Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzni

Türk soylu yabancıların çalışma izni alınması ve Türkiye’de çalışabileceği sektörler bakımından çeşitli avantajlar getirilmiştir. Türk soylu yabancıların çalışma izni başvuru prosedürü, gerekli belgeler, sağlanan avantajlar ve konuya ilişkin detaylar aşağıda açıklanmaktadır.  

Türk Soylu Kimdir?

Türk soylu yabancıların kimler olduğu, mevzuatta yer almamaktadır. Dolayısıyla, bu hususa ilişkin iç hukuk bakımından bir netlik söz konusu değildir. Bu noktada, Türk soylu yabancıları belirleme noktasında idarenin geniş bir takdir yetkisi bulunmaktadır. 

İçişleri Bakanlığı’nın şimdiye kadar Türk soyu olarak kabul ettiği yabancıların; Batı Trakya Türkleri, Bulgaristan Türkleri, Kırım Tatarları, Ahıska Türkleri ve Uygur Türkleri olduğu saptanmaktadır.

Yapılan başvurularda, bu kişilerin Türk soylu olduğu hususunu açıkça ortaya koyabilmek ve belgelerle ispat etmek gerekmektedir. Bu noktada, alanında uzman bir yabancılar avukatından hukuki destek almak oldukça önemlidir.

Çalışma İzni Alırken Türk Soylu Olmanın Avantajları Nelerdir?

Çalışma izni alırken Türk soylu olmanın avantajlarından ilki; Türk soylu olduğunu kanıtlayan yabancıların, Bakanlığın değerlendirme kriterlerinden muaf tutulmasıdır. Dolayısıyla Bakanlık, çalışma izni başvurusunda bulunan Türk soylunun başvurusunu, değerlendirme kriterlerine uygun olup olmadığına bakmadan değerlendirmektedir.

Türk soylu yabancıların çalışma iznine ilişkin bir başka kolaylık ise, yurt dışında bulunup Türk soylu olduğu bildirilenlere 3 aya kadar çalışma izni muafiyeti verilmesidir. Dolayısıyla yurt dışında bulunan Türk soylu yabancılar, çalışma izinleri bulunmaksızın, belli bir süre Türkiye’de çalışabilmektedir.

Çalışma izninde Türk soylu olmanın diğer avantajı, Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve mesleklerde Türk soylu yabancıların da çalışabilmesidir. Türk soylu yabancılar diğer yabancılardan farklı olarak, aşağıdaki konu başlığında açıklandığı iş ve mesleki faaliyetleri sürdürebilir ve bazı kamu kurum ve kuruluşlarında çalışabilirler. 

Türk soylu yabancıların bu avantajlardan faydalanmaları için NVİ tarafından tutulan Türk soylu nüfus kütüğüne kayıt olmaları ve yabancılara mahsus kimlik belgesi almaları gerekmektedir.

Türk Soylu Yabancılara Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Türk soylu yabancıların çalışma izni, e-izin sayfasında online başvuru yapılması, gerekli belgelerin sisteme yüklenmesi ve harçların banka hesaplarına yatırılması sonucu alınır. Online başvuru, Türk soylu yabancı tarafından değil, işveren tarafından yapılmaktadır.

İşveren, e-imza ve KEP adresi bilgileriyle sisteme giriş yapmaktadır. Yabancının yurt içinde bulunması halinde, pasaport numarası yahut 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası kullanılarak başvuru formu doldurulur.

Yabancı yurt dışında bulunuyorsa, bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliklerine çalışma izni başvurusunda bulunması gerekir. Bu başvuruda, yabancıya bir referans numarası verilir. İşveren yapacağı online başvuruda bu referans numarasını sisteme girmektedir.

Sistemde yer alan bilgilerin eksiksiz ve doğru şekilde girilmesinden sonra, gerekli belgeler taranarak sisteme yüklenir ve böylelikle başvuru tamamlanır. Bu aşamada, belgelerin ilgili kuruma fiziken gönderilmesi gerekmemektedir.

Başvurunun tamamlanmasının ardından, işverenin sisteme kayıtlı e-posta adresine, yatırılması gereken harç tutarları ve banka hesap kodları gönderilir. E-postanın iletilmesinden itibaren 30 gün içinde, belirtilen ücretlerin ilgili hesaplara ayrı ayrı yatırılması gerekmektedir. Aksi halde başvuru işlemden kaldırılır.

Yabancıların başvurabileceği çalışma izni türleri ile başvuru prosedürüne ilişkin detaylı bilgi “yabancı çalışma izni nasıl alınır” başlıklı makalede açıklanmaktadır.

Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzni Başvurusunda Gerekli Belgeler

Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusunda gerekli belgeler, çalışma izninin türüne göre değişmektedir. Bununla birlikte, hemen tüm çalışma izinlerinde istenen genel belgeler bulunmaktadır. Bu belgeler, yabancı çalışandan istenen belgeler ve işverenden istenen belgeler olarak ayrılmaktadır.

Çalışma izni başvurusunda yabancılardan talep edilen belgeler şunlardır:

• İş sözleşmesi,
• Biyometrik vesikalık fotoğraf,
• Pasaport,
• Diploma,
• Yabancının Türk soylu olduğuna dair resmi makamlardan alınmış belgedir.

İşverenden talep edilen belgeler ise şunlardır:

• Kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi,
• Son yıla ait, vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı bilanço ve kâr-zarar tablosu,
• Vergi levhası,
• İşyeri faaliyet belgesi talep edilmektedir.

Yukarıda yer alan belgelerin bazılarının yurt dışından temin edilmesi gerekmektedir. Pasaport, diploma, yabancının Türk soylu olduğuna dair resmi makamlardan alınan belge buna örnek olarak verilebilir. Bu belgelerin, noter onaylı Türkçe tercümesi ve apostil şerhi ile ibrazı zorunludur. Aksi halde, belgelerin ibrazında eksiklik olduğu kabul edilecektir.

Belgelerde herhangi bir eksiklik yahut yanlışlık olması halinde, idare tarafından 30 günlük süre verilir. Yabancı yahut işveren, bu süre içerisinde belgelerdeki eksikliği gidermek zorundadır. Eksikliğin giderilmemesi durumunda, başvuru reddedilmiş sayılır.

Türklere Hasredilen Meslekler İçin Türk Soylu Olanlara Çalışma İzni Verilme Şartları 

Türk soylu yabancıların çalışma izni alabilmesi için gerekli şartlar, Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmeliğin 3. maddesinde belirtilmiştir. Bu maddeye göre gerekli şartlar şunlardır.

• İçişleri Bakanlığınca bu yabancılara en az 6 ay süreli ikamet izni verilmiş olması, 
• Belirli meslek ve sanatlar için, özel kanunlarda aranan niteliklerin sağlandığının yetkili Türk makamlarından alacağı belgelerle kanıtlanmış olması, 
• Eğitim durumunu gösteren yabancı okul veya fakültelerden verilmiş diplomalarının denkliğini Millî Eğitim Bakanlığına onaylatılmış olması, 
• O mesleği yapmasında güvenlik açısından herhangi bir sakınca bulunmamak ve durumun Cumhurbaşkanınca tespit edilmiş esaslara uygun olmak, 
• Yabancılar için açılacak özel kütüklerde nüfus kayıtlarının tesis ettirilmiş olduğunu belgelendirmek, 
• Mesleki kuruluşlara kayıtlı olmanın zorunlu bulunması halinde üyeliğini belgelendirmek,
• Yabancı ülkelerden alınmış kalfalık, ustalık veya dengi belgelerin Çıraklık Kurulunun görüşü alınarak denkliğine Millî Eğitim Bakanlığınca karar verilmiş olmasıdır.

Türk soylu yabancılar, bu niteliklerin uygun olduğunu, yetkili Türk makamlarından alacakları belgelerle ispat etmelidirler. Başka ülkelerden aldıkları diploma gibi belgeleri ise MEB’den denklik almaları halinde kullanabilirler. 

Yabancılara Mahsus Kimlik Belgesi Nedir?

Yabancılara mahsus kimlik belgesi, yabancılar kütüğüne kaydolan kişilerin çalışabilmeleri için temin etmeleri gereken ve yalnızca Türk soylu yabancılar için düzenlenen bir belgedir.

Türk soylu yabancılar için açılan bu kütüğe kayıt için istenen gerekli belgeler ve bu belgelerde dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda açıklanmaktadır.

• Vatandaşı olduğu Devletin Konsolosluğundan, Türk soylu olduğuna dair aldığı belgenin aslı veya noterden tasdikli olması, (Derneklerden alınan belgeler ile belediyelerden beyan usulüne göre düzenlenmiş olan belgeler kabul edilmemektedir.)
• Türk soylu yabancılar için doldurulan “Yabancıların Nüfus Kayıtlarının Tesisine İlişkin Bildirim” formu  (Yerleşim yerindeki Nüfus Müdürlüğünden alınmaktadır.)
• Diplomanın noterden veya fakülteden tasdik edilmiş olması (Ortaöğretim ve lise ile geçici mezuniyet belgesi kabul edilmemektedir. Yurtdışından alınan diplomalarda mutlaka Denklik belgesinin olması gerekmektedir.)
• Pasaportun tercüme edilmiş ve noterden tasdikli olması,
• Forma yapıştırılacak olan fotoğrafın son 6 ay içerisinde çekilmiş olması ve eklice gönderilecek olan 2 adet fotoğrafın da aynı olması,
• Evli olan Türk soylu yabancıların evliliğine ilişkin belgenin noterden tasdikli olması,
•  İkamet tezkeresi fotokopisinin okunaklı ve noterden tasdikli olması,
•  2 adet fotoğraf, gerekli belgeler ve dikkat edilmesi gereken hususlardır.

Yukarıda açıklanan belgelerle birlikte yapılan başvurunun olumlu sonuçlanması halinde, kişiye Türk soylu belgesi verilmektedir. Kimlik belgesi alındıktan sonra, doktorluk, hemşirelik, avukatlık, noterlik gibi Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve mesleklerde çalışabilmek için Bakanlıktan çalışma izni alınmalıdır.

Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzni Başvurularının Reddi, Redde İtiraz ve İptal Davası

Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusu, çalışma izni ret nedenlerden birinin veya birkaçının söz konusu olması halinde reddedilmektedir. Bununla birlikte Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusunun reddi, başvuruda bulunurken uyulması zorunlu olan usuli kurallara uyulmamasından da kaynaklanabilecektir.  

Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzni Reddine Karşı İtiraz ve İptal Davası

Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusunun reddedilmesine ilişkin Bakanlık kararına karşı ilgililer, bu kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde itiraz edebilirler. İtirazlar, e-izin otomasyon sistemi üzerinden yapılmaktadır. Ayrıca itiraz konusuna ilişkin detaylı olarak hazırlanmış dilekçe ve belgelerin de sisteme e-imzalı olacak şekilde yüklenmesi gerekmektedir. 

Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusuna ilişkin Bakanlığa yapılan itirazın reddedilmesi halinde ilgililer idari yargı yoluna başvurarak iptal davası açabilirler. Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusunun reddedilmesi halinde başvurulabilecek hukuki yolların süreci hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “çalışma izni başvurusunun reddi” yazısını okuyabilirsiniz.

Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzni Uzatma Başvurusu

Türk soylu yabancıların çalışma izni süre uzatma başvuruları da e-çalışma sistemi üzerinden Bakanlığa yapılmaktadır.

Türk soylu yabancıların çalışma izni uzatma başvuruları, çalışma izni süresinin bitimine 60 gün kalmasından itibaren ve her halde çalışma izni süresi dolmadan yapılmalıdır. Bu sürenin dolmasından sonra yapılan uzatma başvuruları işleme alınmamaktadır.

Türk soylu yabancıların çalışma izni uzatma başvurusunda bulunan Türk soylu yabancılar, çalışma izni süresinin sona erdiği tarihten itibaren 90 günü geçmemek üzere ve işin mahiyetinin değişmemesi koşullarının sağlanması halinde, çalışma izni bu süre ile sınırlı olarak devam edebilecektir.

Uzatma Başvurusunun Reddi, Redde İtiraz ve İptal Davası

Türk soylu yabancıların çalışma izni uzatma başvurusu, başvurularda uyulması gereken usuli kurallara uyulmamasında halinde reddedilmektedir. Aynı şekilde, başvurunun uluslararası işgücü politikasına uygun olmaması halinde de reddi gündeme gelebilecektir.

Bakanlığın çalışma izni uzatma başvurusunu reddetmesi halinde de ilgililer bu karara itiraz edebileceği gibi iptal davası da açabileceklerdir. Bu itiraz ve iptal davası süreci, Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusunun reddi, redde itiraz ve iptal davası konusu ile aynı prosedürde yürütülmektedir.

Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzni Başvurusu Ne Kadar Sürer?

Türk soylu yabancıların çalışma izni başvurusu, yaklaşık olarak 30 gün sürer. Başvurunun yapıldığı makamın iş yoğunluğu yahut başvurudaki eksiklikler sebebiyle süre uzayabilmektedir.

Türk Soylu Yabancıların Çalışma İzni Harç ve Masrafları

Türk soylu yabancıların çalışma izni harç ve masraflarına ilişkin 2023 yılında geçerli tutarlar aşağıda yer almaktadır. Bununla birlikte, yayınlanan miktarların her yıl yeniden düzenlenmektedir.

İZİN TÜRÜ/SÜRE,	HARÇ VE HARÇ TUTARI (TL),
Süreli/ 1 yıla kadar (1 yıl dahil),	Süreli Çalışma İzin Belgesi 3.090,20,
Süreli/ 1 yıldan fazla ve 2 yıl süreli izin,	Süreli Çalışma İzin Belgesi 6.180,40,
Süreli/ 2 yıldan fazla ve 3 yıl süreli izin,	Süreli Çalışma İzin Belgesi 9.270,60,
Süreli/ 3 yıldan fazla ve 4 yıl süreli izin,	Süreli Çalışma İzin Belgesi 12.360,80,
Süreli/ 4 yıldan fazla ve 5 yıl süreli izin,	Süreli Çalışma İzin Belgesi 15.451,00,
Süresiz,	Çalışma İzin Belgesi 30.914,50,
Bağımsız,	Çalışma İzin Belgesi 30.914,50.

Bildirim tarihinden itibaren 30 gün içerisinde istenilen harç ve değerli kağıt bedelinin yatırılmaması çalışma izni başvurusu işlemden kaldırılmaktadır. Dolayısıyla çalışma izni başvurusunda bulunanlara ödeme yapmalarına ilişkin bildirim gelmesinden sonra 30 günlük bu süre içerisinde istenilen harç ve değerli kağıt bedelini ayrı ayrı olarak yatırılmış olmasına dikkat edilmelidir.

Sonuç

Türk soylu yabancıların çalışma izni başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken birçok ayrıntı bulunmaktadır. Bu ayrıntıların atlanması, sürelerin kaçırılması ve özellikle başvuru sürecinde gerekli belgelerin doğru ve eksiksiz bir biçimde hazırlanmaması halinde, Türk soylu yabancıların çalışma izni başvuruları reddedilebilir veya çalışma izni süresinin çıkması gecikebilmektedir. Bu yüzden sürecin doğru ve daha hızlı bir biçimde sonuçlanması için alanında uzman yabancılar avukatından hukuki destek alınması faydalı olacaktır.