Suriyeli İşçilere Çalışma İzni

Suriyeli işçilere çalışma izni, son yıllarda ülkemize Suriye’den yoğun göç gelmesi ve Suriye’den gelen göçmenlerin, özellikle işgücü açığının fazla olduğu sektörlerde istihdam edilmesiyle sıklıkla araştırılmaktadır. Suriyeli işçilere çalışma izni türü, geçici koruma altında bulunan Suriye vatandaşları için geçerlidir.

Suriyeli İşçilere Çalışma İzni Şartları

Suriyeli işçilere çalışma izni şartları; geçici koruma altındaki yabancıların çalışma iznine başvururken sağlaması gereken şartlardır. Zira Suriyeliler geçici koruma statüsündeki yabancılardır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenmiş olan bu şartlar şöyle sıralanabilir:

• Suriye vatandaşı yabancının, geçici koruma statüsünde ve en az 6 aydır Türkiye’de ikamet ediyor olması gerekir.
• Suriyeli işçinin 99 ile başlayan yabancı kimlik numarasına sahip olması gerekir. Geçici koruma altındakilere yabancı kimlik numarası, geçici koruma kimlik belgesi ile verilir.
• Yapılan çalışma izni başvurusu, Türk vatandaşlarına hasredilen işlerden biri için olmamalı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca geçici koruma altındaki yabancıların yapabileceği öngörülen işlerden biri için yapılmış olmalıdır.
• Başvurunun yapıldığı meslek, Sağlık Bakanlığı ya da Milli Eğitim Bakanlığından ön izin alınmasını gerektiriyorsa, çalışma izni başvurusu yapmadan önce ön izin alınmalıdır.
• Suriyelinin çalıştırılacağı işyerinde Suriyeli çalıştırma kotasına uyulmalıdır. Bu kota aşağıda anlatılmıştır.
• Suriyelinin çalıştırılacağı işyeri, geçici koruma kimlik kartını aldıkları ilde olmalıdır. Suriyeliler sadece bu illerde çalışabilirler. Ama Bakanlığın uygun görmesi halinde Suriyelinin diğer illerde de çalışması mümkündür.

Yapılan çalışma izni başvurusunun olumlu değerlendirilebilmesi için yukarıda yer alan kriterlerin eksiksiz sağlanması gerekmektedir. Kriterlerde eksiklik bulunması halinde, eksikliğin giderilmesi için başvuruda bulunan tarafa süre verilebilir. Eksikliğin süresi içinde giderilmemesi halinde, başvurunun işlemden kaldırılması söz konusu olacaktır.

Suriyeli İşçilere Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Suriyeli işçilere çalışma izni başvurusu, e-devlet portalında yer alan e-izin uygulamasından online olarak yapılır. Bağımsız çalışma izni haricindeki başvurular, Suriyeli işçiyi istihdam eden işveren tarafından yapılmaktadır. Sisteme giriş için işverenin e-imza ve KEP adresinin bulunması gerekmektedir.

Açılan ekranda, “başvuru yap” menüsüne tıkladıktan sonra “geçici koruma” sekmesine girilir. Açılan formda, işverene ve Suriyeli çalışana ilişkin bilgiler eksiksiz doldurulur. Gerekli belgeler de taranıp pdf şeklinde sisteme kaydedildikten sonra başvuru tamamlanır.

Başvuru, kriterlere ve uluslararası işgücü politikasına uygun görülürse kabul edilir. Başvuru kabul edildikten sonra işverenin, bağımsız çalışma izni başvurularında Suriyelinin, başvuru sırasında sisteme girdiği kayıtlı e-posta adresine banka hesapları iletilir.

Bu iletinin e-posta adresine gönderilmesinden itibaren 30 gün içinde, harç ve değerli kağıt bedeli banka hesaplarına yatırılmalıdır. Ödemeyi yapmakla yükümlü olan taraf işverendir. Ancak bağımsız çalışma izninde ödemeyi Suriyeli çalışan yapar. Ödeme yapıldıktan sonra çalışma izni kartı, sistemde kayıtlı işyeri adresine postalanır.

İşveren, Suriyeli işçinin çalışma izni başvurusunun onaylanmasından itibaren 30 gün içinde, sosyal güvenlik kurumuna giderek, işçinin işe başlama bildiriminde bulunmalı ve sigortasını başlatmalıdır. Sigorta primine esas alınacak ücret, Suriyeli işçinin iş sözleşmesinde yazan ücrettir. Sigorta primi, ayda 30 gün üzerinden hesaplanır.

Bu aşamalardan herhangi birinde hata yapılması halinde başvuru reddedilecek, buna rağmen Suriyeli çalıştırılırsa ağır yaptırımlara maruz kalınacaktır. Bu tür olumsuzluklarla karşılaşmamak için sürecin başından sonuna bir yabancılar avukatı tarafından yürütülmesi tavsiye edilir.

Yabancıların başvurabileceği diğer tüm çalışma izni ve başvuru prosedürüne ilişkin detaylı bilgi, “yabancı çalışma izni nasıl alınır” yazısında yer almaktadır.

İşyerinde Suriyeli Çalıştırma Kotası

Suriyelilerin çalıştırıldığı işyerlerinde çalışma kotası uygulanır. Buna göre, işyerinde geçici koruma ile çalışan kişi oranı, işyerinde çalıştırılan Türk vatandaşı oranının %10’unu geçemez.

Örneğin işyerinde 20 Türk çalıştırılıyorsa en fazla 2 Suriyeli çalıştırılabilir. 3. Suriyelinin istihdam edilmesi isteniyorsa 10 Türk vatandaşı daha istihdam edilmelidir. İşyerindeki çalışan sayısının 10’dan az olması halinde en fazla 1 Suriyeli çalıştırılabilir.

İşveren, bulunduğu ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünden, 4 hafta boyunca Suriyelinin yapacağı işi yapacak bir Türk vatandaşının bulunamadığını belgelerse, Suriyeli çalıştırma kotası uygulanmayabilir. Bu durumda Suriyelinin istihdamı ile işyerindeki Suriyeli oranı Türk oranının %10’unu geçecek olsa bile istihdam kabul edilebilir.

Suriyeli İşçilere Çalışma İzni Başvurusunda Gerekli Belgeler

Suriyeli işçilere çalışma izni adına başvurularında gerekli belgeler, Suriyeli işçinin, işverenin ve işyerinin gerekli kriterleri karşıladığını ispat edecek belgelerdir.

Suriyeli işçi çalışma izni için gerekli belgeler şunlardır:

• Suriyeli işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesi,
• Suriyelinin çalışacağı sektör sağlık sektörü ise Sağlık Bakanlığından, eğitim sektörü ise Milli Eğitim Bakanlığından alınan ön izin belgesi,
• İşyerinin vergi levhası,
• İşyerinin son bir yıllık vergi dairesi ya da yeminli mali müşavir onaylı kar-zarar tablosu ile bilançosu,
• İşyerinde çalışan tüm personelleri gösteren sigortalı hizmet listesi (bu liste sayesinde kotanın aşılıp aşılmadığı tespit edilir.)
• İşyerinin en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Ticaret Sicil Gazetesi,
• Çalışma izni başvurusu işverenin avukatı tarafından yapılmışsa vekaletname, 
• İşyeri faaliyet belgesi,
• Suriyeliye ait biyometrik fotoğraf,
• Suriyelinin geçici koruma kimlik belgesi.

Bu belgelerin tamamının sisteme, başvuruda bulunan işveren tarafından yüklenmesi gerekir. Ancak Suriyeli, kendi adına bağımsız çalışma izni başvurusunda bulunuyorsa bu belgelerden sadece biyometrik fotoğraf ve geçici koruma kimlik belgesi gerekir. Bu durumda başvuru ve belgelerin yüklenmesi Suriyeli çalışan tarafından tamamlanacaktır.

Bütün belgelerin başvuru sırasında Çalışma İzni Otomasyon Sistemine pdf formatında yüklenmesi gerekmektedir. Elektronik ortamda temin edilemeyen belgeler bir tarayıcı uygulaması ile pdf formatına dönüştürülmeli ve böyle sisteme yüklenmelidir. Belgelerin ayrıca fiziksel olarak ibraz edilmesi gerekmemektedir.

Belgelerde bir eksiklik olması halinde, işverene eksikliği gidermesi ve belgeyi eksiksiz olarak yüklemesi için süre verilir. Bu süre içinde eksikliğin giderilmemesi halinde, Suriyeli işçilere çalışma izni başvurusu reddedilir.

Suriyeli İşçilere Verilecek Asgari Ücret

Suriyeli işçilere verilecek asgari ücret, yetkili makamlar tarafından yayınlanan yabancı çalışan asgari ücret tutarından düşük olamamaktadır. 2023 Temmuz itibariyle yayınlanan asgari ücret, 13.414,50 TL’dir.

İş sözleşmesinde belirtilen ücretin asgari ücretten düşük olması halinde sözleşme geçersiz hale gelecek, bu sözleşmeye dayanarak yapılan çalışma izni başvurusu da reddedilecektir.

Suriyeli İşçilere Çalışma İzni Masrafları

Suriyeli işçilere çalışma izni masrafları, çalışma izni harcı ile değerli kağıt bedelinden ibarettir. 2023 yılında geçici koruma çalışma izni harcı 1.724,40 TL, değerli kağıt bedeli 356 TL’dir. Bu tutarların işveren tarafından, kayıtlı e-posta adreslerine iletilen banka hesaplarına ayrı ayrı ödenmesi gerekmektedir.

Suriyeli İşçilere Çalışma İzni Ne Kadar Sürede Çıkar?

Geçici koruma altındaki Suriyeli işçilere çalışma izni almak için idareye yapılan başvuru, yaklaşık 1 ay içinde sonuçlanmaktadır.

Başvuruda sunulması gereken belgelerde ve bilgilerde hata yahut eksiklik olması, eksik belge sunulması gibi durumlar başvurunun sonuçlanma süresini uzatmaktadır. Bununla birlikte, başvurunun yapıldığı idari birimin iş yoğunluğu da başvuru sürecini etkilemektedir.

Suriyeli İşçilere Çalışma İzni Muafiyeti

Mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışmak isteyen Suriyelilerin, kendilerine geçici koruma sağlayan il valiliğine çalışma izni muafiyeti başvurusunda bulunma imkanı vardır. Suriyeli işçilere çalışma izni başvurusunun olumlu sonuçlanması halinde, belirtilen işlerle sınırlı olmak şartıyla, çalışma izni bulunmaksızın çalışılabilir.

Muafiyet başvurularında Suriyelinin geçici koruma kapsamında olması, en az 6 aydır geçici koruma ile Türkiye’de ikamet ediyor olması ve başvurunun yalnızca mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışmak için yapılması şartlarının sağlanması gerekmektedir.

Suriyeli işçilere çalışma izni muafiyeti başvurusu yapmak için gereken belgeler sadece, geçici koruma kimlik belgesi ve biyometrik fotoğraftır. Valilik bu başvuruları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına iletir ve kararı Bakanlık verir.

DİKKAT: Geçici koruma altındaki yabancılar, Suriyeli işçilere çalışma izni muafiyeti ile yalnızca geçici tarım ve hayvancılık işlerinde ve yalnızca kendilerine geçici koruma sağlanan ilde çalışabilirler.

Sonuç 

Suriyeli işçilere çalışma izni, diğer yabancıların çalışma izninden; kriterler, kota, gerekli belgeler, ödenecek harcın miktarı, muafiyetin şartları gibi birçok konuda farklılık göstermektedir. Suriyeli işçilere çalışma izni başvurusu sırasında bir hata yapılması ya da kriterlerin karşılanmaması halinde başvurunun reddi ve yabancının sınır dışı edilmesi gündeme gelecektir. Suriyeli işçilere çalışma izni başvuru sürecinin bir yabancılar avukatı tarafından yürütülmesi halinde bu tür olumsuzluklarla karşılaşma ihtimali epey azalacaktır.