamalar ileride bu kişiler aleyhine kullanılabilir. Dolayısıyla ifadeye veya sorguya çağrılan kişilerin uzman ceza avukatlarından hukuki destek almalarında büyük fayda vardır.

Uzlaşma

Uzlaşma, bazı suç tiplerinde fail ile mağdurun anlaşması ve bu nedenle ceza yargılamasının ertelenmesi veya tamamen kaldırılmasıdır. Suçu ve suçluyu övme suçu, uzlaşma kapsamında değildir. Bu nedenle suçu ve suçluyu övme suçunu işleyen kişiler uzlaşma talebinde bulunamaz.

Adli Kontrol

Adli kontrol, tutuklama nedenlerinin bulunduğu durumlarda, şüpheli veya sanığın tutuklanması yerine CMK’da belirtilen yükümlülüklere uyması şartıyla serbest bırakılmasıdır.

Suçu ve suçluyu övme suçundan dolayı adli kontrol kararı verilmesi mümkündür. Bu noktada, sanık hakkında en çok 2 yıl süreyle adli kontrol tedbirleri uygulanabilir. Bu süre, gerekli oluğu hallerde 1 yıl daha uzatılabilir. Suçu ve suçluyu övme suçunda verilebilmesi mümkün olabilecek adli kontrol çeşitleri şunlardır:

• Yurt dışı yasağı,
• Hakimin belirlediği yerlere, belirli süre içinde düzenli olarak başvurmak,
• Cumhuriyet savcısının isteği ve hakimin belirlediği güvence tutarını yatırmak,
• Silah bulundurmamak, taşıyamamak, gerekirse silahını adli emanete teslim etmek,
• Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakimin belirlediği miktardaki parayı mağdurun haklarını güvenceye almak için ayni veya kişisel güvenceye bağlamak,
• Ev hapsi,
• Belirli bir yerleşim bölgesinden ayrılmamak,
• Belirlenen yer ya da bölgelere gidememek.

Adli kontrol kararına, kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilir. Adli kontrole itiraz edilmesi halinde, Cumhuriyet savcısının görüşü alındıktan sonra hakim veya mahkeme 5 gün içinde kararını verir. Soruşturma aşamasında itiraz, adli kontrol kararını veren sulh ceza hakimine yapılır.   

Tutukluluk

Tutukluluk, kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut kanıtların bulunması ve tutuklama nedeninin var olması halinde şüpheli veya sanığın hakim ya da mahkeme kararı ile özgürlüğünden geçici olarak kısıtlanmasıdır. Suçu ve suçluyu övme suçunda tutuklama kararının verilmesi mümkün değildir.  

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunda Soruşturma Sonucu Verilebilecek Kararlar

Suçu ve suçluyu övme suçunda soruşturma sonucu verilebilecek kararlar şunlardır:

• Soruşturmaya yer olmadığı kararı (SYOK)
• Kovuşturmaya yer olmadığı kararı (KYOK)
• İddianamenin düzenlenmesi

Soruşturmaya Yer Olmadığı Kararı (SYOK)

İhbar veya şikayet konusu davranışın suç oluşturmadığının herhangi bir araştırma yapmadan açıkça anlaşıldığı hallerde ya da ihbar veya şikayetin soyut ve genel nitelikte olduğu hallerde soruşturmaya yer olmadığı kararı verilir. 

Soruşturmaya yer olmadığı kararı verilirse, şikayet edilen kişiye şüpheli sıfatı verilmez ve hakkında soruşturma işlemleri başlatılmaz. Ayrıca bu karar ihbarda bulunan kişiye veya şikayetçiye bildirilir. Soruşturmaya yer olmadığın kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde kararı veren savcının yargı çevresindeki sulh ceza hakimliğine itiraz edilebilir. 

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı (KYOK)

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı, yapılan soruşturma neticesinde ceza davasının açılması için yeterli kanıtların bulunmaması ya da kovuşturma olanağının söz konusu olmaması halinde verilir.

Kovuşturmaya yer olmadığı kararına karşı itiraz mümkündür. Suçtan zarar gören kişi veya kişiler, kararın kendilerine tebliğinden itibaren 15 gün içinde, kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresindeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir.

İddianamenin Düzenlenmesi

Cumhuriyet savcısının yaptığı soruşturma sonucunda, şüphelinin ceza alma ihtimalinin beraat etme ihtimalinden daha yüksek olacağına kanaatine ulaşması halinde iddianame düzenler. İddianamenin mahkemece kabul edilmesi halinde ise kamu davası açılır. Ceza yargılaması başlar.

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunun Savunması

Suçu ve suçluyu övme suçunun savunması, Cumhuriyet savcısının şüpheli veya sanığın aleyhine olan iddialarını çürütmek için kişilere sunulmuş bir haktır. Suçu ve suçluyu övme suçundan soruşturma veya kovuşturma altında olan kişiler savunmalarını tüm dosyayı kapsayacak biçimde yapmalıdır. Savunmada özellikle aşağıdaki hususlar ileri sürülebilir.

• Davranışın eleştiri niteliğinde olduğu ve suçu ya da suçluyu övmediği,
• Övülen kişinin suçlu olduğuna kesinleşmiş bir mahkeme kararı olmadığı,
• Övme fiilinin kamu düzeni açısından bir tehlike meydana getirmediği,
• Soruşturma veya kovuşturma evrelerinde usule aykırı işlemlerin yapıldığı,
• Hukuka aykırı yollarla delillerin elde edildiği ve bunların hükme esas alınmaması gerektiği,
• Suçun vasfında yanlış değerlendirme yapıldığı,
• Suçun unsurlarının yanlış değerlendirildiği,
• Cezayı indiren veya tamamen kaldıran nedenlerin bulunduğu, ileri sürülebilir.

Her somut olaya ve duruma özgü başka savunmaların yapılması da mümkündür. Ceza davalarında savunmanın etkili ve doğru bir biçimde yapılabilmesi için uzman ceza avukatlarından hukuki destek almak büyük önem taşımaktadır.

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunda Ceza Yargılaması Aşaması

Suçu ve suçluyu övme suçunda ceza yargılaması aşaması, iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ile başlamaktadır. Ceza yargılaması evreleri ise şunlardır:

• Duruşma hazırlığı,
• Duruşma,
• Delillerin tartışılması ve karar.

Duruşma Hazırlığı

Duruşma hazırlığı evresi, iddianamenin kabul edilmesinden duruşmanın başlamasına kadar geçen süreçtir. Bu süreçte duruşmada kimlerin dinleneceği, hangi delillerin tartışılacağı ve yargılamanın işleyişi hakkında gerekli hazırlıklar yapılır.

Duruşma hazırlığı evresinde duruşma günü belirlenir ve duruşmada bulunması gereken kişileri çağırır. Yine bu aşamada savcılığın düzenlediği iddianame mahkemece çağrı kağıdı ile sanığa tebliğ edilir.

Duruşma

Duruşma evresi sanık ve müdafinin hazır olup olmadığı, çağrılan tanık ve bilirkişilerin gelip gelmediğinin tespit edilmesi ile başlar. Mahkeme başkanı veya hakim, duruşmanın başladığını, iddianamenin kabul edildiği kararını okuyarak açıklar. 

Duruşmada sanığın kimlik tespiti yapılır, iddianamede hakkında isnat edilen suç anlatılır. Ardından sanık hazır olduğunu belirtirse sorgusu yapılır ve olayla ilgili olarak savunmasını verir. 

Delillerin Tartışılması ve Karar

Yapılan duruşmalarda, dava konusu olayla ilgili toplanan tüm deliller değerlendirilir ve tarafların bu deliller hakkında görüşleri dinlenir. Karar verilmeden önce son söz duruşmada bulunan sanığa verilir. Delillerin tartışılmasından ve taraflara sözleri dinlendikten sonra duruşmanın sona erdiği taraflara açıklanır ve karar verilir. Mahkeme veya hakim, kararını sadece duruşmaya getirilen ve duruşmada tartışılan delillere dayandırabilir.    

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunda Mahkemenin Verebileceği Kararlar

Suçu ve suçluyu övme suçundan mahkemenin verebileceği kararlar şunlardır:

• Beraat,
• Ceza verilmesine yer olmadığı kararı (CYOK),
• Mahkumiyet,
• Adli para cezasına çevirme,
• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB),
• Cezanın ertelenmesi,
• Davanın düşmesi.

Beraat

Beraat, ceza yargılaması sonucunda sanığın suçsuz bulunması ve sanığın aklanmasıdır. Suçu ve suçluyu övme suçunda beraat kararı aşağıda belirtilen durumlardan birinin mevcut olması halinde verilir. 

• Fiilin kanunlarda suç olarak tanımlanmaması,
• Sanığın suçu işlemediğinin sabit olması,
• Suçta failin kast veya taksirinin bulunmaması,
• Suçu sanığın işlemesine rağmen, olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunması,
• Yüklenen suçu sanığın işlediğinin sabit olmaması, hallerinde beraat kararı verilir.  

Ceza yargılaması sonucunda beraat kararı verilmesi halinde, kararın gerekçesinde beraatin yukarıda belirtilen durumlardan hangisine göre verildiği belirtilmelidir. Aksi halde gerekçeli karar yetersiz kabul edilmekte ve bozma nedeni olmaktadır.

Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (CYOK)

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, işlenen fiilin suç oluşturmaması ya da suçla bağlantılı olmasına rağmen faile ceza verilmesinin mümkün olmadığını gösteren karardır.

Suçu ve suçluyu övme suçunun işlenmiş olmasına rağmen; yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, cebir veya tehdit altında işlenme gibi haller bulunuyorsa ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilmektedir.

Mahkumiyet

Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin mahkemece sabit bulunması halinde sanık hakkında mahkumiyet kararı verilir. Dolayısıyla sanığın üzerine atılı suçu işlediği tespit edilirse, suçu ve suçluyu övme suçundan dolayı hakkında mahkumiyet kararı verilecektir. 

Adli Para Cezasına Çevirme

Adli para cezasına çevirme, kasten işlenen suçlarda verilen 1 yıl ve altındaki hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesidir. Adli para cezasına çevirmede, hapis cezası olarak verilen her bir gün en az 20 TL, en fazla ise 100 TL’ye çevrilmektedir. Bu çerçevede adli para cezasına çevirme şartları şunlardır:

• Kasten işlenen suçlarda hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya daha az olmalıdır.
• Hükmedilen ceza 30 gün veya daha az ise zorunlu olarak para cezasına çevrilir. 
• Hapis cezasının para cezasına çevrilebilmesi için suçlunun kişiliği, ekonomik durumu, davranışları ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre hakimde kanaat oluşmalıdır.
• Tekerrür hükümlerine tabi suç olmamalıdır.

Yukarıda belirtilen şartların gerçekleşmesi durumunda, suçu ve suçluyu övme suçundan verilecek hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Mahkeme, toplam adli para cezası ücretinin 1 yıl içinde tek seferde yahut 2 yıl içinde taksitlerle ödenmesine hükmetmektedir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ceza davasında sanığa verilen mahkumiyet kararının sanık hakkında bir sonuç doğurmamasıdır. HAGB kararı, sanığa yüklenen suçtan dolayı verilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezası olması durumunda verilir.

HAGB kararının verilebilmesi için, sanığın önceden kasten işlenen bir suçtan dolayı mahkum olmaması gerekir. Bununla birlikte HAGB kararı ile sanık 5 yıl süre ile denetime tabi tutulur. Bu süre içinde kasıtlı bir suç işlenirse ya da mahkemenin belirlediği yükümlülüklere aykırı davranılırsa hüküm açıklanır. ve belirlenen cezanın infazı söz konusu olur.

Denetim süresi boyunca uyulması beklenen yükümlülüklere uyulması halinde ise, belirlenen ceza infaz edilmiş kabul edilir.

Cezanın Ertelenmesi

Cezanın ertelenmesi, mahkemenin verdiği 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasından şartlı olarak vazgeçilmesidir. Suçu ve suçluyu övme suçundan verilen hapis cezasının ertelenmesi mümkündür. 

Cezanın ertelenmesi kararının verilebilmesi için kişinin; önceden kasten işlediği bir suçtan 3 aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemesi gerekir. Ayrıca dava sürecinde sanığın pişmanlık göstermesi ve bu nedenle mahkemede tekrar bir suç işlemeyeceği kanaatinin oluşması gerekir.

Hapis cezası en az 1, en fazla 3 yıl ertelenebilir. Fakat bu sürenin alt miktarı mahkum edilen ceza süresinden daha az olamaz. Belirlenen sürede, sanığın yerine getirmesi için bazı yükümlülüklere hükmedilir. Denetim süresince, yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve yeniden suç işlenmemesi halinde, hükmedilen ceza infaz edilmiş sayılır.

Davanın Düşmesi

Davanın düşmesi kararı, ceza yargılamasına devam edilmesinde ve uyuşmazlığın çözülmesinde hukuki yararın bulunmaması halinde verilen karardır. Davanın düşmesi halinde, herhangi bir mahkumiyet kararına hükmedilmeden dosya kapatılır.

Düşme nedenleri; sanığın ölümü, genel af ya da dava zamanaşımı gibi durumlar olabilir.

Suçu ve Suçluyu Övme Suçunda İstinaf ve Yargıtay Süreci

Suçu ve suçluyu övme suçunda mahkemenin vermiş olduğu karara karşı istinaf ve temyiz kanun yoluna gidilebilir.

Bu çerçevede, ilk derece mahkemesinin verdiği karara karşı, kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde istinaf başvurusu yapılabilir. İstinaf mercii, Bölge Adliye Mahkemesidir. İstinaf başvurusu, kararı veren ilk derece mahkemesine sunulan dilekçe yahut zabit katibine sözlü beyan ile yapılır. Mahkeme bu durumda dosyayı Bölge Adliye Mahkemesine gönderir.

Temyiz, Bölge Adliye Mahkemesinin bozma dışındaki kararı için başvurulan kanun yoludur. Temyiz mercii Yargıtay’dır. Temyiz başvurusu, hükmün açıklanmasından itibaren 15 gün içinde yapılmaktadır. Suçu ve suçluyu övme suçundan verilen kararlara karşı temyiz yolu açıktır.  

Sonuç

Suçu ve suçluyu övme suçu, son zamanlarda sıklıkla gündeme gelen suç türlerinden biridir. Özellikle sosyal medya hesaplarından yapılan bazı paylaşımlar sonucunda suçu ve suçluyu övme suçu gündeme gelebilmektedir. Hakkında bu suç nedeniyle soruşturma ve kovuşturma yürütülen kişilerin mağduriyet ve hak kayıpları yaşamaması için uzman ceza avukatlarına danışmaları oldukça önemlidir.